DNA Hasarı ve Onarımı Mekanizmaları
32 Questions
6 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

DNA hasarı nedir?

DNA'nın yapısında meydana gelen kimyasal bir değişmedir.

DNA hasarı ne tür değişiklikler olarak görülebilir?

Baz silinmesi veya eklenmesi, baz yer değiştirmeleri, tek veya çift zincir kırılmaları ve zincir içinde veya zincirler arası bağların oluşması şeklinde görülebilir.

DNA hasarı hücre içinde kendiliğinden oluşabilir mi?

True

Baz silinmesi, eklenmesi veya baz yer değiştirmeleri hücreye nasıl etki eder?

<p>Açık Okuma Bölgesini (ORF) değiştirebilir.</p> Signup and view all the answers

DNA hasarı replikasyon sırasında tamir edilemezse genomik kararsızlığa, kanser ve yaşlanmaya neden olur.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Tüm organizmalar, hücrelerini çevresel hasarlara karşı korumak için ne kullanırlar?

<p>DNA onarım mekanizması</p> Signup and view all the answers

Deaminasyon neye neden olur?

<p>C nin amino grubunun oksijenle yer değiştirmesi, C yi U ya dönüştürür. Böylece CG baz çifti UG baz çiftine dönüşür.</p> Signup and view all the answers

Oksidasyon ve radyasyon, serbest radikallerin oluşumuna nasıl yol açar?

<p>Güçlü oksitleyici ajanlar serbest radikalleri üreten iyonize radyasyon ve kimyasal ajanlar sayesinde üretilirler.</p> Signup and view all the answers

8-okzoguaninin oluşumu neye yol açabilir?

<p>Insanda kansere yol açan en yaygın mutasyon olan GC TA transversiyonuna neden olur.</p> Signup and view all the answers

UV ışığı DNA'yı etkiler ve komşu iki Timin bazının T dimeri oluşumuna neden olur.

<p>True</p> Signup and view all the answers

DNA'daki pirimidin dimerlerinin oluşumuna yol açan UV hasarı ne ile düzeltilebilir?

<p>DNA fotoliyaz enzimi, pirimidin dimerini birarada tutan kovalent bağı kırmak için foton enerjisini kullanır.</p> Signup and view all the answers

Memelilerde DNA fotoliyaz enzimi bulunur.

<p>False</p> Signup and view all the answers

DNA metiltransferazla tamir edilen hasar nedir?

<p>Metillenmiş 06-metilguanin bazının tamiri.</p> Signup and view all the answers

DNA onarım mekanizmasında hasarlı bölgenin çıkarılması ve yeni sentez yönteminin ne tür hasarları onardığı örneklendirin.

<p>Tek baz değişimleri (baz eksizyon ve yanlış eşleşme) tamiri, yapısal bozuklukların (nükleotit eksizyon) tamiri ve çift-zincirli DNA hasarların tamiri.</p> Signup and view all the answers

Baz eksizyon onarımı (BER) hangi bazları uzaklaştırmak için kullanılır?

<p>Yanlış yerleştirilen ve hasarlı bazlar</p> Signup and view all the answers

BER'de DNA glikozilaz enzimi neyi keser?

<p>Deoksiriboz şekerinin N-glikozil bağını</p> Signup and view all the answers

Hatalı eşleşme onarım (Mismatch Repair) neyi düzeltir?

<p>DNA replikasyonu esnasında meydana gelen ve çift sarmalda anormal boyutlara neden olan, normal bazların hatalı eşleşmesi şeklindeki hataları</p> Signup and view all the answers

Hatalı eşleşme onarımında, E. coli’de hatalı eşleşmeyi tanıyan sistem nasıl çalışır?

<p>E. coli'de hatalı eşleşme, mutS, mutL, mutH, uvrD, ekzonükleaz I, SSB ve DNA polimeraz III olarak adlandırılan 7 proteinden oluşan bir sistem tarafından belirlenir.</p> Signup and view all the answers

Nükleotit eksizyon onarımı (NER) hangi organizmalarda kullanılır?

<p>Mikoplazmadan memelilere kadar geniş bir yelpazedeki organizmalar tarafından.</p> Signup and view all the answers

NER, hangi tür DNA hasarlarının onarımında etkilidir?

<p>Birçok DNA hasarının özellikle de geniş hasara neden olanların onarımında</p> Signup and view all the answers

NER'de hasar tanınması işlemi nasıl gerçekleşir?

<p>Protein kompleksinin hasarlı bölgeye bağlanması ve ~24-32 nükleotid uzunluğunda bir fragment içinde bırakacak şekilde lezyonun her iki tarafından hasarlı zincirin kesilmesi (incision) gerçekleşir.</p> Signup and view all the answers

DNA çift zincir kırığı onarım mekanizması hangi durumlarda kullanılır?

<p>İyonize radyasyon, topoizomeraz inhibitörleri veya V(D)J rekombinasyonu gibi DNA çift zincir kırıklarına yol açan durumlarda kullanılır.</p> Signup and view all the answers

DNA çift zincir kırığı onarımının önemi nedir?

<p>Onarılmazsa kromozomların kırılmasına ve hücre ölümüne varan sonuçlar doğurabilir. Yanlış onarılırsa kromozom translokasyonuna ve kansere sebep olur.</p> Signup and view all the answers

Homolog rekombinasyon hangi organizmalarda kullanılır?

<p>Prokaryotlarda ve tek hücreli ökaryotlarda</p> Signup and view all the answers

Homolog olmayan rekombinasyon-homolog olmayan uç birleştirme (NHEJ) neyi onarır?

<p>Aynı kromozoma sahip olup olmadığına bakılmaksızın iki kırık uç</p> Signup and view all the answers

NHEJ, DNA zincirlerinde değişimlere yol açabilir mi?

<p>True</p> Signup and view all the answers

NHEJ yöntemi hangi durumlarda tercih edilir?

<p>Hayatta kalmaya karşı ödenen bir bedel olsa da, DNA'nın yapısında değişikliklere yol açabilen hata eğilimli bir yöntem olsa da, bu yöntem bazen hayatta kalma için gerekli olabilir.</p> Signup and view all the answers

DNA hasarı sonrası hücre döngüsü neden durur?

<p>Hücre döngüsü durdurulur, onarım ya da hasar toleransı için gereken zaman sağlanır.</p> Signup and view all the answers

DNA hasarı sonrası hücrede nasıl bir transkripsiyonel aktivite gözlenir?

<p>Doğrudan ya da dolaylı olarak onarım veya hasar toleransına katılan bazı genlerin transkripsiyonel ve post-transkripsiyonel upregülasyonu gözlenir.</p> Signup and view all the answers

Hasar toleransı nedir?

<p>DNA hasarına karşı direnç gösterme mekanizmasıdır.</p> Signup and view all the answers

DNA hasarının hücreye yol açtığı en son sonuç nedir?

<p>Apoptosis</p> Signup and view all the answers

DNA hasarının hücreye yol açtığı en önemli sonuçlardan biri de mutasyonlardır.

<p>True</p> Signup and view all the answers

Study Notes

DNA Hasarı ve Onarımı Mekanizmaları

  • DNA hasarı, DNA'nın yapısında kimyasal değişikliklerdir.
  • Hasarlar lezyon olarak da adlandırılır.
  • DNA hasarına neden olan faktörler arasında;
  • Ultraviyole ışınlar
  • İyonlaştırıcı radyasyon
  • Kimyasallar
  • Kopyalama hataları
  • Hücre metabolizması
  • DNA hasarları;
  • Baz silinmesi/eklenmesi
  • Baz yer değiştirmeleri
  • Tek veya çift zincir kırılmaları
  • Zincirler arası/içinde bağ oluşumu
  • Hasar düzeltilemezse replikasyonda mutasyonlar meydana gelebilir.
  • DNA hasarı replikasyon sırasında tamir edilemezse, genomik kararsızlığa, kansere ve yaşlanmaya neden olabilir.
  • Tüm organizmaların DNA onarım mekanizmaları bulunur.

DNA Hasarının Genel Sınıfları

  • Tek baz değişiklikleri (konversiyon): DNA dizisini etkiler, fakat tam yapısal değişimi azdır.
  • Deaminasyon: C'nin amino grubunun oksijence değiştirilmesine bağlı uyarılmış bir değişim.
  • Alkilasyon: Nitrozamin 06-metil guanin oluşturur ve T ile yanlış eşleşme eğilimindedir.
  • Oksidasyon/radyasyon: Serbest radikallerin etkisiyle oluşan güçlü oksidasyon ajanları, reaktif oksijen türlerini oluşturur ve insanlarda sıklıkla kansere yol açar.
  • Kendiliğinden meydana gelen hidrolitik hasar, bazlarda amin grubunun yok edilmesiyle sonuçlanır.
  • Sitozinde amin grubunun ortadan kaldırılmasının sonucu bir urasil elde edilir.
  • Omurgalı DNA'larında, C yerine çoğu kez bir 5-metilsitozin bulunur.
  • Spontan mutasyonla GC baz çiftinin AT baz çiftine değişmesi söz konusudur.

DNA Hasarının Genel Sınıfları (Devamı)

  • Yapısal bozulmalar: UV ışığı T dimerlerinin oluşumuna yol açar.
  • T dimerleri DNA yapısını bozarak transkripsiyon ve replikasyonu engeller.
  • İnterkalasyon ajanları (EtBr): DNA baz çiftleri arasına girerek yapısal bozukluklara yol açar.
  • Baz analogları (5-bromourasil): Normal bazların yerini alarak yanlış eşleşmelere neden olur.

DNA Hasarının Genel Sınıfları (Devamı)

  • DNA omurgasının hasarı:
  • Abazik bölgeler
  • Çift zincir kırıkları
  • İyonize radyasyon ve bazı kimyasal bileşikler tarafından indüklenir.

DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Doğrudan Geriye Dönüştürülmesi

  • Işık tamiri; UV hasarının düzeltilmesi
  • DNA fotoliyaz enzimi pirimidin dimerini birarada tutan kovalent bağı kırmak için foton enerjisini kullanır.
  • Memelilerde fotoliyaz enzimi bulunmaz, NER kullanılır
  • Xeroderma Pigmentosum (XP) hastalığı, DNA onarım enzimindeki kusur nedeniyle oluşur.

DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Doğrudan Geriye Dönüştürülmesi (Devamı)

  • DNA metiltransferazla hasarın onarımı:
  • Metillenmiş 06-metilguanin bazının onarılması
  • O-6-Metil-DNA-alkiltransferaz enzimi katalitik aktivite gösterir.

DNA Onarım Mekanizmaları: Hasarlı Bölgenin Çıkarılması ve Yeni Sentez

  • Tek baz değişimlerinin onarımı (baz eksizyon, yanlış eşleşme)
  • Yapısal bozuklukların onarımı (nükleotit eksizyon)
  • Çift zincirli DNA hasarının onarımı

Baz Eksizyon Onarımı (BER)

  • Yanlış yerleştirilmiş ve hasarlı bazların uzaklaştırılması için mekanizma
  • DNA glikozilaz, Deoksiriboz şekerinin N-glikozil bağını keserek uzaklaştırır.
  • Abazik bölge oluşur.

Hasarlı Bazın Tanınması ve Kesilmesi

  • DNA glikozilazlar, hasarlı bazları tanır ve ilgili baz ile şeker-fosfat omurgası arasındaki N-glikozidik bağı keser.
  • AP (apürinik veya apirimidinik) bölge oluşur.

AP Endonükleaz Aktivitesi

  • AP endonükleazlar, oluşan AP bölgesini tanır ve şeker-fosfat omurgasında bir kesik oluşturarak eksizyonu başlatır.

Deoksiribo-Fosfodiesteraz Aktivitesi

  • Deoksiribo-fosfodiesterazlar, AP bölgesindeki kesik çevresindeki deoksiribo-fosfat kalıntılarını temizler.

DNA Polimeraz Aktivitesi

  • DNA polimeraz B, eksik bazın yerine doğru nükleotidi sentezleyerek boşluğu doldurur.
  • Bazı durumlarda diğer DNA polimerazlar (örn., δ veya ε) da görev alır.

DNA Ligaz İşlemi

  • DNA ligaz, kesik bölgeyi onararak DNA omurgasını yeniden bütünleştirir.

Hatalı Eşleşme Onarımı (Mismatch Repair)

  • DNA replikasyonu sırasında meydana gelen hatalı baz eşleşmeleri onarılır.
  • E. coli'de, 7 proteinden oluşan bir sistem tarafından tanınır ve onarılır.
  • Metilenen zincirin hatalı eşleşmeleri tanınır.

Nükleotit Eksizyon Onarımı (NER)

  • DNA bazlarında meydana gelen büyük hasarlar için bir mekanizmadır.
  • DNA hasarının büyük eklentileri ile yol açan çeşitli hasarları tanır ve onarır.

DNA Çift Zincir Kırığı Onarımı

  • DNA çift zincir kırıklarına sebep olan iyonize radyasyon, topoizomeraz inhibitörleri ve V(D)J rekombinasyonlarıdır.
  • Onarılmazsa kromozom kırılmasına ve hücre ölümüne yol açabilir.
  • Yanlış onarıldığında kromozom translokasyonuna ve kansere yol açabilir.

Homolog Rekombinasyon

  • Kırık bir zincir bölgesi zarar görmemiş homolog kromozomda bulunan zincirin kullanılmasıyla tamir edilebilir.
  • Prokaryotlar ve tek hücreli ökaryotlar için önemli onarım mekanizması.

Homolog Olmayan Uç Birleştirme (NHEJ)

  • Kırık uçların tamir edilmesi için kullanılan yaygın onarım mekanizması.
  • Homolog olmayan DNA uçları yapıştırılır.
  • Genellikle insersiyon/delesyon gibi hatalarla sonuçlanabilir.

DNA Hasarına Biyolojik Tepki

  • Hücre döngüsü durdurulur
  • Onarım veya hasar toleransı için zaman sağlanır.
  • Transkripsiyonel ve post-transkripsiyonel aktivite düzenlemeleri
  • Programlı hücre ölümü (apoptosis)

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Description

Bu quiz, DNA hasarının nedenleri, türleri ve onarım mekanizmalarını içermektedir. Ultraviyole ışınlar ve kimyasallar gibi faktörlerin DNA üzerindeki etkilerini öğreneceksiniz. Ayrıca, DNA hasarlarının genomik kararsızlık ve kanserle ilişkisini inceleyeceksiniz.

More Like This

DNA Repair Mechanisms Quiz
5 questions
ch 17 cell bio
90 questions

ch 17 cell bio

PraisingCoral avatar
PraisingCoral
DNA Damage and Repair Mechanisms Quiz
63 questions
Use Quizgecko on...
Browser
Browser