Korporacje medialne 2023

Przedsiębiorstwa medialne

• Istnieją wielkie korporacje medialne, działające na różnych skalach.
• Często są to spółki giełdowe, fundusze inwestycyjne, różne gałęzie gospodarki, spółdzielnie dziennikarskie.
• Charakteryzują się rozproszeniem i brakiem transparentności własności.
• Działają globalnie lub transnarodowo, np. w Ameryce Południowej, Azji czy Europie.
• Przykłady: Jeff Bezos kupił w 2013 roku „Washington Post” za 250 mln dol.
• Elon Musk kupił Twittera za 44 mld dol. w 2022 roku.

Korporacje medialne - cechy

• Z reguły są multimedialne, czyli działają w różnych mediach (np. prasa, internet, TV i radio).
• Aktywne są na różnych rynkach.
• Mało przejrzyste układy własności udziałów i kapitału.

Koncerny Top 20 (2023)

• Największe korporacje medialne 2023 roku, podane w mld euro;
• Alphabet, Meta, Comcast, ByteDance, Amazon, Disney, Tencent, Apple, Charter itd.
• Największe ze względu na wielkość przychodów.

Europejskie firmy medialne (Top 20)

• Tylko dwie firmy europejskie znalazły się w Top 20: Altice i Bertelsmann, Vivendi.
• Przychody europejskich firm medialnych wyrażone są w mld euro.
• Wyliczenia oparte o dane z mediadb.eu

Zmiana mapy europejskich koncernów (lata 80-90)

• Na rynku medialnym w latach 80-90 nastąpiła prywatyzacja sektora radia i telewizji.
• Największe koncerny prasowe w Europie (Axel Springer, Bertelsmann, Bauer) i inne firmy, zaczęły wchodzić na rynek mediów
• Prywatni nadawcy rywalizowali z sukcesem z sektorem publicznym.
• Z USA napłynął kapitał medialny.

Jaki kapitał? Jaka własność?

• Kapitał prywatny
• Obecność firm z branż pozamedialnych
• Państwo jako właściciel lub źródło finansowania
• Fundacje, spółdzielnie dziennikarskie itd

Niemcy - wielki rynek, silne i ekspansywne firmy medialne

• Niemcy - ok. 83 mln odbiorców mediów, a rynek niemieckojęzyczny ok. 100 mln.
• Wpływowe media publiczne: rtv ARD, tv ZDF.
• Prywatne firmy nadawcze, takie jak RTL i ProSiebenSat.1 Media.
• Korporacje medialne, takie jak Bertelsmann, Burda, Bauer, i Axel Springer.

Rozwój korporacji (od książek do multimediów - Bertelsman)

• Prowincjonalne wydawnictwo książkowe (od 1835 roku).
• Wydawca śpiewników dla Wehrmachtu, potem w konsekwencji zawieszenie działalności po wojnie.
• Lata 50.-60.: zakupy wydawnictw (Gruener+ Jahr), produkcja filmów (UFA).
• Lata 70-90: wejście na rynek światowy, inwestycje w produkcję muzyczną (Sony BMG), rynek książkowy w USA (Random House).
• Telewizja: Zakup RTL (1984) i M6 (2021)

Największy europejski nadawca radiowy i telewizyjny

• RTL Group - 60 kanałów TV, 7 usług streamingowych, 36 stacji radiowych.
• Firma produkcyjno-dystrybucyjna Fremantle.
• RTL Publishing – dawne G&J (Stern, Gala).
• RTL AdAlliance – innowacyjne usługi reklamowe.
• Partnerstwa zagraniczne.
• Radio Luxembourg - korzenie firmy sięgają 1924 roku.

Francja - przemysł i branża dóbr luksusowych w mediach

• Największe francuskie firmy medialne w posiadaniu firm spoza branży medialnej.
• Vivendi - kontrolowane przez Bolloré group.
• Altice - głównie telekomunikacja.
• Dassault Médias - lotnictwo i technologie.
• Bouygues Group (wł. TF1) - budownictwo i telekomunikacja.
• UFIPAR (wł. m.in. - własność grupy Louis Vuitton Moët).
• Holding Artémis (François Pinault).
• Powyższe grupy kontrolują ważne media.
• LVMH.
• Kapitał zagraniczny: telewizja M6, Krestinsky.

Skandynawia – wspólny rynek regionalny

• Grupy medialne działają zwykle na całym rynku Skandynawii.
• Popularna forma własności prasy to fundacje non-profit oraz subsydiowanie przez państwo.
• Wpływowe media publiczne: w Szwecji Sveriges Television AB
• Prywatne korporacje, jak firmy wydawnicze Schibsted, Amedia AS i Stampen.

Przypadek Węgier

• Media elektroniczne - monopol do 1996 roku.
• Niemieć do kapitału zagranicznego
• Kapitał zagraniczny - RTL Klub
• Przejęcie/upolitycznienie mediów publicznych w 2010.
• Rząd - największy właściciel mediów.
• Reklama ok. 300-400 mln EUR.

Renacjonalizacja mediów

• Fundacja KESMA kontroluje 500 mediów.
• Z 2013 roku niezależni nadawcy radiowi utracili licencję.
• Oligarchizacja własności medialnej.

Kontrola koncentracji rynku mediów w UE

• Regulacje i kontrola koncentracji w Unii Europejskiej.
• Monitorowanie rynku mediów (własność i pluralizm).

Co oznacza koncentracja rynku medialnego?

• Zakłócenie konkurencji.
• Pozycja dominująca ma niewielka liczba graczy na rynku.
• Zmniejszenie różnorodności opinii.
• Bariery wejścia na rynek.
• Zakazy nadużywania pozycji dominującej.

Kluczowe zasady antymonopolowe (USA, UK, Niemcy,Francja, Włochy)

• Określanie pozycji dominującej
• Koncentracja krzyżowa
• Ograniczenie kapitału
• Udziały w oglądalności i słuchalności
• Zasady udziałów w rynku prasy
• Zakaz posiadania instytucji o zasięgu ogólnokrajowym

Kontrola koncentracji rynku mediów w Niemczech

• Przeciwdziałanie koncentracji rynku.
• Kryteria nadmiernej koncentracji.
• Rynek prasowy; brak szczególnych przepisów; ograniczenia w koncentracji cross-sektorowej
• Rynek telewizyjny: kryterium widowni: próg oglądalności do 30%.

Schemat kontroli koncentracji w UE

• Poziom unijny - art. 81-86 traktatów (zakazy: nadużywania pozycji dominującej, zmowy monopolowej i zakłócania wolnej konkurencji poprzez udzielanie pomocy publicznej)
• Poziom krajowy - kompetencje Komisji Europejskiej.
• Rozporządzenie Rady (139/2004/WE z 2004 r.) w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw.
• Notyfikacja - konieczna gdy koncentracja ma wymiar wspólnotowy.

Notyfikacja

• KE ma upoważnienie do oceny koncentracji.
• Czas na podjęcie decyzji jest niewiadomy.
• Transakcja ulega zawieszeniu do momentu decyzji KE.
• Inne podmioty (w UE) odgrywają rolę w kontroli koncentracji: Sąd I Instancji i TSUE.
• Decyzje z reguły pozytywne.

Kompetencje w zakresie oceny koncentracji Rady Usług Medialnych

• Nowa Europejska Rada Usług Medialnych (EMFA) będzie obowiązywać od sierpnia 2025 roku.

Wymiary pluralizmu mediów

• Pluralizm zewnętrzny (strukturalny)
• Pluralizm wewnętrzny

Pluralizm i własność mediów - monitoring w UE

• Nowy projekt monitoringu - EuroMo.
• Baza danych: własności mediów, indeks ryzyka, edukacja medialna.
• Grant KE - 1 mln euro.

Monitoring pluralizmu mediów

• Media Pluralism Monitor - projekt finansowany przez UE.
• Pierwszy pilotażowy MPM przeprowadzono w 2014 roku.
• MPM w 2023 roku - objął 32 kraje.

MPM 2024 - ranking krajów: UE+kandydaci

• Ryzyko dla pluralizmu mediów – ocena generalna.

Cyfrowe superpaństwa

• Zagarniają większość zysków z reklamy.
• Kapitalizacja większa od PKB wielu państw.
• Quasi-monopole.
• Ogromne liczby użytkowników.
• Facebook, YouTube, TikTok, X.

Jeff Bezos - imperium (nie tylko) medialne

• Posiada imperiów medialne, np. Twitch, Audible, IMDb, Amazon.

Strategia Przejąć konkurenta!. Zmienić nazwę! Meta

• Big Tech o nazwie Facebook powstał w 2004 roku.
• Mark Zuckerberg jako założyciel i dyrektor generalny.
• 2021 zmiana nazwy korporacji na Meta.
• Liczba użytkowników Facebooka, Instagrama i WhatsApp.
• Przejęcie ok. 90 firm i start-upów.
• Wykupił Instagram, WhatsApp.

Afera Cambridge Analytica

• Manipulacje wyborcze w 2016 roku.
• Dane osobowe 87 milionów użytkowników.
• Mikrotargetowanie.

Twitter przechodzi w ręce Muska

• Właściciel Twittera - Elon Musk.
• Cena zakupu - 44 miliardy dol.
• Wolności słowa

Polityki wobec platform - modele „zarządzania” globalną siecią

• Model „Kalifornijski” - samoregulacja.
• Model „Chiński”.
• Model „Europejski” - propozycja Macrona (Internet Governance Forum).

ICANN, IGF, ITU

• Instytucje zarządzące siecią internet
• IETF – Internet Engineering Task Force
• ISOC [Internet Society] – architektura techniczna internetu
• ICANN - zarządca domen
• Sprzeciw wobec „amerykanizacji internetu”.