El Filibusterismo: Kaligirang Pangkasaysayan

Narito ang mga study notes mula sa teksto tungkol sa El Filibusterismo:

Kaligirang Pangkasaysayan

• Ang El Filibusterismo ay ang pangalawang obra maestra ni Rizal at karugtong ng Noli Me Tangere.
• Mahigpit na ipinagbawal sa tahanan ng mga Rizal ang pagbanggit sa salitang "pilibustero".
• Pilibustero ang tawag sa taong kritiko o lumalaban sa mga prayle, Simbahang Katolika, at pamahalaan.
• Narinig ni Rizal ang salitang "pilibustero" noong siya ay labing-isang taong gulang pa lamang.
• Marso 1887 nang matagumpay na nailathala ang Noli Me Tangere.
• Hinangaan si Rizal ng maraming Pilipino sa kanyang katapangan, ngunit nagalit naman ang mga makapangyarihang Espanyol.
• Maraming nagpayo kay Rizal na umalis ng bansa dahil dito.
• Sa kabila ng panganib, nagbalik si Rizal sa Pilipinas noong Agosto 1887 upang:
  • Operahan ang kanyang ina.
  • Damayan ang kanyang inang inuusig.
  • Alamin ang pagtanggap ng mga Pilipino at Espanyol sa kanyang nobela.
  • Makipag-usap kay Leonor Rivera.
• Sinimulan ni Rizal ang pagsulat ng El Filibusterismo sa London noong 1890.
• Binalangkas na ni Rizal ang El Filibusterismo noong 1884-1885, habang sinusulat ang Noli Me Tangere ayon kay Maria Odulio de Guzman.
• Nahirapan si Rizal sa pagsulat ng El Filibusterismo dahil sa:
  • Kakulangan sa pananalapi.
  • Suliranin sa puso, pamilya, at mga kaibigan.
• Dahil sa mga paghihirap, naisip ni Rizal na sunugin na lamang ang kanyang isinulat.
• May bahagi ng nobela na hindi napigilang ihagis ni Rizal sa apoy dahil sa bigat ng kanyang mga alalahanin.
• Natapos ang El Filibusterismo sa Ghent, Belgium noong Marso 29, 1891, ngunit naantala dahil sa kakulangan ng salapi.
• Si Valentin Ventura ang gumastos upang maipagpatuloy ang pagpapalimbag ng nobela noong Setyembre 1891.
• Inialay ni Rizal ang kanyang panulat at orihinal na manuskrito ng El Filibusterismo kay Valentin Ventura bilang pasasalamat.
• Binigyan din ni Rizal ng kopya ang kanyang mga kaibigan na sina Juan Luna, Marcelo H. Del Pilar, Graciano Lopez Jaena, at Dr. Ferdinand Blumentritt.
• Ang El Filibusterismo ay inialay ni Rizal bilang pagpupugay sa tatlong paring martir na sina Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos, at Padre Jacinto Zamora, na binitay noong Pebrero 1872.
• Ayon kay G. Ambeth Ocampo, mas maraming hindi isinama si Rizal sa El Filibusterismo, tinanggal ang halos 47 pahina.
• Tanging ang kabanata tungkol kay Elias at Salome sa Noli Me Tangere ang hindi naisama sa pag-imprenta.

Mga Tauhan sa El Filibusterismo

• Simoun: Si Crisostomo Ibarra na nagbalik-anyo bilang isang mayamang mag-aalahas; kaibigan at tagapayo ng Kapitan Heneral. Layunin niya ay maghiganti sa pamahalaang Espanyol sa pamamagitan ng paghihimagsik.
• Don Custodio: Tagapayo ng pamahalaan; nasa kamay niya ang desisyon tungkol sa Akademya ng Wikang Kastila. Kilala rin bilang "Buena Tinta," at pinakamatalinong tagapayo sa Pilipinas.
• Ben Zayb: Kastilang mamamahayag na sumusulat laban sa mga Pilipino.
• Padre Salvi: Paring Pransiskano at dating kura ng San Diego; may lihim na pagtatangi kay Maria Clara at sumira sa kanilang pag-iibigan ni Ibarra.
• Donya Victorina: Pilipinang nagpapanggap na mestisang Kastila; tiyahin ni Paulita Gomez at asawa ni Don Tiburcio.
• Kapitan Heneral: Pinakamakapangyarihan sa Pilipinas; kaibigan ni Simoun kaya't iginagalang siya ng mga prayle. Ginawang tagapayo si Simoun.
• Isagani: Estudyanteng makata at kasintahan ni Paulita Gomez; pamangkin ni Padre Florentino.
• Basilio: Estudyante ng medisina at kasintahan ni Juli.
• Kapitan Basilio: Magiting na kapitan na nag-aral ng medisina; matalik na kaibigan ni Kapitan Tiyago.
• Padre Florentino: Ang amain ni Isagani na kumupkop sa kanya.
• Macaraig: Mayamang estudyanteng sumusuporta sa pagtatag ng Akademya ng Wikang Kastila.
• Padre Camorra: Kura ng Tiyani na may pagnanasa kay Juli.
• Padre Irene: Nag-udyok kay Kapitan Tiyago upang malulong sa apyan (droga).
• Paulita Gomez: Kasintahan ni Isagani.
• Padre Sibyla: Dominikanong vice-rector ng Unibersidad ng Sto. Tomas.
• Kabesang Tales: Ama nina Juli, Tano/Carolino, at Lucia; naging tulisan (lumalabag sa batas).
• Tandang Selo: Ama ni Kabesang Tales at kumupkop kay Basilio.
• Sinong: Kutsero (kalesa driver).
• Carolino: Anak ni Tales at kapatid ni Juli; isang Guwardiya Sibil.
• Juli: Anak ni Tales at katipan ni Basilio.
• Hermana Penchang: Mayaman at madasaling amo ni Juli.
• Padre Fernandez: Dominikanong propesor.
• Mataas na Kawani: Kapanalig ng mga indio.
• Placido Penitente: Probinsyanong estudyante na nag-aaral sa Maynila.
• Juanito Pelaez: Estudyanteng kabilang sa kilalang angkan;nais mapangasawa si Paulita Gomez.
• Tadeo: Isa sa mga estudyante na nagsusulong para sa akademya ng wikang kastila.
• Pecson: Estudyanteng nagsusulong para sa akademya ng wikang kastila; palaging nag-aalala.
• Sandoval: Estudyanteng kastila na kapanalig ng mga mag-aaral sa usapin ng akademya; mahusay na manunulat at laging napagsasang-ayon ang mga nakakausap niya.
• Ginoong Pasta: Tagapayo ng mga prayle sa mga legal na usapin at abogado
• Quiroga: Negosyanteng Tsino.
• Mr. Leedz: Amerikanong nagtatanghal sa perya; tanging si Simoun ang nakakakilala sa kanya.
• Kabesang Andang: Ina ni Placido.

Kabanata 1: Sa Kubyerta

• Tauhan: Don Custodio, Ben Zayb, Simoun, Padre Salvi, Donya Victorina
• Ang Bapor ay naglalakbay sa Ilog Pasig patungo sa lalawigan ng Laguna. Mabigat ito, may hugis tabo, at nagbubuga ng maitim na usok.
• Hinahanap ni Donya Victorina si Don Tiburcio dahil nais niya itong maakit muli.
• Nagtatalo sina Ben Zayb at Padre Camorra tungkol sa salambaw sa ilog.
• Iminungkahi ni Simoun ang paghuhukay ng tuwid na kanal mula lawa hanggang Maynila, ngunit tutol si Don Custodio.
• Iminungkahi ni Don Custodio ang pag-aalaga ng mga itik upang kainin ang maliliit na suso, ngunit ayaw ito ni Donya Victorina dahil darami raw ang mga balot.

Kabanata 2: Sa Ilalim ng Kubyerta

• Tauhan: Kapitan Basilio, Basilio, Isagani, Padre Florentino
• Ang kalagayan sa ilalim ng kubyerta ay masikip, maingay, at mabaho.
• Kinausap nina Basilio at Isagani si Kapitan Basilio tungkol sa kalagayan ni Kapitan Tiyago at sa pagtatayo ng akademya.
• Nabaling ang usapan sa pagpapatayo ng akademya at hinandugan nila ng dalawang kabayo si Padre Irene.
• Sumapit si Simoun at tinanong si Isagani kung bakit di bumibili ng alahas ang mga taga-lalawigan nito.
• Lumisan si Simoun at nabaling ang usapan ni Basilio at Isagani sa palagay ni Padre Florentino kay Paulita Gomez.
• Walang tigil ang pagtatanong ni Donya Victorina kung nasaan si Don Tiburcio at ito ay ipinahanap kay Isagani.

Kabanata 3: Mga Alamat

• Tauhan: Padre Irene, Padre Florentino, Padre Camorra, Padre Sibyla, Padre Salvi, Kapitan ng Barko, Simoun, Ben Zayb, Donya Victorina
• Si Simoun ay naghahanap ng mga alamat sa paglalakbay.
• Sinimulan ng kapitan ang pagsasaad ng mga alamat tungkol sa Pasig.
• Ikinuwento ni Padre Florentino ang alamat ni Donya Geronima na naghintay sa kanyang nobyo na naging arsobispo.
• Ikinuwento ni Padre Salvi ang alamat ng milagro ni San Nicolas na ginawang bato ang mga buwaya.
• Napansin ni Ben Zayb na nanghihina si Simoun sa lugar kung saan namatay si Ibarra.

Kabanata 4: Kabesang Tales

• Tauhan: Kabesang Tales, Tata Selo, Juli, Mga tulisan, Mga paring dominiko
• Si Kabesang Tales ay may tatlong anak at naging cabeza de barangay.
• Inangkin ng korporasyon ng mga prayle ang lupa ni Tales at pinagbayad siya ng buwis.
• Napiling maging sundalo ang anak ni Tales na si Tano/Carolino.
• Lumaki ang buwis kay Tales kaya't hindi niya napag-aral ang anak sa Maynila at inuusig siya ng mga tulisan.
• Nabihag si Tales at ipinapatubos sa halagang 500 piso.
• Napilitang ibenta ni Juli ang kanyang mga alahas maliban sa agnos.

Kabanata 5: Ang Noche Buena ng Isang Kutsero

– Tauhan: Sinong, Basilio, Kapitan Tiyago – Naantala si Basilio papuntang San Diego dahil naiwan ng kutsero ang sedula nito at sa mga prusisyon. – Napansin ni Basilio na naghihirap ang bayan ng San Diego dahil wala nang ilaw at parol. – Dinalaw ni Basilio si Kapitan Basilio at ibinalita ang pangyayari kina Kabesang Tales at Juli.

Kabanata 6: Si Basilio

– Tauhan: Basilio, Kapitan Tiyago – Palihim na nagtungo si Basilio sa gubat kung saan nakahimlay ang kanyang Ina.

• Taon-taon dinadalaw ni Basilio ang puntod ng Ina. – Binalikan ni Basilio sa alaala ang mga hirap na pinagdaanan.
• Si Basilio ay nakapagtapos at nag-aral ng medisina. Madami ang nakuhang karangalan sa pag aaral.

Kabanata 7: Si Simoun

• Tauhan: Simoun, Basilio
  • Nasaksihan ni Basilio si Simoun na naghuhukay ng lupa.
  • Kinilabutan si Basilio dahil natatandaan nya na si simoun ang tumulong sa kanya para mailibing ang yumaong ina.
  • Inalok ni Basilio ang tulong kay Simoun ngunit hindi nya tinanggap.
  • Ikinuwento ni Simoun ang kahirapan at paglalakbay niya upang ibagsak ang masamang pamahalaan.

Kabanata 8: Maligayang Pasko"

Tauhan: Juli, Tandang Selo, Mga Pariente at Kaibigan ni Tandang Selo

• Si Huli ay ninanais na makahimalang magkaroon ng pera para matubos ang kanyang ama
• Umalis si huli sa kanilang tahanan
• Dumating ang kamag anak ni Tandang Selo, hindi na ito nakapagsalita

Kabanata 9: Si Pilato"

Tauhan: Kabesang, Tenyente ng Guwardiya Civil, Fr. Clemente, Hermana Penchang, Juli, Basilio, Tandang Selo, Mga Prayle

• Nakarating sa bayan ang kalunos lunos na nangyari kay Kabesang Tales
• Hermana Penchang - Wala daw syang kasalanan sa nangyari at dapat magpasalamat pa sila sa kanya
• Ang heneral kunumpiska lamang nya ang Armas nang Tales
• Tutubusin daw ni basilio si Juli kayat galit na galit si Herman Penchang at demonyo raw itong estudyante.

Kabanata 10: Kayamanan at Kagustuhan

Tauhan: Simoun, Kabesang Tales, Kapitang Basilio, Sinang, Asawa ni Sinang, Hermana Penchang, Tandang Selo, Juli, Maria Clara, Prayle, Bagong May-ari ng Lupain

• Panunuluyan ni Simoun sa kayabangan ni Kabesang Tales
• Nabighani lahat sa Alahas na dala dalang mga iba't ibang lugar galing sa mga Piramide
• Pinatay ni Kabesang tales sina Padre Climente, bagong may ari habang kasama ang asawa gamit ang Baril mula kay Simon

Kabanata 11: Los Banos

Tauhan:

• Kapitan Heneral
• Padre Sibyla, Irene, Cammora, Fernandez
• Don Custodio
• Simoun
• Mataas na kawani
• Kabesang Tales
• Juli
• Kura ng Los Banos
• Nanganaso ang kaheneral sa Bosoboso na hindi siya makitang Hindi nakakatama ng kanyang ibon kaya siya umalis
• Nagbalik sula sa los banos at usap usapan ang ang balak ng mga kabataan pagtatayo ng akademiya na wikang kastila

Kabanata 12: Placido Pinetente

Tauhan: Placido Pinetente, Ina ni Placido Pinetente, Juanito Palaez, Padre Cammora, Basilio, Huli, Isagani, Paulita Gomez, Donya Victorina, Tadeo, Macaraig, Prayle na Guro

• Si Platini do ay galling kay Padre Valerio at saksakan ng katalinohan.
• Gusto nang humintong pag aaral si Placedo dahil sa sistema kaya dalawang sumulat sya para sa mga magulang para sya ihinto ngunit di pinayagan.
• Sinumbongan sya kay Juanito Palaez na si Basilio daw yung walang Utak kay Huli kaya yun napili.
• Sinabi ni Padre millon na "Magbabayad ka sa kin" dahil humirit si Placedo ng 15 Absones"
• Hindi raw maintindihan di umalis ito ng walang Paalam

Kabanata 13: Klase sa Pisika

• Propersor nila ay isang Dominiko
• Tinawag ni Palarez si Placido at ng sya ay di makasagot nya ay tinapakan nya ang mga paa upang magsilbing senyales at sya ay sinermonan

Kabanata 14: Sa bahay ng mga Mag-aaral

Tao - Macaraig, Pecson, Isagani, Sandovol, Palaez, Ginoong Pasta, Don Custodio , P. Irene , PEPAY

• Nagtipon itong lahat sa silid sa mga ng mga mag aaral dahil may pagpupulong.
• Nagaalala si Person dahil maraming kalaban ang akademya
• Si irene daw ay nag trabaho para payagan ang akademya, ngunit walang sinabe dahil si Irene

Kabanata 15:"Ginoong Pasta"

• tauhan - Ginoong Pasta At Isagani
• Sinadya ni Isagani pasta upang pakiusapan na tulongan kung pwede ba na ipalagak ang akademya.
• Sinenasala ni Pasta ang kahilingen nya para wag na syang masangkot payagan nanang ang gobyerno

Kabanata 16: Ang Kapighatian ng Isang Tsino

• Nagsagawa ng malaking hapunan dahil sa kagustohan maipakita implowensya para maging official siya na tsino.
• Imbitodo doon ay matata as na tao sa bayan.
• Nagpautang si simoun Ng 9000 kay Quiroga ngunit di na bayaran bagkus nya ay naghain Ng magpatogo Ng baril sa bodega.
• Nag usap sa grupo ni don tungol sa pagawa Ng sapatos sa indio

KABANATA 17: Ang perya

• Kakaiba doon dahil maraming aliwan noon Perya
• Ang palabas Ng banyaga na ka simon Mr. Leeds. At nakita sula si isagani don.
• Ayon sa mga tao kuripot di simoun natatakot maningel Ng bayad

Kabantaa 18: Mga Panduraya

• tauhan - Mr. Leeds, Imuthis, Padre Salvi, Gobernador Heneral
• Bago magstart ng show si Mr Leeds, si nasuyod nya muna itong para makasoguro
• Nang dumating si Padre Salvi. Ang mga imahe ni Imuthis at doon nahimatay ang salvi Hindi sinagot si Pasta

Kabanata 19: Ang Mitsa

Pinilit ni Tandang Tales mag aral ulit ang anak ngunit ayaw nya talaga.

• Kaya kinausap nito at nagpasama kay Somoun
• Tinanong ni simuon si placido Kung sanay ba ito paghihimagsik dahilan

Kabanata 20: Ang Nagpapasya

• Don Custodio
• Asawa neto ay mayaman, at magaling sa usapoing tungkol sa paggawa sa akadimya Kaya nya ginawa

Kabanata 21

• Mga Tauhan* - Camarronciddot, Tiya Kiko, simoun, atpb.
• Buod*
• Pranses at maraming aliwan ang dula
• Ang pera mapapunta sa angkan Ng MGA prayle-At may katatawan
• Pagpapahiwatig Kay Simon: "May isang putak, may masamang mangyayari"

Kabanata 22: Ang Pagtatanghal

• Ipinakita Kay paulito Sila isagano. Kaya nagalit ang binata at ipagbabawal na Ito sa kanya na panooren ito
• Nanonoren din ANG kaheneral na gusto din malaman ANG nangyayari
• Nasa mga stage itong nangaaliw

Kabanata 23: Isang Bangkay

Tauhan: Simoun, Basilio, Pag irene at servi, Maria clara

• Hindi nakapunta si Bacili sa teatero dahil nagkasakit daw si Kapitan Tiyago at kailangan nya raw ito alagaan
• Hindi daw tumotuy raw si Simoun sa paghihimagsik sa akademya
• Kailangan raw itugtog ni bacelio ang gagamitan ng kabataan
• Masyado nang raw Malate at wala na nakakita Kay maria clara

24 : Kabanata : Mga Mangangarap

Kay Isagani

• Nakita nya at nabuyset si Paulita kasama si Juanito
• Nabaling Ang usapan sa Pangara nila sa buhay na Hinaharap
• Pangara nya ay kasama si Paulito habang namumuhay sa Bundok

Kabanata 25

• Pagtataka nang lahat Dahil naganap at payang itong mga akademiya
• "Pansit Prayle raw ang ihain"

Kabanata 26: Mga Paskin

• Maraming dumating Kay basilio Kung sya ba ay Kung may malaman sya daw
• Lumakad lumayo si macareg upang makagawa ng papel ngunit siya ay hinuli dahil siya di basilio

Kabanata 27: Prayle At Pilipino

• tauhan - Padre Fernando at Isagani Hinding Hindi tutolong ang mga prayle dahil sa pagyabong at Kay isanagano

Kabanata 28: Ang Pagkatakot

Tauhan: Kapitan Tiago, Padre Irene, Basilio, Placido, Tadeo, Isagani, Platero, Chickoy, Eksribiyente, Punong Platero, Horatius, Mga Kastila

• Ang kabantana ay umiikot sa lahat ng nagkataotan
• Nagkagulo ang mundo kung saan malaking suliranin na mangyari

Kabanata 29; Huling Sulat Ki kapitan Tiyago

• Matutunghayan ang Yogyoro Sa libangan _Hindi sya nakapahigililing dahil Wala man lang syang kompesal

Kabanata 30: Si Juli

Nang makakarating ang kanilang tinitirhan ng lubosan galit ang nadarama sa dalaga dahil mawalan nang maly