Podcast
Questions and Answers
Sa F/Pilipino, naniniwala sila na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa.
Sa F/Pilipino, naniniwala sila na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa.
True
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan.
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan.
True
Sa Tagalog, ang ginhawa ay ang paghinga ng isang tao.
Sa Tagalog, ang ginhawa ay ang paghinga ng isang tao.
False
Ang imbentaryo ng mga tunog sa wika ay ayon sa bilang ng mga patinig at katinig na ginagamit.
Ang imbentaryo ng mga tunog sa wika ay ayon sa bilang ng mga patinig at katinig na ginagamit.
Signup and view all the answers
Ang pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng aking pagbigkas.
Ang pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng aking pagbigkas.
Signup and view all the answers
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula sa panahon ng mga Amerikano.
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula sa panahon ng mga Amerikano.
Signup and view all the answers
Ang kanluraning edukasyon ang siyang nagpapalaya sa kaisipan at pangkabuhayang pamumuhay ng Pilipino.
Ang kanluraning edukasyon ang siyang nagpapalaya sa kaisipan at pangkabuhayang pamumuhay ng Pilipino.
Signup and view all the answers
Ang akademikong disiplina ay siyang nagdudulot ng linaw sa kultura ng Pilipinas.
Ang akademikong disiplina ay siyang nagdudulot ng linaw sa kultura ng Pilipinas.
Signup and view all the answers
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan at kultura.
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan at kultura.
Signup and view all the answers
Ang katawagan sa alpabetong 'ey,bi,si' ay bagay para sa wika ng Pilipinas na may tunog na 'a, ba, ka, da' atbp.
Ang katawagan sa alpabetong 'ey,bi,si' ay bagay para sa wika ng Pilipinas na may tunog na 'a, ba, ka, da' atbp.
Signup and view all the answers
Ang F/Pilipino ay naghahambing na ang tao ay isang banga. Ito ay may labas, loob, at
ilalim. Ang F/Pilipino ay naniniwala na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa. Ang
paniniwalang ito ay likas na, bago pa man dumating ang Kristyanismo sa F/Pilipinas.
Kapag namatay ang tao, ang katawang lupa ay nagiging alabok; ang kaluluwa naman ay
yumayao at pumapanaw. Ang pananda sa puntod ay may daglat na S.L.N. na ang ibig sabihin
ay “Sumalanggit Nawa.” Ang nawa sa Malayo-Polynesia ay anito o espiritu. Ang kaluluwa ay
batis ng buhay. Sa F/Pilipino, ang pagkamatay ay paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan; sa
Amerikano, ang “brain dead” ay tanda ng pagkamatay. Sa Tagalog, ang ginhawa ay “comfort;”
sa Cebuano, ito ay hininga ay taong may buhay at ginhawa . Sa F/Pilipino, habang ang tao ay
may buhay pa. Dahilan sa paniniwalang ito, ang “cadaver donation” ay hindi kaagad-agad na
tinanggap ng maraming F/Pilipino.
Larangan ng Kultura, e.g., Wika
Gaya ng alam ninyo, ang wika ay binubuo ng mga tunog. Ang “voice box” ay maaaring
makapagpatunog ng may 600 klase ng tunog subalit ang isang lahi ay pumipili lamang ng 15
hanggang 45 na patinig, katinig at suprasegmental upang buuin ang isang wika. Ang imbentaryo
ng mga tunog ng isang wika ay ayon sa tambalan ng mga tunog. Halimbawa, kung mayroon /p/
sa wika, malamang na mayroong /t/, malamang mayroong di /d/ at kung mayroong /k/. malamang
mayroong ding /g/. may iba’t iba ring kalidad ang bawat tunog banyaga ito sa iba’t ibang wika.
Dahilan dito sa pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pimentel s F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng
aking pagbigkas. Ito’y nagpapatunay na hindi pa estandardisado ang F/Pilipino bilang wika.
Ang Pilipinolohiya at Akademikong Disiplina
Ang mga akademikong disiplina ay nagsimula sa ating bansa nang dumating ang mga
Kastila sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga paaralang Kastila. Ang paaralang kanluranin ay
yumabong sa panahon ng mga Amerikano. Masasabi nating hanggang sa kasalukuyan na ang
ating sistemang pang-edukasyon ay hindi lamang kanluranin kundi kolonyal.
Pinapaasa tayo ng kanluraning edukasyon na ito’y magpapalaya sa ating kaisipan at
pangkabuhayang pamumuhay subalit ang kabaligtaran ang nangyari –naging alipin ng
kanluraning pag-iisip at ekonomiya. Ang ating kaisipan, kultura, at lipunan ay mistulang
kanluranin samantalang tayo’y taga-silangan. Ang ating kategoryang ginagamit sa pag-unawa
ng ating kapaligiran ay may hiram at alay ng mga akademikong disiplina. Nasilaw at nabighani
tayo ng pananaw ng “unibersalismo.” Hinamak at inalipusta ang ating katutubong pananaw
bilang “ethic,” “parochial” at ‘provincial.’ Sinong hindi matitigatig sa ganitong insulto?
Noong una , lubos ang aking paniniwala na ang akademikong disiplina ay nagdudulot ng
linaw sa ating kultura. Subalit sa aking pagmumuni-muni, natanto ko na inaakit tayo ng
akademikong disiplinang ating kinabibilangan na nag-ambag ng teorya metodo at laman ng mga
disiplina at hindi upang ilantad ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Ang kaisipan,
kultura, at lipunan sa konteksto ng mga disiplina ay panggatong lamang sa kapakanan at
pagpapayabong ng disiplina ngunit hinid ang pagpapayabong ng F/Pilipinong kaisipan, kultura,
at lipunan.
Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay siyang kasangkapan upang
mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan at hindi ang kabaligtaran nito.
Teorya at Pilipinolohiya
30 | P a h i n a
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistematikong balangkas upang magbigay- liwanag sa
pag-unawa ng F/Pilipinong kaisipan, kultura at lipunan. Tahasang psychoanalysis ni Freud ay
hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, at pag-uugali. Ang IndoEuropean-based theory in linguistics ay hindi dapat gamitin sa pag-aanalisa ng mga wikang
Malayo-Polynesian, at kabilang na rito ang F/Pilipino. Kaya nga’t ang katawagan sa “ey,bi,si” sa
ating alpabeto ay hindi bagay para sa ating wika na may tunog na “a, ba, ka, da” atbp. Ang uri
ng ating lipunan ayon sa ating karanasan ay pananaw.
Metodo sa Pilipinolohiya
May paalaala sa siyentipikong lapit na ang metodo ay dapat angkop at akma sa datos.
Samakatuwid, ang datos ay siyang nagdidikta ng metodo, hindi ang metodo ang naghahanap
ng datos; hindi ang datos ang kasangkapan ng metodo. Dapat tayo’y maging malikhain sa pagimbento ng metodo sa Pilipinolohiya gaya ng eskala ng pananaliksik nina Enriquez at Santiago
at yaong aking binubuong tambalang lapit.
Katayuan ng PAmbansang Kabihasnan
Si Dr. Zeus Salazar,
nang nakaraang taon ay
nagbigay ng professorial
chair lecture tungkol sa
tinatawag niyang “pantayong
pananaw sa kasaysayan.”
Binigyan niya ako ng
pagakakataong
magkomentaryo sa kanyang
papel. Binanggit ko na hindi
ayon sa kategorya ng
panghalip-panao ang diwa
ng pantayong pananaw
dahilan sa mga sumusunod
(tingnan ang Figura 3.0)
Kung ako ay F/Pilipino at ikaw ay Hapon, ako at ikaw ay tayo.
Kung ikaw ay Hapon at siya ay Intsik, ikaw at siya ay kayo.
Ako at siya, excluding ikaw, ay kami.
32 | P a h i n a
Subalit ako, ikaw at siya –ang lahat ay tayo.
Sa isahan at maramihan, ang kaayusan ay hindi magbabago.
Lumabas na ang pantayong pananaw ay lokal na unibersalismong pananaw. Sa
kontekstong ito, ang pantayong pananaw ay pananaw F/Pilipino, i.e., uniberso ng pambansang
F/Pilipino. Ang buod ng kay Dr. Zeus Salazar na “pantayong pananaw” ay ito –sibilisasyong
F/Pilipino ay bunga ng karanasang F/Pilipino –sa damdamin, pag-iisip, kilos at gawa, na walang
pakialam sa kung ano ang sasabihin ng dayuhan at banyaga; hindi “self-conscious,” kasi matibay
ang posisyon at paninindigan.
Ang dating Philippine Studies ay walang pantayong pananaw. Ito’y nakatuon sa pananaw
ng mga banyaga o sa pananaw ng mga naturingang F/Pilipino na nanaliksik ayon din sa
pananaw rin ng mga banyaga upang sila’y may mapag-usapan at may pagkaabalahan. Ito ay
punto de bista ng Philippine Studies Association –isang asosasyon ng mga so-called Philippine
specialist mula sa Estados Unidos, Japan, Australia pati rin sa Pilipinas at atbp.
Ang Pilipinolohiya na may katutubong kinamulatan at kamalayan ay nakaugat sa
pananaw ng mga F/Pilipino upang makabuo ng pambansang kabihasnan at hindi lamang upang
pag-aralan ang mga nangyayari sa Filipino at sa bansa. Ang dalubhasa sa Pilipinolohiya, i.e.,
Pilipinolohista (Philippinist) ay may pananagutan sa bansang F/Pilipino na hindi masasakyan ng
mga banyaga. Nag-aatubili ako sa pagtanggap na may banyagang mas F/Pilipino pa kaysa sa
katutubong F/Pilipino. Ang maka-F/Pilipino o makabayan ay nagtatangkang maging F/Pilipino o
umibig sa bayan. Sa tunay na F/Pilipino, ito’y bahagi na ng kanyang paninindigan, ibig sabihin
ay nasa dugo at laman.
Kilusan sa Pagbuo ng Pambansang Kabihasnan
May namumuong kilusan, (kahiman watak-watak) sa pagbuo ng pambansang
kabihasnang F/Pilipino kahit na nga “low priority” ang pagpapaunlad ng kultura sa bansa. Una
sa mga ito ay ang paggamit ng F/Pilipino bilang panturong wika at wikang pangkomunikasyon.
Ang Sikolohiyang Pilipino ay nangunguna sa Agham Panlipunan sa pagtahak ng
landasing F/Pilipino.
Sa pagguhit o painting, Shell Art Competition ay muling inilunsad. Ang mga pintor ay
naghahanap ng F/Pilipinong Medium, theme at craftsmanship.
Sa panitikan at drama, ang paggamit ng F/Pilipino ay sumigla, hindi lamang sa
adaptation,translation, pati na orihinal.
Sa relihiyon, Pilipinisasyon ng Teolohiya ang nagiging uso sa mga religious. Ang spirit
possession ngayon ay langkap, sanib at sapi na pati ang medalyang anting-anting ay kanasihan
din ng F/Pilipinong semiotika.
33 | P a h i n a
Sa pagkain, pananamit, mga laro at pelikula, ang wikang F/Pilipino ay umigting na rin.Ang
diyaryong Pilipino ay nagkaroon na rin ng “national stature.” Ang lahat ng ito ay nagsasaad na
narito na ang Pilipinolohiya.
Ang F/Pilipino ay naghahambing na ang tao ay isang banga. Ito ay may labas, loob, at ilalim. Ang F/Pilipino ay naniniwala na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa. Ang paniniwalang ito ay likas na, bago pa man dumating ang Kristyanismo sa F/Pilipinas. Kapag namatay ang tao, ang katawang lupa ay nagiging alabok; ang kaluluwa naman ay yumayao at pumapanaw. Ang pananda sa puntod ay may daglat na S.L.N. na ang ibig sabihin ay “Sumalanggit Nawa.” Ang nawa sa Malayo-Polynesia ay anito o espiritu. Ang kaluluwa ay batis ng buhay. Sa F/Pilipino, ang pagkamatay ay paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan; sa Amerikano, ang “brain dead” ay tanda ng pagkamatay. Sa Tagalog, ang ginhawa ay “comfort;” sa Cebuano, ito ay hininga ay taong may buhay at ginhawa . Sa F/Pilipino, habang ang tao ay may buhay pa. Dahilan sa paniniwalang ito, ang “cadaver donation” ay hindi kaagad-agad na tinanggap ng maraming F/Pilipino. Larangan ng Kultura, e.g., Wika Gaya ng alam ninyo, ang wika ay binubuo ng mga tunog. Ang “voice box” ay maaaring makapagpatunog ng may 600 klase ng tunog subalit ang isang lahi ay pumipili lamang ng 15 hanggang 45 na patinig, katinig at suprasegmental upang buuin ang isang wika. Ang imbentaryo ng mga tunog ng isang wika ay ayon sa tambalan ng mga tunog. Halimbawa, kung mayroon /p/ sa wika, malamang na mayroong /t/, malamang mayroong di /d/ at kung mayroong /k/. malamang mayroong ding /g/. may iba’t iba ring kalidad ang bawat tunog banyaga ito sa iba’t ibang wika. Dahilan dito sa pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pimentel s F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng aking pagbigkas. Ito’y nagpapatunay na hindi pa estandardisado ang F/Pilipino bilang wika.
Ang Pilipinolohiya at Akademikong Disiplina Ang mga akademikong disiplina ay nagsimula sa ating bansa nang dumating ang mga Kastila sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga paaralang Kastila. Ang paaralang kanluranin ay yumabong sa panahon ng mga Amerikano. Masasabi nating hanggang sa kasalukuyan na ang ating sistemang pang-edukasyon ay hindi lamang kanluranin kundi kolonyal. Pinapaasa tayo ng kanluraning edukasyon na ito’y magpapalaya sa ating kaisipan at pangkabuhayang pamumuhay subalit ang kabaligtaran ang nangyari –naging alipin ng kanluraning pag-iisip at ekonomiya. Ang ating kaisipan, kultura, at lipunan ay mistulang kanluranin samantalang tayo’y taga-silangan. Ang ating kategoryang ginagamit sa pag-unawa ng ating kapaligiran ay may hiram at alay ng mga akademikong disiplina. Nasilaw at nabighani tayo ng pananaw ng “unibersalismo.” Hinamak at inalipusta ang ating katutubong pananaw bilang “ethic,” “parochial” at ‘provincial.’ Sinong hindi matitigatig sa ganitong insulto? Noong una , lubos ang aking paniniwala na ang akademikong disiplina ay nagdudulot ng linaw sa ating kultura. Subalit sa aking pagmumuni-muni, natanto ko na inaakit tayo ng akademikong disiplinang ating kinabibilangan na nag-ambag ng teorya metodo at laman ng mga disiplina at hindi upang ilantad ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Ang kaisipan, kultura, at lipunan sa konteksto ng mga disiplina ay panggatong lamang sa kapakanan at pagpapayabong ng disiplina ngunit hinid ang pagpapayabong ng F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay siyang kasangkapan upang mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan at hindi ang kabaligtaran nito. Teorya at Pilipinolohiya 30 | P a h i n a Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistematikong balangkas upang magbigay- liwanag sa pag-unawa ng F/Pilipinong kaisipan, kultura at lipunan. Tahasang psychoanalysis ni Freud ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, at pag-uugali. Ang IndoEuropean-based theory in linguistics ay hindi dapat gamitin sa pag-aanalisa ng mga wikang Malayo-Polynesian, at kabilang na rito ang F/Pilipino. Kaya nga’t ang katawagan sa “ey,bi,si” sa ating alpabeto ay hindi bagay para sa ating wika na may tunog na “a, ba, ka, da” atbp. Ang uri ng ating lipunan ayon sa ating karanasan ay pananaw. Metodo sa Pilipinolohiya May paalaala sa siyentipikong lapit na ang metodo ay dapat angkop at akma sa datos. Samakatuwid, ang datos ay siyang nagdidikta ng metodo, hindi ang metodo ang naghahanap ng datos; hindi ang datos ang kasangkapan ng metodo. Dapat tayo’y maging malikhain sa pagimbento ng metodo sa Pilipinolohiya gaya ng eskala ng pananaliksik nina Enriquez at Santiago at yaong aking binubuong tambalang lapit.
Katayuan ng PAmbansang Kabihasnan Si Dr. Zeus Salazar, nang nakaraang taon ay nagbigay ng professorial chair lecture tungkol sa tinatawag niyang “pantayong pananaw sa kasaysayan.” Binigyan niya ako ng pagakakataong magkomentaryo sa kanyang papel. Binanggit ko na hindi ayon sa kategorya ng panghalip-panao ang diwa ng pantayong pananaw dahilan sa mga sumusunod (tingnan ang Figura 3.0) Kung ako ay F/Pilipino at ikaw ay Hapon, ako at ikaw ay tayo. Kung ikaw ay Hapon at siya ay Intsik, ikaw at siya ay kayo. Ako at siya, excluding ikaw, ay kami. 32 | P a h i n a Subalit ako, ikaw at siya –ang lahat ay tayo. Sa isahan at maramihan, ang kaayusan ay hindi magbabago. Lumabas na ang pantayong pananaw ay lokal na unibersalismong pananaw. Sa kontekstong ito, ang pantayong pananaw ay pananaw F/Pilipino, i.e., uniberso ng pambansang F/Pilipino. Ang buod ng kay Dr. Zeus Salazar na “pantayong pananaw” ay ito –sibilisasyong F/Pilipino ay bunga ng karanasang F/Pilipino –sa damdamin, pag-iisip, kilos at gawa, na walang pakialam sa kung ano ang sasabihin ng dayuhan at banyaga; hindi “self-conscious,” kasi matibay ang posisyon at paninindigan. Ang dating Philippine Studies ay walang pantayong pananaw. Ito’y nakatuon sa pananaw ng mga banyaga o sa pananaw ng mga naturingang F/Pilipino na nanaliksik ayon din sa pananaw rin ng mga banyaga upang sila’y may mapag-usapan at may pagkaabalahan. Ito ay punto de bista ng Philippine Studies Association –isang asosasyon ng mga so-called Philippine specialist mula sa Estados Unidos, Japan, Australia pati rin sa Pilipinas at atbp. Ang Pilipinolohiya na may katutubong kinamulatan at kamalayan ay nakaugat sa pananaw ng mga F/Pilipino upang makabuo ng pambansang kabihasnan at hindi lamang upang pag-aralan ang mga nangyayari sa Filipino at sa bansa. Ang dalubhasa sa Pilipinolohiya, i.e., Pilipinolohista (Philippinist) ay may pananagutan sa bansang F/Pilipino na hindi masasakyan ng mga banyaga. Nag-aatubili ako sa pagtanggap na may banyagang mas F/Pilipino pa kaysa sa katutubong F/Pilipino. Ang maka-F/Pilipino o makabayan ay nagtatangkang maging F/Pilipino o umibig sa bayan. Sa tunay na F/Pilipino, ito’y bahagi na ng kanyang paninindigan, ibig sabihin ay nasa dugo at laman. Kilusan sa Pagbuo ng Pambansang Kabihasnan May namumuong kilusan, (kahiman watak-watak) sa pagbuo ng pambansang kabihasnang F/Pilipino kahit na nga “low priority” ang pagpapaunlad ng kultura sa bansa. Una sa mga ito ay ang paggamit ng F/Pilipino bilang panturong wika at wikang pangkomunikasyon. Ang Sikolohiyang Pilipino ay nangunguna sa Agham Panlipunan sa pagtahak ng landasing F/Pilipino. Sa pagguhit o painting, Shell Art Competition ay muling inilunsad. Ang mga pintor ay naghahanap ng F/Pilipinong Medium, theme at craftsmanship. Sa panitikan at drama, ang paggamit ng F/Pilipino ay sumigla, hindi lamang sa adaptation,translation, pati na orihinal. Sa relihiyon, Pilipinisasyon ng Teolohiya ang nagiging uso sa mga religious. Ang spirit possession ngayon ay langkap, sanib at sapi na pati ang medalyang anting-anting ay kanasihan din ng F/Pilipinong semiotika. 33 | P a h i n a Sa pagkain, pananamit, mga laro at pelikula, ang wikang F/Pilipino ay umigting na rin.Ang diyaryong Pilipino ay nagkaroon na rin ng “national stature.” Ang lahat ng ito ay nagsasaad na narito na ang Pilipinolohiya.
Signup and view all the answers
Signup and view all the answers
Ang F/Pilipino ay naghahambing na ang tao ay isang banga. Ito ay may labas, loob, at
ilalim. Ang F/Pilipino ay naniniwala na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa. Ang
paniniwalang ito ay likas na, bago pa man dumating ang Kristyanismo sa F/Pilipinas.
Kapag namatay ang tao, ang katawang lupa ay nagiging alabok; ang kaluluwa naman ay
yumayao at pumapanaw. Ang pananda sa puntod ay may daglat na S.L.N. na ang ibig sabihin
ay “Sumalanggit Nawa.” Ang nawa sa Malayo-Polynesia ay anito o espiritu. Ang kaluluwa ay
batis ng buhay. Sa F/Pilipino, ang pagkamatay ay paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan; sa
Amerikano, ang “brain dead” ay tanda ng pagkamatay. Sa Tagalog, ang ginhawa ay “comfort;”
sa Cebuano, ito ay hininga ay taong may buhay at ginhawa . Sa F/Pilipino, habang ang tao ay
may buhay pa. Dahilan sa paniniwalang ito, ang “cadaver donation” ay hindi kaagad-agad na
tinanggap ng maraming F/Pilipino.
Larangan ng Kultura, e.g., Wika
Gaya ng alam ninyo, ang wika ay binubuo ng mga tunog. Ang “voice box” ay maaaring
makapagpatunog ng may 600 klase ng tunog subalit ang isang lahi ay pumipili lamang ng 15
hanggang 45 na patinig, katinig at suprasegmental upang buuin ang isang wika. Ang imbentaryo
ng mga tunog ng isang wika ay ayon sa tambalan ng mga tunog. Halimbawa, kung mayroon /p/
sa wika, malamang na mayroong /t/, malamang mayroong di /d/ at kung mayroong /k/. malamang
mayroong ding /g/. may iba’t iba ring kalidad ang bawat tunog banyaga ito sa iba’t ibang wika.
Dahilan dito sa pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pimentel s F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng
aking pagbigkas. Ito’y nagpapatunay na hindi pa estandardisado ang F/Pilipino bilang wika.
Ang Pilipinolohiya at Akademikong Disiplina
Ang mga akademikong disiplina ay nagsimula sa ating bansa nang dumating ang mga
Kastila sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga paaralang Kastila. Ang paaralang kanluranin ay
yumabong sa panahon ng mga Amerikano. Masasabi nating hanggang sa kasalukuyan na ang
ating sistemang pang-edukasyon ay hindi lamang kanluranin kundi kolonyal.
Pinapaasa tayo ng kanluraning edukasyon na ito’y magpapalaya sa ating kaisipan at
pangkabuhayang pamumuhay subalit ang kabaligtaran ang nangyari –naging alipin ng
kanluraning pag-iisip at ekonomiya. Ang ating kaisipan, kultura, at lipunan ay mistulang
kanluranin samantalang tayo’y taga-silangan. Ang ating kategoryang ginagamit sa pag-unawa
ng ating kapaligiran ay may hiram at alay ng mga akademikong disiplina. Nasilaw at nabighani
tayo ng pananaw ng “unibersalismo.” Hinamak at inalipusta ang ating katutubong pananaw
bilang “ethic,” “parochial” at ‘provincial.’ Sinong hindi matitigatig sa ganitong insulto?
Noong una , lubos ang aking paniniwala na ang akademikong disiplina ay nagdudulot ng
linaw sa ating kultura. Subalit sa aking pagmumuni-muni, natanto ko na inaakit tayo ng
akademikong disiplinang ating kinabibilangan na nag-ambag ng teorya metodo at laman ng mga
disiplina at hindi upang ilantad ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Ang kaisipan,
kultura, at lipunan sa konteksto ng mga disiplina ay panggatong lamang sa kapakanan at
pagpapayabong ng disiplina ngunit hinid ang pagpapayabong ng F/Pilipinong kaisipan, kultura,
at lipunan.
Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay siyang kasangkapan upang
mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan at hindi ang kabaligtaran nito.
Teorya at Pilipinolohiya
30 | P a h i n a
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistematikong balangkas upang magbigay- liwanag sa
pag-unawa ng F/Pilipinong kaisipan, kultura at lipunan. Tahasang psychoanalysis ni Freud ay
hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, at pag-uugali. Ang IndoEuropean-based theory in linguistics ay hindi dapat gamitin sa pag-aanalisa ng mga wikang
Malayo-Polynesian, at kabilang na rito ang F/Pilipino. Kaya nga’t ang katawagan sa “ey,bi,si” sa
ating alpabeto ay hindi bagay para sa ating wika na may tunog na “a, ba, ka, da” atbp. Ang uri
ng ating lipunan ayon sa ating karanasan ay pananaw.
Metodo sa Pilipinolohiya
May paalaala sa siyentipikong lapit na ang metodo ay dapat angkop at akma sa datos.
Samakatuwid, ang datos ay siyang nagdidikta ng metodo, hindi ang metodo ang naghahanap
ng datos; hindi ang datos ang kasangkapan ng metodo. Dapat tayo’y maging malikhain sa pagimbento ng metodo sa Pilipinolohiya gaya ng eskala ng pananaliksik nina Enriquez at Santiago
at yaong aking binubuong tambalang lapit.
Katayuan ng PAmbansang Kabihasnan
Si Dr. Zeus Salazar,
nang nakaraang taon ay
nagbigay ng professorial
chair lecture tungkol sa
tinatawag niyang “pantayong
pananaw sa kasaysayan.”
Binigyan niya ako ng
pagakakataong
magkomentaryo sa kanyang
papel. Binanggit ko na hindi
ayon sa kategorya ng
panghalip-panao ang diwa
ng pantayong pananaw
dahilan sa mga sumusunod
(tingnan ang Figura 3.0)
Kung ako ay F/Pilipino at ikaw ay Hapon, ako at ikaw ay tayo.
Kung ikaw ay Hapon at siya ay Intsik, ikaw at siya ay kayo.
Ako at siya, excluding ikaw, ay kami.
32 | P a h i n a
Subalit ako, ikaw at siya –ang lahat ay tayo.
Sa isahan at maramihan, ang kaayusan ay hindi magbabago.
Lumabas na ang pantayong pananaw ay lokal na unibersalismong pananaw. Sa
kontekstong ito, ang pantayong pananaw ay pananaw F/Pilipino, i.e., uniberso ng pambansang
F/Pilipino. Ang buod ng kay Dr. Zeus Salazar na “pantayong pananaw” ay ito –sibilisasyong
F/Pilipino ay bunga ng karanasang F/Pilipino –sa damdamin, pag-iisip, kilos at gawa, na walang
pakialam sa kung ano ang sasabihin ng dayuhan at banyaga; hindi “self-conscious,” kasi matibay
ang posisyon at paninindigan.
Ang dating Philippine Studies ay walang pantayong pananaw. Ito’y nakatuon sa pananaw
ng mga banyaga o sa pananaw ng mga naturingang F/Pilipino na nanaliksik ayon din sa
pananaw rin ng mga banyaga upang sila’y may mapag-usapan at may pagkaabalahan. Ito ay
punto de bista ng Philippine Studies Association –isang asosasyon ng mga so-called Philippine
specialist mula sa Estados Unidos, Japan, Australia pati rin sa Pilipinas at atbp.
Ang Pilipinolohiya na may katutubong kinamulatan at kamalayan ay nakaugat sa
pananaw ng mga F/Pilipino upang makabuo ng pambansang kabihasnan at hindi lamang upang
pag-aralan ang mga nangyayari sa Filipino at sa bansa. Ang dalubhasa sa Pilipinolohiya, i.e.,
Pilipinolohista (Philippinist) ay may pananagutan sa bansang F/Pilipino na hindi masasakyan ng
mga banyaga. Nag-aatubili ako sa pagtanggap na may banyagang mas F/Pilipino pa kaysa sa
katutubong F/Pilipino. Ang maka-F/Pilipino o makabayan ay nagtatangkang maging F/Pilipino o
umibig sa bayan. Sa tunay na F/Pilipino, ito’y bahagi na ng kanyang paninindigan, ibig sabihin
ay nasa dugo at laman.
Kilusan sa Pagbuo ng Pambansang Kabihasnan
May namumuong kilusan, (kahiman watak-watak) sa pagbuo ng pambansang
kabihasnang F/Pilipino kahit na nga “low priority” ang pagpapaunlad ng kultura sa bansa. Una
sa mga ito ay ang paggamit ng F/Pilipino bilang panturong wika at wikang pangkomunikasyon.
Ang Sikolohiyang Pilipino ay nangunguna sa Agham Panlipunan sa pagtahak ng
landasing F/Pilipino.
Sa pagguhit o painting, Shell Art Competition ay muling inilunsad. Ang mga pintor ay
naghahanap ng F/Pilipinong Medium, theme at craftsmanship.
Sa panitikan at drama, ang paggamit ng F/Pilipino ay sumigla, hindi lamang sa
adaptation,translation, pati na orihinal.
Sa relihiyon, Pilipinisasyon ng Teolohiya ang nagiging uso sa mga religious. Ang spirit
possession ngayon ay langkap, sanib at sapi na pati ang medalyang anting-anting ay kanasihan
din ng F/Pilipinong semiotika.
33 | P a h i n a
Sa pagkain, pananamit, mga laro at pelikula, ang wikang F/Pilipino ay umigting na rin.Ang
diyaryong Pilipino ay nagkaroon na rin ng “national stature.” Ang lahat ng ito ay nagsasaad na
narito na ang Pilipinolohiya.
Ang F/Pilipino ay naghahambing na ang tao ay isang banga. Ito ay may labas, loob, at ilalim. Ang F/Pilipino ay naniniwala na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa. Ang paniniwalang ito ay likas na, bago pa man dumating ang Kristyanismo sa F/Pilipinas. Kapag namatay ang tao, ang katawang lupa ay nagiging alabok; ang kaluluwa naman ay yumayao at pumapanaw. Ang pananda sa puntod ay may daglat na S.L.N. na ang ibig sabihin ay “Sumalanggit Nawa.” Ang nawa sa Malayo-Polynesia ay anito o espiritu. Ang kaluluwa ay batis ng buhay. Sa F/Pilipino, ang pagkamatay ay paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan; sa Amerikano, ang “brain dead” ay tanda ng pagkamatay. Sa Tagalog, ang ginhawa ay “comfort;” sa Cebuano, ito ay hininga ay taong may buhay at ginhawa . Sa F/Pilipino, habang ang tao ay may buhay pa. Dahilan sa paniniwalang ito, ang “cadaver donation” ay hindi kaagad-agad na tinanggap ng maraming F/Pilipino. Larangan ng Kultura, e.g., Wika Gaya ng alam ninyo, ang wika ay binubuo ng mga tunog. Ang “voice box” ay maaaring makapagpatunog ng may 600 klase ng tunog subalit ang isang lahi ay pumipili lamang ng 15 hanggang 45 na patinig, katinig at suprasegmental upang buuin ang isang wika. Ang imbentaryo ng mga tunog ng isang wika ay ayon sa tambalan ng mga tunog. Halimbawa, kung mayroon /p/ sa wika, malamang na mayroong /t/, malamang mayroong di /d/ at kung mayroong /k/. malamang mayroong ding /g/. may iba’t iba ring kalidad ang bawat tunog banyaga ito sa iba’t ibang wika. Dahilan dito sa pagbigkas ni Senador Pimentel sa F/ Pimentel s F/ Pilipino ay iba sa kalidad ng aking pagbigkas. Ito’y nagpapatunay na hindi pa estandardisado ang F/Pilipino bilang wika.
Ang Pilipinolohiya at Akademikong Disiplina Ang mga akademikong disiplina ay nagsimula sa ating bansa nang dumating ang mga Kastila sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga paaralang Kastila. Ang paaralang kanluranin ay yumabong sa panahon ng mga Amerikano. Masasabi nating hanggang sa kasalukuyan na ang ating sistemang pang-edukasyon ay hindi lamang kanluranin kundi kolonyal. Pinapaasa tayo ng kanluraning edukasyon na ito’y magpapalaya sa ating kaisipan at pangkabuhayang pamumuhay subalit ang kabaligtaran ang nangyari –naging alipin ng kanluraning pag-iisip at ekonomiya. Ang ating kaisipan, kultura, at lipunan ay mistulang kanluranin samantalang tayo’y taga-silangan. Ang ating kategoryang ginagamit sa pag-unawa ng ating kapaligiran ay may hiram at alay ng mga akademikong disiplina. Nasilaw at nabighani tayo ng pananaw ng “unibersalismo.” Hinamak at inalipusta ang ating katutubong pananaw bilang “ethic,” “parochial” at ‘provincial.’ Sinong hindi matitigatig sa ganitong insulto? Noong una , lubos ang aking paniniwala na ang akademikong disiplina ay nagdudulot ng linaw sa ating kultura. Subalit sa aking pagmumuni-muni, natanto ko na inaakit tayo ng akademikong disiplinang ating kinabibilangan na nag-ambag ng teorya metodo at laman ng mga disiplina at hindi upang ilantad ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Ang kaisipan, kultura, at lipunan sa konteksto ng mga disiplina ay panggatong lamang sa kapakanan at pagpapayabong ng disiplina ngunit hinid ang pagpapayabong ng F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan. Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay siyang kasangkapan upang mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan at hindi ang kabaligtaran nito. Teorya at Pilipinolohiya 30 | P a h i n a Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistematikong balangkas upang magbigay- liwanag sa pag-unawa ng F/Pilipinong kaisipan, kultura at lipunan. Tahasang psychoanalysis ni Freud ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, at pag-uugali. Ang IndoEuropean-based theory in linguistics ay hindi dapat gamitin sa pag-aanalisa ng mga wikang Malayo-Polynesian, at kabilang na rito ang F/Pilipino. Kaya nga’t ang katawagan sa “ey,bi,si” sa ating alpabeto ay hindi bagay para sa ating wika na may tunog na “a, ba, ka, da” atbp. Ang uri ng ating lipunan ayon sa ating karanasan ay pananaw. Metodo sa Pilipinolohiya May paalaala sa siyentipikong lapit na ang metodo ay dapat angkop at akma sa datos. Samakatuwid, ang datos ay siyang nagdidikta ng metodo, hindi ang metodo ang naghahanap ng datos; hindi ang datos ang kasangkapan ng metodo. Dapat tayo’y maging malikhain sa pagimbento ng metodo sa Pilipinolohiya gaya ng eskala ng pananaliksik nina Enriquez at Santiago at yaong aking binubuong tambalang lapit.
Katayuan ng PAmbansang Kabihasnan Si Dr. Zeus Salazar, nang nakaraang taon ay nagbigay ng professorial chair lecture tungkol sa tinatawag niyang “pantayong pananaw sa kasaysayan.” Binigyan niya ako ng pagakakataong magkomentaryo sa kanyang papel. Binanggit ko na hindi ayon sa kategorya ng panghalip-panao ang diwa ng pantayong pananaw dahilan sa mga sumusunod (tingnan ang Figura 3.0) Kung ako ay F/Pilipino at ikaw ay Hapon, ako at ikaw ay tayo. Kung ikaw ay Hapon at siya ay Intsik, ikaw at siya ay kayo. Ako at siya, excluding ikaw, ay kami. 32 | P a h i n a Subalit ako, ikaw at siya –ang lahat ay tayo. Sa isahan at maramihan, ang kaayusan ay hindi magbabago. Lumabas na ang pantayong pananaw ay lokal na unibersalismong pananaw. Sa kontekstong ito, ang pantayong pananaw ay pananaw F/Pilipino, i.e., uniberso ng pambansang F/Pilipino. Ang buod ng kay Dr. Zeus Salazar na “pantayong pananaw” ay ito –sibilisasyong F/Pilipino ay bunga ng karanasang F/Pilipino –sa damdamin, pag-iisip, kilos at gawa, na walang pakialam sa kung ano ang sasabihin ng dayuhan at banyaga; hindi “self-conscious,” kasi matibay ang posisyon at paninindigan. Ang dating Philippine Studies ay walang pantayong pananaw. Ito’y nakatuon sa pananaw ng mga banyaga o sa pananaw ng mga naturingang F/Pilipino na nanaliksik ayon din sa pananaw rin ng mga banyaga upang sila’y may mapag-usapan at may pagkaabalahan. Ito ay punto de bista ng Philippine Studies Association –isang asosasyon ng mga so-called Philippine specialist mula sa Estados Unidos, Japan, Australia pati rin sa Pilipinas at atbp. Ang Pilipinolohiya na may katutubong kinamulatan at kamalayan ay nakaugat sa pananaw ng mga F/Pilipino upang makabuo ng pambansang kabihasnan at hindi lamang upang pag-aralan ang mga nangyayari sa Filipino at sa bansa. Ang dalubhasa sa Pilipinolohiya, i.e., Pilipinolohista (Philippinist) ay may pananagutan sa bansang F/Pilipino na hindi masasakyan ng mga banyaga. Nag-aatubili ako sa pagtanggap na may banyagang mas F/Pilipino pa kaysa sa katutubong F/Pilipino. Ang maka-F/Pilipino o makabayan ay nagtatangkang maging F/Pilipino o umibig sa bayan. Sa tunay na F/Pilipino, ito’y bahagi na ng kanyang paninindigan, ibig sabihin ay nasa dugo at laman. Kilusan sa Pagbuo ng Pambansang Kabihasnan May namumuong kilusan, (kahiman watak-watak) sa pagbuo ng pambansang kabihasnang F/Pilipino kahit na nga “low priority” ang pagpapaunlad ng kultura sa bansa. Una sa mga ito ay ang paggamit ng F/Pilipino bilang panturong wika at wikang pangkomunikasyon. Ang Sikolohiyang Pilipino ay nangunguna sa Agham Panlipunan sa pagtahak ng landasing F/Pilipino. Sa pagguhit o painting, Shell Art Competition ay muling inilunsad. Ang mga pintor ay naghahanap ng F/Pilipinong Medium, theme at craftsmanship. Sa panitikan at drama, ang paggamit ng F/Pilipino ay sumigla, hindi lamang sa adaptation,translation, pati na orihinal. Sa relihiyon, Pilipinisasyon ng Teolohiya ang nagiging uso sa mga religious. Ang spirit possession ngayon ay langkap, sanib at sapi na pati ang medalyang anting-anting ay kanasihan din ng F/Pilipinong semiotika. 33 | P a h i n a Sa pagkain, pananamit, mga laro at pelikula, ang wikang F/Pilipino ay umigting na rin.Ang diyaryong Pilipino ay nagkaroon na rin ng “national stature.” Ang lahat ng ito ay nagsasaad na narito na ang Pilipinolohiya.
Signup and view all the answers
Ang katawagan sa alpabetong 'ey,bi,si' ay bagay para sa wika ng Pilipinas na may tunog na 'a, ba, ka, da' atbp.
Ang katawagan sa alpabetong 'ey,bi,si' ay bagay para sa wika ng Pilipinas na may tunog na 'a, ba, ka, da' atbp.
Signup and view all the answers
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan at kultura.
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay hindi tumpak upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan at kultura.
Signup and view all the answers
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula sa panahon ng mga Amerikano.
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula sa panahon ng mga Amerikano.
Signup and view all the answers
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistemang balangkas upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan.
Ang teorya sa Pilipinolohiya ay sistemang balangkas upang magbigay liwanag sa F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan.
Signup and view all the answers
Sa F/Pilipino, naniniwala sila na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa.
Sa F/Pilipino, naniniwala sila na ang tao ay binubuo ng katawang lupa at kaluluwa.
Signup and view all the answers
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan.
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng kaluluwa sa katawan.
Signup and view all the answers
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula noong panahon ng mga Kastila.
Ang mga akademikong disiplina sa Pilipinas ay nagsimula noong panahon ng mga Kastila.
Signup and view all the answers
Ang imbentaryo ng mga tunog sa wika ay batay sa bilang ng mga patinig at katinig na ginagamit.
Ang imbentaryo ng mga tunog sa wika ay batay sa bilang ng mga patinig at katinig na ginagamit.
Signup and view all the answers
Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay ginagamit upang mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan.
Sa Pilipinolohiya, ang mga akademikong disiplina ay ginagamit upang mapalaya ang F/Pilipinong kaisipan, kultura, at lipunan.
Signup and view all the answers
Ang mga Kastila ang nagsimula ng akademikong disiplina sa Pilipinas.
Ang mga Kastila ang nagsimula ng akademikong disiplina sa Pilipinas.
Signup and view all the answers
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng katawan at kaluluwa.
Ang pagkamatay sa pananaw ng F/Pilipino ay ang paghihiwalay ng katawan at kaluluwa.
Signup and view all the answers
Ang wikang F/Pilipino ay umigting sa relihiyon at larangan ng pelikula.
Ang wikang F/Pilipino ay umigting sa relihiyon at larangan ng pelikula.
Signup and view all the answers
