Kỹ Năng Quản Lý Bản Thân

Bài 1: Kỹ Năng Quản Lý Bản Thân

• Mục tiêu của bài học bao gồm nắm vững phương pháp nhận biết năng lực bản thân, xác định giá trị sống, mục tiêu sống, xây dựng thái độ tích cực, và tạo động lực làm việc hiệu quả.
• Nội dung bài học bao gồm nhận biết năng lực bản thân, xác định giá trị sống, cách xây dựng mục tiêu, xây dựng thái độ tích cực, và tự tạo động lực.

Tình huống dẫn nhập

• Hùng đang phân vân về việc đăng ký tham gia một dự án công nghệ mới do tái cấu trúc doanh nghiệp.
• Anh thiếu tự tin về năng lực và lo sợ ảnh hưởng đến công việc nếu không đáp ứng được yêu cầu.
• Hùng sống thụ động và dễ bị người khác thuyết phục.

1.1. Nhận biết Năng Lực Bản Thân

• Sức mạnh bản thân đến từ sự tự khẳng định, hiểu biết về mình, ý chí và sức mạnh tinh thần.
• Sự tự tin xuất hiện khi có nhận thức đúng về bản thân, khả năng, giá trị, điểm mạnh, điểm yếu.
• Con người tự tin hơn khi biết rằng việc làm của mình được người khác chấp nhận và khen ngợi.
• Không ai hoàn hảo ở mọi lĩnh vực, mỗi người có năng lực ở một số lĩnh vực nhất định.
• Điểm mạnh và điểm yếu tồn tại song song do giới hạn nhận thức, yếu tố sinh học và cấu tạo cơ thể khác nhau.
• Nhận thức được cả điểm mạnh và điểm yếu giúp tự tin hơn, cần tìm ra và phát huy điểm mạnh.
• Tập trung vào điểm yếu sẽ dẫn đến tự ti và mất cơ hội thành công.

Tại sao cần hiểu rõ năng lực bản thân?

• Giúp định hình thái độ trong giao tiếp và tương tác với người khác.
• Giúp phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu khi đã hiểu rõ mong muốn, tính cách, năng lực.
• Giúp tạo dựng hình ảnh và uy tín cá nhân, yếu tố quan trọng cho thành công.
• Nhận biết năng lực bản thân không đơn giản do khó nhận thức hết điểm mạnh, yếu, thuận lợi, và khó khăn.

1.1.1. Mô Hình Cửa Sổ Johari

• Mô hình này được Joseph Luft và Harry Ingham xây dựng để mô tả tương tác giữa cá nhân với người khác thông qua bốn ô tâm lý.
• Phần công khai (Open): Thông tin bản thân và người khác đều biết rõ, ví dụ như tên, chức vụ, tuổi tác.
• Phần mù (Blind): Thông tin người khác biết về mình nhưng bản thân không nhận ra, ví dụ như thói quen nói chuyện.
• Phần che giấu (Hidden): Thông tin bản thân biết nhưng không muốn tiết lộ, ví dụ như tâm sự cá nhân.
• Phần không biết (Unknown): Thông tin cả bản thân và người khác đều không biết, thường liên quan đến khả năng tiềm ẩn.

Hai cách giúp hiểu về bản thân thông qua mô hình Johari:

• Đón nhận thông tin phản hồi: Cần có thái độ cầu thị và vui vẻ tiếp nhận ý kiến từ người khác để hoàn thiện bản thân.
• Tự bộc lộ: Chủ động chia sẻ quan điểm, suy nghĩ để người khác hiểu về mình.

1.1.2. Phương pháp nhận biết năng lực tốt nhất của bản thân (Reflected Best Self – RBS)

• Nhận thức năng lực bản thân là công việc cá nhân giúp hiểu rõ con người mình.
• Để đánh giá chính xác năng lực, cần sự hỗ trợ từ người xung quanh, vì bản thân có những phần vô thức khó nắm bắt.

Các bước thực hiện:

• Bước 1: Chọn khoảng 10 người hiểu rõ về mình (gia đình, bạn bè, đồng nghiệp) và yêu cầu họ nhận xét về tính cách, năng lực.
• Bước 2: Tìm ra những điểm chung trong các nhận xét đó.
• Bước 3: Tự mô tả bản thân dựa trên những điểm chính từ phản hồi của người khác (self observation).
• Bước 4: Suy ngẫm về bản thân, công việc, cuộc sống để xem đã phát huy hết năng lực và mong muốn gì trong tương lai.
• Nếu công việc hiện tại không phù hợp với năng lực, hãy thiết kế lại công việc hoặc điều chỉnh mục tiêu.
• Cần xác định rõ điều mình mong muốn trong cuộc sống, không phải của người khác.

Các bước thực hiện ước mơ:

• Dũng cảm đối diện với sự thật và thay đổi những điều cần thiết.
• Lập kế hoạch chi tiết để tiến gần đến mục tiêu.
• Dám ước mơ và tận hưởng cảm giác đạt được mục tiêu.
• Sẵn sàng đối phó với những trở ngại bất ngờ.
• Loại bỏ những rào cản từ chính bản thân.
• Suy nghĩ tích cực và khẳng định mong muốn của bản thân.
• Tin vào trực giác và sự nhạy bén của mình.
• Đừng bao giờ lùi bước và hãy giữ vững lý tưởng.
• Biết rằng luôn có sức mạnh bên trong, không ai có thể lấy đi.

1.2. Xác Định Những Giá Trị Sống

• Giá trị sống là động lực thúc đẩy hành vi và là những giá trị mà mỗi người coi trọng.
• Mỗi người có cách lựa chọn và sắp xếp giá trị sống khác nhau, quyết định thái độ và hành vi.
• Cần tìm hiểu xem các giá trị sống của mình là gì và điều gì là quan trọng nhất trong cuộc sống.
• Ví dụ: hạnh phúc cá nhân, gia đình, sức khỏe, tình yêu, tự do, an toàn, danh tiếng.
• Có thể có cùng bảng giá trị sống, nhưng cách định nghĩa và hành xử khác nhau tùy theo mỗi người.
• Nếu giá trị sống không giúp vươn lên, cần thiết kế lại và thay đổi cách đưa ra quyết định.
• Ví dụ: đổi "an toàn" lên trên "tự do" có thể dẫn đến quyết định thay đổi công việc.
• Giá trị sống được hình thành từ tác động của hoàn cảnh, môi trường và người có ý nghĩa.
• Cần cân bằng giữa công việc và cuộc sống để đảm bảo sức khỏe và phát triển.
• Cần hiểu rõ bản thân và giá trị thực sự, đồng thời biết xác định cái gì là đúng và có thể đạt được.

Cân Bằng Giữa Công Việc và Cuộc Sống

• Cần phải nói rằng, thực ra, không thể có câu trả lời hoàn hảo cho câu hỏi: “Làm thế nào để cân bằng cuộc sống?” nhưng có một vài gợi ý có thể giúp bạn làm được nhiều điều hơn trong những lĩnh vực quan trọng đối với bạn.
• Khi tìm kiếm sự cân bằng, bạn hãy đề ra những mục tiêu cho mọi phương diện trong cuộc sống của bạn và đảm bảo rằng tất cả đều được bạn dành thời gian và sự quan tâm như nhau.
• Bao gồm sức khỏe, quan hệ gia đình, bạn bè, khía cạnh tôn giáo tâm linh hay những hoạt động cộng đồng… -Sức khoẻ: Việc lập ra mục tiêu luyện tập thể thao, ăn uống điều độ và nghỉ ngơi giải trí cho bản thân bạn là điều rất cần thiết.
• Quan hệ gia đình: Nếu bạn bỏ quên gia đình chỉ vì bạn làm việc quá vất vả, liệu điều bạn đạt được có xứng đáng với sự hy sinh đó?
• Bạn bè: Bạn có dành thời gian liên lạc với bạn bè cũ hay kết thêm bạn mới, đặc biệt là những người ngoài phạm vi công việc của bạn?
• Tôn giáo và tâm linh: Chỉ bạn mới biết bạn muốn có một đời sống tâm linh, tinh thần như thế nào, nhưng bạn đã quan tâm đến điều này chưa?
• Tham gia vào cộng đồng. Có nhiều dạng khác nhau, từ công việc tình nguyện đến quyên góp cho những tổ chức từ thiện hay sống hoà đồng hơn với láng giềng của bạn.