Aile Hekimliği Palpasyon

Palpasyon

• Palpasyon, elle, dokunarak ya da bastırarak yapılan muayene türüdür.
• Önce normali bilmemiz gerekir, hastanın vücudunda dışarıdan görülemeyenler hakkında ve gözle görülebilen şeyler hakkında daha detaylı bilgi edinmemizi sağlar.

Palpasyon Teknikleri

• Iceberg doku konturları
• Dokunun derinliği
• Yoğunluk (kıvam), hekimin baş ve işaret parmakları arasında dokuyu sıkıştırması ile anlaşılır.

Bimanuel Palpasyon

• Her iki elin işaret ve orta parmakları veya bir elin 2.3. parmakları kullanılır.
• Bimanuel derin palpasyon, dalak ve karaciğer muayenesinde yapılmalıdır.

Tiroid Palpasyonu

• Tiroid bezi muayenesinde önden ve arkadan manipüle edilerek muayene yapılır.
• Hastaya yutkunması söylenir, bu şekilde bezdeki nodüller, bez büyüklüğü daha rahat anlaşılır.

Mikrobiyolojiye Giriş

• Mikrop: Mikroskopla görülebilen canlılar
• Mikrobiyoloji: Mikropları inceleyen bilim dalı
• Mikrobiyoloji dalları: Bakteriyoloji, Viroloji, Parazitoloji, Mikoloji

Tıp Mikrobiyolojisi

• Tıp mikrobiyolojisi: İnsanlarda hastalık yapan mikropları ve bu mikropların insanlarla olan etkileşimini inceleyen bilim dalı
• Klinik mikrobiyoloji: Hastadan alınan klinik örneklerdeki mikropları ayırıp, tanı koyan bilim dalı

Canlılar Alemi

• R.H.Whittaker (1959) - Ökaryotlar ve Prokaryotlar
• Ökaryotlar: Bitkiler, Hayvanlar, Protozoonlar, Mantarlar
• Prokaryotlar: Arkebakteriler, Siyanobakteriler, Bakteriler

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücreler Arasındaki Farklar

• Çekirdek zarı: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Çekirdekcik: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Kromozom: Prokaryotlarda çembersel tek bir DNA, Ökaryotlarda birden fazla düz
• Mitoz bölünme: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Hücre duvarı: Prokaryotlarda peptidoglikan var, Ökaryotlarda peptidoglikan yok
• Sterol: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda genellikle bulunur

Endospor

• Gram (+) bakterilerde bulunan
• Dış ortam koşullarına dayanıklı
• 100 oC'nin üstünde ısıtılmaya, kurumaya, radyasyona ve kimyasal ajanlara dirençli
• Kalsiyum dipikolinat
• Bakteri endosporları üreme elemanı değildir
• Endospor oluşturan bakteriler: Bacillus, Clostridium, Sporosarcina

İnsanda Hastalık Yapan Etkenler

• Hücresel yapısı olanlar: Prokaryotlar, Ökaryotlar
• Hücresel yapısı olmayanlar: Virüsler, Viroidler, Prionlar

İnsanda Hastalık Yapan Etkenlerin Özellikleri

• Hücresel yapı: Virüsler yok, Bakteriler var, Mantarlar var, Protozoonlar var
• Büyüklük (µm): Virüsler 0,02-2, Bakteriler 1-5, Mantarlar 3-10, Protozoonlar 15-25
• Nükleik asit: Virüsler RNA veya DNA, Bakteriler RNA + DNA, Mantarlar RNA + DNA, Protozoonlar RNA + DNA
• Çekirdek tipi: Virüsler çekirdek yok, Bakteriler prokaryotik, Mantarlar ökaryotik, Protozoonlar ökaryotik

Mikropların Boyutları

• Bakterilerin boyutları μm ile belirtilir
• Mikrometre = μm
• Bakterilerin büyüklükleri türe göre farklı

Morfolojik Özelliklerine Göre

• Hücre şekli
• Hücre büyüklüğü
• Koloni morfolojisi
• İnce yapıya ait özellikler
• Boyanma özelliği
• Siller ve flagella
• Hareket mekanizması
• Endospor şekli ve yeri
• Spor morfolojisi ve yeri
• Hücredeki iç cisimler
• Renk

Fizyolojik ve Metabolik Özelliklerine Göre

• Karbon ve azot kaynaklarına
• Hücre duvar yapısına
• Enerji kaynaklarına
• Fermantasyon ürünlerine
• Beslenme tipine
• Çoğalma için gerekli ısı derecesine
• Işık saçma (Luminesans) özelliğine
• Enerji dönüşüm mekanizmalarına
• Hareket özelliğine
• Oksijenle ilişkisine
• Çoğalma için gerekli pH derecesine
• Fotosentez pigmentlerine
• Tuz gereksinimine ve toleransına
• Oluşturulan 2.metabolitlere
• Metabolik inhibitör ve antibiyotiklere duyarlılıklarına

Kimyasal Özelliklerine Göre

• Hücre duvarı (Murein yapısı)
• Yağ asitleri
• DNA ve RNA'nın kimyasal yapısına

Bakterilerin Morfolojisi

• Yuvarlağımsı bakteriler: KOK
• İkişerli : diplokok
• Dörderli : tetrad
• Balya şeklinde : sarsin
• Zincir şeklinde : streptokok
• Salkım şeklinde: stafilokok
• Gonokoklar, kahve tanesi gibi
• Pnömokoklar, mum alevi şeklinde

Çomak Biçiminde Olanlar: BASİL

• Boyları enlerinden uzun
• Düz veya hafif bükülmüş
• Aktinomisetler dallanmış

Sarmal Bakteriler

• Sert vücutlu
• Tek kıvrımlı
• Çok kıvrımlı
• Sert vücutlu olmayan
• Spiroketler
• Treponema
• Borrelia
• Leptospira

Gram Pozitif ve Gram Negatif

• Hans Christian Gram (1884)
• Gram pozitif bakteriler
• Gram negatif bakteriler
• Gram boyama
• Gram pozitif ve Gram negatif

Gram Negatif ve Pozitif Bakterilerin Ayırt Edici Özellikleri

• Hücre duvarı
• Peptidoglikan miktarı
• Lipid miktarı
• Hücre şekli
• Çoğalma
• Dış membran
• Taykoik asit
• Spor

Duvar Yapısına Göre Bakteri Grupları

• Firmicutes: kalın ve kuvvetli duvarlı
• Gracilicutes: zayıf ve ince duvarlı
• Tenericutes: duvarsız
• Mendosicutes: hücre duvarları kusurlu ve muramik asitsiz

Bakteri Genetiği

• Bakterilerde direnç genlerinin aktarımı
• Transformasyon
• Transdüksiyon
• Konjugasyon

Transformasyon

• Verici hücreden ortama bırakılan DNA'nın alıcı hücreye geçmesi

Transdüksiyon

• Bakteriyofaj aracılığı ile bir bakteriden diğerine genetik madde aktarımı

Bakteriyofaj

• Genetik madde ve protein kılıf
• Bakteriyi infekte eder ve eritirler
• Sıvı besiyerinde berraklaşma, katı besiyerinde şeffaf plaklar (bakteriyofaj plağı) oluşur

Konjugasyon

• Verici ve alıcı hücre yan yana gelir ve bir köprü oluşur, genetik madde geçer

Mikrobiyolojiye Giriş

• Mikrop: Mikroskopla görülebilen canlılar
• Mikrobiyoloji: Mikropları inceleyen bilim dalı
• Mikrobiyolojnin dalları: Bakteriyoloji, Viroloji, Parazitoloji (Helmintoloji, Protozooloji), Mikoloji

Tıp Mikrobiyolojisi

• İnsanlarda hastalık yapan mikropları ve bu mikropların insanlarla olan etkileşimini inceleyen bilim dalı
• Klinik mikrobiyoloji: Hastadan alınan klinik örneklerdeki (kan, balgam, dışkı, idrar vb.) mikropları ayırıp, tanı koyan bilim dalı

Canlılar Alemi

• R. H. Whittaker (1959) tarafından önerilen canlılar alemi sistemi
• Ökaryotlar: Bitkiler, Hayvanlar, Protozoonlar, Mantarlar
• Prokaryotlar: Arkebakteriler (Archaebacteria), Siyanobakteriler (Cyanobacteria), Bakteriler (Bacteria)

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücreler Arasındaki Farklar

• Çekirdek zarı: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Çekirdekcik (nucleolus): Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Kromozom: Prokaryotlarda çembersel tek bir DNA, Ökaryotlarda birden fazla düz
• Mitoz bölünme: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Hücre duvarı: Prokaryotlarda peptidoglikan var, Ökaryotlarda peptidoglikan yok (Mikoplazmalar hariç)
• Sterol: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda genellikle bulunur (Mikoplazmalar hariç)

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücreler Arasındaki Farklar (Devam)

• Mitokondriyum: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Kloroplast: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Golgi cisimciği: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Lizozomlar: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Ribozomlar: Prokaryotlarda 70s (50s+30s alt ünite), Ökaryotlarda 80s (60s+40s alt ünite)
• Endoplazmik retikulum: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Mesozom: Prokaryotlarda var, Ökaryotlarda yok

Bakteri Morfolojisi

• Kapsüllü bakteri
• Kirpik şekilleri:
  • Monotrichia (V. cholerae)
  • Lophotrichia
  • Amphitrichia
  • Peritrichia (E. coli)
• Endospor: Gram (+) bakterilerde bulunan, dış ortam koşullarına dayanıklı, 100 oC'nin üstünde ısıtılmaya, kurumaya, radyasyona ve kimyasal ajanlara dirençli

İnsan Hastalık Etkenleri

• Hücresel yapısı olanlar:
  • Prokaryotlar: Bakteriler
  • Ökaryotlar: Protozoonlar, Mantarlar
• Hücresel yapısı olmayanlar:
  • Virüsler
  • Viroidler
  • Prionlar

İnsan Hastalık Etkenlerinin Özellikleri

• Hücresel yapı: Virüsler yok, Bakteriler var, Mantarlar var, Protozoonlar var
• Büyüklük (µm): Virüsler 0,02-2, Bakteriler 1-5, Mantarlar 3-10, Protozoonlar 15-25
• Nükleik asit: Virüsler RNA veya DNA, Bakteriler RNA + DNA, Mantarlar RNA + DNA, Protozoonlar RNA + DNA
• Çekirdek tipi: Virüsler çekirdek yok, Bakteriler prokaryotik, Mantarlar ökaryotik, Protozoonlar ökaryotik
• Ribozom: Virüsler yok, Bakteriler 70s, Mantarlar 80s, Protozoonlar 80s
• Mitokondri: Virüsler yok, Bakteriler yok, Mantarlar var, Protozoonlar var

Mikropların Boyutları

• Bakterilerin boyutları μm ile belirtilir
• Mikrometre = μm
• Bakterilerin büyüklükleri türe göre farklı
• Brucella; 1-2/0.2-0.4 μm
• Mikoplazma; 0.3 μm (poxvirus)

Mikrobiyolojiye Giriş

• Mikrop: Mikroskopla görülebilen canlılar
• Mikrobiyoloji: Mikropları inceleyen bilim dalı
• Mikrobiyolojnin dalları: Bakteriyoloji, Viroloji, Parazitoloji (Helmintoloji, Protozooloji), Mikoloji

Tıp Mikrobiyolojisi

• İnsanlarda hastalık yapan mikropları ve bu mikropların insanlarla olan etkileşimini inceleyen bilim dalı
• Klinik mikrobiyoloji: Hastadan alınan klinik örneklerdeki (kan, balgam, dışkı, idrar vb.) mikropları ayırıp, tanı koyan bilim dalı

Canlılar Alemi

• R. H. Whittaker (1959) tarafından önerilen canlılar alemi sistemi
• Ökaryotlar: Bitkiler, Hayvanlar, Protozoonlar, Mantarlar
• Prokaryotlar: Arkebakteriler (Archaebacteria), Siyanobakteriler (Cyanobacteria), Bakteriler (Bacteria)

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücreler Arasındaki Farklar

• Çekirdek zarı: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Çekirdekcik (nucleolus): Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Kromozom: Prokaryotlarda çembersel tek bir DNA, Ökaryotlarda birden fazla düz
• Mitoz bölünme: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Hücre duvarı: Prokaryotlarda peptidoglikan var, Ökaryotlarda peptidoglikan yok (Mikoplazmalar hariç)
• Sterol: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda genellikle bulunur (Mikoplazmalar hariç)

Prokaryotik ve Ökaryotik Hücreler Arasındaki Farklar (Devam)

• Mitokondriyum: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Kloroplast: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Golgi cisimciği: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Lizozomlar: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Ribozomlar: Prokaryotlarda 70s (50s+30s alt ünite), Ökaryotlarda 80s (60s+40s alt ünite)
• Endoplazmik retikulum: Prokaryotlarda yok, Ökaryotlarda var
• Mesozom: Prokaryotlarda var, Ökaryotlarda yok

Bakteri Morfolojisi

• Kapsüllü bakteri
• Kirpik şekilleri:
  • Monotrichia (V. cholerae)
  • Lophotrichia
  • Amphitrichia
  • Peritrichia (E. coli)
• Endospor: Gram (+) bakterilerde bulunan, dış ortam koşullarına dayanıklı, 100 oC'nin üstünde ısıtılmaya, kurumaya, radyasyona ve kimyasal ajanlara dirençli

İnsan Hastalık Etkenleri

• Hücresel yapısı olanlar:
  • Prokaryotlar: Bakteriler
  • Ökaryotlar: Protozoonlar, Mantarlar
• Hücresel yapısı olmayanlar:
  • Virüsler
  • Viroidler
  • Prionlar

İnsan Hastalık Etkenlerinin Özellikleri

• Hücresel yapı: Virüsler yok, Bakteriler var, Mantarlar var, Protozoonlar var
• Büyüklük (µm): Virüsler 0,02-2, Bakteriler 1-5, Mantarlar 3-10, Protozoonlar 15-25
• Nükleik asit: Virüsler RNA veya DNA, Bakteriler RNA + DNA, Mantarlar RNA + DNA, Protozoonlar RNA + DNA
• Çekirdek tipi: Virüsler çekirdek yok, Bakteriler prokaryotik, Mantarlar ökaryotik, Protozoonlar ökaryotik
• Ribozom: Virüsler yok, Bakteriler 70s, Mantarlar 80s, Protozoonlar 80s
• Mitokondri: Virüsler yok, Bakteriler yok, Mantarlar var, Protozoonlar var

Mikropların Boyutları

• Bakterilerin boyutları μm ile belirtilir
• Mikrometre = μm
• Bakterilerin büyüklükleri türe göre farklı
• Brucella; 1-2/0.2-0.4 μm
• Mikoplazma; 0.3 μm (poxvirus)

Palpasyon, elle ve dokunarak yapılan bir muayene türüdür. Hastanın vücudunda dışarıdan görülemeyenleri ve gözle görülebilen şeyleri hakkında daha detaylı bilgi edinmemizi sağlar.