Histoloji Epitel Dokuları Sınavı

Dokulara Giriş ve Epitel Dokusu

• Dokular, bir veya birden fazla farklı fonksiyonu yerine getirmek üzere düzenlenmiş hücre gruplarıdır.
• Tüm hayvan organları dört temel dokudan oluşur: epitel doku, bağ dokusu, kas dokusu ve sinir dokusu.
• Epitel hücreleri bazal lamina üzerine oturur.
• Bazal lamina, lamina lusida ve lamina densa'dan oluşur.
• Bazal membran ise bazal lamina + retiküler lamadan oluşur.
• Epitel dokusunda hücreler arası az miktarda madde bulunur çoğunlukla hiç yoktur.
• Epitel dokusu dış etkenlerden koruma sağlar, emilimi gerçekleştirir, atıkları uzaklaştırır ve salgılama yapar.

Doku Tanımı ve Tipleri

• Dokular, bir veya daha çok hücre grubundan oluşmaktadır ve özel fonksiyonlar yerine getirmek üzere düzenlenmiştir; hücre toplulukları veya gruplardır.
• Tüm organlar dört temel doku tipinin kombinasyonundan meydana gelir: epitel, bağ, kas ve sinir dokusu.
• Her doku tipine ait hucre tür ve miktarları işlevine göre değişir.

ECM (Hücreler Dışı Matriks)

• Hücreler arasındaki madde, lifler ve ara maddeden oluşur.
• ECM lifleri kollajen, elastik ve retiküler liflerdir.
• ECM ara maddesi glikoprotein ve glikozaminoglikanlardan oluşur. Doku sıvısı da ECM'nin bir parçasını oluşturur.

Histogenez (Dokuların Gelişimi)

• Embriyogenesis sırasında gelişecek dokular ektoderm, mezoderm ve endoderm tabakalarından köken alır.
• Bu tabakalar daha sonra sinir dokusu, kas dokusu, bağ dokusu ve epitel doku gibi farklı doku tiplerine dönüşür.
• Gelişen dokuların özelliklerinden biri de belirli hücre tiplerine ve belirli bölgelerdeki fonksiyonlara göre kutuplaşmadır.

Epitel Köklen

• Epitel dokularının kökeni ektoderm, mezoderm veya endodermdür.
• Ektoderm, deri, ağız, burun ve anüs epitelini oluşturur.
• Mezoderm, endotel ve mezoteli oluşturur.
• Endoderm, sindirim sisteminin, solunum sisteminin ve sindirim sistemi bezlerinin epitelini oluşturur.

Epitel Dokunun Genel Özellikleri

• Epitel hücreleri birbirine sıkı olarak bağlanmıştır.
• Hücreler arası az sayıda ara madde bulunur.
• Epitel dokularında kan ve lenf damarları yoktur .
• Epitel hücreleri sürekli olarak mitozla yenilenir.
• Epitel hücreleri, kutuplaşma özelliğine sahiptir (apikal kutup, bazal kutup, lateral yüzeyler ve bazal membranlar).
• Epitel hücreleri, alt yüzlerinde zar katlantıları olan iç zar katlantıları bakımından farklılık gösterir.

Hücreler Arası Bağlantılar

• Sıkı bağlantı (tight junction) :Hücrelerin birbirine sıkı bir şekilde bağlanmasını sağlar ve dolayısıyla geçirgenliği kısıtlar.
• Sabitleyici bağlantılar (adherens junction, desmosomlar, hemidesmosomlar) :Hücreleri birbirine bağlayarak yapısına dayanıklılık ve direnç kazandırır.
• İletişim bağlantısı (gap junction) :Hücreler arası madde alışverişini sağlar.

Epitel Dokunun Görevleri

• Dış etkenlerden koruma
• Emilim (absorpsiyon)
• Geri emilim (reabsorpsiyon)
• Salgılama (sekresyon)
• Uyarı alma (duyusal fonksiyonlar)
• Kasılma
• Gaz değişimi
• Seçici geçirgenlik
• Transsellüler ve parasellüler transport

Epiteli Oluşturan Hücrelerin Farklılaşmaları

• Hücrelerin apikal yüzleri farklı yapıda olabilir (silyumlar, mikrovilluslar, stereovillauslar gibi özellikler).
• Bazal yüzler genellikle zar katlantıları bakımından farklılık gösterir (iç zar katlantıları).

Mikrovilluslar

• Mikrovilluslar, epitel hücrelerinin apikal yüzeyinde bulunan, sayıları ve şekilleri emilim kapasitesiyle ilgilidir.
• İnce bağırsağın absorbtif hücrelerinde belirgindir.

Stereovillauslar

• Uzun, hareketsiz mikrovilluslar olup özellikle epididimis ve iç kulak tüy hücrelerinde bulunur.

İç Zar Katlantıları

• Epitel hücrelerinin bazal yüzünde bulunur.
• Membranların katlanmasıyla yüzey alanı genişler ve bu da daha fazla madde alışverişi yeteneğine yol açar. Özellikle böbrek tübüllerinde belirgindir.

Silyumlar

• Hareketli veya hareketsiz (primar nodal, kinetosilyum stereosilyum) olabilirler.
• Silyumlar, hücrenin hareketini veya çevredeki sıvının hareketi doğrultusunda maddelerin taşınmasını sağlar.

Klinik Bağlantılar

• Bazı hastalıklar, epiteldeki hücreler arası bağlantı komplekslerinde, epitel hücre yapılarında veya hücreler arası bağlantılarda meydana gelen bozukluklarla ilişkilendirilebilir (örn çölyak hastalığı).

İntegrinler

• Hücre zarına entegre olan ve hücre dışı matriks proteinleriyle bağlanabilen transmembran protein ailesidir.
• 24 çeşit integrin molekülü vardır. Embriyogenez de önemli rol oynar.

Ig üst aile üyeleri

• Hücrelerin birbirine yapışması ve etkileşimi için görev yapan proteinlerdir.
• Nöral hücre adezyon molekülü (NCAM), intersellüler hücre adezyon molekülü (ICAM), vasküler hücre adezyon molekülü (VCAM) örnekleridir.

Bu quiz, histoloji dersinde epitel dokuları üzerine odaklanmaktadır. Dokuların tanımı, özellikleri, görevleri ve moleküler yapıları hakkında sorular içermektedir. Epitel dokunun farklı görevlerini ve hücresel işlevlerini test eder.