Charakterystyka i epidemiologia łuszczycy

Charakterystyka Choroby

• Przewlekła i nawrotowa choroba zapalna skóry dotykająca 1-3% populacji.
• W 30% przypadków występuje rodzinnie.
• Ciężkie przypadki (łuszczycowe zapalenie stawów, erytrodermia łuszczycowa, łuszczyca krostkowa) występują u 1/3 pacjentów.
• Ciężkie postacie wiążą się z zaburzeniami metabolicznymi i zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
• Uogólniona łuszczyca krostkowa może być zagrażająca życiu.

Epidemiologia

• Choroba dotyka równie często kobiety i mężczyzn.
• Dwa szczyty zachorowań obserwuje się w wieku około 20 i 60 lat.
• Dwa typy łuszczycy: Typ I (przed 40 rokiem życia) silnie związany z antygenem HLA-Cw6, cechuje go częste zaostrzenia i występowanie rodzinne; Typ II (między 40 a 60 rokiem życia) związany z HLA-Cw2 i B27, charakteryzuje się stabilniejszym przebiegiem i rzadszym występowaniem rodzinnym.

Etiopatogeneza

• Podłoże genetyczne (autosomalne dominujące z ograniczoną penetracją).
• Nadmierna proliferacja i aktywacja keratynocytów wywołana immunologicznie.
• Kluczowe cytokiny odpowiedzialne za stan zapalny: IL-1, IL-6, IL-17, IL-23, TNF.
• Cytokiny prozapalne wpływają na inne narządy (np. układ sercowo-naczyniowy, metabolizm).
• Kluczową rolę odgrywa szlak JAK-STAT.

Leczenie

• Postać łagodna: leczenie zewnętrzne (np. glikokortykosteroidy, pochodne witaminy D3).
• Postać ogólna: metotreksat, cyklosporyna, acytretyna.
• Nowoczesne leczenie: inhibitory TNF, IL-23, IL-17, PDE4 oraz kinaz JAK.
• Dodatkowe leki: Glikokortykosteroidy, lit, leki przeciwmalaryczne, beta-adrenolityki, NLPZ (np. indometacyna), IFN-β, cymetydyna.

Styl życia i stan organizmu

• Dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, otyłość, alkohol, palenie tytoniu, stres psychiczny i zaburzenia metaboliczne.
• Czynniki fizyczne: urazy mechaniczne (rany, otarcia), oparzenia (w tym UV).
• Infekcje: Bakterie, grzyby, wirusy.
• Ciąża, poród, okres okołomenopauzalny, łojotokowe zapalenie skóry.

Choroby współistniejące

• Występowanie zespołu metabolicznego, choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia, hiperlipidemii, cukrzycy typu 2, otyłości, zakrzepowego zapalenia żył, zatorowości płucnej i udarów.
• Długotrwałe łuszczyce zwiększa ryzyko zaburzeń sercowo-naczyniowych i metabolizmu glukozy/lipidów.
• Związek z otyłością (BMI > 29 zwiększa ryzyko dwukrotnie).

Objawy i Obraz Kliniczny

• Wykwity skórne: Grudki i blaszki czerwonawe/brunatne, wyraźnie odgraniczone, pokryte białosrebrzystą łuską.
• Podczas zdrapywania łuska przypomina stearynę, widoczna lśniąca powierzchnia i punktowe krwawienie (objawy Auspitza i Kobnera).
• Lokalizacje zmian: łokcie, kolana, okolice lędźwiowo-krzyżowa, owłosiona skóra głowy i okolica anogenitalna, paznokcie.
• Zmiany mogą towarzyszyć umiarkowany świąd.
• Przebieg przewlekły i nawrotowy z okresami bezobjawowymi.

Rodzaje Łuszczycy

• Łuszczyca zwykła (psoriasis vulgaris): Plackowata, punkcikowata, drobnogrudkowa, pieniążkowata, geograficzna, erytrodermia łuszczycowa, krostkowa (lokalna, uogólniona, inne odmiany).
• Zapalenie przyczepów ścięgnistych (enthesitis), inne odmiany.
• Łuszczyca krostkowa: krosty na podłożu rumieniowym.
• Łuszczyca dłoni i stóp: ogniska dobrze odgraniczone, nacieczone z zgrubieniem naskórka, mogą pękać.
• Łuszczyca paznokci: objawy jak naparstkowanie, grudki podpaznokciowe, onycholiza.
• Łuszczyca owłosionej skóry głowy (psoriasis capitis).
• Łuszczyca odwrócona (psoriasis inversa/exsudativa): fałdy skórne, okolice narządów płciowych.
• Łuszczyca krostkowa uogólniona (von Zumbusch): uogólnione zmiany rumieniowe z krostkami, wysoka gorączka, złe samopoczucie.

Dodatkowe informacje

• BMI powyżej 29 zwiększa dwukrotnie ryzyko łuszczycy.
• Redukcja masy ciała poprawia przebieg choroby i skuteczność leczenia.
• Adipocyty w otyłości produkują cytokiny prozapalne, pogarszając przebieg łuszczycy.
• Leki biologiczne są skuteczne i mają minimalne działania niepożądane, ale wymagają monitorowania. (W tym apremilast i tofacytynib).