Hukuk Ders 10: Yargı Organları ve Görevleri

Hukukun Temelleri

• Hukuk, anayasa, kanun, KHK, uluslararası anlaşmalar, tüzükler, yönetmelikler ve diğer düzenleyici işlemlerden oluşan yürürlükteki hukuk kurallarıdır.
• Mevzuata ulaşmanın iki resmi yolu vardır: 1. Resmi Gazete, 2. Başbakanlık Mevzuat Bilgi Bankası.
• Resmi Gazete 1921 yılından beri, Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü tarafından Ankara'da yayınlanmaktadır.
• Mevzuat artık dijital ortamda da çıkarılmaktadır.

Yargı Kararları

• Yargı kararları (yargısal kararlar), mahkeme kararlarıdır.
• Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve 2017'ye kadar Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kararları önemli kaynaklardır.
• Anayasa Mahkemesi kararları 1964'ten beri yayımlanmaktadır.
• Anayasa Mahkemesi kararlarına anayasa.gov.tr adresinden ulaşılabilir.
• Örnek olarak, 02.10.2018 tarihli E.2018/35, K.2018/56 sayılı karar verilebilir.

Hukukun Bilgi Kaynakları (Sayfa 2)

• Yargıtay Kararları
• Yargıtay'ın verdiği kararlar (Court Cassation), Yargıtay Kararlar Dergisi'nde yayımlanmaktadır.
• Yargıtay 5. İş ve Hukuk Dairesi, 12.05.2018 Tarih ve E.2017/510, K.2018/77 önemli yargı kararlarıdır.
• Danıştay kararlarına günümüzde danistay.gov.tr'den ulaşılabilir.
• Danıştay 8. Dairesi, 21.06.2014 tarih, E.2013/250, K.2014/58 gibi kararlar verilebilir.
• Uyuşmazlık Mahkemesi, 2013'ten beri yayımlanmaktadır.
• Resmi Gazete, 4 Nisan 2014 tarih s.23219 s.28.

Bilimsel Eserler

• Hukukun üçüncü bilgi kaynağı, yazılmış bilimsel eserler (doctrine, books of authority)dir.
• Makaleler, kitaplar, biyografiler ve belli hukuk dallarına ait eserler doktrini oluşturur.
• Hukuk dergileri önemli birer bilgi kaynağıdır.
• Örnek olarak borçlar hukuku, medeni hukuk, ceza hukuku, idare hukuku, anayasa hukuku, ticaret hukuku, icra ve iflas hukuku gibi alanlarda yazılan eserler verilebilir.

Toplumsal Düzen Kuralları

• Toplumsal hayatın sürdürülebilmesi için gerekli kurallara "toplumsal düzen kuralları" denir.
• Toplumsal düzen kuralları, hukuk kuralları, din kuralları, ahlak kuralları ve örf-adet kurallarını içerir.
• Hukuk kuralları, devletin yetkili organları tarafından konulan, insan davranışlarını düzenleyen ve yaptırımlarla desteklenen emir ve yasaklardır.
• Bir kuralın hukuk kuralı olabilmesi için emir ve yasak içermesi gerekir (normatiflik).
• Bu kuralların örnekleri sigara içmek yasaktır, vs.

Din Kuralları

• Din kuralları, ilahi irade tarafından konulduğuna inanılan insan davranışlarını düzenleyen, cennet veya cehennemle ödüllendirmeyi öngören emir ve yasaktır.
• Namaz kılmak, oruç tutmak, yalan söylememek din kurallarıdır.

Ahlak Kuralları

• Ahlak kuralları, kişinin kendi vicdanı tarafından konulan, davranışlarını düzenleyen emir ve yasaklardır.
• Fakirlere yardım etmek, otobüste yaşlılara yer vermek örnektir.
• Ahlak kurallarının müeyyidesi vicdan azabıdır.

Örf ve Adet Kuralları

• Örf-adet kuralları, toplumsal çevre tarafından konulmuş ve uyulmasını öngören emir ve yasaklardır.
• Öyle yaşanması gereken ve davranılması gereken kurallardır.
• Örnek olarak, “namusunu koru”, “babanın kanını yerde bırakma”, “insanlara selam ver” verilebilir.
• Müeyyideleri ayıplama, kınama, dışlama veya öldürme gibi olabilir.
• İhlali durumunda uygulanan cezalardır.

Hukukun Kaynakları

• Hukukun temel kaynakları, yazılı ve yazısız kaynaklardır.
• Yazılı kaynaklar, anayasa, kanun, KHK, uluslararası anlaşmalar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, tüzük ve yönetmeliklerdir.
• Yazılmayan kaynaklar, Örf-adet hukukudur.
• Hukukun yardımcı kaynakları, doktrin (öğreti), içtihatlar (yargı kararları), vs.

Hukukun Dalları (Sayfa 25 ve sonrasından)

• Özel Hukuk: Kişiler arası ilişkiler (aile, miras, borçlar). Özel kişiler ve tüzel kişiler arasındaki ilişkiler.
• Kamu Hukuku: Devletin teşkilatı, devlet-bireyler ilişkileri, (ulusal, anayasa, idare, vergi, ceza).
• Uluslar arası hukuk:Ülkeler arasında ilişki
• Anayasa hukuku: Devletin şekli, yapısı ve organlarının çalışması
• İdare hukuku:Devletin idari organları, işleyişi, görev ve yetkileri
• Vergi hukuku: Devlet ile vatandaş arasındaki vergi ilişkilerini belirler.
• Ceza hukuku:Suçlar ve cezalar
• Ceza muhakemesi:Cezai davaların nasıl takip edileceğini belirler
• Medeni hukuk:Özellikle kişisel haklar, miras, sözleşmeler
• Borçlar hukuku:Sözleşmeler, tazminat
• Ticaret hukuku:Ticari işletmeler ve ilişkileri
• Kıymetli evrak hukuku:Poliçeler, çekler, senetler
• Sigorta hukuku:Sigorta akitleri
• Deniz ticaret hukuku: Deniz yolculukları ve ilişkileri
• Devletler özel hukuku: Yabancı unsuru olan uluslararası ilişkiler
• Vatandaşlık hukuku: Vatandaşlık statüsü, kazanımı
• Kanunlar ihtilafı: Farklı ülkelerin hukuklarının çatışma durumunda hangi hukukun uygulanacağını belirler

Yargı Teşkilatı

• Yargı, hukuki uyuşmazlıkları çözme yetkisine sahip kuruluşlardır.
• Anayasa Mahkemesi, Adli Yargı, İdari Yargı ve Uyuşmazlık Yargısı olmak üzere dört ana yargı yetkisi bulunur.
• Yargıtay, ilk derece mahkemelerinin kararlarına temyiz yolunu açar.

Davaların Türleri

• Hukuk davaları, özel hukuk alanında bir hakkın ihlal edilmesi sebebiyle açılan davalardır. (boşanma, nafaka, tazminat, miras).
• Ceza davaları, kişinin bir suç işlediği iddia edildiğinde açılır.
• İdari davalar, idarenin yaptığı bir işlemden şikayet edilen kişiler tarafından açılan davalardır.
• İptal davası , idari işlemi geçersiz kılmak için açılabilen bir davadır.
• Tam yargı davası ise, idari eylemlerin veya işlemlerin kişileri zarara uğrattığı durumlarda, tazminat talep eden davalara verilen addır.

Sorumluluk

• Sorumluluk, siyasi, cezai, ve mali olmak üzere üç ana başlık altında incelenebilir.
• Siyasi sorumluluk, politikacıların parlamentoya karşı sorumluluğudur.
• Ceza sorumluluğu, suç işleyen kişilerin cezai yaptırımlara tabi tutulması anlamına gelir.
• Mali sorumluluk, kişi veya tüzel kişilerin birine veya bir topluluğa zarar verdiği durumlarda, zararın giderilmesini sağlamayı amaçlayan sorumluluk biçimidir.

Borç Kavramı

• Borç, hukuki bir bağdır, ikilidir.
• Borç, sözleşmelerden, haksız fiillerden veya sebepsiz zenginleşmeden doğabilir.

Mülkiyet

• Mülkiyet, bir şahsın mal ve hakları üzerindeki tam yetkisidir (kullanma, yararlanma ve tasarruf).
• Sınırlı ayni haklar, mülkiyet hakkının sınırlı bir şekilde kullanılmasını tanımlayan haklardır.
• Mülkiyet hakkı, geçmişe etkili değildir, ancak bazı özel durumlarda geçici olarak uygulanabilir.
• Belirli bir kişinin bir malı 5 yıl veya daha uzun bir süre sahiplenmesi durumunda, mülkiyet üzerinde hak sahibi olabileceği mümkündür.

Miras

• Miras, bir kişinin ölümüyle, mal varlığının mirasçılarına devredilmesi işlemidir.
• Yasal mirasçılık, kanuni olarak mirasçı geçerek miras alırlar
• Atanmış mirasçılık, miras bırakanın vasiyeti ile atanma
• Mirastan yoksun bırakılma, belirli sebeplerle mirasçılıktan çıkarılma. -Mirasın paylaşımı, mirasçılar arasında eşit veya belirli oranlarda paylaşılması.

Bu quiz, yargı yetkisini kullanan kuruluşların ve mahkemelerin genel işlevleri hakkında sorular içermektedir. Öğrenciler, yargı teşkilatının özelliklerini ve mahkemelerin görevlerini test edebilirler. Hukuk bilgisi ve yargı sistemine dair bilgilerinizi ölçmek için ideal bir test.