Filosofie en de Canon: Kritische Reflecties

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Waarom is het belangrijk om kritisch naar de filosofische canon te kijken?

  • Omdat de filosofen in de canon altijd met elkaar eens zijn.
  • Omdat de canon de tijdsgeest en de samenstelling van de filosofen weerspiegelt, die beide kritisch bekeken moeten worden. (correct)
  • Omdat de filosofen uit het verleden niet relevant zijn voor de huidige tijd.
  • Omdat de canon een neutrale weergave is van de geschiedenis.

Wat wordt bedoeld met de 'historiciteit van het subject'?

  • De geschiedenis van de filosofische objecten.
  • De relatie tussen het onderwerp en het tijdsgewricht.
  • De invloed van het verleden op de geanalyseerde objecten.
  • Het idee dat ons denken beïnvloed wordt door de tijd waarin we leven. (correct)

Hoe verandert een wereldbeeld volgens de tekst?

  • Door de bewuste keuze van een individu.
  • Doordat filosofen hun ideeën veranderen door de tijd heen.
  • Door plotselinge, grote revolutionaire gebeurtenissen.
  • Door een combinatie van geleidelijke ontwikkelingen en soms grote breuklijnen. (correct)

Wat is een filosofische canon?

<p>Een samenvatting van de belangrijkste filosofische posities uit de Europese geschiedenis. (A)</p> Signup and view all the answers

Waarom is het belangrijk om de 'inhoudelijke' kritiek op de filosofische canon te leveren?

<p>Omdat sommige filosofen zoals Aristoteles ideeën hadden die wij nu als onjuist beschouwen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat impliceert de 'formele' kritiek op de filosofische canon?

<p>Dat de canon een eenzijdige samenstelling heeft, vooral bestaande uit witte mannen. (A)</p> Signup and view all the answers

In welke mate hebben invloeden van buiten Europa de filosofische canon beïnvloed?

<p>Ze waren aanwezig, maar pas in de 20ste eeuw is er een doorbraak van vrouwelijke en niet-Europese invloeden. (C)</p> Signup and view all the answers

Waar richt een filosofisch wereldbeeld zich voornamelijk op?

<p>Het neutraliseren van het vreemde of bedreigende. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen beschrijft het verschil tussen de aanpak van Socrates en de sofisten?

<p>Socrates veranderde rede naar een rede-nering, terwijl de sofisten rede naar rede-voering veranderden. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom wordt de filosofie van Plato gezien als een 'systeem'?

<p>Omdat Plato één globale visie met een consistente leer presenteerde, hoewel hij zelf die bedoeling niet expliciet had. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is de betekenis van 'filo-sofia' in het werk van Plato?

<p>Een voortdurende zoektocht waarbij antwoorden geldig zijn als verklaring maar nooit de absolute waarheid kunnen zijn. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe beïnvloedde Socrates het filosofische project van Plato?

<p>Plato zag zijn filosofie als een rechtvaardiging voor Socrates' doodstraf. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke bewering over de ziel is niet van toepassing volgens Plato?

<p>De ziel is de zetel van onze kennis, maar niet de kern van onze persoonlijkheid. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de relationele verbinding tussen 'rechtvaardigheid' en de drie delen van de ziel volgens Plato?

<p>Rechtvaardigheid is de harmonieuze verhouding van de drie delen van de ziel met de rede als leidende kracht. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke deugd wordt gekoppeld aan het 'vurige, driftige' deel van de ziel in Plato's filosofie?

<p>Dapperheid (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is het voornaamste verschil tussen filosofie en retoriek, volgens de tekst?

<p>Filosofie streeft inzicht na, terwijl retoriek gericht is op overtuigen door woorden. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is, volgens de tekst, de enige zekerheid die we kunnen hebben volgens Hume?

<p>De zekerheid van de relatie tussen zintuiglijke prikkels en ideeën. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt het scepticisme, zoals beschreven in de tekst, in?

<p>Het erkennen dat we niet ontsnappen aan ficties die we als 'redelijk' bestempelen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'relaties tussen ideeën', zoals Hume het concept beschrijft?

<p>Uitspraken die altijd waar zijn per definitie, onafhankelijk van de werkelijkheid. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Heraclitus de drijvende kracht achter de orde in de wereld?

<p>De spanning tussen tegengestelden (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is de kern van Parmenides' filosofie over 'het zijnde'?

<p>Het zijnde is eeuwig, onveranderlijk en ondeelbaar (C)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen is een voorbeeld van een 'stand van zaken' volgens Hume?

<p>De zon zal morgen opkomen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is het concept van 'ontvoogding' volgens de tekst over Kant?

<p>Het je losmaken van bevoogde instanties en zelf mondig worden. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke kritiek gaf Aristoteles op Parmenides' benadering van het zijnde?

<p>Parmenides' concept van het zijnde was te abstract en niet verbonden met de concrete werkelijkheid. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Parmenides de rol van de 'logos' in onze kennis van de werkelijkheid?

<p>De logos helpt ons om de bedrieglijke schijn van de zintuigen te overstijgen (C)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt het 'autonoom' gebruik van de rede, zoals beschreven in de tekst, in?

<p>Het zelfstandig nadenken en oordelen zonder externe dwang. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe wordt de overgang van natuurfilosofie naar metafysica gekenmerkt in de tekst?

<p>Door een verschuiving van het bestuderen van concrete veranderlijke werkelijkheid naar het bestuderen van de onveranderlijke principes (C)</p> Signup and view all the answers

Waarop richt het scepticisme zich in de gegeven tekst?

<p>De zintuiglijke indrukken. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is het belang van 'zelf denken' volgens de verlichtingsfilosofie zoals besproken in de tekst?

<p>Het helpt het subject tot autonomie te komen en zich te emanciperen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt in de tekst bedoeld met 'sacrale fundering'?

<p>Een religieus en spiritueel fundament voor gezag (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is de betekenis van de uitspraak 'Oorlog is de vader van alles' in de context van de tekst?

<p>Alles in de werkelijkheid ontstaat door conflicten en spanningen (A)</p> Signup and view all the answers

Welk van de volgende uitspraken vat het beste het verschil tussen Heraclitus en Parmenides samen?

<p>Heraclitus zag verandering als de kern van de werkelijkheid en Parmenides als een illusie (C)</p> Signup and view all the answers

Wat veronderstelt Hume over het bestaan van substanties?

<p>Er is geen empirische grond om substanties te aanvaarden. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke rol spelen 'enselvoudige ideeën' in het empirisme volgens Locke en Hume?

<p>Ze zijn de basis voor het vormen van complexe ideeën. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat stelt Hume over causaliteit?

<p>Causaliteit bestaat alleen als een associatie die wij zelf leggen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Hume het primaire bestanddeel van kennis?

<p>Enkelvoudige ideeën. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt Hume's opvatting van kennis van die van Locke?

<p>Hume betwijfelt de directe verbinding tussen indrukken en de werkelijkheid. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat betreft de 'geest' stelt Hume?

<p>De geest is slechts een resultaat van indrukken. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is Hume's kritiek op 'causaliteit'?

<p>Het is verbonden aan een onbewuste associatie. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke eigenschap heeft de indruk volgens het empirisme?

<p>Het vormt de basis voor het creëren van alle kennis. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat stelt het scheermes van Ockham voor?

<p>Men moet alleen aannemen wat strikt noodzakelijk is. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe heeft het nominalisme van Ockham de filosofie beïnvloed?

<p>Het leidde tot een grotere onafhankelijkheid van de filosofisch-wetenschappelijke rationaliteit. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom wordt de middeleeuwen vaak als een 'barbaarse periode' beschouwd?

<p>Vanwege de religieuze verdeeldheid na de Reformatie. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke denker verwijst naar de periode vóór de Renaissance als 'duisternis'?

<p>Francesco Petrarca (A)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft de term 'middel-eeuwen'?

<p>Een overgangsperiode tussen de antieke tijd en de moderne tijd. (C)</p> Signup and view all the answers

Wie beschreef de middeleeuwse kunst als 'gotisch' en als een verfoeilijke 'Duitse stijl'?

<p>Giorgio Vasari (C)</p> Signup and view all the answers

Wat was een belangrijk kenmerk van de intellectuele beweging in de 15e eeuw?

<p>De ontwikkeling van de boekdrukkunst. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat was een gevolg van de 30-jarige oorlog in Europa?

<p>Een enorme ravage en verwoesting. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste verschil tussen de aanpak van Socrates en de sofisten?

<p>Socrates gebruikt dialoog in plaats van monoloog. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende aspecten hoort niet bij de filosofie van Plato?

<p>Absolute waarheden vaststellen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat houdt Plato's concept van de ziel niet in?

<p>De ziel is materieel en tijdelijk. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke deugd is volgens Plato verbonden met het redelijke deel van de ziel?

<p>Verstandigheid. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het principe van filo-sofia in de context van Plato?

<p>Een constante zoektocht naar kennis. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke uitspraak kenmerkt de relatie tussen de drie delen van de ziel en rechtvaardigheid volgens Plato?

<p>De rede moet de leiding nemen over de delen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de filosofische dialogen geschreven door Plato?

<p>Ze bevatten diverse filosofische perspectieven. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt niet beschouwd als een deel van de ziel volgens Plato?

<p>Het emotionele deel. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste les die Plato wil overbrengen met het verhaal van de grot?

<p>Niet iedereen wil de echte werkelijkheid zien. (D)</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt de filosofie van andere disciplines zoals wetenschap of religie?

<p>Filosofie vertrekt altijd vanuit verwondering als leidraad. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het om 'definitieve resultaten' te bereiken in de context van de filosofie?

<p>Het ontwikkelen van ideologieën die niet meer ter discussie staan. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom is het belangrijk om de geschiedenis van de filosofie te begrijpen?

<p>Om te leren van eerdere fouten en successen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'verwondering' in de context van de filosofie?

<p>Het verlangen om de werkelijkheid en ons bestaan beter te begrijpen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat zegt Plato over het verlangen van mensen om nieuwe perspectieven te ontdekken?

<p>Slechts een klein aantal mensen zijn op zoek naar nieuwe waarheden. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van de voortdurende in vraagstelling in de filosofie?

<p>Het leidt tot veranderingen in algemeen verspreide inzichten. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is het effect van de spatio-temporele context op de filosofie?

<p>Het beïnvloedt de manier waarop bepaalde problemen worden benaderd. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste innovatie in de benadering van wetenschap volgens Francis Bacon?

<p>Het verzamelen van gegevens door observatie (B)</p> Signup and view all the answers

Welk aspect wordt als een kern principe van de nieuwe wetenschappelijke methode beschouwd?

<p>Het opstellen van een hypothese (D)</p> Signup and view all the answers

Welke bewering kenmerkt de verhoudingen in de nieuwe wetenschappelijke mentaliteit volgens het beschreven perspectief?

<p>De natuur moet worden overheerst door haar te gehoorzamen. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat beschrijft de nieuwe blik waarmee de werkelijkheid wordt geobserveerd volgens Bacon?

<p>Een methodologische benadering met empirisch bewijs (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de natuurwetten volgens de nieuwe wetenschappelijke methode?

<p>Ze zijn consistent, objectief en universeel geldig. (C)</p> Signup and view all the answers

Wie wordt genoemd als de theoreticus achter de nieuwe wetenschappelijke mentaliteit, volgens het gegeven materiaal?

<p>Bacon (B)</p> Signup and view all the answers

Wat was een centrale functie van wiskunde in de nieuwe opvatting van de natuur?

<p>Het objectiveren van natuurlijke fenomenen door formuleringen. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk aspect van de consistentie die de wetenschap zoekt in de natuur?

<p>Het moet universeel en noodzakelijk geldig zijn. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat begrijpt men onder de term 'Theoria' in de context van de natuurfilosofie?

<p>Weten omwille van het weten zonder praktische toepassing. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat was een belangrijk kenmerk van de eerste natuurfilosofen?

<p>Zij gingen uit van een universeel oerstof. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe verhoudt de opvatting van Anaximander zich tot die van Hesiodus?

<p>Anaximander stelt dat de natuur zichzelf ontplooit zonder externe factoren. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke uitspraak verwoordt het belangrijkste idee van Heraclitus?

<p>'Alles is onderhevig aan constante verandering.' (D)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent de term 'kosmos' volgens de natuurfilosofen?

<p>Een rationeel geordend geheel. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat was de hoofdfocus van de natuurfilosofen bij het bestuderen van de kosmos?

<p>Het begrijpen van natuurlijke principes binnen de natuur. (C)</p> Signup and view all the answers

Wie wordt beschouwd als de pionier die het idee van een universeel oerstof introduceerde?

<p>Thales. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is het verschil tussen de opvattingen van Parmenides en Heraclitus?

<p>Parmenides legt de nadruk op de onveranderlijkheid van het zijnde, terwijl Heraclitus de nadruk legt op verandering. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt verstaan onder de immanentistische godsopvatting?

<p>God is aanwezig in de fysische wereld. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat beweert Thomas van Aquino over de relatie tussen rede en geloof?

<p>Er bestaat een harmonie tussen rede en geloof. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke rol speelt de zintuiglijke waarneming volgens de opvattingen in de 13e eeuw?

<p>Zintuigen zijn essentieel voor kennisverwerving. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat hield de kritiek van sommige filosofische doctrines op Aristoteles in?

<p>Ze zagen geen verzoenbaarheid met de christelijke leer. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Thomas van Aquino noodzakelijk voor het begrip van universalia?

<p>De menselijke geest moet eerst zintuiglijk waarnemen. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom werd de filosofie van Aristoteles in sommige stadia verboden?

<p>Het was moeilijk te verzoenen met het geloof. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is de functie van het 'natuurlijk licht' volgens Thomas van Aquino?

<p>Het verlicht het intellect zonder externe zintuiglijke input. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is een gevolg van de scheiding van geloof en rede in de 14e-15e eeuw?

<p>Het beperkte de invloed van de filosofie op de theologie. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat spreekt Kant tegen in zijn opvatting over traditionele metafysica?

<p>Er zijn grenzen aan wat we kunnen kennen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Kant een kenmerk van de plicht in de ethiek?

<p>Plichten gelden altijd en overal. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe verschilt Kant's ethiek van die van Aristoteles?

<p>Kant focust op de plicht, terwijl Aristoteles dat niet doet. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat betekent het dat de praktische rede in Kant's ethiek onvoorwaardelijke eisen oplegt?

<p>De eisen zijn universeel en niet temporeel gebonden. (A)</p> Signup and view all the answers

Welke rol speelt vrijheid in Kant's visie op de ethiek?

<p>Vrijheid is essentieel voor morele autonomie. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat is de aard van de kritiek die Kant formuleert op het gebruik van de rede?

<p>De rede neigt naar het maken van ongegronde beweringen. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Kant de rol van de categorische imperatief?

<p>Het verplicht de rede tot het volgen van universele wetten. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat zou volgens Kant leiden tot een 'fatale illusie' in de metafysica?

<p>De claim dat metafysica tot theoretische kennis kan leiden. (C)</p> Signup and view all the answers

In het neoplatonistische systeem, welke rol wordt aan de ziel toegeschreven?

<p>De 'reizigster' die op zoek is naar het Goede. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende elementen is GEEN onderdeel van de opbouw van de werkelijkheid volgens het neoplatonisme?

<p>De absolute leegte. (D)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt beschouwd als de 'belangrijke opdracht' binnen het neoplatonisme?

<p>De terugkeer naar het Ene, door het omgekeerd doorlopen van de stadia van de werkelijkheid. (C)</p> Signup and view all the answers

Met welke filosofische systemen combineert het neoplatonisme zich?

<p>Met de ideeën van Plato en Aristoteles. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke rol speelde het neoplatonisme in de late oudheid?

<p>De meest dominante filosofie tot de 6e eeuw. (C)</p> Signup and view all the answers

In welke mate vertoont de christelijke leer overeenkomsten met het neoplatonisme volgens de tekst?

<p>De nadruk op transcendentie is een gedeeld kenmerk. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke factor wordt als belangrijk beschouwd voor het succes van de Franken in het vestigen van hun heerschappij?

<p>Hun militaire superioriteit gecombineerd met de stabiliteit van de Kerk. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat was de belangrijkste rol van de Kerk in de maatschappij na de val van het West-Romeinse Rijk?

<p>De draagster van het culturele erfgoed en onderwijs. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens Thomas van Aquino een essentieel kenmerk van de menselijke ziel?

<p>De ziel is een vorm die gebonden is aan het lichaam, maar ook zelfstandig kan bestaan. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is het 'volmaakte geluk' volgens Thomas van Aquino?

<p>De directe aanschouwing van God in de hemel. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'facultas' in de ethiek van Thomas van Aquino?

<p>De capaciteit of vaardigheid om een handeling uit te voeren. (C)</p> Signup and view all the answers

Binnen de deugden van het verstand onderscheidt Thomas van Aquino het praktische en het beschouwende deel. Welke van de volgende opties hoort bij het 'beschouwende' deel?

<p>Wijsheid (kennis van hoogste principes). (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de relatie tussen 'facultas' en 'usus' volgens Thomas van Aquino?

<p>'Facultas' is de capaciteit, terwijl 'usus' het morele gebruik van die capaciteit is. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende opties wordt door Thomas van Aquino beschouwd als een 'theologische deugd'?

<p>Geloof (begrijpen van het laatste doel). (A)</p> Signup and view all the answers

Waarom behoudt de ziel volgens Thomas van Aquino haar individualiteit?

<p>Omdat haar relatie met het lichaam haar unieke kenmerken heeft gegeven. (B)</p> Signup and view all the answers

Thomas van Aquino ziet het aardse geluk als 'onvolmaakt' ten opzichte van het volmaakte geluk. Wat impliceert dit?

<p>Dat het volmaakte geluk niet van deze wereld is en is verbonden met de contemplatie van God. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen beschrijft het beste Plato's allegorie van de grot?

<p>De grot verbeeldt de beperkte menselijke perceptie van de werkelijkheid, terwijl het verlaten van de grot staat voor het bereiken van filosofisch inzicht. (B)</p> Signup and view all the answers

Volgens de tekst, wat is het voornaamste verschil tussen filosofie en andere disciplines zoals wetenschap, poëzie en religie?

<p>Filosofie blijft de verwondering als leidraad gebruiken gedurende het hele onderzoeksproces, terwijl de andere disciplines na de initiële verwondering een andere benadering kiezen. (B)</p> Signup and view all the answers

Waarom kan filosofie volgens de tekst niet worden beschouwd als een ideologie?

<p>Omdat filosofie telkens opnieuw vragen stelt en geen absolute zekerheden claimt, terwijl een ideologie dit wel doet. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met de 'historiciteit van de filosofie' in de tekst?

<p>Filosofie is gebonden aan cultuur, tijd en plaats, en de bestaanscontext verandert de aard van filosofische problemen. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste kenmerk dat filosofie onderscheidt van ideologie, volgens de tekst?

<p>Filosofie accepteert kritiek en herziening, terwijl ideologie statisch is en geen kritiek toestaat. (C)</p> Signup and view all the answers

Hoe wordt de rol van verwondering in de filosofie volgens de tekst omschreven?

<p>Verwondering is essentieel omdat het zowel het begin als het leidende principe van de filosofie is. (A)</p> Signup and view all the answers

Waarom is het volgens de tekst belangrijk om de geschiedenis van de filosofie te kennen?

<p>Omdat het ons helpt de hedendaagse filosofische vraagstukken te begrijpen en te plaatsen in een bredere context. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke uitspraak beschrijft het best de relatie tussen filosofie en definitieve zekerheden?

<p>Filosofie zoekt naar zekerheden, maar beseft dat deze altijd vatbaar zijn voor verdere herziening. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen beschrijft het best hoe de middeleeuwse wetenschap de natuur benaderde?

<p>Als een strikt theoretische bezigheid gericht op het vaststellen van oorzaken en principes. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is volgens de middeleeuwse kosmologie de locatie van de hel?

<p>In het centrum van de aarde. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke eigenschap kenmerkt volgens de middeleeuwse filosofie het 'ondermaanse'?

<p>Fundamentele onvolmaaktheid en voortdurende verandering. (A)</p> Signup and view all the answers

Hoe verklaarde de middeleeuwse theorie de natuurlijke beweging van objecten?

<p>Door een inherente neiging van objecten om naar hun 'natuurlijke plaats' te bewegen. (D)</p> Signup and view all the answers

Welke theorie werd door de middeleeuwse wetenschappers gebruikt om veranderingen in het ondermaanse te verklaren?

<p>De theorie van de vier elementen en de vier basiskwaliteiten. (B)</p> Signup and view all the answers

Welk aspect van Aristoteles' filosofie vonden middeleeuwse denkers problematisch met betrekking tot de ziel?

<p>Zijn idee dat de menselijke ziel niet los van het lichaam kan bestaan. (D)</p> Signup and view all the answers

Waar situeert de middeleeuwse kosmologie het 'empyreum'?

<p>Boven de vaste sterren. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe kwamen de werken van Aristoteles in West-Europa terecht tijdens de middeleeuwen?

<p>Via een omweg door Latijnse vertalingen van Arabische interpretaties. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke beschrijving past het best bij het concept van 'de kosmos' volgens de tekst over Heraclitus?

<p>Een resultaat van een constante strijd tussen tegengestelden die een dynamisch evenwicht creëert. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat is de kern van Parmenides' stelling 'Het zijnde is'?

<p>Het 'zijnde' is onveranderlijk, eeuwig en ondeelbaar. (B)</p> Signup and view all the answers

Welke eigenschap wordt niet toegekend aan 'het zijnde' door Parmenides?

<p>Veranderlijk (C)</p> Signup and view all the answers

Waarom bekritiseerde Aristoteles Parmenides?

<p>Omdat Parmenides het 'zijnde' metafysisch benaderde in plaats van natuurfilosofisch. (D)</p> Signup and view all the answers

Volgens de tekst, welke rol speelt het verstand bij de vorming van kenobjecten?

<p>Het verstand is zowel actief, door formeel in te grijpen op de waarnemingsstof, als passief, door inhoud te ontvangen via waarneming. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is de relatie tussen natuurfilosofie en metafysica volgens de tekst?

<p>Natuurfilosofie bestudeert de concrete veranderlijke werkelijkheid, terwijl metafysica de onveranderlijke principes bestudeert. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met de 'transcendentale eenheid van apperceptie' volgens Kant?

<p>Het is het besef dat alle ervaringen en kennis 'mijn' ervaringen zijn, verbonden door een enkelvoudig 'Ik'. (C)</p> Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen beschrijft het beste de 'sacrale fundering' zoals genoemd in de tekst?

<p>Een verklaring van gezag en orde gebaseerd op religieuze of spirituele ideeën. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is, volgens de tekst, het belang van waarnemingsstof voor kennis?

<p>Kennis haalt haar inhoud exclusief uit waarnemingsobjecten; zonder waarnemingsstof is er geen kennis mogelijk. (C)</p> Signup and view all the answers

Wat is, volgens de tekst, de betekenis van de voortdurende verandering in de filosofie van Heraclitus?

<p>Een noodzakelijk element voor het bestaan van de kosmos. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat zijn 'transcendentale ideeën' in de context van de zuivere rede?

<p>Het zijn concepten zoals Ik, Wereld en God, die nooit gekend kunnen worden, maar als 'magneten' ons denken structureren. (B)</p> Signup and view all the answers

Welk van de volgende concepten staat het meest centraal in de filosofie van Parmenides, in tegenstelling tot die van Heraclitus?

<p>De eenheid en onveranderlijkheid van het 'zijnde'. (B)</p> Signup and view all the answers

Hoe verhoudt de 'transcendentale eenheid van apperceptie' zich tot Descartes' 'cogito'?

<p>De transcendentale eenheid van apperceptie is een vorm van zelfbewustzijn, maar in tegenstelling tot Descartes' 'cogito', beantwoordt er geen heldere kennis aan. (A)</p> Signup and view all the answers

Wat is de functie van de 'categorieën' van het verstand?

<p>Het is een puur formeel instrument dat de waarnemingsstof ordent tot kenobjecten. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat gebeurt er als we de analyse van kennis stopzetten na de vorming van kenobjecten, volgens de tekst?

<p>We dreigen onder te gaan in een wirwar van ongeordende kenobjecten zonder samenhang. (B)</p> Signup and view all the answers

Wat wordt in de tekst bedoeld met dat de transcendentale ideeën 'regulatief' zijn?

<p>Ze fungeren als aantrekkingspolen of 'magneten' die kenobjecten tot een eenheid structureren in ons denken. (D)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Plato's Grot

Het idee dat we vaak alleen de oppervlakkige realiteit zien, net zoals mensen in een grot alleen schaduwen zien in plaats van de echte objecten.

Verwondering in de filosofie

Filosofie begint met verwondering over de wereld en gebruikt deze verwondering als drijfveer voor onderzoek.

Filosofie vs. Ideologie

Filosofie is een discipline die kritisch nadenkt over de wereld en geen vaste antwoorden of ideologieën nastreeft.

Historiciteit van de filosofie

Filosofische inzichten veranderen doorheen de tijd, beïnvloed door de historische en culturele context.

Signup and view all the flashcards

Veranderende bestaanscontext

Het idee dat we ideeën en problemen uit het verleden anders moeten benaderen, omdat de context is veranderd.

Signup and view all the flashcards

Geschiedschrijving en filosofie

De noodzaak om de historische context te begrijpen om filosofische theorieën te begrijpen.

Signup and view all the flashcards

Filosofie vereist denkwerk

Filosofie is meer dan alleen verwondering. De kritische analyse en voortdurend onderzoek is essentieel.

Signup and view all the flashcards

Resultaten van filosofisch denken

De filosofische traditie heeft geleid tot algemeen verspreide inzichten en veranderingen, zoals de afschaffing van de slavernij en mensenrechten.

Signup and view all the flashcards

Desacralisering van de natuur

De overgang van het zien van goden in de natuur naar het zoeken van verklaringen in rede en logica.

Signup and view all the flashcards

Gepersonifieerde goden

Het onvermogen om de krachten van de goden te verbinden aan één specifiek natuurverschijnsel.

Signup and view all the flashcards

Theoria

De zoektocht naar kennis omwille van de kennis zelf, niet voor praktische toepassingen.

Signup and view all the flashcards

Natuurfilosofen

De eerste filosofen die de natuur bestudeerden als een zelfstandig functionerend organisme.

Signup and view all the flashcards

Oerstof

De oerstof waaruit alles is ontstaan, de basis van de realiteit.

Signup and view all the flashcards

Kosmos

Het universum, gezien als een rationeel en logisch geordend geheel.

Signup and view all the flashcards

Permanente flux

De voortdurende verandering en beweging die in alles aanwezig is.

Signup and view all the flashcards

Alles vloeit

Het idee dat alles voortdurend verandert, niets blijft hetzelfde.

Signup and view all the flashcards

Theoretisch Agnosticisme

De traditionele metafysica probeerde te bewijzen dat er een hogere eenheid in het denken bestaat, maar volgens Kant is dat onmogelijk. Volgens hem zijn de grote metafysische thema's niet te bewijzen door middel van logica. Dus hij stelt dat we over deze thema's geen zekere kennis kunnen verwerven.

Signup and view all the flashcards

Transcendentale Schijn

Volgens Kant kan de rede geen kennis verwerven over de grote thema's van de metafysica. De pogingen om dit te doen, resulteren in illusies en tegenstrijdigheden. Daarom noemt hij het "transcendentale schijn".

Signup and view all the flashcards

Kants Kritiek op de Metafysica

Kant's kritiek op de traditionele metafysica is gebaseerd op de grenzen van het menselijk verstand (rede). Het doel is om de grenzen van het kenbare te bepalen.

Signup and view all the flashcards

Categorische Imperatief

Volgens Kant is ethiek geen kwestie van het bereiken van een doel, maar van het volgen van plichten. Het is een onvoorwaardelijke eis die voor iedereen geldt, ongeacht de omstandigheden.

Signup and view all the flashcards

Universaliteit

De categorische imperatief is de wettelijke eis die de rede zichzelf oplegt. Het vereist dat we onze acties onderwerpen aan de vraag: Is deze regel universeel toepasbaar?

Signup and view all the flashcards

Vrijheid

De daad van het volgen van een plicht is niet afhankelijk van externe omstandigheden. Het is alleen mogelijk als er vrijheid is, aangezien we dan zelfkeuzes kunnen maken die niet bepaald worden door de natuur.

Signup and view all the flashcards

Praktische Rede

In plaats van te focussen op externe oorzaken, gelooft Kant dat de praktische rede een essentiële rol speelt bij het begrijpen van de menselijke natuur. Het bestudeert onze morele ervaring en hoe we plichten begrijpen.

Signup and view all the flashcards

Verschil tussen Kants en Aristoteles' Ethiek

Aristoteles' ethiek is resultaatgericht, terwijl Kants ethiek gebaseerd is op plicht. Voor Aristoteles hangt het morele gedrag af van het doel dat je wilt bereiken, terwijl voor Kant het volgen van plicht losstaat van een bepaald doel.

Signup and view all the flashcards

Wetenschappelijke Methode

De nieuwe wetenschappelijke methode focust op het vinden van objectieve en universele wetten die gebaseerd zijn op wiskundige principes. De wereld wordt gezien als een ordelijk systeem dat we kunnen begrijpen door observeren, hypotheses te formuleren en te verifiëren.

Signup and view all the flashcards

Francis Bacon's Wetenschappelijke Revolutie

Francis Bacon bepleitte een nieuwe manier van denken die de natuur centraal stelde. Observatie, experiment en het manipuleren van natuurwetten waren hierbij cruciaal. Kennis was macht, maar alleen door de natuur te gehoorzamen kon men haar beheersen.

Signup and view all the flashcards

De Nieuwe Blik op de Wereld

De opkomst van de moderne wetenschap ging gepaard met een nieuwe blik op de wereld. Mensen begonnen de natuur als een ordelijk en wiskundig systeem te zien, dat te begrijpen was door observatie en experimenten.

Signup and view all the flashcards

Het 'Oude Instrument': Aristoteliaanse Logica

Vóór de opkomst van de wetenschappelijke methode was het denken sterk gebaseerd op de klassieke filosofie van Aristoteles. De focus lag op deductie en logica, in plaats van op empirische observatie.

Signup and view all the flashcards

Wiskundige Consistentie van de Natuur

De nieuwe wetenschappelijke methode legde de nadruk op het vinden van objectieve wetmatigheden in de natuur, wetmatigheden die universeel en noodzakelijk geldig waren. Deze wetmatigheden worden vaak geformuleerd in wiskundige termen.

Signup and view all the flashcards

Bacon's Beheersing van de Natuur

Bacon benadrukte het belang van experimenten en het manipuleren van de natuur. Kennis was macht, en door de natuur te beheersen, konden we haar gebruiken voor onze eigen doeleinden.

Signup and view all the flashcards

Een Breuk met de Traditie

De nieuwe wetenschappelijke methode was een breuk met de traditionele manier van denken. De focus verschoof van deductie en logica naar observatie en experimenten. Dit leidde tot een drastische verandering in onze manier van denken over de natuur.

Signup and view all the flashcards

Kritiek op Bacon

De nieuwe wetenschappelijke methode was niet zonder kritiek. Sommigen beargumenteerden dat Bacon een te eenzijdig beeld gaf van de relatie tussen theorie en observatie. Aristoteles gebruikte ook al observatie, dus het verschil lag niet alleen in het gebruik van observatie.

Signup and view all the flashcards

Wie was Thomas van Aquino?

Thomas van Aquino was een 13e-eeuwse filosoof die probeerde de leer van Aristoteles te verenigen met de christelijke leer.

Signup and view all the flashcards

Wat was Thomas van Aquino's visie op rede en geloof?

Thomas van Aquino geloofde dat rede en geloof niet in conflict hoeven te zijn, maar elkaar kunnen aanvullen.

Signup and view all the flashcards

Wat is het verschil tussen weten en geloven volgens Thomas van Aquino?

Volgens Thomas van Aquino is het geloof niet hetzelfde als weten. De christelijke geloofsleer is geen wetenschap, maar de rede kan ze ook niet weerleggen.

Signup and view all the flashcards

Hoe komen we volgens Thomas van Aquino tot universele kennis?

Om tot universele kennis te komen, zegt Thomas van Aquino dat de menselijke geest een 'natuurlijk licht' bezit. Dit betekent dat we al van nature over denkprincipes beschikken die de basis vormen van onze kennis.

Signup and view all the flashcards

Wat is de kern van Thomas van Aquino's kennisleer?

Thomas van Aquino's opvatting over kennis bepleit dat we niet alles leren uit directe waarneming, maar dat onze geest in staat is om vanzelfsprekendheden te begrijpen.

Signup and view all the flashcards

Wie discussieerden er over de interpretatie van Aristoteles?

Er heerste een discussie tussen twee groepen filosofen, de dominicanen en de franciscanen, over de interpretatie van Aristoteles in relatie tot de christelijke leer.

Signup and view all the flashcards

Waarom was de integratie van Aristoteles in het christendom controversieel?

De integratie van het aristotelische gedachtegoed in de christelijke leer was niet vanzelfsprekend. Sommige filosofische doctrines werden zelfs verboden omdat ze als gevaarlijk werden beschouwd.

Signup and view all the flashcards

Wat gebeurde er in de 14e en 15e eeuw in relatie tot geloof en rede?

De 14e en 15e eeuw waren een periode waarin de scheiding tussen geloof en rede, en tussen filosofie en theologie sterker werd. Deze breuk werd veroorzaakt door de grote discussies over de verzoenbaarheid van Aristoteles met het christelijk geloof.

Signup and view all the flashcards

Dubbele rol van het verstand

Het verstand is actief en passief tegelijk. Passief omdat het zijn inhoud uit de waarneming ontvangt, maar actief omdat het de waarnemingsstof ordent tot kenobjecten.

Signup and view all the flashcards

Constructie van kenobjecten

De kenobjecten die we kennen, worden niet direct uit de waarneming gelicht, maar worden door ons verstand geconstrueerd.

Signup and view all the flashcards

Categorieën

De categorieën die het verstand gebruikt om de waarnemingsstof te ordenen.

Signup and view all the flashcards

Eenheid van apperceptie

De eenheid van het subject wordt bevestigd door het feit dat alle ervaringen en kennis mijn kenacten zijn.

Signup and view all the flashcards

Transcendentale dialectiek

Een domein waar we geen zekere kennis kunnen hebben. De rede werkt hier onafhankelijk van de zintuigen.

Signup and view all the flashcards

Transcendentale ideeën (Ik, Wereld, God)

Ideeën die we nooit kunnen kennen, maar die wel een rol spelen in ons denken. Ze dienen als organiserende principes.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Inleiding

  • Filosofie is onderzoek naar de werkelijkheid vanuit verwondering en nieuwsgierigheid.
  • Plato's Groene Grot: vergelijkt filosofie met gevangenen in een grot die de schaduwen zien als werkelijkheid, maar slechts loskomen door de waarheid te zien.
  • Filosofie is een wetenschap die denkwerk vergt om verwondering te overwinnen en verschillende zekerheden te onderzoeken.
  • Ideologieën geven vaste, algemene zekerheden.
  • Filosofie vertrekt vanuit verwondering zoals wetenschap, poëzie en religie, maar blijft verwondering als leidraad gebruiken.

Plato's Grot

  • Plato vergelijkt filosofen met gevangenen die vastzitten in een grot en enkel de schaduwen van de voorwerpen zien.
  • Ze zien de schaduwen als een ware werkelijkheid omdat ze niets anders kennen.
  • Een gevangene ontsnapt uit de grot en ziet de ware voorwerpen.
  • Hij keert terug naar de grot maar de anderen geloven hem niet.

Filosofie en Ideologie

  • Filosofie wil verwondering overwinnen via denkwerk.
  • Filosofie geeft geen definitieve antwoorden maar blijft vraag stellen.
  • Filosofie wil kennis verwerven door te blijven vragen.
  • Filosofie is een kritische en voortdurende zoektocht naar kennis.

De Geschiedenis van de Filosofie

  • Filosofie is cultuurgebonden.
  • Filosofie is tijds- en plaatsgebonden.
  • Filosofische inzichten zijn dynamisch.
  • Filosofie is verbonden met de tijdsgeest en context waarin ze ontstaat.

Een Filosofische Canon?

  • Een canon is een verzameling van de belangrijkste filosofische posities uit de Europese geschiedenis.
  • Een canon heeft kritiek nodig, zowel inhoudelijk als formeel.
  • Filosofen zijn in hun werken zelden of nooit met elkaar eens.

Deel 1: De Lotgevallen van de Filosofische Rationaliteit

  • Het ontstaan van de wijsgerige rationaliteit in het Griekse cultuurgebied rond 6e eeuw v.C.
  • De orde van de werkelijkheid wordt verklaard door de genealogie van de goden.
  • De mythe had een verklarende waarde in de vorm van een weten dat niet kritisch is (ontbreekt aan onderzoek).

Deel 1.1 Van Mythos naar Logos

  • Er was een overgang van mythen naar een nieuwe manier van denken (vanuit de rede)
  • Xenopphanes (6e eeuw v.C.) introduceerde een nieuw godsbeeld. Dit bracht kritiek op de mythen teweeg.
  • Er werden nieuwe oplossingen voor verklaringen gezocht die niet meer lokale tradities waren.
  • De overlevering werd verandert; het was eeuwenlang mondeling en werd nadien opgeschreven (standaardisering).

Deel 1.2 De Natuurfilosofen

  • Er ontstond meer behoefte aan kennis en kunde.
  • De natuur werd beschouwd als een organisme dat zichzelf in stand houdt en deze principes bestaan ook binnen de natuur zelf.
  • Externe factoren werden niet nodig geacht voor de verklaring.
  • De orde in de natuur kon op een rationele manier worden uitgelegd.

Herakleitus en Parmenides:

  • Herakleitus: alles vloeit, niets is blijvend; de spanning tussen tegengestelde krachten creëert orde.
  • Parmenides: het zijnde is; er is geen verandering, alles is altijd hetzelfde.

Het Ontstaan van Ethiek

  • Bloedwraak werd verboden in de rechtssfeer.
  • De ordening gebaseerd op geografische districten.
  • Sofisten ontwikkelden een nieuwe manier om met elkaar in discussie te gaan.
  • De orde in de samenleving wordt problematisch door deze desacralisering.

Socrates:

  • In gesprek met medeburgers.
  • Op zoek naar de ware betekenis van een moreel goede daad.
  • Zegt dat deugd kennis is.
  • Moraliteit wordt verbonden aan inzicht.

Plato: 5e eeuw v.C.

  • Plato: filosofie als systeem.
  • Wereld van de Ideeën (de wereld van het denken).
  • Ieder object (de wereld van onze waarneming) is een kopie van een ideaal object in de wereld van de Ideeën (de wereld van het denken).
  • Het ware bestaan is de wereld van Ideeën.
  • Iedereen heeft een ziel met inherente kennis, maar die kennis is tijdelijk verloren gegaan.
  • Dit alles is een overdracht van kennis.
  • Herinnering via de dialoog:
  • Realiserende van waarheid (ethische ontwikkeling).
  • Het vinden van het juiste middelpunt.
  • De ziel is een triade die zichzelf moet inrichten.

Aristoteles: 4e eeuw v.C.

  • Aristoteles: verwerping van het dualisme van Plato.
  • Objecten hebben een materiële en formele oorzaak.
  • De essentie van een ding is een combinatie van materie/vorm, die alleen maar kan bestaan als object in de fysische wereld.
  • De vorm heeft het doel van het object, dat altijd al inherent aanwezig is.
  • Vorm en Materie zijn essentie van de ding.
  • Teleologie.

De Middeleeuwse Periode

  • De filosofie in de middeleeuwen:
    • Godsdienst en filosofie zijn onafscheidelijk.
    • De studie van godsdienst leid tot filosofie.
  • De theologie stuurt de filosofie.
  • Nieuwe filosofische stromingen ontwikkelen zich in de tijd van onrust.
  • Spengler: de grote beschavingen herhalen patroon.
  • Nietzsche: kritiek op de filosofie: de filosofie belemmert de eigenheid van het mens-zijn.

Renaissance

  • Nieuwe interpretaties van klassieke wijsbegeerte.
  • De focus verschuift naar de mens.
  • Op zoek naar menselijke kennis.

De Moderne Wijsbegeerte

  • Rationalisme: Descartes: de rede is de belangrijkste bron van kennis.
  • Empirisme: Locke, Hume: ervaring is de belangrijkste bron van kennis.
  • Kant: probeert een synthese te maken tussen rationalisme en empirisme en introductie van het principe van transcendentaliteit.

Het Neopositivisme

  • Wiener Kreis: alles wat niet empirisch controleerbaar is, is onzin.

Karl Popper: Falsificatieprincipe

  • Verificatiebeginsel is onvoldoende want niet alle uitspraken zijn empirisch controleerbaar.
  • Falsificatie is daarom een meer adequat criterium: uitspraken moeten weerlegbaar zijn.
  • Wetenschap is gebaseerd op voorlopige kennis.

Thomas Kuhn: Paradigma's

  • Kuhn zegt dat wetenschap niet voortgaat gebaseerd op een voortdurende afname van onze kennis over de buitenwereld, maar door verschuivende paradigma’s die vaak incommensurabel zijn.

De Psychoanalyse

  • Freud (20ste eeuw): het onbewuste, driften, het "Es", "Ich" en "Uber-Ich", belangrijk concept van conflict.
  • Het subject vindt zijn basis in een reeks conflicten.
  • Identiteit is een structurerend concept, beïnvloed door onbewuste driften.
  • Freud: het belang van ervaringen uit vroege jeugd.
  • Lacan: het onbewuste is de taal.

Existentialisme

  • Sartre:
    • Mens zijn is niet hetzelfde als ding zijn: mens is vrij en verantwoordelijk.
    • ‘Pour-soi’ t.o.v. ‘en-soi’.
  • Heidegger:
    • Het Dasein: de mens is in de wereld geworpen en heeft de verantwoordelijkheid voor zijn bestaan.
  • Relatie subject/object: voor Husserl zijn dingen 'dingen-voor-mij' en voor Heidegger is de wereld 'een wereld door mij' en bepaald door de taal.

Poststructuralisme

  • Derrida:
    • Decomponeren van betekenis.
    • De mens maakt zich het object (de tekst of de ding). De tekst is een betekenissysteem in plaats van representatie.
  • Butler:
    • Gender is sociaal geconstrueerd.

De Hermeneutiek

  • Dilthey: de interpretatie is geordend door tijd.
  • Gadamer: hermeneutiek is een interpretatie proces dat in dialoog staan met zowel het verleden als het heden.
  • Ons verstaan is beïnvloed door ons vooroordeel.
  • Taal is een essentiële component van ons verstaan.
  • Versmelting van horizonten: interpreteren vanuit je eigen tijdsgeest.

De hedendaagse filosofie

  • Discussie over de grenzen van de wetenschap en de betekenis.
  • Focus op de rol van taal en ervaring.
  • De mens is wezenlijk verbonden met de geschiedenis (historisch conscientie).
  • Relativisme is mogelijk want er is geen vaste waarheid.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Filosofie PDF

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser