Chương 5: Lipid

Một loại lipid được tạo thành từ ba acid béo gắn vào một khung xương glycerol.

Là một dạng lipid tạo thành từ hai acid béo và một phân tử glycerol.

Là một dạng lipid tạo thành từ một acid béo và một phân tử glycerol.

Là loại lipid chính trong khẩu phần ăn và được cơ thể sử dụng làm nguồn năng lượng.

Được tạo thành từ glycerol, acid béo, acid phosphoric và một rượu chứa N.

Là một loại lipid chứa nhiều vòng carbon, với cholesterol là thành phần nổi bật.

Hầu hết cholesterol trong cơ thể được tổng hợp bởi gan.

Là thành phần chính của màng tế bào, đặc biệt là ở mô thần kinh và mô não.

Là các phức hợp lipoprotein bao gồm lipid và protein, vận chuyển lipid trong cơ thể.

Là một loại lipoprotein chuyên biệt chứa cholesterol, mức độ cao có thể dẫn đến nguy cơ bệnh tim mạch.

Lipid là nhóm hợp chất hữu cơ đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong cơ thể và thực phẩm. Lipid cung cấp năng lượng cho cơ thể, tham gia cấu tạo màng tế bào, hoạt động của hormone và vitamin.

Lipid đơn giản chủ yếu là triglyceride, được cấu tạo từ glycerol và 3 acid béo. Chúng chiếm phần lớn lipid trong thức ăn và cơ thể.

Lipid phức tạp bao gồm các cấu trúc phức tạp hơn, nơi một acid béo trong triglyceride được thay thế bởi carbohydrate, protein hoặc phosphate.

Lipid dẫn xuất là những sản phẩm được tạo ra từ quá trình thủy phân lipid, bao gồm diglycerid, monoglycerid và acid béo tự do.

Acid béo bảo hòa là loại acid béo không chứa liên kết đôi trong cấu trúc, chúng thường có nguồn gốc từ động vật.

Acid béo không bảo hòa là loại acid béo có ít nhất một liên kết đôi trong cấu trúc. Chúng thường có nguồn gốc từ thực vật.

Axit béo trans là một loại axit béo không bảo hòa, với cấu trúc đặc biệt khiến chúng có thể gây hại cho sức khỏe.

Sterol là một loại lipid có cấu trúc vòng benzen. Một số sterol quan trọng là Cholesterol, vitamin D, E và K.

Axit béo trans là loại chất béo không tốt cho sức khỏe, thường được tạo ra trong quá trình chế biến thực phẩm. Nên hạn chế tối đa lượng axit béo trans trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Đây là cách đánh số vị trí liên kết đôi đầu tiên trong phân tử axit béo, tính từ đầu methyl của chuỗi carbon.

Là những axit béo mà cơ thể không tự tổng hợp được, phải bổ sung qua thực phẩm. Ví dụ: axit linoleic, axit linolenic, EPA, DHA.

Tỷ lệ thích hợp giữa omega-6 và omega-3 là rất quan trọng cho sức khỏe. Nên bổ sung cả hai loại axit béo từ các nguồn thức ăn khác nhau để đảm bảo cân bằng.

Là những phân tử không ổn định, có khả năng phá hủy các tế bào và gây tổn hại cho cơ thể.

Là những hợp chất giúp chống lại tác hại của gốc tự do, bảo vệ cơ thể khỏi lão hóa và nhiều bệnh tật.

Axit béo omega-3 có vai trò quan trọng trong việc: duy trì sức khỏe tim mạch, chống viêm nhiễm, tăng cường hệ miễn dịch.

Linoleic acid là một axit béo thiết yếu, cơ thể chuyển hóa linoleic acid thành arachidonic acid (AA) để đáp ứng nhu cầu cho cơ thể.

Chất béo giúp giữ nhiệt cho cơ thể, giống như một lớp áo ấm.

Chất béo đóng vai trò bảo vệ các cơ quan nội tạng khỏi bị tổn thương do va chạm, giống như một chiếc đệm.

Chất béo giúp cơ thể hấp thụ các vitamin tan trong dầu, như vitamin A, D, E và K.

Thiếu chất béo có thể gây ra tình trạng da khô, nứt nẻ, đóng vảy, đặc biệt ở trẻ em.

Ăn quá nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa, có thể dẫn đến bệnh béo phì và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

VLDL mang triglyceride đến các tế bào, bị giảm triglyceride và co lại, sau đó chủ yếu chứa cholesterol và trở thành LDL.

LDL mang cholesterol khắp cơ thể để cung cấp cho các tế bào và mô, tạo màng tế bào và hormone. Gan có các thụ thể LDL đặc biệt để loại bỏ LDL, kiểm soát lượng cholesterol trong máu.

HDL được tạo ra từ gan, thu thập cholesterol dư thừa từ các tế bào, mang về gan để tái chế hoặc thải bỏ. HDL cũng có tác dụng chống viêm, bảo vệ thành mạch máu.

Hầu hết các thực phẩm có chứa chất béo, ngoại trừ ngũ cốc, rau quả (trừ ô liu và bơ). Một số thực phẩm có hàm lượng chất béo dễ nhận biết, nhưng nhiều thực phẩm khác lại chứa ẩn chất béo như sữa, lòng đỏ trứng, thịt, cá.

Chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể, 9kcal/1g. Các mô, ngoại trừ trung khu thần kinh và não, có thể sử dụng chất béo làm năng lượng.

Chất béo được dạ dày và ruột non tiêu hóa thành glycerol, diglyceride, monoglyceride và acid béo.

Mật là chất lỏng do gan tiết ra, có chức năng nhũ hóa chất béo, giúp chất béo phân tán thành các giọt nhỏ, tăng diện tích tiếp xúc với enzyme lipase.

Lipase là enzyme phân giải chất béo, hiện diện trong dạ dày và tuyến tụy.

Chylomicron là lipoprotein lớn, vận chuyển (thường là sau bữa ăn) chất béo từ ruột non đến các mô để sử dụng, dự trữ hoặc thải trừ.

Lipoprotein lipase (LPL) là enzyme phân giải chất béo trong chylomicron, giúp cơ thể hấp thụ chất béo.

VLDL (Very Low Density Lipoproteins) là lipoprotein vận chuyển chất béo từ gan đến các mô.

Sau khi hấp thụ vào hệ bạch huyết, chylomicron được vận chuyển qua gan và chuyển hóa thành VLDL.

Chất béo được cơ thể sử dụng để cung cấp năng lượng, tham gia cấu trúc tế bào và dự trữ năng lượng.