İskelet Protez Bileşenleri

İskelet Protez Bileşenleri

• İskelet protezlerinde ana bağlayıcılar, diş kemerinin bir tarafındaki bileşenleri diğer tarafa bağlayan parçalar olarak tanımlanır.
• Küçük bağlayıcılar, tırnakları, dolaylı tutucuları ve kroşeleri ana bağlayıcıya bağlayan bileşenlerdir.
• Tırnaklar, protez üzerindeki kuvvetleri dağıtmak için kullanılan, diş veya restorasyonların üzerinde bulunan, rijit, yerleştirilmiş parçalar olarak tanımlanır.
• Direkt tutucular, hareketli protezin mukozadan uzaklaşmasını ve gömülmesini engelleyen, destek dişlere temas eden ve yan hareketlerini önleyen parçalar olarak tanımlanır.
• Dolaylı tutucular, kroşeler ve kaide plaklarını bir araya getiren ve proteze bağlayan rijit parçalar olarak tanımlanır.
• Kaide plakları ve retansiyon ağları, protezin yerinde kalmasını sağlayan destek yapılarla proteze bağlanır.
• Yapay dişler, genel amaçlı, doğal görünüm ve işlev ihtiyacını karşılayan parçalar olarak tanımlanır.

Ana Bağlayıcılar

• Ana bağlayıcılar, hareketli dokulardan uzakta olmalıdır.
• Dişetlerini sıkıştırmamalıdır.
• Kemik ve yumuşak doku çıkıntılarına zarar vermemelidir.
• Ana bağlayıcı tasarımının mevcut koşullara göre düzenlenmesi ve rölyef verilmesi gereken durumlarda yapılmalıdır.
• Ana bağlayıcıların özellikleri, rijit olmaları, ağız dokularıyla uyumlu malzemeler kullanılması, dil tahrişini önlememeleri, gereğinden fazla alan kaplamamaması ve düzgün doku uyumu sağlama zorunluluğunu içerir.
• Ana bağlayıcıların özelliklerini içeren bazı örnek özellikler, Üniform kalınlık, besin artıklarını tutmamasıdır.
• Üst çenede kullanılan ana bağlayıcılar arasında tek damak barı, ön-arka damak barı, damak bandı, damak plağı ve at nalı veya U plağı bulunur.
• Tek damak barları(palatal bar), 8 mm'den daha az genişliğe ve üst çenede kullanılan en zayıf ana bağlayıcıya sahiptir. Kennedy sınıf 3 modifikasyon 1 vakalarında ve periodontal dokularının uygun olmadığı durumlarda düşünülebilir.
• Ön-arka damak barları, sıklıkla üst çenede kullanılır ve dişlerin ve alveollerin destekleyici iyi olduğu durumlar için en güçlü yapıdadır. Kennedy sınıfı I-II vakaları, eksik diş sayısı çok olan KII, Mod. 1 vakaları ve Kennedy III vakalarında kullanılır.
• Damak bandları, üst çeneden çok sık kullanılan ana bağlayıcı tipidir ve bar'a göre daha geniş ve incedir. Genişlik 8-20 mm, kalınlık 0.4-0.5 mm'dir. Kennedy III modifikasyonlu vakalarda, az sayıda diş eksikliği olan vakalarda, karşıt ark stabilizasyonunun gerekli olduğu durumlarda ve Kennedy II Mod. 1 vakalarında kullanılır.
• Damak plakları, 20 mm genişliğe sahip üst ana bağlayıcılar olarak kabul edilir ve palatinal plak adını alır. Kennedy I, II-III vakaları, damak kubbesi sığ-alveol kretleri rezorbe olmuş vakalar ve damak yarıklı hastalarda ve ön bölgede eksik dişlerin olduğu, dişsiz sonlanan vakalarda kullanılır.
• Palatal at nalı (U) plak, mekanik olarak zayıf ve rahatsız edici olabilir, ancak geniş ve opere edilemeyen torus varlığı, ön grup dişlerin eksikliği ve damak refleksi olan hastalarda kullanılır.

Küçük Bağlayıcılar

• Küçük bağlayıcıların bazı önemli fonksiyonları, proteze gelen kuvvetleri destek dişlere iletimek ve destek dişlere gelen kuvvetleri proteze iletmektir.
• Küçük bağlayıcılar, rijit, lokalize, kesitli, birleşme açılı ve birleştirilmiş rehber düzlemeli yapılardır.
• Tırnaklar, protez içine yerleştirilen, vertikal desteği sağlayan, dişler ve restorasyonların üzerinde bulunan, rijit yapılar olarak tanımlanır. Tırnak yuvaları, tırnakların yerleştirilmesini sağlayan spesifik alanlardır. Tırnakların bazı farklı türleri arasında belirli oklüzal, gingival(lingual) veya insizal bölge tırnakları bulunur.
• Tırnakların bazı önemli işlevleri arasında, çevre mukozayı travmadan koruma, kroşe tutacak parçalarına kuvvet yönetimi, dolaylı tutucuların çalışmasını iyileştirme, eğilmiş destek dişlerin oklüzyonunu sağlama ve karışmayan destek dişlerin uzamasını önleme yer alır.
• Tırnakların temel özelliklerinin bazı örneklerinden, Tırnak yuvalarının tırnak yerleşimi için yapılmış özel bölgeler olarak bilinmesi ve Tırnakların tırnak yüzeyinin diş ve restorasyonların üzerinde oluşturacağı spesifik yerlere yerleştirilmesi sayılabilir.

Direkt Tutucular (Kroşeler)

• Direkt tutucular, destek dişlere temas eden ve hareketli protezin mukozadan uzaklaşmasını ve gömülmesini önleyen, yan hareketlerini engelleyen parçalar olarak tanımlanır.
• Kroşelerin fonksiyonları, tutuculuk, stabilizasyon, destek, çevreleme, resiprokasyon ve pasiflik olarak sıralanabilir.
• Tutucu kol, kroşenin diş üzerindeki konum değiştirmesine karşı direnç gösterir ve üç kısımdan oluşur. Üçte bir kısmı esnek, üçte bir kısmı orta derecede esnek, üçte bir kısmı da rijittir.
• Kroşelerin sınıflandırmaları, destek dişin yaklaşım yönüne, metal yapısına, kroşe kolunun kesit şekline ve alaşım cinsine göre yapılabilir. Bazı örnek çeşitler arasında basit çevresel kroşeler, tersten yaklaşan kroşeler, halkalı kroşeler, saç tokası benzeri kroşeler ve bileşik kroşeler yer alır.
• Kroşelerin sınırlayıcı faktörleri arasında aşırı doku andıkatı veya destek dişin aşırı derecede linguale veya bukkale yer değiştirmesi bulunur.
• Kroşe kırılma nedenleri arasında porozitelerin olması, andırkat derinliğinin çok olması, uniform olmayan inceltme yapılması, defalarca kullanım ve fleksibilite sınırının aşılması yer alır.

İndirekt Tutucular

• Hareketli protezlerin rotasyonel kuvvetlere karşı direnç gösteren parçalar olarak tanımlanırlar.
• Serbest kaide plakları, fulkrum ekseninden uzak olarak konumlandırılır ya da destek dişlere kısa mesafede tutunur, böylece etkinliği daha da artar.
• İndirekt tutucuların etkinliğini iyileştirmek için, bazı faktörler fulkrum eksenine mesafe, serbest kaide plağının uzunluğu, direkt tutucuların etkinliği ve bağlayıcıların sertliğidir.
• İndirekt tutucuların bazı örnek tipik şekilleri arasında, Yardımcı oklüzal tırnaklar, Oklüzal tırnaklar, Singulum(lingual) tırnakları, Kennedy barları ve lingual plak uzantısı ve Ruga desteği yer alır.