Üst ve Alt Taraf Kasları PDF

AFSU TIP ANATOMİ ABD ÜST TARAF KASLARI  ÜST TARAF KASLARI Üst taraf kasları çeşitli alt gruplara ayrılarak incelenir. Omuz kasları: Omuzda; m. deltoideus, m. subscapularis, m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. teres major ve m. teres minor olmak üzere 6 adet kas b...

AFSU TIP ANATOMİ ABD ÜST TARAF KASLARI  ÜST TARAF KASLARI Üst taraf kasları çeşitli alt gruplara ayrılarak incelenir. Omuz kasları: Omuzda; m. deltoideus, m. subscapularis, m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. teres major ve m. teres minor olmak üzere 6 adet kas bulunur. M. deltoideus: Kalın üçgen şeklinde bir kas olup insanlara özgü omuz kabarıklığını yapar. Omuz eklemini üstten, önden, arkadan ve dıştan sarar. Bu kas klavikuladan, akromiondan ve spina skapuladan başlar. Farklı yerlerden başlayan kas lifleri birbirlerine yaklaşarak humerus’a doğru uzanır ve humerus’un ön dış yüzünde bulunan tuberositas deltodea’da sonlanırlar. Görevi: Kola abduksiyon yaptırır. Kolun abduksiyon hareketini m. supraspinatus başlatır. 15-20 derecelik bir abduksiyondan sonra m. deltoideus devreye girer. M. deltoideus’un abduksiyonu 90 dereceye kadardır. Kolun baş üzerine kaldırılması ise m. serratus anterior ve m. trapezius’un çalışmasıyla olur. Siniri: N. axillaris. m. deltoideus M. subscapularis: Fossa subscapularis’ten ve kendini örten fasyadan başlar. Omuz ekleminin kapsülünde sonlanır. Görevi: Esas görevi kola iç rotasyon yaptırmaktır. Bunun yanında omuz eklemini kuvvetlendirir. Siniri: N. subscapularis. m. subscapularis M. supraspinatus: Fossa supraspinata’dan başlar. Dışa doğru bir araya toplanan kas lifleri tuberculum majus’ta sonlanır. Kasın kirişi omuz ekleminin kapsülüne yapışıktır. Görevi: Kolun abduksiyonunu başlatan kastır. Omuz eklemini kuvvetlendirir. Bu kas çalışmadığı zaman insanlar abduksiyonu başlatabilmek için o tarafa doğru eğilirler ve yer çekimi kuvvetinden yararlanırlar. Siniri: N. suprascapularis. m. supraspinatus M. infraspinatus: Fossa infraspinata’dan başlar. Tuberculum majus’un orta kısmında sonlanır. Görevi: Kola dış rotasyon yaptırır. Diğer omuz kasları gibi omuz eklemini kuvvetlendirir. Siniri: N. suprascapularis. m. infraspinatus M. teres minor: Dar uzun bir kastır. Skapulanın dış kenarının yukarı kısmından başlar. Eklem kapsülüne yapışık olan kasın kirişi tuberculum majus’ta sonlanır. Görevi: Kola dış rotasyon yaptırır. Omuz eklemini kuvvetlendirir. Siniri: N. axillaris m. teres minor Rotator kaf (Manşet): M. supraspinatus, m. infraspinatus, m. teres minor, m. subscapularis’in kirişlerinin oluşturduğu bir yapıdır. Bu yapı omuz eklemi kapsülüne yapışarak omuz eklemini önden, yukarıdan ve arkadan kuvvetlendirir. Bu yüzden omuz eklemindeki çıkıklar genellikle koltuk altı çukuruna doğru olur. m. supraspinatus m. infraspinatus m. teres minor m. subscapularis M. teres major: Skapulanın dış kenarından ve alt köşesinden başlar. Yukarı ve dış tarafa doğru uzanarak crista tuberculi minoris’te sonlanır. Görevi: Kola iç rotasyon yaptırır. M. pectoralis major’un sinergistidir. Siniri: N. subscapularis. m. teres major Kol kasları: Kolu saran fasya humerus’un iç ve dış kenarlarına tutunarak kolu ön ve arka olmak üzere iki kompartmana ayırır. Ön kompartmanda fleksor kaslar (m. biceps brachii, m. brachialis, m. corachobrachialis) ile n. ulnaris, n. medianus, a. v. brachialis bulunur. Arka kompartmanda ise m. triceps brachii ile n. radialis ve a. v. profunda brachii bulunur. Ön kompartmandaki kasların siniri n. musculocutaneus, arka kompartmandaki kasların siniri ise n. radialis’tir. ön arka M. corachobrachialis: Kolun üst iç kısmında bulunur. Processus corocoideus’dan başlar. Humerus’un orta kısmında sonlanır. Kolu içe öne doğru çeker (flexiyon) ve adduksiyon yaptırır. m. corachobrachialis M. biceps brachii: Kolun ön tarafında bulunan mekik şeklinde ve iki başlı bir caput longum kastır. Uzun başı tuberculum supraglenoidale’den uzun bir kirişle başlar. Bu kiriş omuz ekleminin kapsülünün içinden geçerek sulcus intertubercularis’te ilerler. Kısa başı processus corocoideus’dan başlar. İki baş kolun ortalarında birleşir ve tek kas olarak aşağıya doğru ilerler ve tuberositas radii’de sonlanır. caput breve M. biceps brachii kolun ön yüzündeki belirgin kabarıklığı (pazı) yapar. Kol sabit ise ön kola, ön kol sabit ise kola fleksiyon yaptırır. Ayrıca ön kolun en kuvvetli supinatorudur. m. biceps brachii M. brachialis: Kolun ön yüzünde ve m. biceps brachii’nin derininde bulunur. Humerus’un alt yarısından başlar. Tuberositas ulnae’ya yapışarak sonlanır. Ön kola ve ön kol sabit ise kola fleksiyon yaptırır. m. brachialis M. triceps brachii: Kolun arka yüzünde bulunan kalın bir kastır. Üç başlıdır. Bir başı skapulanın tuberculum infraglenoidale’sinden, iki başı ise humerus’un arka yüzünden başlar. Kasın tendonu olecranon’da sonlanır. Ön kolun en kuvvetli ekstensor kasıdır. Bu kasın derin liflerinden ayrılan ve dirsek ekleminin kapsülüne yapışan zayıf kas lifleri bulunur. Bu lifler ön kolun extensiyonu esnasında dirsek eklemi kapsülünü gererek kemikler arasında sıkışmasını engeller. Kolun ve ön kolun arka yüzündeki tüm kasların sinir n. radialis’tir. m. triceps brachii Ön kol kasları: Bu kaslar, ön kolun ön yüzündeki kaslar ve ön kolun arka yüzündeki kaslar olmak üzere iki kısımda incelenir. ön R U arka Ön kolun ön yüzündeki kaslar: Bu bölgedeki kaslar genellikle epicondylus medialis’ten, radius ve ulna’nın ön yüzünden, membrana interossea’dan ve kasları saran fasyalardan başlarlar. Bu kaslar ön kolun ön yüzünde seyrederek aşağıya doğru inerler. El bileğine yaklaştıkça kirişleşirler. Bu kaslar radius ve ulnanın alt ucu, el bilek kemikleri, ya da el parmak kemiklerine yapışarak sonlanırlar. Bu kaslar genellikle ön kola, ele ve parmaklara fleksiyon yaptırırlar. Yüzeyel ve derin olmak üzere iki grup halinde incelenir. Ön koldaki kasların siniri n medianus ve n. ulnaris’tir. Ön kolun ön yüzündeki yüzeyel kaslar: Bu grupta bulunan kaslar; m. palmaris longus, m. pronator teres, m. flexor m. pronator teres carpi radialis, m. flexor carpi ulnaris ve m. flexor digitorum superficialis’dir. m. palmaris longus m. flexor carpi radialis m. flexor carpi ulnaris m. flexor digitorum superficialis Ön kolun ön yüzündeki derin grup flexor kaslar: Bu grupta üç adet kas bulunur. Bunlar: M. flexor digitorum profundus, m. flexor pollicis longus ve m. pronator quadratus’tur. Derin flexor kaslar daha ziyade tutma kavrama gibi kaba fonksiyonları yerine getirirler. m. flexor pollicis longus m. flexor digitorum profundus m. pronator quadratus Retinaculum flexorum ve extensorum: Ön kolu saran derin faysa (Fascia antebrachii) el bileğinde transvers yönde uzanan liflerle takviye edilerek hareketler esnasında kas kirişlerinin eklem ekseninden uzaklaşmasını önlemiştir. Radius ve ulnaya yapışan bu oluşumun önde bulunanına retinaculum flexorum, arkada bulunanına retinaculum extensorum denir. retinaculum flexorum retinaculum extensorum Ön kolun arka yüzündeki kaslar: Bu kaslar genellikle epicondylus lateralis’ten ve kasları saran fasyadan başlarlar. Bu kaslar ön kolun arka yüzünde seyrederek aşağıya doğru inerler. El bileğine yaklaştıkça kirişleşirler. Bu kaslar radius ve ulna’nın alt ucu, el tarak kemikleri ya da elin dorsal aponeurosisine yapışarak sonlanırlar. Ön kolun arka yüzündeki kasların tamamı n. radialis tarafından innerve edilir. Bu kaslar genellikle ön kola, ele ve parmaklara ekstensiyon yaptırırlar. Yüzeyel ve derin olmak üzere iki grup halinde incelenir. Ön kolun arka yüzündeki yüzeyel kaslar: Bu kaslar m. brachioradialis, m. extensor carpi radialis longus, m. extensor carpi radialis brevis, * m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor carpi ulnaris ve m. anconeus’dur. * Ön kolun arka yüzündeki derin kaslar: m. supinator Bu grupta m. supinator, m. abductor pollicis longus, m. extensor pollicis longus, m. extensor pollicis brevis ve m. extensor indicis bulunur. m. abductor pollicis longus m. extensor pollicis brevis m. extensor pollicis longus, m. extensor indicis El kasları: Elin sırtında kas bulunmaz. Elin palmar yüzünde bulunan kaslar ise thenar, hypothenar ve orta grup kaslar olarak üç grupta incelenir. hypothenar thenar Thenar kaslar: Bu kaslar m. abductor pollicis brevis, m. opponens pollicis, m. flexor pollicis brevis ve m. adductor pollicis olmak üzere 4 tanedir ve başparmak tarafındaki kabarıklığı meydana getirirler. Başparmağa yakın olan el bilek kemiklerinden ve retinaculum flexorum’dan başlarlar. Distale doğru uzanarak I. metacarp’ta veya başparmağa ait phalanx’larda sonlanırlar. Başparmağın hareketlerine katılırlar. Bu kaslar n. medianus ve n. ulnaris tarafından innerve edilirler. m. opponens pollicis m. flexor pollicis brevis m. abductor pollicis brevis m. adductor pollicis Hypothenar kaslar: Bu kaslar; m. palmaris brevis, m. abductor digiti minimi, m. flexor digiti minimi brevis ve m. opponens digiti minimi olmak üzere 4 tanedir ve küçük parmak tarafındaki kabarıklığı meydana getirirler. Küçük parmağa yakın olan el bilek kemiklerinden ve retinaculum flexorum’dan başlarlar. Distale doğru uzanarak V. metacarp’ta veya küçük parmağa ait phalanx’larda sonlanırlar. Küçük parmağın hareketlerine katılırlar. Hypothenar kasların tamamı n. ulnaris tarafından innerve edilir. m. abductor digiti minimi m. palmaris brevis m. flexor digiti minimi brevis m. opponens digiti minimi El ayasının ortasında bulunan kaslar: Bu kaslar mm. lumbricales, mm. interossei olmak üzere toplam 2 grup halinde bulunurlar. Bu kaslar 2.-5. parmakların hareketleri ile ilgilidir. Bu kaslar n. medianus ve n. ulnaris’ten innerve olur. mm. lumbricales mm. interossei  ALT TARAF KASLARI Alt taraf kasları bulundukları yerlere göre dört gruba ayrılarak incelenir. 1-Kalça kasları (pelvis kasları) 2-Uyluk kasları 3-Bacak kasları 4-Ayak kasları Kalça kasları: Kalça kasları iki gruba ayrılarak incelenir. Kalçanın ön tarafındaki kaslar ve kalçanın arka tarafındaki kaslar. Kalçanın ön tarafındaki kaslar: Bu grupta üç adet kas bulunur. Bunlar; m. psoas major, m. psoas minor ve m. iliacus’tur. m. psoas minor psoas major m. iliacus Bu grupta bulunan kaslardan m. psoas major ve minor karın arka m. psoas major duvarının ön yüzünde son göğüs omuru ile tüm bel omurlarından başlayarak uyluğa doğru uzanırlar. m. iliacus M. iliacus ise os ilium’un içeriye bakan yüzünden (fossa iliaca) başlayarak uyluğa doğru uzanır. m. iliopsoas Bu kaslar birleşerek m. iliopsoas adını alır ve trochanter minor’da sonlanırlar. Uyluğa fleksiyon yaptırır. Kalçanın arka tarafındaki kaslar: Kalçanın arka tarafında bulunan kaslar; m. gluteus maximus, m. gluteus medius, m. gluteus minimus ve m. tensor fascia latae’dır. M. gluteus maximus: Kalça kabarıklığını yapan en yüzeyel kastır. Os ilium’un facies glutea’sından, os sacrum’dan ve kası örten fasyadan başlar. Kasın bir kısım lifleri fascia lata’da ve tractus iliotibialis’te sonlanırken bir kısım lifleri ise tuberositas glutea’da sonlanır. Uyluğun en kuvvetli ekstensorudur. Bu nedenle m. iliopsoas’ın antogonistidir. Ayrıca uyluğa dış rotasyon yaptırır. Gövdeyi ayakta dik tutmada, kalça ve diz ekleminin tespitinde, yürümede ve merdiven çıkmada rol alır. m. gluteus maximus M. gluteus medius: Bu kas m. gluteus maximus’un altında bulunur. Os ilium’un facies glutea’sından (ala ossis ilii’nin dış yüzünden) başlar. Lifleri trochanter major’da sonlanır. Uyluğun en kuvvetli abduktorudur. Yürüme esnasında pelvisi yere basan ayak tarafına çekerek ağırlık merkezini basan tarafa taşır. m. gluteus medius M. gluteus minimus: Os ilium’un facies glutea’sından (ala ossis ilii’nin dış yüzünden) başlar. Trochanter major’da sonlanır. Uyluğa abduksiyon ve iç rotasyon yaptırır. m. gluteus minimus M. tensor fascia lata: Spina iliaca anterior superior’dan başlar. Tractus iliotibialis’te sonlanır. Uyluğa abduksiyon, fleksiyon ve iç rotasyon yaptırır. m. tensor fascia lata Kas içi (intramuscular) enjeksiyon: Gluteal bölgedeki kasların büyük ve kalın olması nedeniyle geniş bir absorbsiyon yüzeyi oluşturduğu için, genellikle bu bölgeye yapılır. Ancak enjeksiyon yapılırken n. ischiadicus’un seyri göz önüne alınmalı ve enjeksiyon gluteal bölgenin 1/4 üst-dış kısmına yapılmalıdır. Uyluğun dış rotator kasları: M. gluteus maximus’un derininde bulunan kaslardır. Bunlar genel olarak uyluğa dış rotasyon yaptırırlar. Bu kaslar m. priformis, m. gemellus superior, m. gemellus inferior, m. obturatorius externus, m. obturatorius internus ve m. quadratus femoris’dir. m. priformis m. obturatorius internus m. gemellus superior m. obturatorius externus m. gemellus inferior m. quadratus femoris Bu kaslar genellikle pelvis minor’u çevreleyen kemiklerden başlar ve femur’un trochanter major’una veya ona yakın kemik oluşumlara yapışarak sonlanırlar. Bu kasların sinirleri m. obturatorius externus hariç plexus sacralis’ten gelir. M. obturatorius externus’un siniri n. obturatorius’tan gelir. Uyluk kasları: Uyluk kasları bulundukları bölgelere göre; uyluğun önünde, uyluğun arkasında ve iç yüzünde bulunan kaslar olarak 3 gruba ayrılırlar. Uyluğun ön yüzündeki kaslar: Burada bulunan kaslar m. sartorius, m. quadriceps femoris ve m. articularis genus’tur. Bu kaslar n. femoralis tarafından innerve edilir. M. sartorius: İnsan vücudunda bulunan en uzun kas olup ortalama 61cm kadardır. Spina iliaca anterior superior’dan başlar. Uyluğun ön yüzünü çaprazlayarak iç tarafa geçer ve pes anserinus’un yapısına katılır. Uyluğa ve bacağa fleksiyon yaptırır. m. sartorius M. quadriceps femoris: Uyluğun ön ve yan taraflarını dolduran geniş ve kalın bir kas olup dört kasın birleşmesinden oluşur. Bu kasların başlama yerleri farklı sonlanma yerleri ise aynıdır. m. quadriceps femoris M. rectus femoris: Kasın bir kısım ilfleri spina iliaca anterior inferior’dan, bir kısım lifleri ise accetabulum’un üst kısmından başlar. M. vastus lateralis: Trochanter major’dan ve linea asperadan başlar. M. vastus medialis: Linea aspera’dan başlar. m. rectus femoris m. vastus lateralis m. vastus medialis M. vastus intermedius: Femur gövdesinin ön ve dış yüzünden başlar. Yukarıdaki dört kasın kirişleri uyluğun ön yüzünde birleşerek kuvvetli bir kiriş oluşturur ve bu kiriş patella’nın tabanına tutunur. Fakat bir kısım lifleri kesilmeksizin patella’nın önünden geçerek lig. patellae’ya katılır ve tuberositas tibiae’da sonlanır. m. vastus intermedius m. rectus femoris M. vastus intermedius’un derin liflerinden ayrılan bir kısım kas lifleri diz eklemi kapsülüne tutunarak sonlanır. Bu lifler dizin ekstensiyonu esnasında toplanan synovial kılıfı yukarı çekerek eklem aralığına girmesini önler. Bu liflere m. articularis genus denir. Görevi: Bacağın en kuvvetli extensor kasıdır. Kasın tümü bacağa ekstensiyon, sadece m. rectus femoris uyluğa fleksiyon yaptırır. Topa tekme vurmamızı sağlayan kastır. m. articularis genus Uyluğun iç tarafındaki (adductor) kaslar: Bu grupta m. pectineus, m. gracilis, m. adductor longus, m. adductor brevis ve m. adductor magnus bulunur. Bu kaslar os pubis’in ve os ischiadicum’un farklı kısımlarından başlayarak uyluk kemiğinin (femurun) üst ucundaki yapılarda ve gövdesinde (linea asperada) sonlanmaktadır. Bu kaslar genellikle uyluğa adduksiyon ve fleksiyon yaptırırlar. Bu kaslar n. femoralis ve n. obturatorius tarafından innerve edilir. m. pectineus m. adductor longus m. adductor brevis m. gracilis m. adductor magnus Uyluğun arka tarafındaki kaslar (iskiokurural kaslar): Bu kaslara hamstring kaslar da denilmektedir. Bu grupta 3 adet kas bulunur. M. biceps femoris, m. semitendinosus ve m. semimembranosus. m. semitendinosus m. biceps femoris m. semimembranosus Bu kasların üçüde tuber ischiadicum’dan başlar. M. biceps femoris fibula başında, m. semitendinosus pes anserinus’da ve m. semimembranosus ise tibia’nın iç kondilinde sonlanır. Bu kasların üçü de uyluğa ekstensiyon ve bacağa fleksiyon yaptırır. Kasların siniri n. ischiadicus’tur. Pes anserinus: M. sartorius, m. gracilis ve m. semitendinosus’un tibia’ya tutunma yerlerinde müştereken yaptıkları kazayağına benzer yapıdır. m. gracilis m. sartorius m. semitendinosus Bacak kasları: Bacak kasları ön, arka ve dış olmak üzere üç grupta incelenir. Bacağın ön tarafındaki kaslar: Bu grupta m. tibialis anterior, m. extensor hallucis longus, m. extensor digitorum longus ve m. fibularis (peroneus) tertius bulunur. m. tibialis anterior m. extensor hallucis longus m. extensor digitorum longus m. fibularis (peroneus) tertius Bu kaslar tibia, fibula ve membrana interossea cruris’in ön yüzünden ve kaslar arasında bulunan fasyalardan başlar. Kaslar bacağın orta kısmını geçtikten sonra kiriş haline dönerler. Kaslar retinaculum extensorum’un altından geçerek ayağa ulaşırlar. Kaslar ayağa geçtikten sonra ayak bilek kemiklerinde, ayak tarak kemiklerinde veya ayak parmak kemiklerinde veya dorsal aponevrozda sonlanırlar. Bu kaslar genellikle ayağa ekstensiyon yaptırırlar. Ayrıca bazıları ayak kubbesinin korunmasında rol alır. Kasların siniri n. peroneus (fibularis) profundus’tur. Bacağın dış tarafındaki kaslar: Burada m. fibularis (peroneus) longus ve m. fibularis (peroneus) brevis olmak üzere iki adet kas bulunur. Bu kaslar fibula’dan başlar. Kasların tendonu ayağın dış tarafına doğru ilerler. M. fibularis (peroneus) brevis V. metatars’ta sonlanırken m. fibularis longus’un kirişi ayağın altına doğru ilerler ve birinci metatars ile birinci cuneiform kemikte sonlanır. Kaslar ayağa eversiyon ve fleksiyon yaptırır. Ayrıca ayak kubbesinin korunmasında iş görür. Kasların siniri n. peroneus superficialis’tir. m. fibularis (peroneus) longus m. fibularis (peroneus) brevis Bacağın arka tarafındaki kaslar: Yüzeyel ve derin olarak iki grupta incelenir. Yüzeyel grup: Bu grupta m. triceps surae ve m. plantaris bulunur. yüzeyel grup derin grup M. triceps surae; m. gastrocnemius ve m. soleus’un birleşmesinden oluşur. Bacağın arka tarafındaki yüzeyel kaslar femurun alt ucundan ve tibia’nın arka yüzünden başlarlar. Kas lifleri bacağın orta kısımlarında ortak bir tendon oluşturur. Bu tendon (tendo calcaneus: tendo Achillis) tuber calcanei’de sonlanır. Bu kaslar ayağa fleksiyon ve inversiyon yaptırır. Kasların siniri n. tibialis’tir. m. gastrocnemius m. soleus tendo calcaneus: tendo Achillis Derin grup: Bu grupta m. popliteus, m. flexor hallucis longus, m. flexor digitorum longus ve m. tibialis posterior bulunur. Bu kaslar femurun alt ucundan, tibia ve fibulanın arka yüzünden ve membrana interossea’dan başlarlar. Tibia’nın arka yüzünde, ayak bilek kemiklerinde ve ayak parmaklarında sonlanırlar. Bu kaslar ayağa ve ayak parmaklarına fleksiyon yaptırır. Kasların siniri n. tibialis’tir. m. popliteus m. tibialis posterior m. flexor digitorum longus m. flexor hallucis longus Ayak kasları: Ayağın hem sırtında hem de tabanında kas bulunur. Ayak sırtındaki kaslar: Burada; m. extensor hallucis brevis ve m. extensor digitorum brevis bulunur. Bu kaslar kalkaneustan başlayarak öne doğru uzanırlar ve I. IV. ayak parmaklarında sonlanırlar. 1-4. parmaklara ekstensiyon yaptırırlar. N. peroneus profundus tarafından innerve edilirler. m. extensor digitorum brevis m. extensor hallucis brevis Ayak tabanındaki kaslar: Ayak tabanında çok sayıda kas bulunur ve bunlar tabakalar şeklinde organize olmuştur. Birinci tabakada; m. abductor hallucis, m. flexor digitorum brevis, m. abductor digiti minimi bulunur. m. flexor digitorum brevis m. abductor digiti minimi m. abductor hallucis İkinci tabakada; m. quadratus plantae, m. lumbricales bulunur. m. lumbricales m. quadratus plantae Üçüncü tabakada; m. flexor hallucis brevis, m. adductor hallucis, m. flexor digiti minimi brevis bulunur. m. adductor hallucis m. flexor hallucis brevis m. flexor digiti minimi brevis Dördüncü tabakada; mm. interossei dorsales ve mm. interossei plantares bulunur. mm. interossei plantares mm. interossei dorsales Bu kaslar ayak bilek kemiklerinden, aponevrosis plantaristen, bazı kasların tendonlarından veya ayak tarak kemiklerinden başlarlar. Bunlar ayak parmak kemiklerinde sonlanırlar ve ayak parmak hareketlinden sorumludurlar. Sinirleri: N. plantaris medialis ve n. plantaris lateralis’tir.  KAYNAKLAR 1. Standring S. (2008). Gray's Anatomy The Anatomical Basis of Clinical Practice (40th Edition). London:Churchill Livingstone, 2. Drake, R. L, Vogl, W., Mitchell A.W.M. (2018) Tıp Fakültesi Öğrencileri için Gray’s Anatomi: 3. Baskı. (Cumhur, M., Taşcıoğlu, B., Tunalı S. Çeviri Editörleri) Baş ve Boyun. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara. 3. Yıldırım, M. (2013). Resimli Sistematik Anatomi. İstanbul Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul. 4. Arıncı, K., Elhan A. (2006) Anatomi (2 Cilt). Güneş Tıp Kitabevi Ltd. Şti, Ankara. 5. Waschke, J., Böckers, T.M., Paulsen, F. (2016) Sobotta Anatomi Konu Kitabı. (Sargon, M. F. Çeviri Editörü), Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara. 6. Arifoğlu, Y. (2019) Her Yönüyle Anatomi (2. Baskı). İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul. 7. Özbağ, D. (2019). “İnsan” Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul. 8. Atasever, A. (2019). Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul. 9. Singh, D. R. (2019). Diş Hekimliği için Anatominin Temelleri. (Bilge, O., Uyanıkgil, Y., Bilecenoğlu, B., Çelik, S. Çeviri Editörleri). İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul. 10. Tillmann, B. N. (2018). İnsan Anatomisi Atlası Tillman. (Yurttaş, C. Çeviri Editörü). İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul. 11. Unur, E., Ülger, H., Ekinci, N. (2012). Anatomi. Kıvılcım Kitabevi, Kayseri. 12. Urban Fischer, F Paulsen, J Waschke. Sobotta İnsan Anatomisi Atlası (Çeviri Editörü:Prof.Dr.S.Tuna Karahan). Medipres Yayıncılık, İstanbul, 2019.