Filozofia i teologia - Anzelm

Koncepcje Filozofii

• Zakresowe:
  • Tradycyjna: Filozofia odpowiada na najogólniejsze pytania o rzeczywistość, zajmuje się kategoriami niebadanymi przez inne nauki, odwołując się do nauk szczegółowych i próbując je uogólnić.
  • Sceptyczna (Rudolph Carnap): Filozofia bada rzeczywistość, analogicznie do nauk szczegółowych. Jej twierdzenia muszą być uzasadniane doświadczeniem i eksperymentem. Filozofia jest metodologią i teorią nauki. Pytania filozoficzne pozbawione są sensu, jeśli nie mogą być empirycznie zweryfikowane.
• Metodologiczne:
  • Transcendentalna (Kant, Husserl): Filozofia bada założenia leżące u podstaw nauk, aby osiągnąć niepodważalną wiedzę. Nie odwołuje się do wyników innych nauk i nie przyjmuje żadnych niezweryfikowanych założeń.
  • Analityczna (Moore, Russell, Wittgenstein): Filozofia analizuje pojęcia, badając ich funkcjonowanie w języku. Ustalając związki logiczne między pojęciami, poznaje istotę zjawisk.
• Funkcjonalne:
  • Odwołująca się do filozofii życia (Nietzsche): Ta koncepcja odwołuje się do refleksji nad życiem.

Spór o Uniwersalia

• Spór dotyczy istnienia uniwersaliów (przedmiotów ogólnych).
• Główne pytanie: Czy nazwy ogólne oznaczają rzeczy ogólne w rzeczywistości?
• Przykłady: Nazwy "kamień", "piękny" odnoszą się do pewnych wspólnych cech grup obiektów.
• Dyskusja o istnieniu i statusie uniwersaliów jest wciąż ważnym problemem filozoficznym.

Dowód Ontologiczny

• Anzelm: W "Proslogion" przedstawił dowód a priori na istnienie Boga.
• Definicja Boga: "Byt, ponad który nic większego nie można pomyśleć". Bóg posiada wszystkie możliwe doskonałości (jest bytem doskonałym).
• Istnienie w umyśle: Idea Boga istnieje w umyśle jako koncepcja.
• Istnienie w rzeczywistości: Byt istniejący w rzeczywistości jest lepszy niż istniejący tylko w umyśle. Jeśli Bóg istnieje tylko w umyśle, to można pomyśleć o czymś większym, co istnieje także w rzeczywistości.
• Bóg musi istnieć: Tylko istnienie w rzeczywistości spełnia definicję Boga jako bytu najdoskonalszego.
• Kartezjusz: podobny argument o doskonałości i istnieniu Boga (w oparciu o pojęcie Boga).

Krytyka Kanta

• Tekst nie zawiera szczegółów o krytyce Kanta.

Dualizm Kartezjański

• Podział bytów: Rzeczy rozciągłe (materialne) i rzeczy myślące (niematerialne).
• Rzeczy rozciągłe: Mają wymiary przestrzenne, ale nie myślą.
• Rzeczy myślące: Mają zdolność myślenia, ale nie mają wymiarów przestrzennych.
• Człowiek: Złożenie duszy i ciała (dwa oddzielne byty). Dusza (niematerialna), ciało (materialne).

Teoria Podwójnego Aspectu Spinozy

• Umysł i ciało są różnymi spojrzeniami na tę samą rzecz.
• To znaczy, że umysł i ciało są ze sobą powiązane i pochodzą z jednej rzeczywistości.
• Nie są oddzielnymi bytami, jak w dualizmie Kartezjańskim, ale różnymi aspektami jednej substancji.

Funkcjonalizm

• Putnam: Teoria umysłu skupiająca się na funkcjach stanów mentalnych.
• Stany mentalne zdefiniowane poprzez ich funkcje, a nie wewnętrzną strukturę.
• Stan mentalny zdefiniowany przez bodźce, reakcje i relacje z innymi stanami mentalnymi.

Logiczny Behawioryzm

• Hempel: Teoria redukcjonistyczna, według której zjawiska mentalne da się wyjaśnić w kategoriach praw fizycznych.
• Zdania o zjawiskach mentalnych przekształcają się w zdania o zachowaniach lub dyspozycjach do zachowań.

Teoria Identyczności Typów

• Tekst nie zawiera informacji o przedstawicielach i szczegółach teorii.

Empiryzm

• Genetyczny: Cała wiedza pochodzi z doświadczenia. Umysł ma charakter "czystej karty" po urodzeniu.
• Metodologiczny (umiarkowany): Część wiedzy (logika, matematyka) może być uzasadniona przez sądy a priori.
• Metodologiczny (skrajny): Cała wiedza jest uzasadniana przez sądy a posteriori (Mill).

Racjonalizm

• Genetyczny: Istotna część wiedzy ma charakter wrodzony i pochodzi z rozumu (Platon, Kartezjusz, Spinoza).
• Metodologiczny: Istotna część wiedzy może być uzasadniona przez sądy a priori.

Podział Sądów

• A priori: Są konieczne, niezależne od doświadczenia.
• Przykłady: "2 + 2 = 4", "pada lub nie pada deszcz"
• A posteriori: Nie są konieczne, zależne od doświadczenia.
• Przykłady: "deszcz jest mokry", "ziemia jest płaska"
• Analityczne: Negacja jest wewnętrznie sprzeczna (np., "każdy trójkąt ma trzy kąty").
• Syntetyczne: Negacja nie jest wewnętrznie sprzeczna (np., "na stole leży jabłko").

Sceptycyzm Metodyczny

• Argumenty sceptyczne:
  • Zmysły: Nie zawsze trzeźwo oddają rzeczywistość.
  • Sen: Trudność odróżnienia snu od rzeczywistości.
  • Zły demon: Potężny demon oszukuje nas, zmieniając nasze myśli i percepcje.

Utylitaryzm

• Tekst nie zawiera szczegółów o utylitaryzmie.

Działanie Normalne a Moralne

• Działanie normalne: Zgodne z normami społecznymi i zwyczajami danej kultury.
• Działanie moralne: Oceniane pod kątem dobra i zła, sprawiedliwości, uczciwości.
• Działanie może być normalne, ale niemoralne lub moralne, ale nienormalne.

Etyka Kanta i Utylitaryzm

• Kant: Działanie jest moralne, jeśli zgodne z zasadami, niezależnie od skutków. Intencja jest ważna, nawet przy dobrych skutkach.
• Utylitaryzm: Działanie jest moralne, jeśli przynosi największe dobro lub minimalizuje cierpienie. Ważne są skutki.

Klasyczna Koncepcja Prawdy

• Arystoteles: Zdanie jest prawdziwe, gdy odpowiada rzeczywistości.
• Korespondencyjna teoria prawdy.

Nieklasyczne Koncepcje Prawdy

• Koherencjonistyczna: Zdanie jest prawdziwe, gdy należy do spójnego zbioru przekonań.
• Pragmatyczna: Zdanie jest prawdziwe, gdy jest użyteczne i niesprzeczne.
• Oczywistość: Zdanie jest prawdziwe, gdy jest oczywiste.
• Konsensualna: Prawda to granica nieskończonego badania i konsensusu.

Fundacjonizm i Koherencjonizm

• Tekst nie zawiera szczegółowych informacji o tych koncepcjach.

Najwyższe Dobro Arystotelesa

• Tekst nie zawiera szczegółowych informacji o koncepcji.