Les 2 2024 - Politiek Nieuws PDF

Politieke communicatie Les 2: Politiek nieuws 23 februari 2022 Peter Van Aelst Inhoud van deze les Geschiedenis van politiek nieuws: van partij(dige) logica naar medialogica? Wat wordt politiek nieuws? (Journalistiek oogpunt)  Gatekeeping  Kritiek op gate...

Politieke communicatie Les 2: Politiek nieuws 23 februari 2022 Peter Van Aelst Inhoud van deze les Geschiedenis van politiek nieuws: van partij(dige) logica naar medialogica? Wat wordt politiek nieuws? (Journalistiek oogpunt)  Gatekeeping  Kritiek op gatekeeping: nieuwsproductie  Niveaus van nieuwsproductie 2 Literatuur bij deze les Van Aelst P. (2014), De Mediatisering van de Vlaamse Politiek. Acco, Leuven, ⇒Inleiding + Hoofdstuk 1 + Hoofdstuk 2 O’Neill, D., & Harcup, T. (2009). News values and selectivity. The handbook of journalism studies, 161-174. 3 Mediatisering (Strömbäck, 2008) Eerste dimensie: Tweede dimensie: Media zijn Media zijn politiek belangrijkste bron onafhankelijk van informatie Derde dimensie: Media bepalen zelf hun format en inhoud Vierde dimensie: Politieke actoren en processen passen zich aan de media en haar logica aan 4 Eerste fase van mediatisering Is in België (Vlaanderen) aan de eerste fase voldaan?  Aanbodzijde: stijging hoeveelheid nieuws & duiding  Vraagzijde: burgers leren vooral over politiek via massamedia  Media-effecten op burgers (volgende les) Ja! 5 Nieuwsmedia 2022 6 Nieuwsgebruik Vlaanderen 2022 7 Tweede fase van mediatisering Van politieke logica… = partijdige logica (geschiedenis kranten) = partijlogica (geschiedenis omroep) … naar medialogica. 8 Wat was jullie het meest opgevallen aan de historische schets van de media? 9 Kranten: van partijdige logica… Naoorlogse periode (1945): verzuild krantenlandschap 10 11 12 Kranten: van partijdige logica… Naoorlogse periode (1945): verzuild krantenlandschap Zeer geleidelijke ontzuiling  Politieke voorkeur (uitgesproken – subtiel – geen voorkeur)  Gewone en -verkiezingsberichtgeving 13  1958: “Vrijheid of socialistische dictatuur” (DS) 1968: “De Vlaamse PVV ministers hebben hun taak volbracht zonder zwakheid, in tegenstelling tot hun voorgangers van de CVP die duidelijk tekort kwamen” (HLN) → Stemadvies; zeer negatief over tegenstanders; gratis plaatsten van propaganda; verzwijgen van manifestaties van tegenpartij, geen scheiding opinie – berichtgeving, … 1974: “De kristen-demokratie blijft niet alleen de sterkste formatie van het land, maar treedt naar voor als de meest dynamische factor in de politieke toestand” (DS) → Duidelijke voorkeur voor partij, minder sloganesk, geen expliciet stemadvies 14  1985: “De PVV heeft ook verloren, maar in 1981 had ze een te hoog peil bereikt. Ze is nu op haar normaal peil teruggekomen” (HLN) → voorkeur meer na de verkiezingen dan ervoor; voorkeur meer tussen de regels of in opiniebijdragen; minder lof, maar ook weinig kritiek voor de zuilpartij 1999 (HLN); Verhofstadt =“vertrouwen wekkend politicus” versus “De boertigheid van CVP boegbeeld Dehaene” → voorkeur meer op niveau van personen 15 Voorbeeld: toon van berichtgeving in HLN / DS 16 Kranten: van partijdige logica… Naoorlogse periode (1945): verzuild krantenlandschap Zeer geleidelijke ontzuiling  Politieke voorkeur (uitgesproken – subtiel – geen voorkeur)  Verkiezingsberichtgeving  Financiële banden  Dubbelfuncties ‘Traag’ Vlaanderen? 17 18 19 21  2/22/2024 22  2/22/2024 23 Omroep: van partijlogica… 1945: Regeringsinvloed  Staatsomroep, ‘conflictvermijdend’  Journalisten hebben kleur, maar mogen die niet tonen  Quasi géén verkiezingsberichtgeving 1960/1973: Partijcontrole  Cultuurpact: samenstelling volgens uitslag verkiezingen  Delicaat politiek evenwicht  Journalisten zo neutraal mogelijk  Debatprogramma’s: spreekbuizen voor partijen 24 VDB en De Clercq: regeringsmedeling 1967 25  Jaren ‘70: Opkomst en verzet van ‘kleurlozen’  1981: Zaak Buyle 26 BRT nieuws 1983 27  1989: Commerciële omroep VTM  Succes  Verkiezingsnieuws, talkshows, spelprogramma’s 1995: Politiek zet stap terug en openbare omroep wordt ook meer resultaatgericht 2010: Terug iets meer politieke controle? Regeerakkoord 2019: ‘de hoogste standaarden van neutraliteit’ behalen ‘in alle programma’s’. ‘een gedegen interne en externe kwaliteitscontrole en rapportering ontwikkeld worden’. 28 … naar (1) praktische/organisatorische logica medialogica + (2) publieksgerichte logica David Altheide & Robert Snow 1979  Selectie/presentatie van informatie: “Content is either created by the media or tailored to fit media format”  Media format: “What is on the news depends on what can be shown”  Storytelling techniques, news values 29  Relatie pers – politiek Relatie omroep – politiek 1945 Partijdige logica Partij logica - (1) Formele banden + (1) Directe controle + 1970 uitgesproken partijdig extreme voorzichtigheid ------------------------------- --------------------------------- (2) meer informele banden (2) Indirecte controle, politieke 1970 + subtiele partijvoorkeur benoemingen + strijd - om voorzichtigheidsbeleid 1990 Medialogica Vanaf 1990 Informele, ontzuilde relaties + uitgebreide, kritische berichtgeving Politieke druk → economische druk 30  2/22/2024 When media are not independent? 26/01/2022: Russian TV accuses Ukraine of preparing to attack separatists 31 Gatekeeping theory Zie Pamela Shoemaker & Tim Vos (2009) Niet al wat gebeurt, is nieuws. Media moeten een selectie maken uit alle gebeurtenissen en mogelijke nieuwsfeiten. 32 Gatekeeping theory Selectie van nieuws is niet neutraal. WAAROM? 33 Gatekeeping theory Selectie van nieuws is niet neutraal  Heel groot aanbod, dus grote selectie  Snelheid  Gebrek aan ‘juiste’ werkelijkheid 34  White (1950): ‘Mr. Gates’ 35 Kritiek op gatekeeping 1. Onderschatting van de complexiteit van het nieuwsproces (Mr Gates is slechts één schakel in een lang proces) 2. Onderschatting van de activiteit van het nieuwsproces (Mr Gates selecteert, maar maakt het nieuws niet) ⇒Nieuwsproductie 36 Nieuwsproductie Activiteit van het nieuwsproces: ‘Construction of news’ / ‘Making news’ 1. Journalisten gaan nieuws zoeken en ‘maken’ 37 38  2/22/2024 39  23 februari 2017 40 41 Nieuwsproductie Activiteit van het nieuwsproces: ‘Construction of news’ / ‘Making news’ 1. Journalisten gaan nieuws zoeken en maken 2. Werkelijkheid wordt vereenvoudigd (voor de verstaanbaarheid van het verhaal) Bijvoorbeeld: Toevoeging van narratieve constructie die betekenis geeft en dingen begrijpbaar maakt  Bijvoorbeeld: vertrouwde types 43 44 45 Van madame-non naar #magnjet 46 47  Constructkarakter wordt verdoezeld:  Presentatie door betrouwbaar persoon  Actueel: real time nieuws  Reporters ter plaatse  Vermijden van fictie-formats  Voorstelling van journalisten als beroepsgroep  … ! = geen kritiek dat journalisten het nieuws bewust vertekenen Recent meer aandacht: ‘fake news’ hype? 48 49 50  2/22/2024 51 52  2/22/2024 53 Niveaus van nieuwsproductie 56  Persoonlijke kenmerken Socio-demografisch Opleiding Niveau 1: Politieke kenmerken Individuele journalist Ideologische voorkeur Professionele kenmerken Rolopvattingen Contacten en ervaringen 57 58 59 ‘Waar plaats je jezelf op de links-rechts as? En je medium?’ 60,0 50,0 medium 50,0 41,4 journalist 40,0 30,0 26,4 19,7 18,1 20,0 15,4 12,8 10,0 8,1 4,4 3,7 0,0 links gematigd centrum gematigd rechts links rechts Bron: Medpol06 (Van Aelst, Nuytemans en Walgrave) 61 Niveau 2: « those patterned, routinized, repeated practices and forms that media workers use to do their Mediaroutines jobs » (Shoemaker & Reese, 1996: 100) 1. Nieuwsroutines  Dagelijkse gewoontes, manier van werken, cultuur  Socialisatie op de werkvloer  Praktisch: timing, redactievergadering, bereikbaarheid, ‘beat-reporters’,… 2. Nieuwswaarden (‘news values’)  Journalisten hebben een ‘neus voor nieuws’  Eigenschappen die het nieuws aantrekkelijk maken voor het publiek 62 Nieuwswaarden Johan Galtung & Mari Ruge (1965) Lijst van 12:  Frequency (duur)  Threshold (drempel)  Unambiguity  Unexpectedness  Reference to elites  Reference to persons  Negativity  … 63 Criteria van nieuwswaarde volgens Whittaker (1997) Nabijheid (fysiek en psychologisch) Conflictgehalte  2/22/2024 65 Nieuwswaarden Tony Harcup & Deirdre O’Neill (2001) Test van Galtung & Ruge, 40 jaar later Uitbreiding/specificatie:  Reference to the power elite  Celebrity  Entertainment (sex, human interest, animals,…)  Bad news/ Good news  Magnitude  Relevance … 66 Nieuwswaarden 2.0? Nieuwe nieuwswaarden voor online / sociale media? ‘Shareability’, ‘clickability’, ‘virality’ Papacharissi & Oliveira (2012): Affective news 67 68  2/22/2024 69  Nieuwswaarden zijn sterker dan persoonlijke voorkeuren.  Bijvoorbeeld Debby Vos (2016)  Explaining the newsworthiness of ‘ordinary’ MPs  Door middel van een factorial survey experiment  Journalisten beoordelen fictieve persberichtjes  Manipulatie van: naam van parlementslid, partij, specialist of niet, reactie op media of zelf nieuws maken, substantiële actie genomen of niet,… 70  Voorbeeld vignet De “ B61-nucleaire bommen moeten niet gemoderniseerd worden maar vernietigd” antwoord Groen parlementslid Wouter Devriendt op het recente nieuws over de modernisering van de nucleare wapens in Kleine Brogel. “Nucleare wapens zijn gevaarlijk en nutteloos. Bovendien, de modernisering, de opslag, het onderhoud en de bewaking van de nucleaire bommen is extreem duur. De regering moet actie ondernemen om een volledige nucleaire ontwapening te beginnen en af te ronden.” Devriendt wil duidelijkheid verkrijgen over de maatregelen met betrekking tot kernwapens in België door een schriftelijke vraag te stellen aan de bevoegde minister. 71 72 Kritiek op onderzoek naar nieuwswaarden O’Neill & Harcup (2009): “the discussion of news values sometimes blurs distinctions between news selection and news treatment” Leg uit? 73 Niveau 3: Organisatie / het medium Organisatiecultuur  Ideologisch verleden  Redactiebeleid  … Eigenaars  Commercieel of publiek  Mediaconcentratie  … 74 Niveau 4: Omgeving (extra-media forces) Adverteerders  Bijvoorbeeld publireportages 75 Niveau 4: Omgeving (extra-media forces) Nieuwsbronnen Adverteerders Overheid  Beheersovereenkomst Drukkingsgroepen Andere media  Competitie, concurrentie  ‘Intermedia agendasetting’ versus ‘scoops’ 76 Niveau 5: Ideologie / Sociaal- culturele context Geschiedenis, cultuur,… 77 Niveau 5: Ideologie / Sociaal- culturele context Geschiedenis, cultuur,… Hegemonie (Gramsci)  Media weerspiegelen de belangen van de machthebbers  Status quo behouden “Not only is news about the powerful, but it structures stories so that events are interpreted from perspectives of powerful interests” 78 Conclusie Vanuit journalistiek oogpunt: ‘Politieke logica’ heeft plaatsgemaakt voor ‘medialogica’ Nieuws wordt gemaakt door journalist die werkt volgens bepaalde routines, als deel van een organisatie, binnen een bepaalde context Les Mediatisering (media logica; media inhoud): Nieuwsarena - Strijd om media-aandacht Media bias? 79  Opdracht 2: tegen 7/03 1. Lees: Strömbäck J. (2005) In Search of a Standard: Four Models of Democracy and Their Normative Implications for Journalism. Journalism Studies 6(3): 331-345. Link jouw visie over rol van de media aan één van normatieve theorieën. Geef indien mogelijk een recent voorbeeld in het nieuws om je mening te ondersteunen (= 1 A4: inleveren op BB voor de les + afprinten en meenemen naar les) FSW Connects presents… …de Lunch Talks  Straffe sprekers  Boeiende verhalen  Nieuwe perspectieven  Actuele thema’s  Lunch  Volgende editie: 1/3  Gratis, maar schrijf je in! https://bit.ly/LunchTalk11 Een fijne samenwerking tussen Nuff Said en de Faculteit Sociale Wetenschappen