KDV Matrah, Nispet ve İndirim

Tamamdır, işte sağlanan metin için çalışma notları:

Matrah, Nispet ve İndirim

• Katma Değer Vergisi kanununda yer alan matrah, nispet ve indirime ilişkin düzenlemeler bu kısımda ele alınır.

Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah (Madde 20)

• Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını oluşturan bedeldir.
• Bedel, malı teslim alan, hizmeti yapılan veya bunlar adına hareket edenlerin ödediği paradır.
• Bedel; para, mal, sağlanan menfaatler, hizmetler ve diğer değerlerin toplamından oluşabilir.
• Belli bir tarifeye göre fiyatı belirlenen işlerde ve biletle tahsil edilen bedellerde KDV dahildir ve ayrıca müşteriye yansıtılmaz.

İthalatta Matrah (Madde 21)

• İthalatta vergi matrahı şu unsurların toplamından oluşur:
  • İthal edilen malın gümrük vergisi matrahı.
  • Gümrük vergisinden muafsa sigorta ve navlun dahil (CIF) değeri veya gümrükçe belirlenecek değeri.
  • İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar.
  • Gümrük beyannamesinin tesciline kadar yapılan diğer giderler ve ödemeler.
  • Mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler.

Uluslararası Yük ve Yolcu Taşımalarında Matrah (Madde 22)

• Türkiye'de ikametgâhı, kanuni merkezi veya iş merkezi bulunmayanların yaptığı uluslararası taşımacılıkta matrahın tespitine Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.
• Matrah hesaplanırken yurt içi emsalleri, şahıs ve ton başına kilometre gibi faktörler dikkate alınır.

Özel Matrah Şekilleri (Madde 23)

• Özel matrah şekilleri şunlardır:
  • Spor Toto, Milli Piyango ve diğer piyangolarda oyuna katılma bedeli.
  • At yarışları ve diğer bahis oyunlarına katılma bedeli ve giriş ücreti.
  • Profesyonel sanatçıların gösterileri, konserler ve spor müsabakalarının giriş ücretleri ile bu etkinliklerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli.
  • Gümrük depolarında ve müzayedelerde yapılan satışlarda kesin satış bedeli.
  • 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamındaki ürün senetlerinin, ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsadaki değeri.
  • Altın ve altın içeren ziynet eşyalarının teslim ve ithalinde, külçe altın bedeli düşüldükten sonraki miktar.
  • İkinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretinde, KDV mükellefi olmayanlardan alınan (istisna kapsamındaki alımlar dahil) ve vasfında esaslı değişiklik yapılmaksızın satılanların tesliminde, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutar.
  • Maliye ve Gümrük Bakanlığı, işin mahiyetine göre özel matrah şekilleri belirlemeye yetkilidir.

Matraha Dahil Olan Unsurlar (Madde 24)

• Aşağıdaki unsurlar matraha dahildir:
  • Satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri.
  • Ambalaj, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları.
  • Vergi, resim, harç, pay ve fon karşılığı gibi unsurlar.
  • Vade farkı, fiyat farkı, kur farkı, faiz, prim gibi gelirler ile sağlanan menfaat, hizmet ve değerler.

Matraha Dahil Olmayan Unsurlar (Madde 25)

• Aşağıdaki unsurlar matraha dahil değildir:
  • Fatura ve benzeri belgelerde gösterilen ticari teamüllere uygun iskontolar.
  • Hesaplanan katma değer vergisi.

Döviz ile Yapılan İşlemler (Madde 26)

• Bedelin döviz ile hesaplanması durumunda, döviz vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden Türk parasına çevrilir.
• Cari kuru belli olmayan dövizlerin Türk parasına çevrilmesine ilişkin esasları Maliye ve Gümrük Bakanlığı belirler.

Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (Madde 27)

• Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemlerde, matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir.
• Düşük bedel durumunda matrah, emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır.
• Emsal bedeli ve emsal ücreti, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenir.
• KDV uygulamasında emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve kardan mamüle düşen pay da eklenir.
• Serbest meslek faaliyetlerinde, meslek kuruluşlarınca belirlenen tarife varsa hizmet bedeli bu tarifeden düşük olamaz.
• Arsa karşılığı inşaat işlerinde, müteahhitin arsa sahibine bıraktığı konut veya işyerinin maliyet bedeli esas alınır.

Oran (Madde 28)

• Katma değer vergisi oranı genel olarak %10'dur.
• Cumhurbaşkanı bu oranı dört katına kadar artırabilir veya %1'e kadar indirebilir.
• Cumhurbaşkanı konut teslimleri için farklı vergi oranları belirleme yetkisine sahiptir.

Vergi İndirimi (Madde 29)

• Mükellefler, vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV'den, kanunda belirtilen aşağıdaki vergileri indirebilirler:
  • Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV.
  • İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV.
  • Götürüden gerçek usule geçenlerin, dönem başındaki mallara ait fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV.
  • Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen KDV.
• İndirilecek KDV toplamının, hesaplanan KDV'den fazla olması durumunda fark sonraki dönemlere devreder ve iade edilmez.
• Vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili indirilemeyen KDV, Cumhurbaşkanınca belirlenen sınırı aşarsa, mükellefin vergi ve SGK borçlarına veya kamuya ait kuruluşlara olan borçlarına mahsuben ödenir.
• Maliye Bakanlığınca belirlenen sektörler ve dönemler itibarıyla mahsuben iade edilemeyen vergi, yılı içinde nakden iade edilebilir.
• İndirim hakkı, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla kullanılabilir.
• Vergi Usul Kanunu'na göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV, alacağın zarar yazıldığı dönemde indirim konusu yapılabilir.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı vergi indirimi uygulamasında doğabilecek aksaklıkları gidermeye yetkilidir.

İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi (Madde 30)

• Aşağıdaki vergiler indirilemez:
  • Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya maliyet içinde yer alan KDV.
  • Binek otomobillerinin kiralanması veya işletilmesiyle uğraşanların bu amaçla kullandıkları hariç, işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarındaki KDV.
  • Deprem, sel ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep ilan edilen yangınlar sonucu zayi olanlar hariç, zayi olan mallara ait KDV.
  • Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV.
  • Vergi Usul Kanunu'na göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin alıcı tarafından ödenmeyen KDV.

İstisna Edilmiş İşlemlere İndirim (Madde 32)

• Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir.
• Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca, tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur.
• Maliye Bakanlığı KDV iadesini sınırlayabilir, mahsup suretiyle ödemeye yetkilidir. Ayrıca sektörler itibarıyla ihracat bedelinin belli bir oranına kadar iade yaptırmaya yetkilidir.

Kısmi Vergi İndirimi (Madde 33)

• İndirim hakkı tanınan ve tanınmayan işlemlerin bir arada yapılması durumunda, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV'nin sadece indirim hakkı tanınan işlemlere isabet eden kısmı indirilebilir.
• Kısmi vergi indirimine ilişkin usul ve esasları Maliye ve Gümrük Bakanlığı belirler.

İndirimin Belgelendirilmesi (Madde 34)

• Yurt içinden veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait KDV, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.
• KDV'nin fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesine gerek görülmeyen işlemlerde vergi indiriminin nasıl belgelendirileceği Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit olunur.

Matrah ve İndirim Miktarlarının Değişmesi (Madde 35)

• Malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi gibi nedenlerle matrahta değişiklik olması durumunda, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef borçlandığı vergiyi düzeltir.
• İndirme hakkı bulunan vergi, değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltilir.
• İade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.

Yetki (Madde 36)

• Cumhurbaşkanı, indirim veya iade hakkını kısmen veya tamamen kaldırmaya, yeniden koymaya, kısıtlanan mal veya hizmetleri belirlemeye yetkilidir.
• Cumhurbaşkanı, iadesi talep edilmeyen ve devrolunan KDV'nin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak yazılmasına imkan vermemeye, iade talebinde bulunulabilecek asgari tutarı belirlemeye yetkilidir.
• Maliye Bakanlığı, mükelleflerin vergisel uyum seviyelerine göre farklı iade yöntemleri belirlemeye, iade alacağının mahsup edileceği vergi borçları ile iadeye ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

Gerçek Usulde Vergilendirme (Madde 37)

• Aksi belirtilmedikçe, mükellefler gerçek usulde vergilendirilir.

Hasılat Esaslı Vergilendirme (Madde 38)

• Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen sektör ve meslek grupları kapsamındaki ticari kazanç sahipleri, talep etmeleri halinde vergiye tabi işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel üzerinden KDV hesaplayarak öderler.
• Hasılat esaslı vergilendirmeye geçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe bu usulden çıkamazlar.
• Cumhurbaşkanı, bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini hasılat esaslı vergilendirme kapsamına almaya yetkilidir.

Vergilendirme Dönemi (Madde 39)

• KDV'de vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının üçer aylık dönemleridir.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı, mükelleflerin yıllık gayrisafi hasılatlarına göre üç aylık dönem yerine birer aylık dönem belirlemeye yetkilidir.
• Götürü usulde vergilendirilenler için vergilendirme dönemi bir takvim yılıdır.
• Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar için bir aydır.
• İthalat, transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasındaki taşımacılık işlerinde gümrük bölgesine girildiği veya çıkıldığı andır.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı, mükellefleri gruplar içinde toplamaya ve vergilendirme dönemlerinin başlangıç aylarını tespit etmeye yetkilidir.

Beyan Esası (Madde 40)

• KDV, mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh olunur.
• Kanunun 9. maddesinde belirtilen hallerde bu beyan, vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından yapılır.
• Herhangi bir vergilendirme döneminde vergiye tabi işlemi bulunmayan mükellefler de beyanname vermek zorundadırlar.
• İthalatta alınan KDV, gümrük giriş beyannamesindeki beyan üzerine tarh olunur. Gümrük giriş beyannamesi verilmeyen hallerde özel beyan üzerine tarh olunur.
• Beyannamelerde, vergi matrahının unsurları ile vergi oranının açıkça gösterilmesi gereklidir.
• Maliye Bakanlığı, bazı kurum ve kuruluşlara vergiye tabi işlemlerinin bulunduğu dönemler için beyanname verdirmeye yetkilidir.

Beyanname Verme Zamanı (Madde 41)

• KDV beyannameleri, vergilendirme dönemini takip eden ayın yirmidördüncü günü akşamına kadar verilir.
• Vergi kesintisi yapmakla sorumlu olanlar, beyannamelerini vergilendirme dönemini takip eden ayın yirmibirinci günü akşamına kadar verirler.
• İşi bırakan mükelleflerin beyannamesi, işin bırakıldığı tarihi izleyen ayın yirmidördüncü günü akşamına kadar verilir.

Beyannamelerin Şekil ve Muhtevası (Madde 42)

• KDV beyannamelerinin şekil ve içeriği ile gümrük giriş beyannamelerinde KDV'ye ilişkin yer alacak bilgiler Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit ve düzenlenir.

Tarh Yeri (Madde 43)

• KDV, mükellefin iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunur.
• Mükellefin farklı vergi dairelerinin faaliyet bölgelerinde iş yerleri varsa, KDV gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesi tarafından tarh olunur.
• Gayrimenkul teslimlerinde mükellefin istemi halinde, KDV gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunur.
• İthalde alınan KDV ilgili gümrük idaresince tarh olunur.
• İkametgahı, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanların motorlu taşıtlarla yaptığı taşımacılığa ait KDV ilgili gümrük idaresince tarh olunur.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı, faaliyetin gereğini göz önünde tutarak mükellefin müracaatı üzerine veya resen tarh yerini belirlemeye yetkilidir.

Tarhiyatın Muhatabı (Madde 44)

• KDV, vergiyle mükellef gerçek veya tüzel kişiler adına tarh olunur.
• Adi ortaklıklarda, verginin ödenmesinden müteselsilen sorumlu olmak üzere ortaklardan herhangi biri tarhiyata muhatap tutulur.
• Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler ile kanuni merkezleri Türkiye'de bulunmayan tüzel kişilerde vergi kesintisi yapmakla sorumlu kişi, yoksa mükellefin Türkiye'deki daimi temsilcisi, o da yoksa işlemleri mükellef adına yapanlar tarhiyata muhatap tutulur.

Tarh Zamanı (Madde 45)

• KDV beyannamenin verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden yedi gün içinde tarh edilir.

Verginin Ödenmesi (Madde 46)

• Beyanname vermek mecburiyetinde olan mükellefler, ilgili döneme ait KDV'yi beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına kadar ödemek zorundadırlar.
• İthalde alınan KDV, gümrük vergisi ile birlikte ve aynı zamanda ödenir.
• Gümrük vergisine tabi olmayan ithalata ve yurt dışında bulunanların motorlu taşıtlarla yaptığı taşımacılığa ait KDV, özel beyannamelerin verilme süresi içinde ödenir.
• Beyanname vermek mecburiyetinde olmayan mükelleflerin KDV'si, tarh süresi içinde ödenir.
• Götürü usulde vergilendirilen mükelleflerin KDV'si, götürü gelir vergisinin ödeme süreleri içinde ödenir.
• Maliye Bakanlığı, işletme hesabı esasına göre defter tutanların ödeme zamanını uzatmaya ve KDV'nin işlemden önce ödenmiş olması şartını koymaya yetkilidir.

Gümrük Makbuzu (Madde 47)

• İthal sırasında alınan KDV, gümrük makbuzunda ayrıca gösterilir.

Düzeltme İşlemleri (Madde 48)

• Usulsüz yurda sokulan eşyaların KDV'si hakkında Gümrük Kanunu hükümleri uygulanır.
• İndirim hakkı tanınan işlemlere konu eşyanın serbest dolaşıma girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki dönemlerde verilen beyannamelere göre ödenen katma değer vergisi, ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma Değer vergisinden düşülür.
• İthal edilen eşya ile ilgili olarak; katma değer vergisinden müstesna olduğu halde yanlışlıkla alınan veya fazla alındığı anlaşılan katma değer vergisi, indirim hakkına sahip olmayan mükelleflere, Gümrük Kanununa göre iade olunur.

Teminatlı İşlemler (Madde 49)

• Gümrük Kanunu ve diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören maddelerin KDV'si de aynı usule tabidir.
• İhraç edilecek ürünlerin imalinde kullanılacak maddelerin ithalinde ödenmesi gereken katma değer vergisini teminata bağlatmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Muhatap (Madde 50)

• Gümrükte tarhedilen KDV, tarh sırasında hazır olan mükellefe, temsilcisine veya işlemine muhatap olanlara tebliğ edilir.
• Bu tebliğ üzerine açılacak davalarda Gümrük Vergisinin tabi olduğu usul ve esaslar uygulanır.

Matrah Farklarına Uygulanacak İşlemler (Madde 51)

• İthalde beyan edilen matrah ile inceleme sonucu bulunan matrahlar arasındaki farklar hakkında Gümrük Kanunu uyarınca ceza uygulanır.

Maktu Vergi (Madde 52)

• Gümrük vergisinin maktu olarak alındığı hallerde, tek ve maktu tarife ithalde alınacak KDV'yi de içerecek şekilde belirlenir.

Fatura ve Benzeri Vesika Düzenlenmesi (Madde 53)

• Katma Değer Vergisi kanununda geçen Fatura ve benzeri vesikalar tabiri Vergi Usul Kanunda düzenlenen vesikaları ifade eder.

Kayıt Düzeni (Madde 54)

• KDV mükellefleri, defter kayıtlarını verginin hesaplanmasına ve kontrolüne imkan verecek şekilde düzenlerler.
• Kayıtlarda asgari olarak vergi konusu işlemlerin mahiyeti, vergisi tutarları, hesaplanan vergi, indirilebilir vergi miktarları, vergiden istisna edilen işlemler, indirim hakkı, yapılamayacak işlemler ve matrah ve indirim miktarlarındaki değişmeler gösterilir.
• Emtia üzerine iş yapanlar, emtia envanterinde veya envanter defterinde, hesap dönemi sonunda mevcut emtiayı KDV'ye tabi olan ve olmayanlar olarak ayırmak zorundadır.

Vergi Teminatı (Madde 55)

• Mükelleflerin fabrika, imalathane, ticarethane, şube, satış mağazası ve depolarındaki stokları, KDV ile zam ve cezalarının teminatıdır.

Asgari Randıman Oranları ve Birim Satış Bedelleri (Madde 56)

• Maliye ve Gümrük Bakanlığı, imal ve inşa işlerinde asgari randıman oranları tespit etmeye yetkilidir.
• Maliye ve Gümrük Bakanlığı; alım, satım ve hizmet işlerinde asgari birim satış bedellerini belirlemeye yetkilidir.
• Mükelleflerin KDV'si, bu oranlara ve birim satış bedellerine göre hesaplanacak KDV'den aşağı olamaz.

Verginin Etikette Gösterilme Mecburiyeti (Madde 57)

• Perakende satışı yapılan malların etiketlerinde, KDV'nin satış fiyatına dahil olup olmadığı belirtilir.
• Vergi satış fiyatından hariç ise, miktarı ayrıca gösterilir.

Verginin Gider Kaydedilemeyeceği (Madde 58)

• Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV ile indirilebilecek KDV, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

Kanunların Uygulama Alanı (Madde 59)

• Bu Kanunla yürürlükten kaldırılan vergilerle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu ile diğer kanunlarda yer alan ve bu Kanuna aykırı olmayan hükümler, KDV bakımından da geçerlidir.

Kaldırılan Hükümler (Madde 61)

• 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanunu, 2456 sayılı İşletme Vergisi Kanunu, 1318 sayılı Finansman Kanunu ve 6747 sayılı Kanunun Şeker İstihlak Vergisine ilişkin hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük (Madde 62)

• Bu Kanunun Bakanlar Kurulu ile Maliye ve Gümrük Bakanlığına yetki veren hükümleri yayımı tarihinde, diğer hükümleri 1/1/1985 tarihinde yürürlüğe girer.