ایمنی اکتسابی و واکسیناسیون

معرفی ایمنی

• دفاع از بدن در برابر عوامل بیگانه با دو سازوکار ایمنی ذاتی و اکتسابی انجام می‌شود.

ایمنی اکتسابی

• ایمنی اکتسابی دارای دو ویژگی مهم اختصاصیت و حافظه است که اساس واکسیناسیون را تشکیل می‌دهند.
• حافظه در مواجهه مجدد با پاتوژن، پاسخ ایمنی را سریع‌تر و قوی‌تر می‌کند.
• پاسخ ایمنی اکتسابی به دو دسته طبیعی و مصنوعی و هر کدام به اکتیو و پسیو تقسیم می شوند.
• ایمنی طبیعی فعال: بدن به طور طبیعی در معرض بیماری قرار می‌گیرد و در پاسخ، محصولات ایمنی (همورال یا سلولی) تولید می‌کند.
• ایمنی طبیعی پسیو: آنتی‌بادی‌ها از طریق مادر به جنین منتقل می‌شوند.
• ایمنی مصنوعی فعال: واکسیناسیون که در آن پاتوژن یا بخشی از آن به صورت مصنوعی به سیستم ایمنی معرفی می‌شود تا پاسخ ایمنی ایجاد شود.
• ایمنی مصنوعی پسیو: تزریق محصولات ایمنی آماده مانند آنتی‌توکسین مار و ایمنوگلوبولین‌ها (IVIG) به بدن.
• هدف واکسیناسیون ایجاد پاسخ ایمنی مناسب و اختصاصی علیه پاتوژن بدون آسیب یا عارضه جانبی است.

تاریخچه واکسیناسیون

• اولین بار ادوارد جنر از فرایند آبله‌کوبی جهت تلقیح بثورات خشک اطراف زخم آبله به پوست افراد استفاده کرد، البته گاهی همراه با بیمارشدن افراد هم بود.
• جنر از بثورات آبله گاوی برای ایمن‌سازی انسان استفاده کرد و اصطلاح VACCIN به معنای «برگرفته از گاو» است، از اینجا گرفته شده است.
• پاستور با کشت کهنه و حرارت‌دهی باکتری سیاه زخم، آن را تضعیف و برای ایمن‌سازی استفاده کرد.
• اساس کار در ایمن‌سازی بهره‌گیری از سویه‌های تضعیف‌شده پاتوژن‌ها است که قادر به ایجاد بیماری نیستند، اما سیستم ایمنی اکتسابی را تحریک می‌کنند.
• واکسیناسیون بر سلامت، اقتصاد و وضعیت اجتماعی کشورها تأثیرگذار است.
• از زمان کشف اصول واکسیناسیون، بیش از 30 رده از بیماری‌ها واکسن‌های تأیید شده و ایمن دارند.

مزایای واکسن

• ایجاد ایمنی طولانی‌مدت با دوز کمتر، عملکرد پیشگیرانه و درمانی و عدم ایجاد مقاومت دارویی از مزایای واکسن است.
• هدف اصلی ، القای پاسخ ایمنی اختصاصی است اما در سیستم با شروع واکسن، ابتدا با القای یک پاسخ ایمنی ذاتی قوی عمل می کند:
• ارائه آنتی‌ژن را تقویت و منجر به ایمنی اختصاصی می‌شود.
• ایجاد حافظه ایمونولوژیک با تولید مداوم آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های حافظه
• باعث حفاظت طولانی‌مدت می‌شود و در مواجهه مجدد، پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد می‌کند.
• ایمنی همورال نقش اصلی را دارد ولی فعال‌سازی ایمنی سلولی (به ویژه Thelper) و ایمنی ذاتی حیاتی است.
• پاسخ ایمنی یک پاسخ در واقع ترکیبی از ایمنی همورال، سلولی و ذاتی است.
• بسیاری از واکسیناسیون ها، به‌طور مثال واکسن علیه تومورها، ایمنی سلولی را هدف قرار می‌دهند.

انواع محافظت در واکسیناسیون

• در طراحی واکسیناسیون باید گروه هدف واکسن تعیین شود.
• سه نوع حفاظت وجود دارد:
  • فردی (واکسن‌های مسافرتی)
  • اجتماعی (واکسن های پاندمی و ...)
  • زنان باردار (حفاظت از نوزاد از طریق انتقال آنتی‌بادی).

ویژگی‌های یک واکسن ایده‌آل

• ایمن بودن (حداکثری) و عوارض جانبی (حداقلی)
• استفاده از کمترین مقدار ایمونوژن با قابلیت ایجاد محافظت طولانی‌مدت.
• توانایی و اثربخشی حداکثری.
• عملکرد پیشگیرانه و درمانی
• استفاده در کمترین دوز
• تجویز آسان
• چند ظرفیتی بودن.

طبقه‌بندی انواع واکسن‌ها

• از نظر ساختار، نحوه تولید و فناوری مورد نیاز به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند.
• نسل‌ها:
  • استفاده از کل پاتوژن
  • واکسن‌های زیرواحدی و نوترکیب
  • واکسن‌های مبتنی ماده ژنتیکی.
• نسل اول، استفاده از کل پاتوژن به صورت واکسن‌های ضعیف یا کشته‌شده بر اساس تحقیقات پاستور و جنر است.
• این واکسن‌ها چون چرخه‌ای مشابه پاتوژن حقیقی طی می‌کنند پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد می‌کنند و قابلیت تحریک ایمنی ذاتی و تخصصی قوی را دارند محافظت طولانی مدت ایجاد میکنند .
• در حالت نادر ممکن است بیماری ایجاد شود.
• پاتوژن در مراحلی از ساخت با شرایط سخت تضعیف عامل بیماری زایی خود را از دست می دهد ولی پاتوژن توانایی تقسیم و تکثیر دارد.
• واکسن نیاز به دوز کمتر برای القای ایمنی القای ایمنی گله ای مناسب است. همچنین علاوه بر ایمنی همورال ایمنی سلولی قوی ایجاد می کند.
• واکسن‌های ضعیف‌شده در افراد با نقص ایمنی و زنان باردار منع مصرف دارند

واکسن‌های غیرفعال

• مانند سیاه سرفه و هپاتیت A از نسل اول هستند که قابلیت تکثیر و چرخه طبیعی را جهت امنیت و پایداری بیشتر از دست می دهند.
• به اجوانت و دوزهای تقویتی نیاز دارا و ایمنی زایی کمتر است

نسل دوم

• درنسل دوم از زیر واحدهای پاتوژن جهت تحریک ایمنی استفاده می شود و شامل واکسن های نوترکیبو کونژوگه وزیز واحدی واجزا
• واکس‌ زیر واحدی مثل هپاتیت B وزهاری از سیاه سرفه است که بجای کل پاتوژن از کپشول ۀماده وراثتی و محتویات پروتیینی است
• ایمنی زایی کمتر است ونیاز به اجوانت دارد اما خطرات احتمالی آن نسبت به نسل اول بشدت کاهش یافته است
• استفاده از سموم باکتری ها که با حرارت و فرمالدهید مثل توگیزوئیت کزاز و پلی ساکاریدهای کپسول همانند مننگوکوک نمونه های دیگر از این ایمنی سازی اند دیگر اکسن های نسل دوم اکسن کونژوگه هسنئ که درانها پلی ساکارید به پروتیین حامل متصل شده است که در آن پلی ساکارید ای امتی هومورال غیر وابسته می تواند ایجاد کند این پروتیین قادر است ایمنی سلولی وا وابسته به tcell فعال کند. پروتیین حامل علاوه بر تچریک ایمنی سعلولی می تواند نقش ادجوانت یا حتی پروتیٔن پاتوژن دیگر مثل توکپیکزو. کزاز یا. دبیفتری باشد تا به اایمنی چند گانع ۀیدا. د. منگنوکوک هموفلییس انفکونز
• در واکسن نوترکیب اهاد با تعیین تیوتوالی ژنومی انتی ژن

نسل سوم

• واکسن ها بر پایه ماده ی ژنتیکی مثل rna. و. dna. و به میزبان در طی یک فرایند این خود ایمنی واکسن ها سبب بروز می شود و ایمنی را القا میکنند

مزایای واکسن نسل ۳

محدودیت واکسن های پروتیئنی و پپتید رایج را ندارند قادر به ایمن سازی د برابر چنتا سویه هستند واجنذ شرایط هستند تولید اجتی ژن طبیعی وبه دزستی برای ستعتپ ایمنی وادر هستند وادر ایمنی همورال هموسلولی و مخاطی ها می هتواند مصصنیت پایدار یجاد کند عدم پاسر برعلیه تزریق همیهت انز به دلیل تفاوت .واکنسوم جمعیت 1فاکتور ها ؤداخی ژنتک جمعیتن عوامل .ژنی

ترریق وتکثیر و...

باید احتیاط کرد همانطور که ه یاد دارید اانتی ژن د سل 1-3