Inleiding tot Volkssage

Volkssage

• Overlevering: Mondeling, anoniem, geen auteur.
• Stijl: Volkse vertelstijl, eenvoudige taal, volkse uitdrukkingen en zegswijzen. Chronologische vertelwijze.
• Personificatie: Personages spreken.
• Getallen: Weerspiegelen volkse bijgeloof, verhogen geloofwaardigheid, tonen overdrijving.
• Herhalingen: Verhogen indruk en leesbaarheid.
• Voegwoord "en": Veel zinnen beginnen met "en", aaneenschakelend verband.
• Kern: Historische kern (plaats, tijd, eigennamen) + fantasie, bovennatuurlijke elementen.
• Inhoud: Buitengewone gebeurtenissen, bovenmenselijke wezens/krachten (reuzen, tovenaars).
• Doel: Uitleggen van ongewone voorvallen, gebruikmakend van krachten; informeren, moraliseren.
• Ontstaan: Uit angst voor het onbekende, frustratie, wensen. Representatief voor gevoelens van mensen in vorige eeuwen.
• Indeling: Heldensagen (fictieve helden/historisch persoon, epische concentratie), Spookgeschiedenis & Duivelssagen (magische wezens, spoken, heksen, duivels), Natuursagen (verklaring natuurverschijnselen), Etymologische sagen (herkomst van woorden), Toponomystische sagen (verklaring dieren, planten, plaatsen), Antroponomystische sagen (verklaring personen), Historische sagen (historische gebouwen, figuren, standbeelden).

Stadssage

• Moderne versie: Volksverhaal dat mondeling wordt overgeleverd.
• Plaats: Grote stad, autosnelwegen, industrieterreinen.
• Personages: Verteller presenteert zich als iemand die het verhaal van een betrouwbare bron heeft gekregen. Verteller heeft het verhaal niet zelf meegemaakt.
• Vertelstof: Gruwelijke, ongeloofwaardige inhoud, maar wordt voor waar aangeduid. Vage bronnen.
• Tijd: Heden.
• Functie: Lezer waarschuwen voor gevaren in de maatschappij.

Legende

• Kenmerken: Volksverhaal, godsdienstig, met historische kern.
• Thema: Verhaal rond Jezus, Maria, heilige, godsdienstig voorwerp, miraculeuze gebeurtenis.
• Voorgesteld: In kerk of refter van klooster.
• Tijd en ruimte: Gesitueerd in specifieke tijd en ruimte; zoals een sage.
• Doel: Verbazen, verklaring geven voor wonderlijke genezingen, inspireren tot een christelijke levenswijze.
• Godsdienstige tegenhanger: van de sage.

Volkssprookje

• Overlevering: Mondeling, verschillende versies.
• Structuur: Eenvoudige, chronologische vertelwijze. Stereotiepe beginsituatie, drastische verandering, obstakels te overwinnen, nieuwe eindsituatie met held als overwinnaar/gelukkig eindigend.
• Personages: Zwart-wit, statisch/ stereotiep.
• Einde: Goed en gesloten.
• Taal: Eenvoudige taal, volkse uitdrukkingen, zegswijzen.
• Reflectie: Volkse bijgeloof, getallen (3, 7), symbolische elementen (verlaten bos = eenzaamheid).
• Wondere elementen: Volledig gefantaseerd, personificatie van dieren, planten, levenloze dingen.
• Moraal: Strijd tussen goed en kwaad, goed wint, kwaad wordt gestraft. Didactische functie, spiegel van de vroege mens.
• Verzameling: Vanaf 18e/19e eeuw (Perrault, Bomans, Andersen, Grimm).

Cultuursprookje

• Overeenkomst met Volkssprookje: Chronologisch verteld.
• Verschillen:
  • Bekende auteur.
  • Geen vaste structuur.
  • Complexere/volledige personages.
  • Niet goed, wel gesloten einde.
  • Niet stereotiep begin/einde.
• Doel: Zedenles, tijd waarderen, leven is kort.

Ontdek de fascinerende wereld van volkssagen. Dit quiz leert je over de kenmerken, stijl en doelstellingen van deze mondelinge verhalen. Leer hoe historische en bovennatuurlijke elementen samenkomen in deze traditie.