Eklemler ve Sınıflandırmaları

Eklemler

• Eklemler, iki veya daha fazla kemiğin bir araya geldiği yerlerdir.
• Eklemler hareketliliklerine göre sınıflandırılır.
• Üç ana eklem tipi vardır: Fibröz eklemler, Kartilaginöz eklemler ve Sinoviyal eklemler.

Fibröz Eklemler

• Fibröz eklemler, kemikler arasında fibröz doku ile bağlanan eklemlerdir.
• Hareketsiz veya hafif hareketlidirler.
• Üç çeşit fibröz eklem vardır:
  • Suture: Kafatası kemikleri arasındaki eklemlerdir.
  • Syndesmosis: Dirsek ve ayak bileği gibi eklemlerde bulunan, kemikler arasında bağ dokusu ile bağlantılı eklemlerdir.
  • Gomphosis: Dişlerin çene kemiğine bağlandığı özel bir eklem türüdür.

Kartilaginöz Eklemler

• Kartilaginöz eklemler, kemikler arasında kıkırdak doku ile bağlanan eklemlerdir.
• Fibröz eklemlere göre daha fazla hareket imkânı sunarlar, ancak sinoviyal eklemlere göre daha az hareketlidirler.
• İki çeşit kartilaginöz eklem vardır:
  • Synchondrosis (birincil kartilaginöz): Fibröz kıkırdak veya hiyalin kıkırdak ile bağlanan eklemler.
  • Symphysis (ikincil kartilaginöz): İki kemiğin fibröz kıkırdak ile bağlandığı eklemler.

Sinoviyal Eklemler

• Vücuttaki çoğu eklem sinoviyal eklemlerdir.
• Bu eklemlerde eklem yüzeyleri hiyalin kıkırdak ile kaplanmıştır.
• Hareketliliği sağlayan özel yapıları vardır:
  • Eklem boşluğu: Kıkırdağın arasında bulunan boşluk, sinoviyal sıvı ile doludur.
  • Sinoviyal sıvı: Eklemin sürtünmesini azaltan ve beslenmesini sağlayan sıvı.
  • Eklem kıkırdağı: Eklem yüzeylerini kaplayan, sürtünmeyi azaltan ve darbeyi emen kıkırdak doku.
  • Eklem kapsülü: Eklemi çevreleyen ve eklem boşluğunu içine alan bağ dokusu zarı.

Sinoviyal Eklem Örnekleri

• Omuz eklemi: Küre eklem, çok yönlü hareket imkânı sağlar.
• Kalça eklemi: Küre eklem, omuz eklemine benzer şekilde çok yönlü hareket imkânı sağlar.

Bicondylar Eklem

• Bicondylar eklem, iki kondil (küçük oval yüzey) ile oluşan eklemdir.
• Transvers eksende hareket eder: Fleksiyon-ekstansiyon hareketleri yapar.
• Örnekler: Diz eklemi, çene eklemi.

Arthroloji ve Syndesmoloji

• Arthroloji, eklemlerle ilgilenen bilim dalıdır.
• Syndesmoloji, ligamentlerle ilgilenen bilim dalıdır.

Yapısal Sınıflandırma

• Günümüzde eklemler, yapılarına göre üç gruba ayrılır:
  • Fibröz eklemler: Yoğun fibröz bağ dokusu ile birleşirler.
    • Örnekler: Kranial sütürler, distal tibiofibular ve cuboideonaviküler eklemler.
  • Kartilaginöz eklemler: Kıkırdak ile birleşirler.
    • İki türü vardır:
      • Birincil - Synchondrosis (hiyalin kıkırdaktan oluşur).
      • İkincil - Symphysis (hiyalin kıkırdak kemikleri kaplar, ancak onları fibröz kıkırdak bağlar).
  • Synoviyal eklemler: Doğrudan birleşmezler; kemikler, sinoviyal boşluğu paylaşır ve bu boşluk eklem kapsülü ile kapanır.
    • Örnekler: Sternoklavikular, omuz, dirsek, kalça, diz, radiokarpal, proksimal tibiofibular eklemler.

Sinoviyal Eklem Sınıflandırması

• Sinoviyal eklemler şunlardır:
  • Düz Eklem: Sadece sınırlı kayma hareketi yaparlar.
    • Örnekler: Omuz eklemi, kalça eklemi.
  • Menteşe Eklem (Ginglymus): Transvers eksende hareket eder.
    • Örnekler: Dirsek eklem, humero-ulnar eklem.
  • Pivot Eklem (Articulatio Trochoidea): Transvers eksende döner.
  • Elipsoid Eklem (Condyloid Joint): İki eksen etrafında hareket eder (fleksiyon-ekstansiyon, abdüksiyon-adduksiyon).
  • Eyer Eklem (Articulatio Sellaris): Eyer şeklindeki iki kemik yüzeyi arasında oluşur, iki eksen etrafında hareket eder.
  • Yuvarlak Başlı Eklem (Articulatio Spheroidea): Küre şeklindeki bir eklem başının diğer bir kemik yüzeyi içinde hareket etmesini sağlar.
    • Örnekler: Omuz, kalça eklemleri.
  • Bicondylar Eklem: Transvers eksende hareket eder.
    • Örnekler: Diz, temporomandibular eklemleri.

Menteşe Eklem (Ginglymus) Örnekleri

• Dirsek: Humero-ulnar eklem.
• El:
  • Metakarpophalangeal eklemler.
  • Proksimal interphalangeal eklemler.
  • Distal interphalangeal eklemler.
• Ayak: Diz, ayak bileği eklemleri.