1 Heraclitus en de idioten

Heraclitus en zijn werken

• Heraclitus' originele werken zijn verloren gegaan.
• We baseren ons op passages die door anderen worden geciteerd.
• Er is onzekerheid over of de geciteerde passages eerst door Heraclitus zelf zijn opgeschreven of door iemand anders zijn opgeschreven toen Heraclitus ze mondeling overbracht.

Heraclitus' Over de natuur

• De titel van het boek "Over de natuur" is typisch voor een natuurfilosofisch werk.
• Heraclitus beschouwt natuurfilosofie als nonsens en bedriegerij.
• De titel van zijn boek zou kunnen zijn bedoeld om te provoceren.

De limieten van definities

• We gebruiken definities om de waarheid te bereiken, maar Heraclitus stelt dat het definiëren van de realiteit niet leidt tot ware kennis.
• Het niet willen of durven weten leidt tot het vertalen van de realiteit in een levenloos systeem van vaste definities.

De realiteit volgens Heraclitus en Hegel

• De realiteit is constant in instabiliteit, beweging en verandering.
• Dit is het tegenovergestelde van wat een verzameling definities ons kan leren over de realiteit.

Het probleem met de velen

• Volgens Heraclitus produceert en reproduceert de kennis die niets wil weten een vertekend beeld van de realiteit.
• Menschen willen niet aanvaarden dat wat ze als ware realiteit beschouwen niet de ware realiteit is.
• Heraclitus noemt deze mensen ‘de velen’ (hoi polloi).

De eigen wijsheid en de imperatief van de idioten

• Er zijn mensen die denken dat ze weten wat de realiteit is en wat het betekent om te 'zijn'.
• Zij hebben geen behoefte om te filosoferen omdat zij denken dat zij de waarheid al kennen.
• De velen, ook wel hoi polloi genoemd, zijn individuele, zelfbewuste belichamingen van de common sense.
• De idioten zijn degene die onwetend opgesloten zitten in hun eigen verhaal over de realiteit.
• Dit verhaal is eigenlijk een collectieve illusie.

De echte wijsheid en de wet (logos)

• De ware realiteit is geen statische verzameling van onveranderlijke elementen.
• De realiteit is een constant veranderingsproces waarin elk bestaand ding zijn tegengestelde wordt.
• Voorbeelden van deze tegenstellingen zijn dag en nacht, A en -A.
• Deze tegenstellingen zijn nauw verbonden, waarbij het ene uiterste overgaat in het andere.
• De wet (logos) is de relatie tussen deze tegenstellingen, aangeduid met het symbool '='.
• De logos openbaart zich door middel van het denken.

Heraclitus en de Idioten

• De originele werken van Heraclitus zijn verloren gegaan, dus baseren we ons op passages geciteerd door anderen.
• Het is onzeker of Heraclitus zelf de passages heeft opgeschreven of dat iemand anders ze heeft opgeschreven.

Over de Natuur

• De titel van Heraclitus' boek "Over de natuur" was typisch voor een natuurfilosofisch werk.
• Volgens Heraclitus is natuurfilosofie nonsens en bedriegerij, dus kan de titel bedoeld zijn om te provoceren.

De Velen/De Idioten

• Heraclitus beschreef dat het definiëren van de realiteit niet leidt tot ware kennis.
• De realiteit is volgens Heraclitus constante instabiliteit, beweging en verandering.
• Menschen die deze realiteit vermijden, noemt Heraclitus "de velen" of "hoi polloi".
• Deze mensen denken dat ze weten wat de realiteit is en wat het betekent om te zijn, en zijn dus tevreden met hun eenzijdige beeld van de realiteit.

De Eigen Wijsheid en de Imperatief van de Idioten

• De idioten denken dat ze weten wat de realiteit is en wat het betekent om te zijn, en hebben dus geen behoefte om te filosoferen.
• Hoi polloi zijn individuele, zelfbewuste belichamingen van de common sense.

De Echte Wijsheid en de Wet (Logos)

• De ware realiteit is een constant veranderingsproces waarin elk bestaand ding zijn tegengestelde wordt.
• Dag bestaat in de overgang naar zijn tegenovergestelde, nacht. A = -A en '=' is de logos (wet).
• De logos openbaart zich voor, in en door het denken.

Dromen/Wakker Zijn

• Wakker zijn voor Heraclitus betekent beseffen dat alles één en één alles is.
• Je bent dus wakker als je beseft dat de realiteit volgens de logos een eenheid is.

De opvatting van Aristoteles over natuurfilosofen

• Volgens Aristoteles is de natuurfilosofie veelweterij, wat kan leiden tot 'eigen wijsheid' en 'bedriegerij'.

Heraclitus' visie op de natuur

• Heraclitus kende de cyclische veranderingen van water, aarde, vuur en lucht.
• Hij was geïnteresseerd in de logica binnenin de verbindingen in deze processen.
• Volgens Heraclitus volgt de natuur de wet van 'alles uit één en één uit alles'.
• Voor Heraclitus is de wereldorde iets dat altijd al bestaan heeft, bestaat en altijd zal blijven bestaan.
• Er is dus geen begin van de natuur volgens Heraclitus.

Heraclitus en de Waarheid

• Heraclitus ontmaskert de onwaarheid van de wijsheid van de velen door naar de logos te luisteren.
• Hij gelooft dat de zichtbare fysieke realiteit een product is van een onzichtbare harmonie die enkel toegankelijk is voor het denken.

Dialectische Circulariteit

• Heraclitus' concept van 'het zijn als worden' is geen lineair veranderingsproces.
• Het is een dialectische circulariteit, waarbij wat vergaat blijft bestaan in zijn tegengestelde.
• Dit betekent dat alles dat bestaat het tegenovergestelde van zichzelf is (A = -A en -A = A).

Lineaire Flux

• Het idee van een lineaire flux van het zijn is eigenlijk van Plato, en hij heeft het overgenomen van zijn eerste leraar, Cratylus.
• Plato liet Socrates in de dialoog Cratylus alsof hij Heraclitus citeerde, maar dat was een misinterpretatie van Heraclitus' ideeën.

Conclusie

• Volgens Heraclitus blijft alles omdat alles stroomt en alles stroomt omdat alles blijft.
• Deze dialectische circulariteit is de betekenis van 'zijn' als we zeggen dat iets bestaat.

Over "Mijzelf"

• Volgens Heraclitus is "mijzelf" geen product van mijn oorsprong.
• Onze essentie is niet wat we denken dat het is.
• We zijn de dialectische samenstelling van tegengestelde momenten van onszelf.

Identiteit en Illusie

• We vervormen de illusie van onze identiteit tot een vaste term (bv. de man, de vrouw, de trans...).
• We nemen toevlucht tot een vast en rustgevend substraat om onze identiteit te definiëren.

Rivier als Metafoor

• Wanneer we in een rivier stappen, stappen we niet in de zelfde rivier.
• De rivier lijkt niet te veranderen omdat we haar een vaste identiteit toekennen.
• In werkelijkheid stromen er constant andere waters langs onze voeten.

Identiteit en Tijd

• Als we aan onszelf denken, lost alles wat we zijn op in een stroming van gevoelens.
• We definiëren onze identiteit altijd retroactief door te zeggen dat we vroeger iets waren en nu iets anders zijn.

De rol van taal in de waarneming van de wereld

• De taal speelt een cruciale rol in de vormgeving van onze waarneming van de wereld.
• Onze zintuigen zijn blind zonder woorden, omdat de taal ons helpt om de wereld te interpreteren.

Heraclitus over taal en waarneming

• Volgens Heraclitus zijn ogen en oren bedrieglijk voor mensen die geen Grieks kunnen, omdat zij niet in staat zijn om de wereld correct te interpreteren.
• Heraclitus beschouwt het Grieks als de echte, dialectische taal der dingen.
• Het begrijpen van deze taal vereist dat men.teacher het gezond verstand negeert en naar de woorden zelf luistert.

De betekenis van woorden

• Het woord 'boog' (βίος) kan ook 'leven' (βίος) betekenen, terwijl de boog juist dood veroorzaakt.
• Dit illustreert hoe woorden meerdere betekenissen kunnen hebben en hoe belangrijk het is om de ware betekenis te begrijpen.

De binaire taal en zijn gevolgen

• De binaire taal van de velen conditioneert onze zintuigen om een binaire realiteit waar te nemen.
• Deze pseudo-universele taal is descriptief en normatief en produceert de woorden die ons doen zien wat we waarnemen.
• Deze taal is inherent aan sprekende dieren en onderscheidt ons van de goden en de beesten.

De alledaagse taal

• De alledaagse taal, de idiote taal, is de taal die wij dagelijks gebruiken en die ons helpt om de wereld te begrijpen.

Binair en non-binair denken

• Het traditionele denken is verdeeld in twee verschillende categorieën: goed en kwaad, licht en donker, dag en nacht.
• Dit soort denken wordt bevestigd door mannen als Hesiodus, die aannemen dat dag en nacht twee verschillende dingen zijn.

Het dialectische denken

• Een ander soort denken is dat van Heraclitus, die stelt dat dag en nacht dialectisch één zijn.
• Het proces van de dag verandert in nacht en vice versa, dus beiden bestaan uit elkaar.
• De dag blijft bestaan in de nacht en omgekeerd, omdat de ene het wezen van de andere is.

Kritiek op binair denken

• Het binair denken kan worden gezien als een vorm van dogmatisme, zoals door Hegel beschreven.
• Deze manier van denken gaat uit van de aanname dat van twee tegengestelden de ene waar en de andere vals moet zijn.
• Echter, de realiteit is juist het geheel, en niet een eenvoudige keuze tussen twee opties.