Kabanata II: Kapanganakan ni Rizal

Kabanata II: Dr. Jose Rizal, Ang Pambansang Bayani

• Sinasaklaw ang kapanganakan ng pambansang bayani, kanyang magulang, kapatid, mga ninuno, at kamusmusan.
• Layunin na makilala ang bayani ayon sa kanyang buhay, magkaroon ng malawak na kabatiran, at mapulot ang magagandang halimbawa bilang anak, kapatid, at mamamayan.

Aralin 1: Pagsilang

• Isinilang si Jose Rizal noong Miyerkules, Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna.
• Ipinangalan sa kanya ang Gobernador-Heneral na si Jose Lemery.
• Ang pangalang "Calamba" ay mula sa pagkakamali ng dalawang babae na hindi naintindihan ang Espanyol nang tanungin ang pangalan ng lugar, inakala nilang kinukuwestiyon ang kanilang "kalan-banga".
• Ipinangako ng ina ni Rizal na dadalhin ang anak sa pilgrimage sa Nuestra Señora de la Paz y Buen Viaje sa Antipolo bilang pasasalamat sa ligtas na panganganak.
• Naging mahirap ang panganganak kay Rizal dahil sa laki ng kanyang ulo.
• Padre Rufino Collantes, isang Batangueño, ang kura paroko na nagbinyag kay Rizal sa simbahan ng San Juan de Bautista.
• Si Paring Pedro Casañas ang tumayong ninong at matalik na kaibigan ng pamilya Rizal.
• Ang pangalang "Jose" ay hango kay San Jose.
• Ipinanganak si Rizal sa pista ni San Protacio kaya ang kanyang pangalawang pangalan ay Protacio.
• Kilala si Rizal sa palayaw na Moy, Ute, at Pepe.
• Ayon kay Felice Sta Maria, ang "Pepe" ay nagmula sa P.P. (pater putativus) na karaniwang ginagamit pagkatapos ng Jose.
• Iginawad ang titulong "Dr." kay Rizal dahil nakapasa siya sa lahat ng asignatura sa pagka-manggagamot sa Universidad Central de Madrid noong Hunyo 21, 1884, ngunit hindi siya nakapagbigay ng tesis.
• Ipinangalan si Rizal kay San Jose.
• Hango ang "Protacio" sa kalendaryo katoliko.
• Ang "Mercado" ay ayon sa kanyang panlasa at nangangahulugang pamilihan.
• Ang "Rizal" ay pinili ng kanyang ama bilang pagsunod sa utos ni Gob. Heneral Narciso Claveria noong 1849.
• Ang "Reolanda" ay nagmula sa apelyido ng kanyang ina.
• Ang "Alonzo" ay isang lumang apelyido ng pamilya ng kanyang ina.

Aralin 2: Pamilya

• Si Domingo Lam-Co (1662-1752) ang unang ninuno ni Rizal sa panig ng ama na nagmula sa China.
• Nanirahan ang pamilya sa Biñan sa lupain ng orden sa san Isidro Labrador.
• Napangasawa ni Lam-co si Ines de la Rosa (1680-1729), isang mestizang Tsino mula Binondo.
• Si Francisco Mercado ay lolo sa tuhod ni Rizal.
• Si Juan Mercado, ama ni Francisco, ay naging gobernadoncillo sa Biñan.
• Si Francisco Mercado, ama ni Rizal, ay nakapagtapos ng colegio at kilala rin bilang Don Kikoy.
• Si Teodora Alonso (Doña Lolay) ang napangasawa ng ama ni Rizal, siya ay siyam na taong mas bata kay Francisco at may lahing Hapon.
• Si Regina Ursua, lola sa tuhod ni Rizal, ay napangasawa si Manuel DE Quintos, isang Tsinong abogado.
• Si Brigida de Quintos, lola ni Rizal, ay napangasawa ang Espanyol na si Lorenso Alberto Alonso.
• Si Don Lorenzo, lolo ni Rizal, ay pinagkalooban ng mga titulong Caballero de la Orden de Carios the third.
• Si Don Lorenzo ay unang napangasawa si Paula Florentino tubong Vigan, Ilocos Sur noong 1814, at pangalawa si Brigida de Quintos, ina ni Teodora Alonso.
• Si Jose Alberto, tiyo ni Rizal, ay nag-aral sa Calcutta, India.
• Sinabi ni Dr. Rosauro Sta. Maria na si Jose Alberto ang lehitimong anak ni Teodora Alonso at pinagkasunduan na siya ang kilalanin para mapanatili ang titulo ng pagiging caballero.
• Ikinulong si Doña Lolay sa Santa Cruz, Laguna ng dalawa't kalahating taon.
• Sinabi sa dokumentaryo na si Soledad, bunsong kapatid ni Rizal, ay anak ni Jose Alberto sa panganay ni Rizal na si Saturnina.
• Si Soledad ang naging dahilan para makalaya ang kanilang ina sa tulong ng dalawang abogadong sina Don Francisco Marciada at Don Manuel Manzano.
• Kasama sa Pamilya Mercado y Rizal ang tinatawag na principalia at isa sa pinakamayamang pamilya sa Calamba.
• Ilan sa kanila ay naging gobernadorcillo.
• Sila ang natatanging pamilyang nakapagtayo ng bahay na bato malapit sa simbahan.
• Mayroon silang silid-aklatan na may mahigit 1000 libro, kalesa, kabayo, at aso na si Usman.
• Ang ama ay tahimik, maramdamin, masipag, at tapat, samantalang ang ina ay matalino sa matematika, mahusay sa Espanyol, at mahilig sa panitikan.
• 32 taong gulang ang ama ni Rizal nang isilang si Saturnina at 41 noong isilang siya.
• Narito ang mga anak ni Don Kikoy at Doña Lolay:
  • Saturnina (Neneng) (1850-1913): Ikinasal kay Manuel Hidalgo at tumulong sa edukasyon ni Jose Rizal.
  • Paciano Rizal (1851-1939): Naging heneral sa himagsikan at sinuportahan si Jose Rizal.
  • Narcisa (Sisa) (1852-1939): Tinulungan si Rizal sa pag-aaral sa Europa.
  • Olympia (Ipia) (1865-1887): Napangasawa si Silvestre Ubaldo.
  • Lucia (1857-1919): Naging kahati sa paghihirap ni Rizal at pinagbintangan na nag-udyok sa pagsuway sa pagbabayad ng upa.
  • Maria (Biang) (1859-1945): Ikinasal kay Daniel Fautino Cruz.
  • Jose (Moy, Ute, at Pepe) (1861-1896): Bayani ng Pilipinas, pinakasalan si Josephine Bracken.
  • Concepcion (Concha) (1862-1865): Maagang pumanaw at labis na ikinalungkot ni Rizal.
  • Josefa (Pangoy) (1865-1945): Tumandang dalaga at naging pangulo ng pangkat ng kababaihan sa Katipunan.
  • Trinidad (Trining) (1868-1951): Tumandang dalaga, naging kaanib sa Katipunan at tagapamahala ng pinakatanyag na tula ni Rizal.
  • Soledad (Choleng) (1870-1929): Ikinasal kay Pantaleon Quintero at sinasabing hindi tunay na anak ni Teodora at Francisco.
• Bagamat may anim na nakatatandang kapatid, si Rizal ay nagkaroon ng sariling yaya at pribadong guro.
• Nagawa ng mag-asawang Don Francisco at Doña Teodora na pag-aralin ang kanilang mga anak sa Maynila.
• Sina Josefa at Trinidad ay napabilang sa lupon ng kababaihan ng Katipunan, si Paciano naman ay naging heneral sa himagsikan.
• Tila si Paciano ang pinakamalapit kay Rizal at tumulong sa kanyang pag-aaral sa Europa.

Aralin 3: Kamusmusan

• Ginugol ni Rizal ang kaniyang kabataan sa Calamba at Biñan.
• Malapit sa paanan ng Bundok Makiling at sa baybayin ng Laguna, ang tahanan nila ay nagpaganda ng kaniyang kamusmusan.
• Si Rizal ay sakitin kaya ikinuha siya ng yaya at ipinagtayo ng kubo para makapaglaro.
• Nakinig siya ng mga kwento tungkol sa aswang, nuno, tikbalang, at maligno.
• Nahiligan niyang mamasyal sa bukiring kasama ang kanyang aso na si Usman o si Berganza.
• Nakagawian niyang mamasyal sa bahay ng mga magsasaka upang marinig ang mga kwentong bayan at alamat tungkol sa Laguna.
• Nabakas na sakaniya ang katalinuhan at pagtatanong tungkol sa kaniyang paligid.
• Nadama niya ang hirap at lungkot ng mga Pilipino sa ilalim ng Kastila at ang kawalan ng kalayaan.
• Mahal na mahal si Rizal ng kaniyang mga kapatid lalo na si Paciano, na tinawag niyang "UTE" at itinuring na pangalawang ama.
• Pumanaw ang kaniyang nakababatang kapatid na si Concha noong siya ay apat na taong gulang.
• Mapagmahal at mabait si Rizal sa kanyang ina.
• Isinulat niya ang tula na pinamagatang "Un Recuerdo A Mi Pueblo" (Sa Alaala ng aking Bayan).
• Unang nagtungo si Rizal sa Maynila upang dalawin ang kapatid na si Saturnina sa kolehiyo ng La Concordia.
• Siya ay biniyayaan rin nang kakaibang mga talento.
• Bilang alagad sa sining sinubukan niyang gumuhit nang mga bagay gamit ang lapis.
• Bukod siya ay mahusay magsulat isa rin siyang madyikero.
• Nakita niya ang kalupitan ng mga guwardya sibil.
• Naging bahagi ng liberal na pagbabago si Paciano, kaibigan ni P. Jose Burgos na ibinitay noong 1872.
• Nasabi ni Rizal na Kung hindi filibustero (rebelde) at ipinagbawal ng kaniyang ama na banggitin ang pamilya kailamman.

Konklusyon

• Ang buong pangalan ni Rizal ay DR. JOSE PROTACIO MERCADO RIZAL Y ALONZO REALONDA.
• Isinilang siya noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna.
• Gobernador Heneral noon si Tinyente Heneral Jose Lemery.
• Lubos niyang minahal ang Calamba.
• Isinulat niya ang "Un Recuardo A Mi Pueblo" noong 1878 sa edad na 15.
• Noong 1870-1880, namulat ang mga Pilipino, ang kanilang pinuno ay nakadama ng kaapihan.
• Ang pagbukas ng Kanal Suez ay nakatulong sa kalakalan at nagdala ng bagong anyo ng buhay.
• Dahil sa himagsikang Mehiko, humina ang kapangyarihan ng España.