Genel Muhasebe ve Hesap Planları

Genel Muhasebe, Muhasebe Uygulamaları, Hesap Planları

• Muhasebe, finansal nitelikteki, parayla ifade edilebilen işlem ve olayların kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenerek raporlanması ve yorumlanmasıdır.

Muhasebe Türleri

• Muhasebenin temel kavramları ve prensipleri aynıdır ancak işletme türlerindeki farklılıklar, farklı işlemler ve hedeflere ulaşma amaçları nedeniyle farklı muhasebe türleri ortaya çıkmıştır.
• Muhasebe üç ana bölüme ayrılır: Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi ve Yönetim Muhasebesi.
• Genel Muhasebe; işletmelerin türlerine göre Banka, Konaklama veya Sigorta Muhasebesi şeklinde olabilir.
• Maliyet Muhasebesi; endüstri işletmeleri için önemlidir ve maliyet türlerinin izlenmesi ve saptanmasına yarar.
• Maliyet Muhasebesi, üretilen mal ve hizmetlerin maliyetini belirlemeyi, işletme içi kontrolü sağlamayı, planlamaya ve karar almaya yardımcı olmayı amaçlar.
• Şirketler Muhasebesi; eğer işletme şirket halindeyse ve imalat yapıyorsa, Genel, Maliyet ve Şirketler Muhasebesini kapsar.
• Yönetim Muhasebesi; hem genel hem de maliyet muhasebesinden elde edilen verilerle işletme yöneticilerinin karar almasına yardımcı olur.

Mali Tablolar

• Mali tablolar ilkeleri, temel mali tabloların düzenlenmesinde işletmeler tarafından uygulanacak kuralları ifade eder.
• İçinde bulunulan sektördeki yaygın uygulamalara veya uluslararası standartlara uyulur.
• Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak düzenlemeler yapılır.
• Yapılan düzenlemeler, mali tabloların tekliği ilkesini değiştirmez.
• Mali tablolar şunları içerir:
  • Bilanço
  • Gelir Tablosu
  • Satışların Maliyet Tablosu
  • Fon Akım Tablosu
  • Nakit Akım Tablosu
  • Kâr Dağıtım Tablosu
  • Öz Kaynaklar Değişim Tabloları
• Bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri temel mali tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturur.

Bilanço

• Bir işletmenin belirli bir tarihteki varlıkları ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren mali tablodur.
• Bilançonun düzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerindeki açıklamalar dikkate alınır.
• Aktifteki varlıklar, nakde dönüşme hızına göre en likit olandan en az likit olana doğru sıralanır.
• Pasifte ise, önce kısa vadeli yabancı kaynaklar, sonra uzun vadeli yabancı kaynaklar ve son olarak öz kaynaklar yer alır.
• Varlıklar; dönen ve duran varlıklar olarak iki grupta toplanır.
• Bilançonun pasif tarafı; kısa vadeli ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynaklardan oluşur.
• Kısa vadeli yabancı kaynaklar bir yıl içinde ödenmesi gereken borçlardır.
• Uzun vadeli yabancı kaynaklar bir yıldan sonra ödenecek borçlardır.
• Öz kaynaklar işletme sahip veya ortakları tarafından işletmeye tahsis edilmiş kaynaklardır.
• Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz.
• "Diğer" başlığı altındaki bir kalemin, ait olduğu grubun toplam tutarının %20'sini aşması durumunda ayrı bir başlık altında gösterilir.

Hesap Planı Açıklamaları

• Dönen varlıklar, nakit olarak elde veya bankada tutulan ve normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıkları kapsar.
• Dönen varlıklar; hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar şeklinde bölümlenir.

Hazır Değerler

• Nakit olarak elde veya bankada bulunan ve istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevirme imkânı olan varlıkları kapsar (Menkul kıymetler hariç).

Kasa (100)

• İşletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL karşılığının izlenmesi içindir.
  • Tahsil olunan para tutarları borç olarak, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları ise alacak olarak kaydedilir.
  • Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur ve hiçbir şekilde alacak bakiyesi vermez.

Alınan Çekler (101)

• Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş çeklerin izlenmesini sağlar.
  • Alınan çeklerin yazılı değerleri ile borçlandırılırken, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir.

Bankalar (102)

• İşletme tarafından yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar.
  • Bankalara yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çekler ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) (103)

• İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir.
  • Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak, çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anda bankalar hesabına alacak kaydedilir.

Diğer Hazır Değerler (104)

• Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi değerleri kapsar.
  • Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın alacağına kaydedilir.

Menkul Kıymetler (11)

• Faiz geliri veya kâr payı sağlamak veya fiyat değişmelerinden yararlanarak kâr elde etmek amacıyla geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatırım fonu katılma belgesi gibi kıymetler ile bunlara ait değer azalma karşılıklarının izlenmesi içindir.

Hisse Senetleri (105)

• Geçici olarak elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir.

Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları (106)

• Özel sektörün çıkartmış bulunduğu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları (107)

• Kamu tarafından çıkartılmış bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

Diğer Menkul Kıymetler (108)

• Hisse senetleri, kamu ve özel sektör tarafından çıkarılmış bulunan tahvil, bono ve senetlerin dışındaki diğer menkul kıymetlerin takip edildiği hesaptır.
• Menkul Kıymetler edinildiğinde alış bedeli üzerinden borç, elden çıkarıldığında ise aynı bedel ile alacak kaydedilir.
• Menkul Kıymetlerin satınalma giderleri "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabında, satışından doğan zararlar aynı gruptaki ilgili hesapta, kârlar ise "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir.

Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) (109)

• Menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacıyla ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.
  • Değer azalışları için ayrılan tutar alacak olarak kaydedilir ve "654. Karşılık Giderleri" hesabına borç kaydedilir. Menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer düşüklüğü gerçekleşmediğinde bu hesaba borç kaydedilir ve "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılır.

Ticari Alacaklar (12)

• Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. Ticari ilişkilerden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar ilgili hesapların ayrıntılarında açıkça gösterilir.

Alıcılar (110)

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.
  • Senetsiz alacağın doğması ile hesaba borç, tahsil edilmesi halinde alacak kaydedilir.

Alacak Senetleri (111)

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarını kapsar.
  • Alınan senet tutarları hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.

Alacak Senetleri Reeskontu (-) (112)

• Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.
  • Hesaplanan reeskont tutarları hesaba alacak, "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na gider yazılır. İzleyen dönemde bu hesap "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

Verilen Depozito ve Teminatlar (113)

• İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.
  • Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar alacağına kaydedilir.

Şüpheli Ticari Alacaklar (114)

• Ödeme süresi geçmiş, birkaç defa vadesi uzatılmış, protesto edilmiş, yazılı olarak birden fazla kez istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar.
  • Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak normal alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) (115)

• "128. Şüpheli Ticari Alacaklar" için ayrılacak karşılıklarla, perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsar.Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır.
  • Hesaplanan karşılık tutarı hesaba alacak, "654. Karşılık Giderleri" hesabına borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısım "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı" alacağına devredilerek bu hesaba borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız olduğunun kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba borç, zarar fazlası ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararları" hesabına alacak kaydolunur.
  • Perakende satış yönteminin uygulanması sonucunda bulunan, dönemin karşılık tutarının o tarihteki şüpheli alacaklar karşılığı tutarından az olması durumunda, aradaki fark "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılmak üzere bu hesaba borç yazılır.
  • Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz konusu olduğu takdirde ise, oluşlarına göre "671. Önceki Dönem Gelir ve Kârlar" hesabına alınır.

Diğer Alacaklar (13)

• Herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar.

Ortaklardan Alacaklar (116)

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile ortaklardan alacaklı bulunduğu miktarların izlendiği hesaptır.
  • Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

İştiraklerden Alacaklar (117)

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile iştiraklerinden olan alacaklarını kapsar.
  • Bu hesaba; alacağın doğması halinde borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar (118)

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile bağlı ortaklıklardan olan alacaklarını içerir.
  • Bu hesaba; alacağın doğması halinde borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

Personelden Alacaklar (119)

• İşletmeye dahil personel ve işçinin işletmeye olan çeşitli borçlarını kapsar.
  • Alacağın doğması halinde hesaba borç; tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

Diğer Çeşitli Alacaklar (120)

• Ticari olmayıp yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.
  • İşletme lehine doğan alacaklar bu hesaba borç; tahsilatlar alacak kaydedilir.

Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-) (121)

• Bilanço gününde, bu grupta belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları bu hesapta izlenir.
  • Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na gider yazılır. İzleyen dönemde bu hesap "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

Şüpheli Diğer Alacaklar (122)

• Ödeme süresi geçmiş, vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş senetli ve senetsiz alacakları kapsar.
  • Tahsili Şüpheli hale gelen diğer alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında hesaba borç yazılır, sağlam alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda hesaba alacak kaydedilir.

Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-) (123)

• Senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş olması halinde, bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için kullanılır.
  • Hesaplanan karşılık tutarı hesaba alacak, "654. Karşılık Giderleri Hesabı"na borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak gerçekleşmeyen kısım "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na alacak kaydolunarak bu hesaba borç yazılır. Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba, zarar fazlası ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararları Hesabı"na borç yazılır. Tahsil edilemeyen tutar ise ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.
  • Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz konusu olduğu takdirde, oluşumlarına göre "671. Önceki Dönem Gelir ve Karları Hesabı"na alınır.

Stoklar (14)

• İşletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği, ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi, bir yıldan az bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur. Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir.

İlk Madde ve Malzeme (150)

• Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır.
  • Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise alacağına kaydedilir.

Yarı Mamuller-Üretim (151)

• Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği hesaptır.
  • Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarları kadar borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarı ise ilgili stok hesaplarına aktarılır.

Mamuller (152)

• Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamullerin izlendiği hesaptır.
  • Üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır. Satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi ile alacaklandırılır.

Ticari Mallar (153)

• Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacıyla işletmeye alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır.
  • Satın alınan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile hesaba borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

Diğer Stoklar (154)

• Yukarıdaki stok kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır.
  • Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile borç, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında alacak kaydedilir.

Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) (155)

• Yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri gibi nedenlerle stokların değerinde meydana gelen azalmalar sonucu ayrılan karşılıklardır.
  • Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde bu hesaba alacak kaydedilir ve Karşılık Giderleri Hesabı'na borç yazılır. Karşılık ayrılan stok kaleminin kullanılması/satılması halinde, ilgili stok hesabının alacağı tutarı ilgili gider hesabına aktarılır

Verilen Sipariş Avansları (156)

• Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.
  • Yapılan ödemeler borç, malın teslimi üzerine alacak kaydedilir.

Gelecek Aylara Ait Giderler (15)

• İçinde bulunulan dönemde ortaya çıkan, ancak gelecek dönemlere ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olan ancak kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden oluşur.

Gelecek Aylara Ait Giderler (180)

• Peşin ödenen ve cari dönem içinde gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.
  • Gelecek aylarda gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin ödenen giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda hesaba alacak verilerek ilgili gider hesabına aktarılır.

Gelir Tahakkukları (181)

• Üçüncü kişilerden tahsili veya bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır.
  • Dönem sonlarında hesaplanacak tutarlar ilgili gHasIlat ve gelir hesapları karşılığında borç kaydedilir. Sonraki dönemde hesaptaki tutarlar alacağına devredilerek ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır.

Diğer Dönen Varlıklar (16)

• Yukarıda belirtilen bölümlere girmediği için tanımlanmamış olan diğer dönen varlık kalemleri bu grupta yer alır.

İndirilecek KDV (191)

• Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin (KDV) kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.
  • Mal ve hizmet alımlarında indirilecek KDV bu hesaba borç, yapılabilecek indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler alacak yazılır.

Diğer KDV (192)

• Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen KDV'nin kaydedildiği hesaptır (ertelemenin bir yıl içinde olması şartıyla).
  • Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma Değer Vergisi pasifteki ilgili hesabın alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar (193)

• Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.
  • Peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar borç yazılır. Yıl sonunda, ödenecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon tutarlarından mahsup edilecek kısım Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabından borcuna kaydedilir. Kalan tutar dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.
  • Aktarılacak tutar, "Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabı"nın tutarından fazla olamaz.

Personel Avansları (194)

• Personele, işletme adına yaptırılacak hizmet ve giderleri karşılamak üzere verilen iş avansları, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır.
  • Yapılan ödemeler borç, nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.

Sayım ve Tesellüm Noksanları (195)

• Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.
  • Noksanlığın Ortaya çıkması ile borç, sorumlularından tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir.

Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar (196)

• Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli dönen varlıkların izlendiği hesaptır.

Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-) (197)

• Yıl sonunda ilgili kesin hesaplarına aktarılması imkanı bulunmayan kasa, stok ve maddi duran varlık sayım noksanları tutarının, sayım fazlaları tutarının üstünde olması halinde fark kadar ayrılacak karşılıkları kapsar.
  • Ayrılan karşılık tutarı alacak "654. Karşılık Giderleri Hesabı'na borç kaydedilir. Karşılık nedeninin gerçekleşmesi halinde "197. Sayım ve Tesellüm NoksanIarı Hesabı"karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

Duran Varlıklar (2)

• Bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle kullanılan ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar.
• Duran Varlıklar, Ticari Alacaklar, Diğer Alacaklar, Mali Duran Varlıklar, Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar, Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları ve Diğer Duran Varlıklar olarak bölümlenir.

Ticari Alacaklar (17)

• Bir yıldan fazla uzun vadeli olan senetli ve senetsiz ticari alacaklar bu grupta izlenir.
• Vadesi bir yılın altına düşenler dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır.

Alıcılar (220)

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakları ifade eder.

Alacak Senetleri (221)

• İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacakları ile diğer her türlü senetli alacakları ifade eder.

Alacak Senetleri Reeskontu (-) (222)

• Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeriyle değerlenmesini sağlamak amacıyla ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.
  • Alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları, “Alacak Senetleri” hesabının altında bir indirim kalemi olarak gösterilir.

Verilen Depozito ve Teminatlar (226)

• İşletmede, üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin karşılığı olarak, geri alınmak üzere verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.

Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) (227)

• Perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsar.
• Teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için ayrılır.

Diğer Alacaklar (18)

• Herhangi bir ticari işleme dayanmadan meydana gelmiş ve bir yıldan uzun sürede tahsil edilmesi düşünülen alacakları kapsar.

Ortaklardan Alacaklar (228)

• İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.

İştiraklerden Alacaklar (229)

• İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile iştiraklerinden olan alacaklarını içerir.

Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar (230)

• İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile bağlı ortaklıklarından olan alacaklarını kapsar.

Personelden Alacaklar (231)

• İşletme topluluğuna dahil personel ve işçinin, işletmeye olan uzun vadeli çeşitli borçlarını kapsar; bunlara avans verilmez.

Diğer Çeşitli Alacaklar (232)

• Ticari olmayan ve yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.

Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-) (233)

• Bilanço gününde, diğer alacaklar grubundaki senetli alacakların değerlenmesini sağlamak amacıyla alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.

Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-) (234)

• Senetli ve senetsiz uzun vadeli şüpheli diğer alacakların, tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş olması durumunda, bu tür risklerin giderilmesini önlemek üzere ayrılan karşılıkları kapsar.
• Teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için kullanılır.

Mali Duran Varlıklar (19)

• Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul kıymetlerle veya paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş uzun vadeli menkul kıymetler ile bir işletmeye veya bağlı ortaklığa ortak olmak amaciyla edinilen sermaye payları bu grupta yer alır.

Bağlı Menkul Kıymetler (235)

• İştiraklerdeki asgari yüzdeleri taşımayan, ancak uzun vadede tutulması amaçlanan hisse senetleri ve paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş kıymetler bu hesapta izlenir.
  • Bu kıymetler elde edildiğinde ya gruba devredilmesinde borç, elden çıkarıldığında alacak kaydedilir.

Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) (236)

• Bağlı menkul kıymetlerde değer azalması tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararın karşılanması için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.
  • Dönen varlıklar grubundaki 119 numaralı hesapta açıklanmıştır.

İştirakler (237)

• İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır.
  • Ortaklıktaki en fazla %50 oranındaki sermaye payları veya %10 oy hakkı gerekir.
  • Sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi edinildiğinde borç, elden çıkarıldığında alacak yazılır.

İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) (238)

• İştiraklerle ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiği hesaptır.
  • “242. İştirakler Hesabı" karşılığında hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de borç kaydedilir

İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) (239)

• İştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde sürekli yada önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır.
  • "Karşılık Giderleri Hesabı"na borç ve hesaba alacak olarak kaydedilir. El çıkarıldığında konusunun kalmaması durumunda kaydı geri alınır.

Bağlı Ortaklıklar (240)

• İşletmenin %50'den fazla sermayesine ya da yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin izlendiği hesaptır. Seçme hakkı esas alınır.
  • Sermaye taahhüdünde hisse senedi edinilirse borç, payların elden çıkarılmasıyla alacak kaydedilr.

Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-) (241)

• Ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiği hesaptır.
  • “245. Bağlı Ortaklıklar Hesabı” karşılığında alacak, taahhüt yerine getirilince borç kaydedilir

Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) (242)

• Payların piyasa değerindeki sürekli ya da önemli ölçüde azalmaların izlendiği.

Diğer Mali Duran Varlıklar (243)

• Diğer bölümlerde tanımlanmayan mali duran varlıkların izlendiği alandır.