Компьютерлік желілер мен жүйелер терминдері

Study Notes

Компьютерлік жүйелер мен желілер

Компьютерлік жүйелер дегеніміз - бұл ақпаратты өңдеу үшін бір-бірімен байланысқан аппараттық және бағдарламалық жабдықтар жиынтығы.
Компьютерлік желі - бұл бір-бірімен ақпарат алмасу үшін байланыс арналары арқылы қосылған екі немесе одан да көп компьютерлер жиынтығы.
Компьютерлік жүйелер мен желілер ақпаратты тарату, сақтау және өңдеу үшін қолданылады.

Компьютерлік желілердің түрлері

Жеке желі (LAN - Local Area Network):
- Үлкен емес аймақта (мысалы, ғимарат немесе үй) ішіндегі компьютерлерді қосатын желі.
- Ортақ ресурстарға, мысалы, принтерлерге, файл серверлеріне қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Жергілікті желілер (WAN - Wide Area Network)
- Екі немесе одан да көп географиялық бөлінген желілерді (мысалы, қалалар немесе елдер) қосатын желі.
- Телефон желілері, спутниктік байланыс және оптикалық талшықтар сияқты әртүрлі байланыс жолдарын қолданады.
Ішкі желі (Intranet):
- Жеке ұйым ішінде тек осы ұйымның қызметкерлері үшін қолжетімді Интернеттің жеке нұсқасы.
Сыртқы желі (Extranet):
- Интернетке қосылған желі, оған ұйым сырттан әріптестер немесе тұтынушылар үшін қолжетімді болатын көлемде қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Компьютердегі негізгі компоненттер

Орталық өңдеу құрылғысы (CPU - Central Processing Unit):
- Компьютердің миы, барлық есептеулерді және нұсқауларды орындайды.
Жады (RAM - Random Access Memory)
- Компьютер жұмыс істеп тұрғанда қолданылатын ақпаратты уақытша сақтайды.
Сақтау құрылғысы (HDD/SSD)
- Компьютердегі ақпаратты ұзақ мерзімді сақтау үшін қолданылады.
Кіріс / шығыс құрылғылар (I/O devices)
- Клавиатура, тышқан, монитор, принтер сияқты құрылғылар адамдардың компьютермен өзара әрекеттесуін қамтамасыз етеді.

Желілік протоколдар

TCP / IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol):
- Компьютерлер арасында ақпарат алмасу үшін қолданылатын негізгі желілік протокол.
Ақпарат жіберу процесін реттейді, сонымен қатар ақпараттың дұрыс жеткізілуін қамтамасыз етеді.
HTTP (Hypertext Transfer Protocol):
- Веб-беттерді және басқа веб-ресурстарды жүктеу үшін қолданылатын протокол.
FTP (File Transfer Protocol):
- Компьютерлер арасында файлдарды жіберу және алу үшін қолданылатын протокол.

Компьютерлік қауіпсіздік жабдықтары

Вирустарға қарсы бағдарлама (Antivirus):
- Зіянды бағдарламалардың (вирустардың, троян аттары және т.б.) компьютерге енуінен қорғайды.
Файрвол:
- Желіге белгісіз құрылғылардың енуінен қорғайды.
Криптография:
- Ақпаратты қорғайтын технология.
- Ақпаратты шифрлау арқылы оны жасырын етіп, тек қол жетімді адамдар ғана оқып және түсініп ала алады.

Description

Бұл викторина компьютерлік жүйелер мен желілерге арналған терминдерді, олардың түрлерін, негізгі компоненттерін, желілік протоколдарды және компьютерлік қауіпсіздік жабдықтарын сәйкестендіруге мүмкіндік береді. Сіздің білімдеріңізді тексеріп, осы саладағы түсініктеріңізді тереңдетіңіз.