Podcast
Questions and Answers
Экосистема қандай компоненттерден тұрады?
Экосистема қандай компоненттерден тұрады?
Неше түр экологиядағы нішелерді қамтиды?
Неше түр экологиядағы нішелерді қамтиды?
Симбиоз дегеніміз не?
Симбиоз дегеніміз не?
Абиотикалық факторларға не жатады?
Абиотикалық факторларға не жатады?
Signup and view all the answers
Экологиялық сукцессия дегеніміз не?
Экологиялық сукцессия дегеніміз не?
Signup and view all the answers
Биоәртүрлілікті сақтау не себепті маңызды?
Биоәртүрлілікті сақтау не себепті маңызды?
Signup and view all the answers
Климаттың өзгеруі экосистемаларға қалай әсер етеді?
Климаттың өзгеруі экосистемаларға қалай әсер етеді?
Signup and view all the answers
Экологияның негізгі мақсаттарының бірі не?
Экологияның негізгі мақсаттарының бірі не?
Signup and view all the answers
Конкуренция экосистемада қалай пайда болады?
Конкуренция экосистемада қалай пайда болады?
Signup and view all the answers
Органикалық заттар құрамына қандай элементтер кіреді?
Органикалық заттар құрамына қандай элементтер кіреді?
Signup and view all the answers
Полимерлердің негізгі қасиеті неде?
Полимерлердің негізгі қасиеті неде?
Signup and view all the answers
Нуклеин қышқылдарының құрамында міндетті түрде қандай элемент бар?
Нуклеин қышқылдарының құрамында міндетті түрде қандай элемент бар?
Signup and view all the answers
Органикалық заттар қандай категорияларға бөлінеді?
Органикалық заттар қандай категорияларға бөлінеді?
Signup and view all the answers
Органикалық заттардың негізгі түрлері қандай?
Органикалық заттардың негізгі түрлері қандай?
Signup and view all the answers
Органикалық заттар қайда кездеседі?
Органикалық заттар қайда кездеседі?
Signup and view all the answers
Мономер дегеніміз не?
Мономер дегеніміз не?
Signup and view all the answers
Тірі ағзалардың зат алмасуының негізгі қамтамасыз етушісі қандай заттар?
Тірі ағзалардың зат алмасуының негізгі қамтамасыз етушісі қандай заттар?
Signup and view all the answers
Полимерлердің ерекшелігі неде?
Полимерлердің ерекшелігі неде?
Signup and view all the answers
Тірі ағзаның негізгі функцияларын қандай заттар атқарады?
Тірі ағзаның негізгі функцияларын қандай заттар атқарады?
Signup and view all the answers
Ретті полимерлердің негізгі сипаттамасы неде?
Ретті полимерлердің негізгі сипаттамасы неде?
Signup and view all the answers
Ретсіз полимерлердің мысалдары қандай?
Ретсіз полимерлердің мысалдары қандай?
Signup and view all the answers
Полимер мен мономер арасындағы басты айырмашылық неде?
Полимер мен мономер арасындағы басты айырмашылық неде?
Signup and view all the answers
Полимерлердің молекулалық массасы неге жоғары?
Полимерлердің молекулалық массасы неге жоғары?
Signup and view all the answers
Келтірілген полимерлердің қайсысы ретті полимерлердің қатарына енеді?
Келтірілген полимерлердің қайсысы ретті полимерлердің қатарына енеді?
Signup and view all the answers
Табиғаттағы полимерлердің құрылымы қандай маңызды роль атқарады?
Табиғаттағы полимерлердің құрылымы қандай маңызды роль атқарады?
Signup and view all the answers
Ретсіз полимерге жатпайтын затты анықтаңыз.
Ретсіз полимерге жатпайтын затты анықтаңыз.
Signup and view all the answers
Мономерлердің 5 типі қолданылып, ретті полимер тізбегінің құрылысын қалай көрсету керек?
Мономерлердің 5 типі қолданылып, ретті полимер тізбегінің құрылысын қалай көрсету керек?
Signup and view all the answers
Ретті полимерлер мен ретсіз полимерлердің неше түрін шығарып етуге болады?
Ретті полимерлер мен ретсіз полимерлердің неше түрін шығарып етуге болады?
Signup and view all the answers
Қандай органикалық заттар полимерлерге жатады?
Қандай органикалық заттар полимерлерге жатады?
Signup and view all the answers
Study Notes
Экология
-
Определение: Наука, изучающая взаимодействия между живыми организмами и их окружением, а также связи между различными экосистемами.
-
Основные концепции:
- Экосистема: Совокупность живых организмов (биотические факторы) и неживой среды (абиотические факторы), взаимодействующих в определённой территории.
- Биом: Крупная экосистема, охватывающая большую географическую область с характерными условиями среды и флорой/фауной.
- Ниши: Роль и место вида в экосистеме, включая его место обитания, поведение и взаимодействие с другими видами.
-
Факторы экологии:
- Абиотические: Температура, свет, влага, минералы, география.
- Биотические: Взаимодействия между организмами (конкуренция, хищничество, симбиоз).
-
Взаимодействия между организмами:
- Конкуренция: Борьба между видами за ресурсы.
- Хищничество: Один вид (хищник) ловит и поедает другой вид (жертву).
- Симбиоз: Взаимовыгодные отношения между организмами (например, кенгуру и комар).
-
Экологические процессы:
- Циклы веществ: Круговорот воды, углерода, азота и других элементов в природе.
- Экологическая succession: Процесс изменения структуры сообщества со временем, например, первичная и вторичная сукцессия.
-
Среды обитания:
- Наземные: Лес, степь, пустыня.
- Водные: Мелководья, реки, океаны.
-
Консервация экологии:
- Угрозы экосистемам: Изменение климата, загрязнение, уничтожение среды обитания.
- Сохранение биоразнообразия: Защита видов и экосистем, восстановление разрушенных экосистем.
-
Человеческое воздействие:
- Позитивные и негативные влияние на экологию: Земледелие, города, промышленность.
- Устойчивое развитие: Баланс между экономическим ростом и защитой окружающей среды.
Экология
- Экология – тірі организмдер мен олардың қоршаған ортасы арасындағы өзара әрекеттесулерді, сондай-ақ әр түрлі экожүйелер арасындағы байланыстарды зерттейтін ғылым.
Экологияның негізгі ұғымдары
-
Экожүйе: Белгілі бір аумақта өзара әрекеттесетін тірі организмдердің (биотикалық факторлар) жиынтығы мен жансыз ортаның (абиотикалық факторлардың) жиынтығы.
-
Биом: Белгілі бір географиялық аймақты алып жатқан, ортаның ерекше шарттары мен өсімдіктер мен жануарлар әлемінің түрлерімен сипатталатын үлкен экожүйе.
-
Ниша: Түрдің экожүйедегі рөлі мен орны, оның тіршілік ету ортасы, мінез-құлқы және басқа түрлермен өзара әрекеттесуі қамтылған.
Экологиялық факторлар
-
Абиотикалық факторлар: Температура, жарық, ылғалдылық, минералдар, география.
-
Биотикалық факторлар: Организмдер арасындағы өзара әрекеттесулер (бәсекелестік, жыртқыштық, симбиоздар).
Организмдер арасындағы өзара әрекеттесулер
-
Бәсекелестік: Түрлер арасында ресурстар үшін күрес.
-
Жыртқыштық: Бір түр (жыртқыш) басқа түрді (құрбан) аулап жейді.
-
Симбиоз: Организмдер арасындағы өзара пайдалы қарым-қатынас (мысалы, кенгуру мен маса).
Экологиялық процестер
-
Зат айналымы: Табиғатта судың, көміртектің, азоттың және басқа элементтердің айналымы.
-
Экологиялық сукцессия: Уақыт өте келе қауымдастық құрылымының өзгеру процесі, мысалы, бастапқы және екіншілік сукцессия.
Тіршілік ету ортасы
-
Құрлықтық: Орман, дала, шөл.
-
Сулы: Таяз сулар, өзендер, мұхиттар.
Экологияның сақталуы
-
Экожүйеге қауіптер: Климатының өзгеруі, ластану, тіршілік ету ортасын жою.
-
Биоалуантүрлілікті сақтау: Түрлер мен экожүйелерді қорғау, бұзылған экожүйелерді қалпына келтіру
Адамның әсері
-
Экологияға оң және теріс әсерлер: Егіншілік, қалалар, өнеркәсіп.
-
Тұрақты даму: Экономикалық өсу мен қоршаған ортаны қорғау арасындағы тепе-теңдік.
Органикалық заттар
- Тірі ағзалардың негізгі химиялық құрамы – органикалық заттар.
- Органикалық заттардың құрамына көміртек, сутек және оттек кіреді.
- Нәруыздарда азот, ал нуклеин қышқылдарында фосфор болады.
- Органикалық заттар полимерлер мен мономерлер болып бөлінеді.
- Полимерлер – бірнеше мономерлерден тұратын ұзын тізбек.
- Мономерлер – химиялық байланыспен байланысатын қарапайым молекулалар.
Полимерлердің қасиеттері
- Полимерлер мономерлерге ыдырап, қайтадан полимерлерге біріге алады.
- Асқорыту ферменттері полимерлерді мономерлерге дейін ыдыратады.
- Жасушада мономерлерден полимерлер қайта синтезделеді.
Полимер түрлері
- Барлық мономерлері бірдей немесе реті қатаң қайталанатын полимерлер – ретті полимерлер.
- Мономерлері әртүрлі болған полимерлер – ретсіз полимерлер.
Органикалық заттардың түрлері
- Көмірсулар, нәруыздар, майлар және нуклеин қышқылдары – негізгі органикалық заттар.
- Дәрумендер мен гормондар – органикалық заттар, бірақ жасушаның құрылыс компоненттері емес.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Бұл квиз экология ғылымының негіздерін, экосистемаларды және биомдарды қамтиды. Факторларға абиотикалық және биотикалық элементтер, сондай-ақ организмдер арасындағы өзара әрекеттестік туралы мәлімет бере аласыз.
