Podcast
Questions and Answers
DNA hasarı nedir?
DNA hasarı nedir?
DNA'nın yapısında meydana gelen kimyasal bir değişmedir.
DNA hasarı ne tür değişiklikler olarak görülebilir?
DNA hasarı ne tür değişiklikler olarak görülebilir?
Baz silinmesi veya eklenmesi, baz yer değiştirmeleri, tek veya çift zincir kırılmaları ve zincir içinde veya zincirler arası bağların oluşması şeklinde görülebilir.
DNA hasarı hücre içinde kendiliğinden oluşabilir mi?
DNA hasarı hücre içinde kendiliğinden oluşabilir mi?
True
Baz silinmesi, eklenmesi veya baz yer değiştirmeleri hücreye nasıl etki eder?
Baz silinmesi, eklenmesi veya baz yer değiştirmeleri hücreye nasıl etki eder?
Signup and view all the answers
DNA hasarı replikasyon sırasında tamir edilemezse genomik kararsızlığa, kanser ve yaşlanmaya neden olur.
DNA hasarı replikasyon sırasında tamir edilemezse genomik kararsızlığa, kanser ve yaşlanmaya neden olur.
Signup and view all the answers
Tüm organizmalar, hücrelerini çevresel hasarlara karşı korumak için ne kullanırlar?
Tüm organizmalar, hücrelerini çevresel hasarlara karşı korumak için ne kullanırlar?
Signup and view all the answers
Deaminasyon neye neden olur?
Deaminasyon neye neden olur?
Signup and view all the answers
Oksidasyon ve radyasyon, serbest radikallerin oluşumuna nasıl yol açar?
Oksidasyon ve radyasyon, serbest radikallerin oluşumuna nasıl yol açar?
Signup and view all the answers
8-okzoguaninin oluşumu neye yol açabilir?
8-okzoguaninin oluşumu neye yol açabilir?
Signup and view all the answers
UV ışığı DNA'yı etkiler ve komşu iki Timin bazının T dimeri oluşumuna neden olur.
UV ışığı DNA'yı etkiler ve komşu iki Timin bazının T dimeri oluşumuna neden olur.
Signup and view all the answers
DNA'daki pirimidin dimerlerinin oluşumuna yol açan UV hasarı ne ile düzeltilebilir?
DNA'daki pirimidin dimerlerinin oluşumuna yol açan UV hasarı ne ile düzeltilebilir?
Signup and view all the answers
Memelilerde DNA fotoliyaz enzimi bulunur.
Memelilerde DNA fotoliyaz enzimi bulunur.
Signup and view all the answers
DNA metiltransferazla tamir edilen hasar nedir?
DNA metiltransferazla tamir edilen hasar nedir?
Signup and view all the answers
DNA onarım mekanizmasında hasarlı bölgenin çıkarılması ve yeni sentez yönteminin ne tür hasarları onardığı örneklendirin.
DNA onarım mekanizmasında hasarlı bölgenin çıkarılması ve yeni sentez yönteminin ne tür hasarları onardığı örneklendirin.
Signup and view all the answers
Baz eksizyon onarımı (BER) hangi bazları uzaklaştırmak için kullanılır?
Baz eksizyon onarımı (BER) hangi bazları uzaklaştırmak için kullanılır?
Signup and view all the answers
BER'de DNA glikozilaz enzimi neyi keser?
BER'de DNA glikozilaz enzimi neyi keser?
Signup and view all the answers
Hatalı eşleşme onarım (Mismatch Repair) neyi düzeltir?
Hatalı eşleşme onarım (Mismatch Repair) neyi düzeltir?
Signup and view all the answers
Hatalı eşleşme onarımında, E. coli’de hatalı eşleşmeyi tanıyan sistem nasıl çalışır?
Hatalı eşleşme onarımında, E. coli’de hatalı eşleşmeyi tanıyan sistem nasıl çalışır?
Signup and view all the answers
Nükleotit eksizyon onarımı (NER) hangi organizmalarda kullanılır?
Nükleotit eksizyon onarımı (NER) hangi organizmalarda kullanılır?
Signup and view all the answers
NER, hangi tür DNA hasarlarının onarımında etkilidir?
NER, hangi tür DNA hasarlarının onarımında etkilidir?
Signup and view all the answers
NER'de hasar tanınması işlemi nasıl gerçekleşir?
NER'de hasar tanınması işlemi nasıl gerçekleşir?
Signup and view all the answers
DNA çift zincir kırığı onarım mekanizması hangi durumlarda kullanılır?
DNA çift zincir kırığı onarım mekanizması hangi durumlarda kullanılır?
Signup and view all the answers
DNA çift zincir kırığı onarımının önemi nedir?
DNA çift zincir kırığı onarımının önemi nedir?
Signup and view all the answers
Homolog rekombinasyon hangi organizmalarda kullanılır?
Homolog rekombinasyon hangi organizmalarda kullanılır?
Signup and view all the answers
Homolog olmayan rekombinasyon-homolog olmayan uç birleştirme (NHEJ) neyi onarır?
Homolog olmayan rekombinasyon-homolog olmayan uç birleştirme (NHEJ) neyi onarır?
Signup and view all the answers
NHEJ, DNA zincirlerinde değişimlere yol açabilir mi?
NHEJ, DNA zincirlerinde değişimlere yol açabilir mi?
Signup and view all the answers
NHEJ yöntemi hangi durumlarda tercih edilir?
NHEJ yöntemi hangi durumlarda tercih edilir?
Signup and view all the answers
DNA hasarı sonrası hücre döngüsü neden durur?
DNA hasarı sonrası hücre döngüsü neden durur?
Signup and view all the answers
DNA hasarı sonrası hücrede nasıl bir transkripsiyonel aktivite gözlenir?
DNA hasarı sonrası hücrede nasıl bir transkripsiyonel aktivite gözlenir?
Signup and view all the answers
Hasar toleransı nedir?
Hasar toleransı nedir?
Signup and view all the answers
DNA hasarının hücreye yol açtığı en son sonuç nedir?
DNA hasarının hücreye yol açtığı en son sonuç nedir?
Signup and view all the answers
DNA hasarının hücreye yol açtığı en önemli sonuçlardan biri de mutasyonlardır.
DNA hasarının hücreye yol açtığı en önemli sonuçlardan biri de mutasyonlardır.
Signup and view all the answers
Study Notes
DNA Hasarı ve Onarımı Mekanizmaları
- DNA hasarı, DNA'nın yapısında kimyasal değişikliklerdir.
- Hasarlar lezyon olarak da adlandırılır.
- DNA hasarına neden olan faktörler arasında;
- Ultraviyole ışınlar
- İyonlaştırıcı radyasyon
- Kimyasallar
- Kopyalama hataları
- Hücre metabolizması
- DNA hasarları;
- Baz silinmesi/eklenmesi
- Baz yer değiştirmeleri
- Tek veya çift zincir kırılmaları
- Zincirler arası/içinde bağ oluşumu
- Hasar düzeltilemezse replikasyonda mutasyonlar meydana gelebilir.
- DNA hasarı replikasyon sırasında tamir edilemezse, genomik kararsızlığa, kansere ve yaşlanmaya neden olabilir.
- Tüm organizmaların DNA onarım mekanizmaları bulunur.
DNA Hasarının Genel Sınıfları
- Tek baz değişiklikleri (konversiyon): DNA dizisini etkiler, fakat tam yapısal değişimi azdır.
- Deaminasyon: C'nin amino grubunun oksijence değiştirilmesine bağlı uyarılmış bir değişim.
- Alkilasyon: Nitrozamin 06-metil guanin oluşturur ve T ile yanlış eşleşme eğilimindedir.
- Oksidasyon/radyasyon: Serbest radikallerin etkisiyle oluşan güçlü oksidasyon ajanları, reaktif oksijen türlerini oluşturur ve insanlarda sıklıkla kansere yol açar.
- Kendiliğinden meydana gelen hidrolitik hasar, bazlarda amin grubunun yok edilmesiyle sonuçlanır.
- Sitozinde amin grubunun ortadan kaldırılmasının sonucu bir urasil elde edilir.
- Omurgalı DNA'larında, C yerine çoğu kez bir 5-metilsitozin bulunur.
- Spontan mutasyonla GC baz çiftinin AT baz çiftine değişmesi söz konusudur.
DNA Hasarının Genel Sınıfları (Devamı)
- Yapısal bozulmalar: UV ışığı T dimerlerinin oluşumuna yol açar.
- T dimerleri DNA yapısını bozarak transkripsiyon ve replikasyonu engeller.
- İnterkalasyon ajanları (EtBr): DNA baz çiftleri arasına girerek yapısal bozukluklara yol açar.
- Baz analogları (5-bromourasil): Normal bazların yerini alarak yanlış eşleşmelere neden olur.
DNA Hasarının Genel Sınıfları (Devamı)
- DNA omurgasının hasarı:
- Abazik bölgeler
- Çift zincir kırıkları
- İyonize radyasyon ve bazı kimyasal bileşikler tarafından indüklenir.
DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Doğrudan Geriye Dönüştürülmesi
- Işık tamiri; UV hasarının düzeltilmesi
- DNA fotoliyaz enzimi pirimidin dimerini birarada tutan kovalent bağı kırmak için foton enerjisini kullanır.
- Memelilerde fotoliyaz enzimi bulunmaz, NER kullanılır
- Xeroderma Pigmentosum (XP) hastalığı, DNA onarım enzimindeki kusur nedeniyle oluşur.
DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Doğrudan Geriye Dönüştürülmesi (Devamı)
- DNA metiltransferazla hasarın onarımı:
- Metillenmiş 06-metilguanin bazının onarılması
- O-6-Metil-DNA-alkiltransferaz enzimi katalitik aktivite gösterir.
DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Çıkarılması ve Yeni Sentez
- Tek baz değişimlerinin onarımı (baz eksizyon, yanlış eşleşme)
- Yapısal bozuklukların onarımı (nükleotit eksizyon)
- Çift zincirli DNA hasarının onarımı
Baz Eksizyon Onarımı (BER)
- Yanlış yerleştirilmiş ve hasarlı bazların uzaklaştırılması için mekanizma
- DNA glikozilaz, Deoksiriboz şekerinin N-glikozil bağını keserek uzaklaştırır.
- Abazik bölge oluşur.
Hasarlı Bazın Tanınması ve Kesilmesi
- DNA glikozilazlar, hasarlı bazları tanır ve ilgili baz ile şeker-fosfat omurgası arasındaki N-glikozidik bağı keser.
- AP (apürinik veya apirimidinik) bölge oluşur.
AP Endonükleaz Aktivitesi
- AP endonükleazlar, oluşan AP bölgesini tanır ve şeker-fosfat omurgasında bir kesik oluşturarak eksizyonu başlatır.
Deoksiribo-Fosfodiesteraz Aktivitesi
- Deoksiribo-fosfodiesterazlar, AP bölgesindeki kesik çevresindeki deoksiribo-fosfat kalıntılarını temizler.
DNA Polimeraz Aktivitesi
- DNA polimeraz B, eksik bazın yerine doğru nükleotidi sentezleyerek boşluğu doldurur.
- Bazı durumlarda diğer DNA polimerazlar (örn., δ veya ε) da görev alır.
DNA Ligaz İşlemi
- DNA ligaz, kesik bölgeyi onararak DNA omurgasını yeniden bütünleştirir.
Hatalı Eşleşme Onarımı (Mismatch Repair)
- DNA replikasyonu sırasında meydana gelen hatalı baz eşleşmeleri onarılır.
- E. coli'de, 7 proteinden oluşan bir sistem tarafından tanınır ve onarılır.
- Metilenen zincirin hatalı eşleşmeleri tanınır.
Nükleotit Eksizyon Onarımı (NER)
- DNA bazlarında meydana gelen büyük hasarlar için bir mekanizmadır.
- DNA hasarının büyük eklentileri ile yol açan çeşitli hasarları tanır ve onarır.
DNA Çift Zincir Kırığı Onarımı
- DNA çift zincir kırıklarına sebep olan iyonize radyasyon, topoizomeraz inhibitörleri ve V(D)J rekombinasyonlarıdır.
- Onarılmazsa kromozom kırılmasına ve hücre ölümüne yol açabilir.
- Yanlış onarıldığında kromozom translokasyonuna ve kansere yol açabilir.
Homolog Rekombinasyon
- Kırık bir zincir bölgesi zarar görmemiş homolog kromozomda bulunan zincirin kullanılmasıyla tamir edilebilir.
- Prokaryotlar ve tek hücreli ökaryotlar için önemli onarım mekanizması.
Homolog Olmayan Uç Birleştirme (NHEJ)
- Kırık uçların tamir edilmesi için kullanılan yaygın onarım mekanizması.
- Homolog olmayan DNA uçları yapıştırılır.
- Genellikle insersiyon/delesyon gibi hatalarla sonuçlanabilir.
DNA Hasarına Biyolojik Tepki
- Hücre döngüsü durdurulur
- Onarım veya hasar toleransı için zaman sağlanır.
- Transkripsiyonel ve post-transkripsiyonel aktivite düzenlemeleri
- Programlı hücre ölümü (apoptosis)
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Bu quiz, DNA hasarının nedenleri, türleri ve onarım mekanizmalarını içermektedir. Ultraviyole ışınlar ve kimyasallar gibi faktörlerin DNA üzerindeki etkilerini öğreneceksiniz. Ayrıca, DNA hasarlarının genomik kararsızlık ve kanserle ilişkisini inceleyeceksiniz.