Hücre Yaşlanması

Hücre Yaşlanması

• Hücre yaşlanması, hücre döngüsünün belirli etkenler sonucu uzun süreli ve çoğunlukla geri dönüşümsüz durması olarak tanımlanmıştır.
• 1961 yılında Hayflick ve Moorehead tarafından insan fibroblastlarında yapılan çalışmalarla keşfedilmiştir.
• Replikatif yaşlanma, eski hücrelerin mutasyonlar sonucu çoğalmasını durduran bir mekanizma olarak bilinmektedir ve büyük oranda telomer kısalmasıyla karakterizedir.

Stres Kaynaklı Hücresel Yaşlanma (SIPS)

• Çeşitli stres türlerinin de erken yaşlanmaya sebep olduğu bilinmektedir.
• Oksidatif stres başta olmak üzere çeşitli stres türleri hücresel yaşlanmayı uyarabildiği veya hızlandırabildiği bilinmektedir.

Reaktif Oksijen Türevleri (ROS)

• Aerobik solunumda yan ürün olarak üretilen reaktif oksijen türü olarak bilinmektedir.
• Peroksit, süperoksit ve hidrojen radikallerini içerir.
• Normal seviyelerdeki ROS, gen expresyonunu ve sinyal iletimini düzenlemektedir.

Yaşlanmanın Sebepleri

• Yaşlanmanın yaklaşık %20-30'u genetikle açıklanırken, geriye kalan sebepler epigenetikten kaynaklanmaktadır.
• Çevresel etmenler, uygulanan diyetler başta olmak üzere epigenetik değişiklikler sonucu hücrenin stres direnci ve işlevi değişebildiğinden yaşlanmayı etkilemektedir.

Telomer Hasarı ve Mitokondri Arasındaki İlişki

• Telomer hasarı ve mitokondri arasındaki ilişki, hücre yaşlanmasındaki önemli bir faktördür.

Ökaryotik Kromozom Yapısı

• Genler, tekrarlı diziler, Replikasyon originleri (çoğunlukla ökromatin)
• Sentromer (heterokromatin)
• Telomerler (heterokromatin)

Hücre Senesensi ya da Telomer Teori

• Destekleyici kanıt: Telomeraz overekspresyonu primer insan hücresi kültürlerinin ölümsüz olmasına yol açmıştır.