Kanser Genetiği Quiz

Bir genin mutasyon geçirdiği ve kansere neden olabileceği bir yer.

Kanser hücrelerinde sıkça bulunan bir mutasyon.

Safra kesesi kanserinde görülebilen bir RAS geni mutasyonu.

Akciğer kanserinde görülebilen RAS geni mutasyonları.

N-ras Mutasyonu

Hücre büyümesini ve gelişmesi için gerekli olan proteinleri kodlayan normal hücresel genlerdir. Bu genler hücrenin yaşamını devam ettirmek için olmazsa olmazlardır.

Fonksiyon veya ekspresyon değişimiyle hücre bölünmesi ve çoğalmasının anormal uyarılımına yol açan mutant (proto-onko)genlerdir. Proto-onkogenlerde oluşan mutasyonlar sonucunda meydana gelirler.

Onkogenler tarafından kodlanan protein ürünleridir. Bu proteinler genellikle hücre büyümesini ve bölünmesini kontrol eden proteinlerdir. Onkogenler aktif hale geçtiğinde onkoproteinlerin üretimi artarak hücre kontrolsüz bir şekilde çoğalır.

Onkogenlerin aktivasyonu, proteinin miktarındaki artış (overekspresyon) veya proteinin aktivitesini düzenleyen bölgelerin fonksiyonlarında sapma ile gerçekleşebilir. Bu mutasyonlar "fonksiyon kazanımı" (gain of function) olarak kabul edilir.

Onkogenlerin etkileri genelde dominanttır. Yani, tek bir kopya onkogenin aktive olması bile hücre kontrolsüz bir şekilde çoğalabilir.

Proto-onkogenler hücre büyümesi ve çoğalmasını düzenlerken, tümör baskılayıcı genler hücre büyümesini kontrol eder ve kanser oluşmasını engeller. Her ikisinin de normal fonksiyonları hücresel dengeyi sağlar.

Kanser gelişiminde, tümör baskılayıcı genlerin kaybı (resesif etki) veya inaktivasyonu önemli bir rol oynar. Bu genlerin normal fonksiyonu kanser gelişmesini engellemektir.

Tümör baskılayıcı genlerin kaybı resesif etki gösterir: her iki kopyanın da işlevsiz olması gerekir. Bir kopyanın işlevsel olması kanser oluşumunu engeller. İnaktivasyon, silinme, mutasyon veya metilasyon gibi mekanizmalar ile gerçekleşir.

DNA onarım genleri mutasyonları, "mutator etki" olarak bilinir ve bu etki, hücrenin DNA'sını tamir etme yeteneğini azaltır. Sonuç olarak, hücrelerde mutasyon birikimi artar ve kanser riskini artırır.

N-myc geni, nöroblastom ve retinoblastoma gibi kanserlerde 5 ile 1.000 kat arasında artan kanser riskine neden olur.

L-myc gen mutasyonu, küçük hücreli akciğer kanserinde 10 ile 20 kat arasında artan kanser riskine yol açar.

c-abl gen mutasyonu, kronik miyeloid lösemi (KML) gelişme riskini ~5 kat artırır.

c-myb geni, akut lenfoblastik lösemi (ALL) ve kolon kanserinde 5 ile 10 kat arasında artan kanser riskine neden olur.

K-ras gen mutasyonu, kolon kanserinde 4 ile 20 kat artan kanser riskine neden olur. Ayrıca, 30 ile 60 kat arasında artan riskle adrenocortical kansere de katkıda bulunur.

DNA tekrarları ve transpozonlar, aktif işaretlerle karakterize edilir ve beklenmedik transkripsiyonu başlatırlar.

Histon modifikasyon genlerindeki değişimler, çeşitli insan kanserlerinde gözlenir.

Hücre büyümesini ve gelişmesini sağlayan normal hücre genleri.

Proto-onkogenlerde oluşan mutasyonlar sonucunda ortaya çıkarlar ve hücre bölünmesini ve çoğalmasını anormal şekilde uyarırlar.

Onkogenler tarafından kodlanan protein ürünlerdir.

Aktif tümör baskılayıcı genlerin (TSG) promoter bölgeleri histon modifikasyon işaretleri açısından zengindir: histon kuyruklarının asetilasyonu, histon H3'ün lizin 4'ün metilasyonu (H3K4) ve DNA tekrarları ve transpozonlar da dahil olmak üzere. DNA tekrarları ve transpozonlar bastırıcı işaretlerle ilişkilidir: H3'ün K27 ve K9'unun metilasyonu.

Dönüştürülmüş hücrelerde, TSG genlerinin promoterleri aktif histon işaretlerini kaybeder ve histon H3'ün lizin 9 veya 27'sinde bastırıcı metilasyon işaretleri kazanırlar.

Histon modifikasyonları, DNA'ya sarılı proteinlerde meydana gelen değişikliklerdir. Bu değişiklikler, genlerin açık veya kapalı olmasını etkileyerek gen ifadesini düzenler. Histon modifikasyonları, kromatin yapısını ve erişilebilirliğini etkiler, bu da transkripsiyon faktörlerinin DNA'ya bağlanmasını ve genlerin transkripsiyonunu etkiler.

H3K4 metilasyonu, histon H3'ün lizin 4'ündeki metilasyonudur. Bu modifikasyon genellikle gen aktivitesinde artışa işaret eder.

H3K27 ve H3K9 metilasyonu, histon H3'ün lizin 27 ve 9'undaki metilasyonlardır. Bu modifikasyonlar genellikle gen aktivitesinde azalmaya veya genin susturulmasına işaret eder.

Kanser oluşumuna katkıda bulunan, hücre büyümesini ve çoğalmasını artıran mikroRNA'lardır. Kanser hücrelerinin gelişiminde ve yayılmasında rol oynarlar.

Kanser hücrelerini bastırmaya veya büyümelerini engellemeye yardımcı olan mikro RNA'lardır. Kanser hücrelerinin ölümüne veya büyümelerinin durmasına neden olabilirler.

miR-17-92, miR-21, miR-106, miR-10b, miR-191 gibi mikroRNA'lar kansere katkıda bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu mikroRNA'lar hücre büyümesini ve çoğalmasını artırarak kanser gelişimine neden olurlar.

let-7, miR-15a, miR16-1, miR-29, miR-34a, miR-126 gibi mikroRNA'lar kanser oluşumunu engelleyen bir etkiye sahiptir. Bu mikroRNA'lar kanser hücrelerinin büyümesini durdurabilir veya ölümüne neden olabilirler.

Bazı mikroRNA'lar onkogenik olarak hareket ederken, diğerleri tümör baskılayıcı olarak davranabilir. örneğin miR-24 ve miR-125'in hem tümör bastırıcı hem de onkogenik rolleri olduğu gözlemlenmiştir.

MikroRNA'lar, hedef genlerin mRNA'larını bağlayarak protein sentezini engelleyerek veya artırarak kanser hücrelerinin büyümesini ve gelişimini etkilerler. Bu, protein seviyelerini değiştirerek hücresel süreçleri düzenlerler.

MikroRNA'lar çeşitli kanser tiplerinde farklı ifade seviyelerine sahiptir. Bu ifadedeki değişiklikler, kanser oluşumuna ve ilerlemesine katkıda bulunabilir.

MikroRNA'lar, kanser teşhisine, ilerlemenin izlenmesine ve yeni tedavilerin geliştirilmesine yönelik umut vadeden bir hedeftir. MikroRNA tabanlı terapi, gelecekte kanser tedavisinde etkili bir yöntem olabileceği düşünülmektedir.