Ғылыми стильдің белгілері

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson
Download our mobile app to listen on the go
Get App

Questions and Answers

Зияткерлік миграция дегеніміз қандай?

  • Зерттеу мен білім алу үшін басқа мемлекетке кету (correct)
  • Тек ересектердің білім алуы
  • Басқа мемлекеттерге жұмыс істеуге қоныс аудару
  • Тек жастардың білім алу үшін шетелге шығуы

Интонацияның негізгі қызметі неден тұрады?

  • Тек ырғағын белгілеу
  • Сөздердің мағынасын толық ашу
  • Сөйлесімнің эмоциялық тонусын белгілеу (correct)
  • Сөйлемнің грамматикалық құрылымын көрсету

Қоғамдық көлікке мінген адамды таңдаңыз.

  • Жүргізуші
  • Маман
  • Жолаушы (correct)
  • Сатып алушы

Ұшақ ұшу жолағынан..көтерілді. Қай сөз дұрыс?

<p>әуеге (B)</p> Signup and view all the answers

Кідіріс дегеніміз не?

<p>Сұрату мен оның орындалуы арасындағы уақыт (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанның «Швецариясы» қай жерде орналасқан?

<p>Бурабай (C)</p> Signup and view all the answers

Қай нұсқа қате?

<p>Зерделенген ер-тоқым (D)</p> Signup and view all the answers

Кіріспе бөліктің негізгі қызметі неден тұрады?

<p>Айтылмақ ойға бастау беру (C)</p> Signup and view all the answers

Сөйлемді толықтырыңыз: Мен емтиханнан ,..баға алдым.

<p>үздік (D)</p> Signup and view all the answers

"Қарт" сөзінің синонимдерін таңдаңыз.

<p>Кәрі, егде (A)</p> Signup and view all the answers

Көркем әдебиет стилі нені білдіреді?

<p>Сезімдер мен эмоцияларды бейнелеу (A)</p> Signup and view all the answers

Мақалды толықтырыңыз: Айтушы ақылды болса, ,..дана болады.

<p>тыңдаушы (C)</p> Signup and view all the answers

Сөз мәдениетінің маңызды өлшемдері не екен?

<p>Сөз ықшамдылығы мен дәлдігі (A)</p> Signup and view all the answers

Қай тіркес сөз дәлдігіне қайшы?

<p>Күздің алтын күрек жылы желі (B)</p> Signup and view all the answers

Тырнақша дәйексөздерде қандай қызмет атқарады?

<p>Дәйексөздер мен мәтіндерді жүйелеу (D)</p> Signup and view all the answers

Сөйлемде тыныс белгісі қалай дұрыс қойылады?

<p>Сөздер арасындағы кедергілерді жою (D)</p> Signup and view all the answers

Леп белгісі қойылатын сөйлемді таңдаңыз.

<p>Жасасын бірлік бейбітшілік (C)</p> Signup and view all the answers

Почему hai в түркі әлемінде көп сөйлейтін дарынды адамдарды не деп атаймыз?

<p>Шешен (D)</p> Signup and view all the answers

Қос нүкте қойылатын сөйлемдерді белгілеңіз.

<p>Сөздер тұлғасына қарай беске бөлінеді (C)</p> Signup and view all the answers

Үтір қойылатын сөйлемдерді белгілеңіз.

<p>Олжабектің қатты күлгені сонша арбадан ауып түсіп қала жаздады (B)</p> Signup and view all the answers

«Өнертабыс» сөзіне сәйкес келетін қатарны ничек анлаучы?

<p>Электронды бесік (D)</p> Signup and view all the answers

«Өнер – ризық, несібе таусылмайтын...» сүзенең авторы кем?

<p>Сыздық төре (C)</p> Signup and view all the answers

Пікір алмасуға карамган формалар арасында ни бәхәсле була алмый?

<p>Көпшілік қатысатын митинг (D)</p> Signup and view all the answers

Орфографик нормаларга туры килгән сүзләр кайсыда?

<p>Секіру-қондырғысы, қойылым (A)</p> Signup and view all the answers

Шешендік сүзнең структурасы ничек була?

<p>Басы, ортасы, аяғы (A)</p> Signup and view all the answers

Публицистикалық стильның жанрлары арасында нәрсә юк?

<p>Әңгіме, повесть, роман (B)</p> Signup and view all the answers

Дүниежүзендә туризмның экономик әһәмияте турында ни стильдә язылган?

<p>Публицистикалық стиль (A)</p> Signup and view all the answers

Орфографик нормаларга туры килгән кайсы сүз бар?

<p>Альпенизм (B)</p> Signup and view all the answers

Қорғаушының сөйлеу стиле нинди типка карый?

<p>Соттагы шешендік сүзләр (D)</p> Signup and view all the answers

Әлеуметтік-тұрмыстық мазмұндагы шешендік сүзләр өчең кайсы урында яткан?

<p>Каралы җыеннар (C)</p> Signup and view all the answers

Публицистикалық стильде кай төре кулланыла?

<p>Эмоциональ-экспрессив сүзләр кулланыла (C)</p> Signup and view all the answers

Мәтиннең үзәге булып ниләр тора?

<p>Негізгі бүлек (C)</p> Signup and view all the answers

"Тоқсан ауыз сөздің табықтай түйіні" формада ни җиткәдне аңлата?

<p>Фикерләрне төймә (E)</p> Signup and view all the answers

«Дала кемесі», «жыр алыбы», «күміс көмей» нинди сүзләр?

<p>Тиешле сүзләр (C)</p> Signup and view all the answers

Ни өчен тыныс билгесе, күп нокталар белән куелырга кирәк?

<p>Фикерне яки сүзне ачыклап, өстәмә мәгълүмат бирү өчен (C)</p> Signup and view all the answers

Тыныс билгесе ялгыш куелган җөмләне табыгыз:

<p>Шешеннең теләгенә карап, төп план ике формада: гади һәм катлаулы план формасында ясала (Ж.Дәулетбекова) (A)</p> Signup and view all the answers

Мәтин авторының үз фикерен алгоритмлаштырыу өчен бер башка автордан алынган текст, ничек атала?

<p>Дәйэксүз (D)</p> Signup and view all the answers

Руаралық не еларалық қылмыстық, азаматтық істерді шешу кезінде айтылатын шешендік сөзді атаңыз.

<p>Шешендік дау (A)</p> Signup and view all the answers

Шешендік дауға қойылатын негізгі талаптарға қайсысы сәйкес келеді?

<p>Айтылар ойдың мазмұнының тереңдігі (B)</p> Signup and view all the answers

Құрдастар, нағашы мен жиен арасында өтетін қалжың пікірталасының қай түріне жатады?

<p>Айтыс (A)</p> Signup and view all the answers

«Реэмиграция» терминінің мағынасын анықтаңыз.

<p>Көшіп кеткендердің қайта оралуы (D)</p> Signup and view all the answers

Ресми ісқағаздардың түрлеріне қайсысы жатпайды?

<p>Хабарландыру (C)</p> Signup and view all the answers

«Публицистика» термині қандай мәселелермен айналысады?

<p>Қоғам өмірі үшін маңызды мәселелер (B)</p> Signup and view all the answers

Келесі стиль түрлерінің қайсысы «Орындау міндеттелсін, баса көңіл бөлінсін, қамтамасыз етілсін» тіркестерімен білдіріледі?

<p>Ресми ісқағаздар стилі (C)</p> Signup and view all the answers

Шешендік сөздің құрылысы туралы нені атап өтуге болады?

<p>Шешендік арнау, шешендік толғау (A)</p> Signup and view all the answers

«Зияткерлік миграция» термині нені білдіреді?

<p>Басқа мемлекетке қоныс аудару (A)</p> Signup and view all the answers

Шешендік даудағы ең басты талап неден тұрады?

<p>Дәлелденген шындық (D)</p> Signup and view all the answers

Сызықша қойылатын құрмалас сөйлемдерді кайсысы белгілейді?

<p>Күн батты тауды қара көлеңке басты. (A)</p> Signup and view all the answers

Қос нүкте қойылатын сөйлемді кайсысы белгілейді?

<p>Айбала мен Ботагөздің қандары қазандай қайнайды бірақ қолдарынан келері жоқ. (C)</p> Signup and view all the answers

Сөйлем ішіне кайсы тыныс белгісі қойылады?

<p>Үтір (C)</p> Signup and view all the answers

Тырнақша qoyылатын сөйлемді кайсысы белгілейді?

<p>Абай мен Әйгерімнің бұл кезде тіккен үйлері қоңыр үй деп аталады. (A)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми стильге тән белгі неден тұрады?

<p>Айтылатын ойдың анық, дәл берілуі. (A)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми стильге тән лексикалық ерекшелік неден тұрады?

<p>Терминдердің жиі қолданылуы. (D)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми стильде жазылатын жұмыс түрлері кайсысы?

<p>Реферат, оқулық. (A)</p> Signup and view all the answers

Емлеге сай дұрыс жазылған күрделі-құрама жалқы атау кайсысы?

<p>Әйтеке би (B)</p> Signup and view all the answers

Ойталқының мақсаты неден тұрады?

<p>тыңдаушының эмоциясына әсер етіп, айтқанына сендіру. (D)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Алмаш

Берүчегә башка кеше соң алынучы кеше белге.

Җөмләнең төп өлеше

Җөмләнең иң мөһим өлеше, кем яки нәрсә турында сөйләнә.

Исем

"Кем?" яки "Нәрсә?" сорауларына җавап бирелә.

Җөмләнең икенче төп өлеше

Җөмләнең икенче төп өлеше, нәрсә яки кем туралы сөйләнә.

Signup and view all the flashcards

Сифат

Җөмләдә исемне аңлатучы сүз.

Signup and view all the flashcards

Сан

Исем яки сифатның чәршен белдерә.

Signup and view all the flashcards

Җөмләнең икенче төп өлеше

Җөмләнең икенче төп өлеше, нәрсә яки кем турында сөйләнә

Signup and view all the flashcards

Фигыльнең төрләре

Фигырь турында тулырак мәгънә бирә.

Signup and view all the flashcards

Сүзтезмә

Җөмләдә бер-берсен тополдырган сүзләр.

Signup and view all the flashcards

Нөктә

Җөмләләрнең арасына куелган билге.

Signup and view all the flashcards

Караштыру

Икелек сүзлекне каршы, аралары арасында булы киңлекле бар икелек икелекләрне йәнә бер-берсе белән караштыру.

Signup and view all the flashcards

Интонация

Барлык телләрнең интонациясе өчен иң мөһим һәм күп яклы кисәк. Бу, сүзнең тонын, көчлеген һәм бөгәүен үзгәртеп, аңлашуны үзгәртә.

Signup and view all the flashcards

Зыялы миграциясе

Белем алу максаты белән башка илгә күченү.

Signup and view all the flashcards

Сүзләрнең әуезе

Сөйләмнең музыкаль үзенчәлеге, сүзләрнең аралыкларын, басымнарны һәм тонын билгеләү.

Signup and view all the flashcards

Кідіріс

Сорау бирүдән башлап, аның үтәлешенә кадәр узган вакыт, процесс туктаганчы узган вакыт.

Signup and view all the flashcards

Танып белү-агартучылык язмалары

Җәмәгатьчелеккә юнәлтелгән язмалар. Аларда мөһим мәгълүматлар, фикерләр белән уртаклашыла.

Signup and view all the flashcards

Кіріспе

Текстның төп фикере турында мәгълүмат бирүче кисәк.

Signup and view all the flashcards

Орхон-Енисей языгында күпме хәреф бар

Борынгы төрки Орхон-Енисей языгында 35 хәреф бар.

Signup and view all the flashcards

Нүктеле үтір

Цифрлар яки хәрефләр белән бер-бер артлы санап язылган сөйләм яки сүзләрдән соң куела.

Signup and view all the flashcards

Сүз дәллеге

Сүз мәдәниятендә иң мөһим кагыйдәләрнең берсе.

Signup and view all the flashcards

Публицистика стиледә нинди сүзләр ешрак кулланыла?

Публицистика стиле, эмоциональ-экспрессив сүзлар ерекчә кулланыла, сүзләрнең эмоциональ яки экспрессив функциясенә басым ясый.

Signup and view all the flashcards

Мәтиннең нигез бүлеге нинди?

Текстның бөтен мәгънәсен туплаган төп бүлеге, төп фикерне үстерү һәм дәлилләү өчен кулланыла.

Signup and view all the flashcards

Публицистика стиле ни өчен кулланыла?

Эмоциональ-экспрессив сүзләр, теңеүләр, образлы сүзләрнең еш кулланылу белән аерылып тора. Публицистика стиле аша җәмгыять проблемаларын күтәрү, фекер алышу, тәнкыйть, пропаганда һәм сәяси идеологияне пропагандалау максатында кулланыла.

Signup and view all the flashcards

"Тоқсан ауыз сөздің табықтай түйіні" дип нәрсә аңлатыла?

Текстның төп фикерен кыскача җаваплаучы, текстның иң мөһим ноктасын күрсәтүче сөйләм.

Signup and view all the flashcards

Мәтиннең кайсы бүлегендә төп фикер йомгаклана?

Мәтиннең төп фикере, төп идеясен аңлату өчен кулланыла. Бу бүлектә төп фикернең йомгаклары китерелә.

Signup and view all the flashcards

Публицистика стиле нинди максатлар белән кулланыла?

Текстның төп фекерен әйтү, проблеманы күтәрү, мәгълүмат бирү, әңгәмәдә катнашучылар арасында килешүгә килү максатыннан кулланыла.

Signup and view all the flashcards

Текстның мәгънәсе нинди?

Текстның төп фикере, авторның әйтәсе килгән төп идеясы.

Signup and view all the flashcards

Мәтиннең төп бүлегендә нинди мәгълүматлар кулланыла?

Текстның төп fikеreen аңлату өчен кирәкле мәгълүматларны туплау, төп fikерне үстерү, дәлилләү һәм аңлатырга кулланыла.

Signup and view all the flashcards

Мәтиннең кайсы бүлегендә tөп fikеер йомгаклана?

Текстның фокусын әйтелгән fikеергә tuплау өчен кулланыла. Бу fikеерне йомгаклау һәм tekstның ахырына туплау максатыннан кулланыла.

Signup and view all the flashcards

Сызықша қойылатын құрмалас сөйлемдер

Икеуесе, икеуесе деп, сөйлемде екі бөліктен тұрады, мағыналары байланысқан. Бұндай сөйлемдерде сын есімдердің жайылмалы анықтауышы немесе есімшенің анықтауышы кездеседі. Мысалы: "Қостың аржағынан қара кер аттың басындағы жүген сылдырлады шөп суылдады."

Signup and view all the flashcards

Қос нүкте қойылатын құрмалас сөйлемдер

Сөйлемде екі бөліктен тұрады және бірінші бөліктің біреуі екінші бөліктің себебі немесе шарты болып табылады. Екі бөлік арасына қос нүкте қойылады. Мысалы:"Айгүл аттан түсіп еді su қайта таязданып қалғандай екен."

Signup and view all the flashcards

Үтір

Жазба тілде қолданылатын тыныс белгісі. Дәл айтылған ойлардың жазылуында, сөйлемдердің әртүрлі мағыналарын ажыратуда маңызды рөл атқарады.

Signup and view all the flashcards

Қос нүкте қойылатын сөйлемдер

Бұл сөйлемдерде бірінші бөлігі екінші бөлігін жалғастыратын қосымша болып табылады. Қос нүкте екі бөлікке тұратын сөйлемдердегі негізгі бөліктің соңына қойылады. Мысалы: "Күн шығып ел тұра бастады Нұрлан әлі жоқ."

Signup and view all the flashcards

Тырнақша

Тікелей сөздің басы мен соңына қойылатын тыныс белгісі.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми стиль

Әдеби шығармалардан гөрі ғылыми еңбектерде жиі қолданылатын сөйлеу стилі. Бұл стильде мағынасы дәл берілуі маңызды, сезім мен эмоциядан гөрі ақпараттардың нақтылығы басты назарда.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми стильдегі лексикалық ерекшелік

Ғылыми стильде терминдердің жиі қолданылуы, олар арқылы келесі ұғымдардың дәл берілуі анықталады. Мысалы: "биология", "химия", "физика", "математика" т.б.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми стиль жазылатын жұмыс түрлері

Ғылыми стильде осы сөйлеу стилінің ерекшеліктерін қолданатын еңбектер: оқулықтар, рефераттар, ғылыми мақалалар, диссертациялар және басқа да ғылыми жұмыстар.

Signup and view all the flashcards

Емлеге сай жазылған күрделі-құрама жалқы атау

Екі немесе одан да көп сөздерден құралған және тыныс белгісісіз жазылатын жалқы атаулардың түрі. Мысалы: "ҚызЖібек"

Signup and view all the flashcards

Тума талант

Икелешләрнең тарихын, җәмгыятьтәге ролен һәм аларның эшчәнлеген тасвирлаучы сәнгать төре.

Signup and view all the flashcards

Шешендік толғау

Шешенлек сүзенең бер төре, ул җәмгыятьтәге күренешләр турында фикер алышу, бәхәсләр, тәнкыйтьләр, мөнәҗәтләр белән бәйле.

Signup and view all the flashcards

Айтыс-даулар

Ике яки күбрәк кеше арасындагы бәхәс, фикер алышу, мөнәҗәт формасындагы шешенлек сүзенең төре.

Signup and view all the flashcards

Жер дауы

Толғау төрендәге шешенлек сүзе, ул төп темасы - җир, милек, хуҗалык, йәгъни тормыш хәлләре белән бәйле.

Signup and view all the flashcards

Пернелі сөз

Шешенлек сүзе, аның төп максаты - ялган сүзләр, үз фикерләреңне яшерү, шулай ук кыюлык белән бәйле.

Signup and view all the flashcards

Шешендік арнау

Русия һәм чит ил арасындагы канун бозу белән бәйле эшләрне карау вакытында чыгыш ясый торган сүз.

Signup and view all the flashcards

Шешендік толғау

Шешенлек сүзенең бер төре, ул җәмгыятьтәге төп мәсьәләләрне бәхәс предметы итеп алып, көчле фикерләр җәелдерүгә юнәлтелгән.

Signup and view all the flashcards

Шешендік дау

Бәхәс, низаг, каршылыклар белән бәйле шешенлек сүзенең төре.

Signup and view all the flashcards

Термелі сөзі

Шешенлек сүзенең төре, ул билгеле бер очракны тасвирлау, шул очрак белән бәйле кичерешләрне җиткерү максатыннан кулланыла.

Signup and view all the flashcards

Ойталқы

Яшьләр арасындагы, туганнар арасындагы, якын гаилә әгъзалары арасындагы үткен сүзләр, калҗы, сүз уеннары.

Signup and view all the flashcards

Фигыль

Кемнең яки нәрсәнең эш-хәрәкәтен, хәлен белдерә торган сүз. Җөмләдә төп өлеш булып тора.

Signup and view all the flashcards

Тулыландыру

Җөмләдә фигыль белән бәйләнештә килә торган сүз, фигыльнең мәгънәсен аңлата.

Signup and view all the flashcards

Исемнең килеше

Исемнең үзгәрү формасы, исемнең чәршен күрсәтә.

Signup and view all the flashcards

Сүзтезмәнең күчмә мәгънәсе

Бер-берсенә бәйләнеше булган сүзләр күчмә мәгънәдә кулланылса, алар…

Signup and view all the flashcards

Төрле фигыльләр

Җөмләдә

Signup and view all the flashcards

Орфография нормасы

Кулланыла торган татар әдәби теленең нормалары,

Signup and view all the flashcards

Морфология

Сүзләрне һәм аларның бәйләнешләрен өйрәнә.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ғылыми стильдің белгілері

  • Бейнелі сөз орамдары жиі қолданылмайды.
  • Сөздердің ауыспалы мағынасында жұмсалмайды.
  • Айтылатын ой анық, дәл беріледі.
  • Эмоционалды-экспрессивті сөздер сирек ұшырасады.
  • Сөздер анық айтылады.

Ғылыми стильге тән лексикалық ерекшеліктер

  • Лепті немесе сұраулы сөйлемдер жиі кездеспейді.
  • Терминдер жиі қолданылады.
  • Ой хабарлы сөйлемдермен беріледі.
  • Етістіктер ырықсыз етіс түрінде сирек келеді.

Ғылыми стильде жазылатын жұмыс түрлері

  • Рефераттар, оқулықтар
  • Әртүрлі зерттеу жұмыстары.

Ойталқының мақсаты

  • Кейіпкерді сендіруге немесе иландыруға тырысу.
  • Өзекті мәселені талқылап, шешу жолдарын қарастыру.

Пікірталастың түрлері

  • Айтыстар.
  • Ойталқылар.
  • Ойкөкпарлар.
  • Сыни пікірлер.
  • Баяндамалар.

Мәтіндегі ойдың жинақталып берілген қысқаша желісі

  • Тезистер
  • Аннотациялар

Жазба тілдің стильдік тармақтары

  • Ғылыми стиль
  • Сөз мәдениеті
  • Көркем әдебиет стилі
  • Публицистикалық стиль.

Ауызекі сөйлеу тілінің стильдік ерекшелігі

  • Сөздердің ауыспалы мағынада жұмсалуы жиі.
  • Эмоционалды-экспрессивті сөздер жиі кездеседі.
  • Тіркес сөздер мен фразеологизмдер жиі қолданылады.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Қазақ тілі емтихан материалдары 2024 ж. ТЕКСЕРІЛГЕН

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser