ARALING PANLIPUNAN 8 4th quarter lesson 1 (unang digmaang pandaigdig)

Mga Bansang Lumahok

• Germany, Austria-Hungary, France, United Kingdom, at Belgium ang mga bansang lumahok.
• Ang labanan ay pinakamainit sa hilagang Belgium, kung saan nasakop ng Central Powers ang Belgium.

Silangang Europa

• Russia, Germany, Poland, at Ukraine ang mga bansang lumahok.
• Natalo ang Russia sa Tennenberg laban sa Germany.
• Bumagsak ang Romanov Dynasty matapos ang sunod-sunod na pagkatalo ng Russia, kung saan pumasok ang komunismo.

Balkan

• Austria, Serbia, Bulgaria, Italy, Greece, Turkey, Montenegro, Hungary, at Russia ang mga bansang lumahok.
• Tinalo ng Austria ang Serbia ngunit nakabawi ang Serbia.
• Sumali ang Bulgaria sa Central Powers noong 1915.

Karagatan

• Germany, Great Britain, at Denmark ang mga bansang lumahok.
• Nagwagi ang Great Britain sa labanan sa Denmark noong Mayo 31, 1916.

Pagpasok ng United States sa Digmaan

• May patakarang isolasyonismo ang US, kaya hindi sila nakikialam sa mga digmaan.
• Nagdeklara ng digmaan ang United States laban sa Germany noong Abril 2, 1917.
  • Dahil ito sa pag-atake sa Lusitania noong Mayo 7, 1915, kung saan 128 Amerikanano ang namatay.
  • Dahil din sa pagkamatay ng maraming Amerikano sa pagbomba sa mga barko.
• Nagpadala ang US ng 2 milyong sundalo sa ilalim ni Heneral John J. Pershing, na nakatulong sa pagkatalo ng Germany noong 1918.
• Si Heneral John J. Pershing ang namuno sa American Expediationary Forces (AEF) noong Unang Digmaang Pandaigdig.

Paul Von Hidenburg

• Isang German na namuno sa pag-atke sa east front sa Russia.
• Umabot ang Unang Digmaang Pandaigdig ng 4 na taon, 3 buwan at 14 araw.

Mga Pangyayari Pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig

• Kasunduan sa Versailles: Nilagdaan noong Hunyo 28, 1919.
  • Pinamunuan nina Pangulong Woodrow Wilson (US), Punong Ministro Lloyd George (Great Britain), Punong Ministro Georges Clemenceau (France), at Punong Ministro Vittorio Orlando (Italy).
  • Layunin nito na tapusin ang digmaan at mapanatili ang kapayapaan.
  • Ang pinsala nito ay 186 milyong dolyar.

Mga Salik sa Pagsiklab ng Unang Digmaang Pandaigdig

• Pagpatay kay Archduke Francis Ferdinand (Hunyo 28, 1914)
  • Pinatay si Archduke Francis Ferdinand ng Serbian na si Gavrilo Princip sa Sarajevo, Bosnia.
  • Nagdulot ito ng tensyon sa pagitan ng Austria at Serbia.

Nasyonalismo

• Slavic Nationalism: Nais ng mga bansang Slavic (hal., Serbia) na makalaya mula sa Austria-Hungary.
• Self-Determination: Karapatan ng mga tao na parehong etnisidad at wika na magkaroon ng sariling bansa.
• Agresibong Nasyonalismo: Labanan ng mga makapangyarihang bansa (hal., Germany) sa pagpapalakas ng kanilang industriya.

Imperyalismo at Kolonyalismo

• Labanan sa mga kolonya sa Asya at Africa, halimbawa, ang Great Britain at Germany ay nag-aagawan sa Tanganyika (East Africa).

Militarismo

• Pinalakas ng mga hukbo at navy ng mga bansa upang protektahan ang teritoryo.
• Nagpalakas ang Germany ng hukbong pandagat, na naging sanhi ng tensyon sa Great Britain.

Pagbuo ng mga Alyansa

• Triple Alliance (1882): Germany, Austria-Hungary, at Italy.
• Triple Entente: Great Britain, France, at Russia laban sa lumalakas na Germany.

Simula ng Unang Digmaang Pandaigdig

• 1908: Sinakop ng Austria ang Bosnia at Herzegovina, na tinutulan ng Serbia.
• Pagpasok ng mga Bansa:
  • Sinakop ng Germany ang Belgium, isang neutral na bansa.
  • Nagdeklara ng digmaan ang Great Britain laban sa Germany dahil sa pagsakop ng Belgium.
  • Nagdeklara ng digmaan ang Austria-Hungary laban sa Russia.
  • Nagdeklara ng digmaan ang France laban sa Austria-Hungary.
  • Nilusob ng Germany ang Luxembourg at nagdeklara ng digmaan laban sa Montenegro.

Mga Pangyayari sa Digmaan

• 1915: Sumali ang Bulgaria sa Central Powers.
• 1916: Nakasali ang karamihan ng mga bansa sa Central Powers sa Balkans.
• 1917: Rebolusyon sa Russia, at nagdeklara ng digmaan ang United States laban sa Germany.
• 1919: Paglagda sa Kasunduan sa Versailles, na nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig.