Embriyoloji ve Üreme Hücreleri

Genel Embriyoloji

• Embriyoloji, canlıların oluşumundan olgun formuna kadar olan gelişim evrelerini inceleyen bir bilim dalıdır.
• İnsan embriyolojisi, insan organizmasının tek bir hücreden gelişmesini, dokuların ve organların nasıl oluştuğunu, anormal gelişim nedenlerini, doku/organ yenilenmesini, büyümesini ve bazı tümörlerin oluşumunu inceler.
• Embriyoloji, temel tıp bilimleri ile (özellikle kadın hastalıkları ve doğum, pediyatri, pediyatrik cerrahi, plastik ve rekonstruktif cerrahi) klinik olarak yakın ilişkilidir ve konjenital hastalıkların tanısında ve gelişimsel hastalıkların etiyolojisinde (nedeni) yardımcı olur.

Embriyoloji Tarihçesi

• Embriyolojinin gelişmesi, antik dönemden günümüze çeşitli evrelerden geçmiştir.
• M.Ö. 1416'da Sanskrit metinlerinde embriyonik gelişimin erken aşamaları hakkında bilgiler bulunmaktadır.
• M.Ö. 5. yüzyılda Hipokrat, tavuk embriyolarının gelişimini incelemiş ve insan gelişimiyle benzer olduğunu gözlemlemiştir.
• Aristo, M.Ö. 4. yüzyılda ilk bilimsel embriyoloji çalışmalarını yapmış, civciv ve hayvan embriyolarını inceleyerek insan gelişimi hakkında fikirler geliştirmiştir.
• Galen, M.S. 2. yüzyılda "Fetusun Gelişimi" adlı eserinde, amnion, vitellüs kesesi ve plasenta gibi çevresel yapılar hakkında tanımlamalar yapmıştır.
• Orta Çağ'da İslam alimleri Kur'an'daki bilgilere dayanarak embriyonik gelişimin aşamalarını açıklamışlardır.

Terimler ve Kavramlar

• İnsan Embriyolojisi: İnsanın tek hücreden doğuma kadar olan gelişimini inceler.
• Genel Embriyoloji: Organ oluşumunu içermeyen gelişimin genel sınırları.
• Özel Embriyoloji: Farklı dokular veya organların ayrı ayrı gelişimini inceler.
• Perinatoloji: 26 haftalık ve doğan bebeklerin tanı ve tedavisi.
• Teratoloji: Gelişimsel bozuklukların (anomalilerin) nedenlerini inceler.

Prenatal Dönem

• Embriyonik dönem (0-8. hafta): Embriyonik gelişmenin ilk aşamalarını ele alır.
• Fetal dönem (9-40 hafta): Döllenmeden 40 hafta sonra, fetal gelişimi inceler.
• Her aşama, belirli haftalarla, gelişen yapı ve özelliklere odaklanır.

Embriyonun Anatomik Düzlemleri

• Medyan düzlem, frontal/koronal düzlem, transversal/horizontal düzlem farklı kesitleri belirler.

Gelişim Mekanizmaları ve Prensipleri

• Gelişim, büyüme, farklılaşma, hücre hareketi ve haberleşme gibi temel süreçleri kapsar.
• Büyüme, farklı hücre tiplerinin oluşumunu içeren farklılaşma, hücre hareketleri hücre göçü ve hücre etkileşimini içerir.

Kimyasal Prensipler

• Hücre yapışkanlığının bir örneği olarak hücre dışı maddeleri tanımlar.
• İndüksiyon, hücre toplumlarının birbirini etkilemesi şeklinde tanımlanır.
• Kemotaksisi, hücrelerin kimyasal sinyaller nedeniyle göç etmesidir.
• Büyüme faktörleri, hücre bölünmesini kontrol ederek büyümede rol alırlar.

Mikroenjeksiyon Yöntemi (ICSI)

• Mikroenjeksiyon yöntemi, yardımcı üreme teknolojilerinin önemli bir parçasıdır.
• Spermin yumurtanın içine enjekte edilmesini içerir.

IVF (İn Vitro Fertilizasyon)

• İn vitro fertilizasyon (IVF), yardımcı üreme teknolojilerinden biridir.
• Sperm ve yumurtanın laboratuvarda döllenmesi ve gelişen embriyoların rahme yerleştirilmesidir.

Erkek Genital Sistemi

• Testisler,
• Genital boşaltım yolları
• Yardımcı bezler
• Dış genital organ (penis)

Dişi Genital Sistemi

• Ovaryumlar
• Genital boşaltım yolları
• Dış genital organlar

Semen-Ejakülat

• Spermiumlar ile seminal plazmadan oluşan sıvıdır.

Spermatogenezis

• Gelişmiş bir insan erkek cinsiyet hücresi (spermium/spermatozoid) dönüşümünü kapsar.

Oogenezis

• Gelişmiş insan dişi cinsiyet hücresi (yumurta) dönüşümünü inceler.

Döllenme

• Spermium ve yumurtanın birleşmesini anlatır, bu süreçle zigot oluşur.

Zigotun Yarıklanması

• Bölünmeyle blastomer meydana gelir.
• Blastosist ve Blastomer oluşumu.

Fötal Membranlar ve Plasenta

• Fötusa destek sağlayan membran ve yapıyı açıklar, anneyle etkileşimleri inceler.
• Plasenta, fötüs ve annenin arasında madde alışverişini gerçekleştiren bir organdır.

Fetal Dönem (9. Hafta - Doğum)

• İnsan gelişimindeki fetal dönemi anlatır.
• Organların gelişimi ve büyümesiyle ilgili temel ve önemli bilgiler sağlar.

Embriyonik Dönem (4-8. Hafta)

• Embriyonun ana organlarının nasıl şekillendiğini ve geliştirdiğini tanımlar.

Gelişmenin ilk haftası

• Embriyogenesisin ilk haftasını inceler, gebelik süreci ile ilgili temel bilgiler sunar.
• Fertilizasyondan implantasyona kadar olan süreçleri açıklar ve ince detaylara girer.

Germ Yaprakları

• Ektoderm, mesoderm ve endoderm'den organ gelişimi.
• Her bir germ tabakasından hangi organ ve yapılarının oluştuğunu tanımlar.

Nöral Tüp Gelişimi

• Nöral tüpün oluşumundan beynin ve omuriliğin nasıl oluştuğunu açıklar.

Somit Oluşumu

• Somitlerin gelişimi, şekilleri ve başlangıçlarından, farklılaşmalarını inceler.

Ekstraembriyonik Yapılar

• Vitellüs kesesi, amnion ve alantoitin rollerini vurgular.

Fetal Dönem Özeti

• Fötal dönemin ana özelliklerini ve önemli noktalarını sunar.

Konjenital Malformasyonlar

• Malformasyon nedenlerinden, gelişim bozukluklarından, çevresel ve kalıtsal faktörlerden söz eder.
• Kalıtsal ve çevresel sebepler ile meydana gelen gelişimsel (doğuştan) bozuklukların neden ve türlerini ele alır.

Teratojenler

• Teratogenez'i genel olarak ele alarak, teratojenik ajanları ve etkilerini tanımlar.