Ғылыми стиль және оның белгілері

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Сөйлемдерді, олардың бөлшектерін сазына келтіріп сөйлеудің ырғақты әуені қандай?

  • Кідіріс
  • Қарқын
  • Интонация (correct)
  • Әуез

Кідіріс дегеніміз не?

  • Сөйлемнің уақыты
  • Сөйлемнің әуездігі
  • Арадағы байланыс
  • Сұратылғаннан кейін орындалу уақыты (correct)

Тарихи-дәстүрлік принцип буенча язылган сүз кайсы?

  • Орыс (correct)
  • Жаһан
  • Кириллица
  • Кисель

Фонетик принцип буенча язылган сүз кайсы?

<p>Кинескоп (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанның Швецариясы деп қай өлкені атаймыз?

<p>Бурабай (C)</p> Signup and view all the answers

Теридән ясалган колаккаты уйлап тапкан бала кем?

<p>Честер Гринвуд (A)</p> Signup and view all the answers

Публистикалық шығармалардың қандай үлгісі бар?

<p>Танымдық-ағартушылық (B)</p> Signup and view all the answers

Кайсы стиль төренә ятмый?

<p>Коммуникативтик (D)</p> Signup and view all the answers

Көне түркі Орхон-Енисей әліпбиінде қанша әріп бар?

<p>35 (B)</p> Signup and view all the answers

Техник әдәбият теле стиленең кайсы?

<p>Ресми стиль (A)</p> Signup and view all the answers

Мәтіннің басталу бөлігін қалай атайды?

<p>Кіріспе (A)</p> Signup and view all the answers

Сөз мәдениетінің маңызды өлшемдерінің бірі қандай?

<p>Сөз дәлдігі (D)</p> Signup and view all the answers

Кем авторның үз хисен сурәтли?

<p>Көркем әдәбият стиле (A)</p> Signup and view all the answers

Баспасөздә кулланылган стиль кайсы?

<p>Публицистик стиль (A)</p> Signup and view all the answers

Цифр немесе әріптер арқылы санамалап айтылған сөздерден кейін қандай тыныс белгісі қойылады?

<p>Нүктелі үтір (D)</p> Signup and view all the answers

Фәнни стильдә нинди сүзләр күп кулланыла?

<p>Термин сүзләр (B)</p> Signup and view all the answers

Сөйлейтін сөздердің ұғымды, мәнерлі болуы үшін шешенге не қажет?

<p>Ойды жеткізу үшін икемді тіл (C)</p> Signup and view all the answers

Кайсы сөйлем көркем әдәбият стиле?

<p>Биылгы кыш сыкыр дәүләте белән (C)</p> Signup and view all the answers

Дәйексөздерді жазуда қандай тыныс белгісі қолданылады?

<p>Тырнақша (B)</p> Signup and view all the answers

Әлеуметтік-тұрмыстық салада кайсы вәзгыятьтә кала?

<p>Үй-әнә, туыс арасында (A)</p> Signup and view all the answers

Сөз тіркесін күрсәтегез.

<p>Асан туралы (B)</p> Signup and view all the answers

Сөзқосымның кайсы сүзжасам тәсили?

<p>Синтетикалық (A)</p> Signup and view all the answers

Тілдің таңдамалы, қолайлы, ой-пікірді дәл беруге жарамды, жалпыға ортақ жүйелері -- кай норманың аныктамасы?

<p>Әдеби норма (A)</p> Signup and view all the answers

Әдеби тілде жазуда бірізділікті қалыптастыратын норма қалай аталады?

<p>Орфографиялық норма (D)</p> Signup and view all the answers

Ике сүздән бериккән терминдык атама ничек атала?

<p>Жаһандану (A)</p> Signup and view all the answers

Сөйлеушінің сөзін бөлмей мұқият тыңдау, бұл не болып санала?

<p>Әдептіліктің белгісі (B)</p> Signup and view all the answers

Кайсы сүзләр кушарлау ысулы белән ясалган?

<p>Мал-жан (C)</p> Signup and view all the answers

Сүзнең яңа мәгънәгә күчүе нинди процесс?

<p>Конверсия (A)</p> Signup and view all the answers

Белгілі бір ғылым саласына тән сөздер қалай аталады?

<p>Терминдер (D)</p> Signup and view all the answers

Лексика-семантик ысул буенча ясалган сүзне күрсәтегез.

<p>Қол бұлғау (B)</p> Signup and view all the answers

Ана тілін жетік білу, ана тілінде таза сөйлеу ненің белгісі?

<p>Мәдениеттіліктің (A)</p> Signup and view all the answers

Тілдегі сөздердің дұрыс жазылу ережесінің жиынтығы не деп аталады?

<p>Орфография (B)</p> Signup and view all the answers

Затлану, конверсия ысулы белә ясалган сүз ни?

<p>Сәнқой (C)</p> Signup and view all the answers

Орфография нормасына сай жазылған сөзді табыңыз.

<p>Кейбір (A)</p> Signup and view all the answers

Нинди анализ тілі белеменең бер салоны булып тора?

<p>Сөзжасам (C)</p> Signup and view all the answers

Қарым-қатынас құралдары: тіл --- дыбыстау құралдары және тілге көмекші құралдары болып екіге бөлінеді. Тіл -- дыбыстау құралдарына нелер жатады?

<p>Сөз, сөйлеу (C)</p> Signup and view all the answers

Жаһандану мәсьәләсе ни?

<p>Білім-ғылым (B)</p> Signup and view all the answers

Аналитикалық тәсилнең ничек төп төрләре бар?

<p>3 (C)</p> Signup and view all the answers

«Қазақтардың тілі жатық та, шешен, әрі өткір» деген кімдердің сөзінде айтылған?

<p>В.В.Радлов (A)</p> Signup and view all the answers

«Талапты ерге нұр жауар» қайсысына жатады?

<p>Мәтел (C)</p> Signup and view all the answers

«Өнертабыс» сөзі белән нинди төшенчә туры килә?

<p>Электронды бесік (C)</p> Signup and view all the answers

Шешендік сөзенең авторы кем?

<p>Сыздық төре (D)</p> Signup and view all the answers

Пікір алмасуга кермәгән форма кайсы?

<p>Көпшілік қатысатын митинг (A)</p> Signup and view all the answers

Орфографик нормага буйсынган сүз кайсы?

<p>Балмұздақ, жеміс-жидек (C)</p> Signup and view all the answers

Шешендік сөзнең структурасы нәрсәдән тора?

<p>Кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды (C)</p> Signup and view all the answers

Публицистика стильенең жанрлары кайсылар?

<p>Репортаж, мақала, очерк (D)</p> Signup and view all the answers

Туризмның экономик мәне нәрсә?

<p>Публицистикалық стиль (B)</p> Signup and view all the answers

Орфографик нормаларга туры килми торган сүз кайсы?

<p>Рафтинк (A)</p> Signup and view all the answers

Шешендік сүзенең кайсы төре - қорғаушының сөзе?

<p>Соттағы шешендік сөздер (B)</p> Signup and view all the answers

Әлеуметтік-тұрмыстық мазмұндагы шешендік сүзләре кайда кулланыла?

<p>Салтанатты жиыннар (C)</p> Signup and view all the answers

Пікірталастың кайсы төре күбрәк таралган?

<p>дау, талғау (D)</p> Signup and view all the answers

Тезис нәрсә?

<p>кыскача резюме (D)</p> Signup and view all the answers

Айшықлауның кайсы төре карама-карашлы төшенчәләр куллану юлы белән барлыкка килә?

<p>синтаксистик параллелизм (D)</p> Signup and view all the answers

Сөйлемдә тәңгәлләшү кулланылган?

<p>Түйенің тайлағы, балаша ойнаған мыналарың кім? (B)</p> Signup and view all the answers

Көркемдей белә торган төр кайсы?

<p>эпитет (C)</p> Signup and view all the answers

Кідіріс нәрсәне аңлата?

<p>фикернең тәмамлануын (C)</p> Signup and view all the answers

Әуезне үзгәртү мөмкинме?

<p>үзгәртеп, хис-тойгыларны һәммә дә белдерергә була (C)</p> Signup and view all the answers

Публицистик стильнең төп билгесе нәрсә?

<p>җәмгыять өчен мөһим мәсьәләләрне карау (C)</p> Signup and view all the answers

Интонациянең компонентларының берсе нәрсә?

<p>үдемәлек (C)</p> Signup and view all the answers

Сөйлемнең әйтелеш төрен үзгәртүче процесс нәрсә?

<p>интонация (C)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Карама-каршы кую (Контраст)

İki zıt fikir yäki möğcüzäni ber-berse belän karşı qoyıp künsätergä

Интонация

Telneň intonationı, äwäzneň üzgäreşe, süzläwneň ğäwele

Көне түркі әліпбиі (Orxon-Yenisey)

Törek telendäge qadimi yazu, Orhon-Yenisey yazuları

Зияткерлік миграция

Bilemnärne almaq öçen başqa ber ilgä küçü

Signup and view all the flashcards

Публистикалық шығармалар

Publisistikä, küpçelekke mäğlümat birüge qaratılğan eşlär

Signup and view all the flashcards

Әуез

Süzläwneň ğäwele, moğayınlığı

Signup and view all the flashcards

Кіріспе

Tekstneñ başlanğıç öleşe

Signup and view all the flashcards

Қарқын

Süzläw sür'äte

Signup and view all the flashcards

Кідіріс

Süzläwneň üzgäreşe, awazneñ töşenü

Signup and view all the flashcards

Сөйлеу мәнері

Söyläwneň möğcüzäli, äçelгән, ğäwele

Signup and view all the flashcards

Тарихи-дәстүрлік принцип

Тарихи-дәстүрлік принцип бойынша жазылған сөз. Бұл сөздің дәстүрлі жазу әдісін қолданатынын білдіреді.

Signup and view all the flashcards

Фонетикалық принцип

Фонетикалық принцип бойынша жазылған сөз. Бұл сөздің дыбысталуына сәйкес жазылатынын білдіреді.

Signup and view all the flashcards

Теріден жасалған құлаққапты ойлап тапқан бала

Теріден жасалған құлаққапты ойлап тапқан бала. Ол бұл өнертабысымен әлемге танымал болды.

Signup and view all the flashcards

Стиль түрлері

Коммуникативтік, көркем әдебиет, ғылыми, ресми және публицистикалық стильдер. Бұл стильдер тілдің қолданылу аймағына сәйкес бөлінеді әртүрлі салаларда.

Signup and view all the flashcards

Техникалық әдебиет стилі

Техникалық әдебиет тілінің стилі. Бұл стиль техникалық мәліметтерді жеткізу үшін қолданылады.

Signup and view all the flashcards

Көркем әдебиет стилі

Бейнелегіш және көркемдегіш сөздерді қолданып, автордың өз сезімін қоса суреттеуі. Бұл стиль әдебиет шығармаларына тән.

Signup and view all the flashcards

Публицистикалық стиль

Баспасөзде қолданылатын стиль. Бұл стиль ақпараттарды жеткізу үшін қолданылады.

Signup and view all the flashcards

Термин сөздер

Ғылыми стильде қолданылатын сөздер. Бұл сөздер ғылыми ұғымдарды білдіреді.

Signup and view all the flashcards

Көркем әдебиет стиліндегі сөйлем

Көркем әдебиет стиліндегі сөйлем. Бұл сөйлем көркем әдебиет шығармаларына тән.

Signup and view all the flashcards

Әлеуметтік-тұрмыстық қатынас

Әлеуметтік-тұрмыстық саладағы қарым-қатынас. Бұл қарым-қатынас отбасы, достар және таныстар арасында жүзеге асады.

Signup and view all the flashcards

Аннотация

Мәтіннән берілгән төгәрәк идеяны кыскача язып язу

Signup and view all the flashcards

Тезис

Төгәрәк идеяны, фикерны дәлилдәп аңлатып биру

Signup and view all the flashcards

Ой пикирны териске чыгару

Шәхси фикерне барлык йөзеннән карап, аңлату, тәнҗиһ яки гаепләү

Signup and view all the flashcards

Дау

Бер-берсенә каршы булган фикерлар аша, хакыйкый фикерны ачыклый торган сөйләм стиле

Signup and view all the flashcards

Ойбөліс

Бер фикерне билгеле бер нигезләр аша, бүлеп бирү

Signup and view all the flashcards

Сөйлемнең айтылу түре

Бер сөйлемнең мөһим фикерен аңлатып биру

Signup and view all the flashcards

Тілдік норма

Бәйләнешсез булган сүзләрне, бер-берсенә бәйләп тоташтыру

Signup and view all the flashcards

Әдеби норма

Телнең сайлап алынган, уңайлы, фикерне төгәреп әйтеп була торган, гомуми кабул ителгән системасы.

Signup and view all the flashcards

Орфография нормасы

Язуда бердәмлекне урнаштыручы норма.

Signup and view all the flashcards

Аллитерация

Сүз аша тавышны күрсәтү

Signup and view all the flashcards

Тұрақты сөз тіркесі

Бер-берсенә бәйләнгән, мәгънәви берлекне белдергән сүзләр төркеме.

Signup and view all the flashcards

Эпитет

Сүз аша төс, форма, сынны күрсәтү

Signup and view all the flashcards

Теңеу

Бер әйберне, икенче әйбергә тиештереп күрсәтү

Signup and view all the flashcards

Терминнар

Белгечлеккә, фәнге караган сүзләр.

Signup and view all the flashcards

Мәдәниятнең билгесе

Ана телеңне үзләштерү, анда таза сөйләшү -

Signup and view all the flashcards

Орфография

Тілдегі сөздердің дұрыс жазылу ережесінің жиынтығы

Signup and view all the flashcards

Кең маңдай

Дұрыс жазылған сөзді анықтаңыз

Signup and view all the flashcards

Кейбір

Орфография нормасына сай жазылған сөзді табыңыз

Signup and view all the flashcards

Сөз, сөйлеу

Қарым-қатынас құралдары: тіл --- дыбыстау құралдары және тілге көмекші құралдары болып екіге бөлінеді. Тіл -- дыбыстау құралдарына нелер жатады?

Signup and view all the flashcards

Сөз тиркесе

Ике сүзләрдән торган тел берәмлеге.

Signup and view all the flashcards

Аналитика тәсілі

Яңа сүз тудыруның беренче төрләре.

Signup and view all the flashcards

Сөзқосым

Бер сүзнең икенче сүз белән берләшүе нәтиҗәсендә хасил булган сүз.

Signup and view all the flashcards

Лексика-семантикалық тәсіл

Сүзләрнең яңа махсус аңлатма алуы буенча сүз тудыру ысулы.

Signup and view all the flashcards

Фонетикалық тәсіл

Сүзләрдәге авазларның үзгәрүе, яки кайбер авазларны ыргыту юлы белән, яңа сүз тудыру ысулы.

Signup and view all the flashcards

Конверсия

Сүзләрнең яңа аңлатма алуы нәтиҗәсендә, бер сүз төреннән икенче сүз төренә күчү процессы.

Signup and view all the flashcards

Тіркестіру

Ике сүзнең берләшүе нәтиҗәсендә, яңа берлекле сүз хасил булуы.

Signup and view all the flashcards

Қосарлау

Бер сүз, аны кабатлау юлы белән, яңа сүз хасил итү ысулы.

Signup and view all the flashcards

Морфология

Сүзләрнең төзелеше һәм алар арасындагы мөнәсәбәтләрне өйрәнүче тел белеменең өлеше.

Signup and view all the flashcards

Норма

Телдәге, стандартлы, гадәти, дөрес куллану кагыйдәләре.

Signup and view all the flashcards

Жаһандану

Бөтен җиһанны берләштерүче күренеш

Signup and view all the flashcards

«Өнертабыс» дигән сүзнең мәгънәсе нинди?

Күтмәгәндә килеп чыккан яңа нәрсә, ачыш, уйлап табу.

Signup and view all the flashcards

Публицистикада нинди мәгълүматлар кулланыла?

Әйләнә-тирә дөньядагы вакыйгалар, тормыштан алынган мисаллар.

Signup and view all the flashcards

Публицистика жанрлары нинди?

Язучының үз фикерен, күз карашын чагылдыручы әсәр

Signup and view all the flashcards

Орфография нормасы дигәннәр нәрсә?

Телдәге сүзләрнең дөрес язылу кагыйдәләре

Signup and view all the flashcards

Орфография нормасы кемнәр өчен бик мөһим?

Телләрне өйрәнүчеләр өчен язу кагыйдәләре.

Signup and view all the flashcards

Шешендік сөз нинди максат белән әйтелә?

Билгеле бер темага багышланган, халыкка яңалыклар җиткерү максатыннан әйтелгән сүз.

Signup and view all the flashcards

Шешендік сүздә нинди төп әйберләр бар?

Шешендік сүздә китерелгән дәлилләр, фикерләр

Signup and view all the flashcards

Публицистиканың төп бурычы нинди?

Публицистик әсәрләр аша кешеләрдә вакыйгаларны ничек аңларга, анализ ясарга, бәя бирәчәген өйрәнү.

Signup and view all the flashcards

Публицистика сүзенә аңлатма бирегез.

Публицистика - халыкны борчыган темалар, мәсьәләләр турында язу, сөйләшү.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Ғылыми стильдің белгілері

  • Бейнелі сөз айналымдары жиі қолданылмайды.
  • Сөздердің ауыспалы мағынада жұмсалуы сирек.
  • Ойды анық және дәл жеткізу мақсатында басым болады.
  • Эмоционалды-экспрессивті сөздер аз ұшырасады.
  • Сөздер анық және дұрыс айтылады.

Ғылыми стильге тән лексикалық ерекшеліктер

  • Лепті және сұраулы сөйлемдер сирек қолданылады.
  • Терминдер жиі кездеседі.
  • Ой хабарлы сөйлемдермен жеткізіледі.
  • Етістіктің ырықсыз етіс түрінде келуі аз.

Ғылыми стильде жазылатын шығармалар

  • Реферат, оқулық.

Ойталқының мақсаты

  • Қарсы топтың ойын жоққа шығарып, жеңіске жету.
  • Кейіпкерді сендіру.
  • Есепті, мәселені талқылап, оның шешімін қарастыру.

Пікірталастың түрлері

  • Дау, ойталқы, ойкөкпар.
  • Дәріс, баяндама.

Мәтіндегі ойдың қысқаша жинақталуы

  • Тезис.

Жазба тілдік стиль тармақтары

  • Ғылыми стиль, сөз мәдениеті, көркем әдебиет стилі, мақала, баяндама, құжаттар стилі.

Ауызекі сөйлеу тілінің стильдік ерекшелігі

  • Үндемей тыңдау.
  • Қарапайым сөздер қолданылады.
  • Тіл тазалығын сақтау.
  • Қыстырма сөздер жиі.
  • Диалогқа құрылады.
  • Сөз мәдениеті.

Тілдесу үстіндегі талаптар

  • Коммуникативтік талап
  • Грамматикалық талап
  • Лексикалық талап
  • Мәнерлеп сөйлеу талабы
  • Ауызша сөйлеу талабы

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Қазақ тілі емтихан материалдары 2024 ж. ТЕКСЕРІЛГЕН

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser