Аллергия туралы жалпы ақпарат

Аллергия туралы жалпы ақпарат

• Аллергия - антигендік заттардың әсерінен жасушалардың, тіндердің және мүшелердің зақымдалуымен жүретін ағзаның иммундық реакциясы.
• Барлық аллергиялық ауруларға ортақ нәрсе: антиген+антидене комплексінің әсерінен ағза жасушалары мен тіндерінің зақымдалуы.
• Антиген ағзаға қайтадан түскенде ғана ауру пайда болады.

Аллергиялық аурулардың этиологиясы

• Аллергиялық ауруларды тудыратын себептер аллергендер деп аталады.
• Сыртқы орта жағдайлары мен ағза реактивтілігінің жағдайы да әсер етеді.
• Аллергендер - макромолекулалы бөгде заттар.
• Галтендер - антигендік қасиетін ағзаға түскеннен кейін белоктармен қосылып іске асыратын химиялық заттар.

Аллергендердің жіктелуі

• Тұрмыстық аллергендер: өсімдік шаң тозаңдары, үй тозаңы, жануарлардың жүні, қайызғағы, үй құстарының жүні, кір жууға арналған заттар.
• Микробтық: микроорганизмдер, кандидалар, трихофиттер, эпидермафиттер, актиномицеттер, туберкулез қоздырғышы, токсоплазмоз, бруцеллез, қызылша вирусы, инфекциялық гепатит, герпес.
• Тағамдық: сиыр сүті, жұмыртқа ақуызы, ет, балық, жұмыртқа, цитрусты өсімдіктер, кофе, какао, жаңғақ.
• Дәрілік: вакциналар, сарысулар, инсулин, йод, мышьяк, сынап препараттары, антибиотиктер, сульфаниламидтер, дәрумендер.

Аллергиялық реакциялардың жіктелуі

• Р. Куктың 1930 жылғы жіктемесі бойынша барлық аллергиялық реакциялар екі топқа бөлінеді: жылдам және баяу дамитын реакциялар.
• Жіктеме аллерген ағзаға қайта түскеннен кейін аллергиялық реакцияның даму уақытына негізделген.
• Жылдам дамитын аллергиялық реакция, аллерген ағзага қайта түскен соң 15-20 минут ішінде дамиды.
• Баяу дамитын түрі 24-48 сагаттан кейін дамиды.

Жылдам дамитын аллергиялық реакциялар

• Анафилактикалық шок
• Тыныс демікпесінің атопиялық түрі
• Поллиноз
• Квинке ісінуі
• Аллергиялық есекжем
• Сарысу ауруы

Баяу дамитын аллергиялық реакциялар

• Жанасу дерматиті
• Вакцинадан кейінгі энцефаломиелит
• Туберкулезді анықтайтын Манту сынамасы

П. Джелл мен Р. Кумбстың жіктемесі

• Патогенездік принципке негізделген және иммундық процестердің механизміне негізделген.
• І тип (жылдам дамитын): екі түрге бөлінеді:реагенді (IgE антиденелері) және анафилактикалық (IgE G\4 антиденелері), анафилактикалық шок кезінде байқалады.
• ІІ тип (цитотоксикалық): өз клеткаларына қарсы IgE и IgG антиденелері түзіледі (аутоиммунды гемолиздік, миостения).
• III тип (иммунокомплексті): аллергендер мен аутоаллергендер IgG немесе IgM антиденелермен қосылып комплекс түзеді, тіндерді зақымдайды.
• IV тип (баяу типті жоғарғы сезімталдық): сенсибилизацияланған лимфоциттердің (т-эффектор) түзілуімен сипатталады (аллергиялық жанасулық дерматит, транспланттанттың иесіне қарсы реакция).

Аллергиялық реакциялардың жалпы патогенезі

• Үш саты: иммундық реакциялар, биохимиялық реакциялар, клиникалық көріністер.
• Иммундық реакциялар: аллерген алғаш түскенде аллергиялық антиденелердің түзілуі және жинақталуы.
• Биохимиялық реакциялар: белсенді заттардың (қабыну медиаторлары) түзілуі және бөлінуі.
• Клиникалық көріністер: қабыну медиаторларына жауап ретінде тіндерде, мүшелерде және жасушаларда өзгерістер дамиды.

Аллергиялық реакцияның I типі (реагинді типі)

• IgE антиденелерінің өндірілуімен сипатталады.
• IgE антиденелерінің қасиеттері: цитотропты, жасушалармен тіндерге жабысып, оларды зақымдайды.
• Антиденелердің клеткаларға жабысуы арнайы рецепторлардың көмегімен іске асады.

Аллергиялық реакцияның реагенді типінің даму сатылары

• Иммунды реакциялар: IgE көп түзілуі, аллерген ағзаға алғаш түскенде Т және В лимфоциттерді өзгерістерге ұшыратады.
• Биохимиялық реакциялар: толық жасушалар мен базофильдер қызметі күшейеді, гистамин, гепарин, эозинофильдердің хемотоксистік факторлары бөлінеді.
• Клиникалық көріністер: медиаторлардың әсерінен микроциркуляциялық арна тамырларының өткізгіштігі артады, ісіну мен кілегейлі қабыну дамиды.

Тыныс демікпесі

• Бронхтардың өткізгіштігінің бұзылуына байланысты болатын, экспираторлы тұншығу ұстамаларымен сипатталатын өкпенің созылмалы ауруы.
• Атопиялық (инфекциялық емес аллергиялық) және инфекциялық аллергиялық түрлері бар.
• Патогенезі: иммунологиялық және иммундық емес механизмдер, бронхтардың тонусын реттейтін жүйке жүйесінің тепе-теңдігінің бұзылуы, жоғарғы сезімталдық және бронхтардың реактивтілігі.
• Емдеу: этиологиялық факторды аластату және клиникалық бұзылыстарды емдеу.

Поллиноз

• Өсімдіктердің шаңдарымен шақырылатын бір топ аллергиялық аурулар.
• Ауру жыл мезгіліне байланысты дамиды.