Bastırma: Psikoloji Kavramı

Bastırma

• Bastırma, dürtü, anı ve deneyimlerin bilinçdışına itilmesi ve orada tutulmasıdır.
• Bu düzenek, birçok normal dışı davranış biçiminin, anlam verilmeyen ruhsal sorunun ve belirtinin anlaşılmasına katkı sağlar.
• Örnek: Sevdiği kişilere kızıp kendi canını acıtan, başını duvara vuran, kendine ceza veren kişiler.

Kendine Yöneltme

• Kendine yöneltme, akla yatkın görünen fakat sıkıntı vermeyecek bir neden, bir açıklama bulmak için kullanılır.
• Örnek: Başkalarıyla kolay geçinemeyen, kendini sevdiremeyen ve insanları sevmeyen bir kişi ‘ben yalnızlıktan hoşlanırım’ diyerek bilinçdışı bir aldatıcı açıklama ile kendini rahatlatabilir.
• Örnek: Başkalarını sömürmeye eğilimli bir politikacı sürekli olarak insan eşitliğinden, sömürüye karşı savaşımdan söz ederken kendi içindeki bilinçdışı dürtü ve eğilimlerle savaşıyor olabilir.

Saplanma

• İlk çocukluk döneminin en önemli ruhsal özelliği, çocuğun bağımlı oluşu; bakımı, korunmayı başkalarından bekleyişidir.
• Bu özelliği yetişkin çağda da sürdüren, sanki dünya kendisine borçluymuş gibi hep dışarıdan verilmeyi bekleyen bağımlı kişilik gelişimi çeşitli nedenlerle çocukluğun ilk dönemlerinde bir saplanma sonucudur.

Yüceleştirme

• Yüceleştirme, çocuğun bilmediği şeyleri öğrenme tutkusuna dönüşür.
• Örnek: Çalışma merakı, toplum için yararlı çeşitli uğraşılar, bilme, öğrenme tutkusu, sanat yapıları yüceleştirme ürünleridir.

EGO SAVUNMA DÜZENEKLERİ

• Organizmanın içindedoğal olarak bulunan denge bozucu uyarıları tanıma, değerlendirme ve korumaya yönelme yetileri vardır.
• İnsanda, koruyucu ve yaşamı sürdürücü biyolojik, ruhsal ve toplumsal dizgeler bulunur.
• Tüm dizgeler birbiri ile bağlantılıdır.

Biyolojik Koruyucu Dizgeler

• Hastalık yapabilecek mikroorganizmalara karşı vücudun savunma düzenekleri
• İnsanın dürtüleri ve koruyucu düzenekleri, zamanla, toplumsal ve çevresel etkilerle değişebilir ya da cılız kalabilir.

Ruhsal-Toplumsal Dizgeler

• Bir açlık dürtüsü ya da iç güdüsünden bahsetmek olasıdır.
• Ancak insan açlığını gidermek için değişik yollar ve yiyecek şeyler öğrenebilir; kendine yararlı bir besin yerine, tümden zararlı olanı da severek alabilir.

EGO Savunma Düzeneği

• Dış dünyadan gelen tehlikeli uyaran ve etkenlere karşı her canlının ortak savunma düzenekleri vardır.
• Ağır tehlikeli durumlarda organizma, ‘KAÇ YA DA SAVAŞ’ biçiminde temel savunma yollarına başvurur.

İlk Savunma Düzeneği: Bastırma

• Dürtü, anı ve deneyimlerin bilinçdışına itilmesi ve orada tutulmasıdır.
• Bastırma düzeneği, günlük yaşamın içinde dil sürçmeleri olarak da belirebilir.

İkinci Savunma Düzeneği: Yadsıma

• Benlik için tehlikeli olarak algılanan ve bunaltı doğurabilecek bir gerçeği yok saymak, görmemek
• Yadsıma düzeneği, günlük yaşamın içinde öfke, utanç ya da suçluluk duygusu doğurabilen eldre deneyimlerimizi yalnız bilinçdışına itmekle kalmayız; bunları biz hiç yaşamamışız gibi, başımızdan hiç geçmemiş gibi algılayabiliriz.

Üçüncü Savunma Düzeneği: Yansıtma

• Özürlerimizi yadsıdığımız, kendimize yakıştıramadığımız gibi, bunları başkalarında görmek de kolaydır.
• Yansıtma düzeneği ile birey, kendi içinde yadsıdığı bir dürtüyü başkalarında görür ya da başkalarının bu dürtüleri kendisinde gördüğünü sanır.

Dördüncü Savunma Düzeneği: Çözülme

• Çözülme, zihindeki birtakım düşünce ve duygu kümelerinin ya da karmaşaların bağlı oldukları olay ve yaşantılardan koparak, ayrılarak, özerkleşmeleri (otomatizma kazanmaları) ve benliği etkilemeleri sürecidir.

Beşinci Savunma Düzeneği: Yer Değiştirme

• Bir dürtünün ya da duygunun asıl nesnesinden başka bir nesneye yöneltilmesidir.
• Yer değiştirme düzeneği, doğal olarak rüyalarımızda görülür.

Altıncı Savunma Düzeneği: Kendine Yöneltme

• Sev diklerine kızınca kendi canını acıtan, başını duvara vuran, kendine ceza veren kişiler
• Kendine yöneltme düzeneği, bilinçdışı bir aldatıcı açıklama ile kendini rahatlatabilir.

Yedinci Savunma Düzeneği: Aklına Uygunlaştırma

• Akla yatkın görünen fakat sıkıntı vermeyecek bir neden, bir açıklama bulmak
• Aklına uygunlaştırma düzeneği, bilinçdışı bir aldatıcı açıklama ile kendini rahatlatabilir.

Sekizinci Savunma Düzeneği: Karşıt Tepki Kurma

• Kişi, içindeki kin, nefret ve kabalık eğilimlerine karşı kişi aşırı derecede kibar ve nazik olabilir.
• Karşıt tepki kurma düzeneği, bireyin içinde sürekli olarak onu uyaran ve sıkıştıran olumsuz dürtüler ve eğilimler canlılıklarını sürdürmekte, birey de kendi benliğini sürekli olarak bunların karşıtı davranış ve tutum örnekleriyle korumaya çalışmaktadır.

Dokuzuncu Savunma Düzeneği: Düşünelleştirme

• Yasak dürtülerin, anıların, yaşantıların, düşünsel (entelektüel) yetiler ve bilgilerle açıklanmaya çalışılması
• Düşünelleştirme düzeneği, kişi, sorunlarını bir tıp konusu olarak inceler, hastalığına adlar bulur, nedenlerini bilimsel terimlerle açıklar; bir hekim gibi konuşur.

Onuncu Savunma Düzeneği: Yalıtma

• Her yaşantının hem bilişsel hem duygusal yanları vardır.
• Yalıtma düzeneğinde her anının bilişsel yani bilme, tanıma ve anlama ile ilgili yanı tümü ile anımsanabilirken duygusal yanı ayrılarak bastırılır.

On Birinci Savunma Düzeneği: Dönme

• Ağır bir bunaltı insanın uzun süre dayanabileceği bir acı değildir; ne yolla olursa olsun, bunu yatıştırmaya çabalar.
• Dönme düzeneği, bilinç, uyaranlara kapatılarak benlik bunaltıdan uzak tutulmaktadır.

On İkinci Savunma Düzeneği: Somutlaştırma

• Eşyanın, uyaranların, olayların, geleceğe dönük tasarımların belirsizliği, karmaşıklığı, açık olmayışı sıkıntı, bunaltı verir.
• Somutlaştırma düzeneği, zihin açık ve somut olmayan, belirsiz olan şeyleri açık, somut ve belirli yapmaya yönelir.

On Üçüncü Savunma Düzeneği: Yapma-Bozma

• Kişinin gerçekte yaptığını düşündüğü olumsuz bir eylemi nötrleştirmek etkisini kaldırmak ve yapılmamış gibi saymak amacıyla yürütülen birtakım işlemler
• Yapma-Bozma düzeneği, hava-gazı musluğunu sık sık açıp kapatarak kontrol etmek ve ellerini kirlenmiş olarak algılamakta ve hemen arkasından ellerini uzun süre yıkayarak kirlenme duygusunu bozmaya çalışmaktadır.

On Dördüncü Savunma Düzeneği: Saplanma

• Çocuğun bir basamakta saplanıp kalmaları, daha doğrusu bir basamağın özelliklerini bırakamaması; onları sonraki basamağın gereklerine uyduramaması
• Saplanma düzeneği, bir gelişme döneminde aşırı engellenmiş olan kişi, yaşam boyunca doyurulmamış gereksinimlerinin özlemi ve arayışı içinde kalabilir.

On Beşinci Savunma Düzeneği: Gerileme

• Ulaşılmış bir gelişme dönemi kişi için ileri derecede bunaltı doğuracak nitelikte olursa, daha önceki bir döneme gerileme kişinin başvurabileceği bir savunma yoludur.
• Gerileme düzeneği, çocukluk çağında yeni bir kardeş gelince, çocuğun çişini, kakasını söylemeyi bırakması ‘ben de bebeğim’ dercesine bir gerilemedir.### Düş Kurma
• İnsan, gerçek dünyada doyum sağlayamadığı istek ve dürtülerini düşler kurarak doyurmaya çalışır.
• Çocuk oyun dünyasında düşler kurarken, bir yandan da bunlara biçim, ad vererek bunları gerçekleştirmeye çalışır.
• Ergenlik çağında da büyük bir tutku ile sevme ve sevilme, güçlü üstün olma düşlemleri çok sık görülür.

Özdeşim

• Özdeşim, kişinin başka bir kişinin özelliklerini, duygu ve davranış biçimlerini, değerlerini ve inançlarını benimseyerek; kendi benliğimize sindirip kişiliğimizin bir parçası durumuna getirmektir.
• Her insanın çocukluktan yetişkinlik çağına dek kullandığı bilinçdışı bir olgunlaşma ve savunma düzeneğidir.
• Özdeşim yalnızca belirli bir gelişme çağında ve yalnızca anne baba ile olmaz.
• İki üç yaşlarından gençlik çağına dek sürer.

Yüceleştirme

• Çocuk gelişirken, öğrenme, olgunlaşma ve özdeşim yapma süreçleri ile birçok doğal dürtüleri değişime uğrar.
• Kimi dürtüler nesnelerini ya da amaçlarını tümden değiştirirler, benlik için yapıcı, yaratıcı bir amaç ve nesne edinirler.
• Giderek bunlar toplum ve kişi için yararlı, beğenilen davranışları doğuran eğilimler olarak belirir.
• Çocukluk çağında özellikle 3-4 yaşlarından başlayarak, o döneme ve daha önceki dönemlere özgü saldırgan ve cinsel dürtülerin bir bölümü tümden amaç ve nesnelerini değiştirirler.
• Yüceleştirme, benliğin hizmetinde cinsellik ve saldırganlıktan arınmış dürtü enerjileri kalır.
• Örnek olarak, çocukluk çağında cinsel konuları bilme tutkusu oldukça yaygın ve etkin bir dürtünün belirtisidir.
• Bu eğilimin bir parçası cinsellikten sıyrılır; çocuğun bilmediği şeyleri öğrenme tutkusuna dönüşür.

Ego Savunma Düzenekleri

• Homeostasis ilkesi: organizmanın içindeki doğal dengesini sağlamak için gelişebilen denge bozucu uyarıları tanıma, değerlendirme ve korumaya yönelme yetileri vardır.
• Biyolojik koruyucu dizgeler: Hastalık yapabilecek mikroorganizmalara karşı vücudun savunma düzenekleri.
• Ruhsal-toplumsal gereksinimler: Biyolojik dürtülerin yanı sıra, toplumsal ve çevresel etkilerle gelişen önemli ruhsal-toplumsal gereksinimler ve güdüler vardır.
• Ego savunma düzenekleri: Dış tehlikelere karşı kullanılan savunmalar, çatışma ve bunaltıya karşı kullanılan benlik işlemleridir.

Bastırma Düzenekleri

• Bastırma: Dürtü, anı ve deneyimlerin bilinçdışına itilmesi ve orada tutulmasıdır.
• Bastırma belirtileri: Dil sürçmeleri, çeşitli dalgınlıklar, kasıtsız gibi görünen unutkanlıklar, atlamalar, ertelemeler, yanlış anlatımlar.

Yadsıma Düzenekleri

• Yadsıma: Benlik için tehlikeli olarak algılanan ve bunaltı doğurabilecek bir gerçeği yok saymak, görmemek.
• Yadsıma belirtileri: Özürlerimizi yadsıyıp, kendimize yakıştıramadığımız gibi, bunları başkalarında görmek de kolaydır.

Yansıtma Düzenekleri

• Yansıtma: Kendi içinde yadsıdığı bir dürtüyü başkalarında görür ya da başkalarının bu dürtüleri kendisinde gördüğünü sanır.
• Yansıtma belirtileri: Bende kin, öfke yok, onlarda var, bana karşı var.

Çözülme Düzenekleri

• Çözülme: Zihindeki birtakım düşünce ve duygu kümelerinin ya da karmaşaların bağlı oldukları olay ve yaşantılardan koparak, ayrılarak, özerkleşmeleri sürecidir.
• Çözülme belirtileri: Bir dürtünün ya da duygunun asıl nesnesinden başka bir nesneye yöneltilmesidir.

Yer Değiştirme Düzenekleri

• Yer değiştirme: Bir dürtünün ya da duygunun asıl nesnesinden başka bir nesneye yöneltilmesidir.
• Yer değiştirme belirtileri: Rüyalar, yer, biçim, kılık değiştirmiş ve birçok anlamın yoğunlaştırıldığı yaşantılardır.

Kendine Yöneltme Düzenekleri

• Kendine yöneltme: Sevdkilerine kızınca kendi canını acıtan, başını duvara vuran, kendine ceza veren kişiler.
• Kendine yöneltme belirtileri: Sevdkilerine kızınca kendi canını acıtan, başını duvara vuran, kendine ceza veren kişiler.

Akla Uygunlaştırma Düzenekleri

• Akla uygunlaştırma: Akla yatkın görünen fakat sıkıntı vermeyecek bir neden, bir açıklama bulmak.
• Akla uygunlaştırma belirtileri: Başkalarıyla kolay geçinemeyen, kendini sevdiremeyen ve insanları sevmeyen bir kişi ‘ben yalnızlıktan hoşlanırım’ diyerek bilinçdışı bir aldatıcı açıklama ile kendini rahatlatabilir.

Karşıt Tepki Kurma Düzenekleri

• Karşıt tepki kurma: Kişinin içinde sürekli olarak onu uyaran ve sıkıştıran olumsuz dürtüler ve eğilimler canlılıklarını sürdürmekte, birey de kendi benliğini sürekli olarak bunların karşıtı davranış ve tutum örnekleriyle korumaya çalışmaktadır.
• Karşıt tepki kurma belirtileri: Yaşanan bir olay hem yeri, zamanı, nedenleri gibi bilişsel yanları hem de bu olaya karşı bireyin duygusal tepkileri ile birlikte anımsanır.

Düşünselleştirme Düzenekleri

• Düşünselleştirme: Yasak dürtülerin, anıların, yaşantıların, düşünsel (entelektüel) yetiler ve bilgilerle açıklanmaya çalışılması.
• Düşünselleştirme belirtileri: Kişi, sorunlarını bir tıp konusu olarak inceler, hastalığına adlar bulur, nedenlerini bilimsel terimlerle açıklar; bir hekim gibi konuşur.

Yalıtma Düzenekleri

• Yalıtma: Her anının bilişsel yani bilme, tanıma ve anlama ile ilgili yanı tümü ile anımsanabilirken duygusal yanı ayrılarak bastırılır.
• Yalıtma belirtileri: Kişinin çocuklukta yaşadığı hoş ya da acı bir olayı kuru kuruya hiçbir duygu yükü olmaksızın anımsar ve anlatır.

Döndürme Düzenekleri

• Döndürme: Ağır bir bunaltı insanın uzun süre dayanabileceği bir acı değil; ne yolla olursa olsun, bunu yatıştırmaya çabalar.
• Döndürme belirtileri: Bir süre için bilinç, uyaranlara kapatılarak benlik bunaltıdan uzak tutulmaktadır.

Somutlaştırma Düzenekleri

• Somutlaştırma: Eşyanın, uyaranların, olayların, geleceğe dönük tasarımların belirsizliği, karmaşıklığı, açık olmayışı sıkıntı, bunaltı verir.
• Somutlaştırma belirtileri: Kaynağı ve nedeni belli olmayan bunaltı ve sıkıntıların giderilebilmesi için, sıkıntı ve bunaltının belli somut bir şeye, bir nedene, bir duruma bağlanması da insanın başvurduğu önemli savunma düzeneklerindendir.

Yapma Bozma Düzenekleri

• Yapma Bozma: Kişi gerçekte yaptığını düşündüğü olumsuz bir eylemi nötrleştirmek etkisini kaldırmak ve yapılmamış gibi saymak amacıyla yürütülen birtakım işlemler.
• Yapma Bozma belirtileri: Hava-gazı musluğunu sık sık açıp kapatarak kontrol etmek, el yıkama zorlantısında birey ellerini kirlenmiş olarak algılamakta ve hemen arkasından ellerini uzun süre yıkayarak kirlenme duygusunu bozmaya çalışmaktadır.

Saplanma Düzenekleri

• Saplanma: Çocuğun bir basamakta saplanıp kalmaları, daha doğrusu bir basamağın özelliklerini bırakamaması; onları sonraki basamağın gereklerine uyduramaması.
• Saplanma belirtileri: Biyolojik dürtülerin yanı sıra çoğu kez bu dürtülerden kaynaklanarak gelişen, önemli ruhsal-toplumsal gereksinimler ve güdüler vardır.

Gerileme Düzenekleri

• Gerileme: Ulaşılmış bir gelişme dönemi kişi için ileri derecede bunaltı doğuracak nitelikte olursa, daha önceki bir döneme gerileme kişinin başvurabileceği bir savunma yoludur.
• Gerileme belirtileri: Çocukluk çağında yeni bir kardeş gelince, çocuğun çişini, kakasını söylemeyi bırakması ‘ben de bebeğim’ dercesine bir gerilemedir.### Düş Kurma
• İnsan, gerçek dünyada doyum sağlayamadığı istek ve dürtülerini düşler kurarak doyurmaya çalışır.
• Çocuk oyun dünyasında düşler kurarken, bir yandan da bunlara biçim, ad vererek bunları gerçekleştirmeye çalışır.
• Ergenlik çağında da büyük bir tutku ile sevme ve sevilme, güçlü üstün olma düşlemleri çok sık görülür.

Özdeşim

• Özdeşim, kişinin başka bir kişinin özelliklerini, duygu ve davranış biçimlerini, değerlerini ve inançlarını benimseyerek; kendi benliğimize sindirip kişiliğimizin bir parçası durumuna getirmektir.
• Her insanın çocukluktan yetişkinlik çağına dek kullandığı bilinçdışı bir olgunlaşma ve savunma düzeneğidir.
• Özdeşim yalnızca belirli bir gelişme çağında ve yalnızca anne baba ile olmaz.
• İki üç yaşlarından gençlik çağına dek sürer.

Yüceleştirme

• Çocuk gelişirken, öğrenme, olgunlaşma ve özdeşim yapma süreçleri ile birçok doğal dürtüleri değişime uğrar.
• Kimi dürtüler nesnelerini ya da amaçlarını tümden değiştirirler, benlik için yapıcı, yaratıcı bir amaç ve nesne edinirler.
• Giderek bunlar toplum ve kişi için yararlı, beğenilen davranışları doğuran eğilimler olarak belirir.
• Çocukluk çağında özellikle 3-4 yaşlarından başlayarak, o döneme ve daha önceki dönemlere özgü saldırgan ve cinsel dürtülerin bir bölümü tümden amaç ve nesnelerini değiştirirler.
• Yüceleştirme, benliğin hizmetinde cinsellik ve saldırganlıktan arınmış dürtü enerjileri kalır.
• Örnek olarak, çocukluk çağında cinsel konuları bilme tutkusu oldukça yaygın ve etkin bir dürtünün belirtisidir.
• Bu eğilimin bir parçası cinsellikten sıyrılır; çocuğun bilmediği şeyleri öğrenme tutkusuna dönüşür.

İnvaziv (Mikroinvaziv) Karsinom

• Tumor tanımı:
  • Neoplazi: Kalıcı, anormal ve göreceli olarak otonom hücre üremesi
  • Kalıcı hücresel defekt
  • Hücre genetik yapısına geçen yeni kod
  • Pek çok faktör etkisinde gelişme
  • Bir kere geliştikten sonra zamandan bağımsızlaşma
• Tüm tümörler konağa muhtaçtır:
  • Beslenme
  • Vasküler destek

İsimlendirme

• Tüm tümörlerin davranışına göre:
  • Benign
  • Malign

Tumor Yapısı

• Tümörler 2 temel dokudan oluşur:
  • Parankim: Prolifere olan neoplastik/tümöral hücreler
  • Stroma: Kan damarları ve bağ dokusu
    • Parankim için çatı
    • Yeterli vasküler destek

Stroma

• Stromal destek az ise:
  • Yumuşak ve etsi kıvamda tümörler (Lenfoma, beyin tümörleri, medüller meme karsinomu)
• Parankimal hücreler bol kollagen içeren stroma yapımını uyarabilir:
  • Desmoplazi-desmoplastik reaksiyon
  • Taş gibi sert kıvam (Skiröz meme karsinomu)

Sınıflandırma

• Etyolojiye göre:
  • Etyoloji tam anlaşılmış değil
  • Multifaktöryel/tek etkenli değil
  • Aynı ajan---Değişik tümör tipleri
  • Aynı tümör--- değişik faktörler

Sınıflama

• Embriyojenik:
  • Geçerliliği süren bir konsept değil
  • Blastom eki embriyolojik hücrelerin tümörleri için kullanılır (Nefroblastom, nöroblastom, retinoblastom, hepatoblastom)
• Yerleşime (bölgeye veya organa) göre:
  • Organlar---Değişik dokular
  • Değişik tümörler
  • Tümörün köken aldığı organdan çok doku tipi tümörün davranışını belirler

Makroskopik Özellikleri

• Değişken
• Sabit değil
• Değişik renkler
• Yapı
• Kıvam
• Köken aldığı dokudan farklı

Tümörlerin Oluşturduğu Makroskopik Görünümler

• Polipoid (polipöz)
• Nodül
• Papiller
• Vejetan
• Ülserovejetan
• Ülseratif
• Ülseroinfiltratif
• Diffuz infiltratif

Barsak Lümeninde Polipöz Kitle

• Sapla mukazal yüzeye tutunan
• Genellikle yuvarlak, düzgün yüzeyli kitle
• Saplal tabanla oturan tip=Sessil
• Benign tümör (adenom)

Benign Tümörler

• Sferik, ovoid
• Kapsüllü (istisnai durumlar vardır)
• İyi sınırlı
• Serbestçe hareket eden
• Makroskopik görünümü uniform
• Regressif değişiklikler---kanama, infarkt, fibrozis (makroskopide uniformite kaybı)
• Mitoz sayısı düşük
• Köken aldığı dokuya benzer

Malign Tümörler

• Düzensiz şekil
• Belirsiz sınır
• Komşu dokuya yayılma (Fikse)
• Karsinom---çok sert kıvamlı
• Sarkom---etsi/elastik kıvamda
• Regressif değişiklikler yaygın
• Çok sayıda mitoz
• Yüksek proliferatif aktivite
• Atipik mitoz (tripolar, quadripolar veya multipolar)