εξωτερικότητες.pdf

Κεφάλαιο 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Εισαγωγή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin...

Κεφάλαιο 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 1. Εισαγωγή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 2 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τέσσερις τύποι αποτελεσματικότητας των επιχειρήσεων Τεχνική αποτελεσματικότητα - Μια επιχείρηση μπορεί να βελτιώσει την τεχνική αποτελεσματικότητά της, αν βρει έναν τρόπο που θα της επιτρέψει να χρησιμοποιεί τους υπάρχοντες πόρους και να έχει μεγαλύτερη παραγωγή. Παραγωγική αποτελεσματικότητα – Μια επιχείρηση μπορεί να βελτιώσει την παραγωγική της αποτελεσματικότητα, αν παράγει στο χαμηλότερο δυνατό κόστος. Κατανεμητική αποτελεσματικότητα – Εδώ εξετάζουμε την αποτελεσματικότητα από την πλευρά των καταναλωτών. Κοινωνική αποτελεσματικότητα - Προκύπτει, όταν το ιδιωτικό και το κοινωνικό κόστος παραγωγής είναι ίσο με τα ιδιωτικά και κοινωνικά οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωση. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 3 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αιτίες της αποτυχίας της αγοράς Σε πολλές περιπτώσεις η πληροφόρηση Υπάρχουν ορισμένα προϊόντα τα οποία δεν μεταξύ αγοραστών και πωλητών είναι ατελής. μπορούν να προσφερθούν σε ικανοποιητική Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκύπτει ποσότητα από την αγορά. γιατί οι καταναλωτές δεν έχουν επαρκείς Για παράδειγμα τα κοινωνικά και τα τεχνικές γνώσεις ή γιατί ο διαφημίσεις δημόσια αγαθά. μπορεί να είναι παραπλανητικές ή να Η ανισότητα στα αποθέματα πόρων και παραπληροφορούν. εισοδήματος προκύπτει από την άνιση Τα αγαθά δεν είναι ομοιογενή. κατανομή του πλούτου και την τοποθεσία των Διαφοροποιούνται, μεταξύ άλλων, μέσω πόρων (για παράδειγμα, κοιτάσματα των εμπορικών σημάτων, των ετικετών πετρελαίου και μεταλλευμάτων), ενώ η κ.ά. φτώχεια προκύπτει και εξαιτίας των Ακινησία των πόρων. διακρίσεων. Ισχύς στην αγορά. Οι άνθρωποι, όταν αποφασίζουν μπορεί να Μονοπωλιακή δύναμη. μην λαμβάνουν πάντα υπόψη τους όλα τα κόστη και τα οφέλη. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 4 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ιδιωτικά και κοινωνικά κόστη Κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, Το κοινωνικό κόστος είναι το άθροισμα του ιδιωτικού επιχειρήσεις και άτομα είναι πιθανότερο ότι και του εξωτερικού κόστους. θα αναλογιστούν τα ιδιωτικά κόστη και οφέλη. Οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποι προσπαθούν να Για μια επιχείρηση οι τρίτοι μπορεί να είναι τα μειώσουν τα κόστη και να μην επιβαρύνονται με ευρύτερα ενδιαφερόμενα μέρη της. αρνητικές εξωτερικότητες, όπως: Δεδομένου ότι αγοραστές και πωλητές Ατμοσφαιρική και ηχητική ρύπανση από αγνοούν τις εξωτερικές επιπτώσεις των εργοστάσια και αυτοκίνητα. πράξεών τους, όταν αποφασίζουν για την Ρύπανση του νερού. προσφερόμενη και τη ζητούμενη ποσότητα, η Παρενέργειες για την υγεία. ισορροπία της αγοράς δεν είναι αποτελεσματική, όταν υπάρχουν Η έρευνα και τα προγράμματα εμβολιασμών εξωτερικότητες. αποτελούν παραδείγματα θετικών εξωτερικοτήτων. Υπάρχουν θετικές και εξωτερικές εξωτερικότητες. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 5 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2. Εξωτερικότητες. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 6 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οικονομικά της ευημερίας: Μια επισκόπηση Η μέγιστη τιμή είναι η διάθεση πληρωμής και μετρά την αξιολόγηση ενός αγοραστή για ένα προϊόν. Διαφορετικοί άνθρωποι θα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν διαφορετικά ποσά για το ίδιο προϊόν ή υπηρεσία. Το πλεόνασμα καταναλωτή είναι το ποσό που ένας αγοραστής είναι διατεθειμένος να πληρώσει για ένα αγαθό μείον το ποσό που τελικά πληρώνει. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 7 Κεφάλαιο 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 3. Χρησιμοποιώντας την Καμπύλη Ζήτησης για να Μετρήσουμε το Πλεόνασμα Καταναλωτή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 8 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Χρησιμοποιώντας την Καμπύλη Ζήτησης για να Μετρήσουμε το Πλεόνασμα Καταναλωτή Στη γραφική παράσταση , το πλεόνασμα καταναλωτή είναι η περιοχή του τριγώνου ABC. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 9 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Χρησιμοποιώντας την Καμπύλη Ζήτησης για να Μετρήσουμε το Πλεόνασμα Καταναλωτή Αν η τιμή ήταν P2 και όχι P1, όπως φαίνεται στη γραφική παράσταση , η ζητούμενη ποσότητα θα ήταν Q2 αντί Q1 και το πλεόνασμα καταναλωτή θα αυξανόταν στο τρίγωνο ADF. Η αύξηση στο πλεόνασμα καταναλωτή (περιοχή BCFD προκύπτει εν μέρει γιατί οι υπάρχοντες καταναλωτές πληρώνουν τώρα λιγότερα (περιοχή BCDE) και εν μέρει γιατί νέοι καταναλωτές εισέρχονται στην αγορά στη χαμηλότερη τιμή (περιοχή CEF). Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 10 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 4. Πλεόνασμα Παραγωγού Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 11 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πλεόνασμα παραγωγού § Πλεόνασμα παραγωγού: είναι τα χρήματα που λαμβάνει ένας πωλητής μείον το κόστος παραγωγής. § Το πλεόνασμα παραγωγού είναι στενά συνδεδεμένο με την καμπύλη προσφοράς. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 12 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Χρησιμοποιώντας την καμπύλη προσφοράς για να μετρήσουμε το πλεόνασμα παραγωγού Στη γραφική παράσταση, το πλεόνασμα παραγωγού είναι το τρίγωνο ABC. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 13 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Χρησιμοποιώντας την καμπύλη προσφοράς για να μετρήσουμε το πλεόνασμα παραγωγού Στη γραφική παράσταση, η προσφερόμενη ποσότητα αυξάνει από Q1 σε Q2 και το πλεόνασμα παραγωγού αυξάνει στο τρίγωνο ADF. Η αύξηση στο πλεόνασμα παραγωγού (περιοχή BCFD) προκύπτει, εν μέρει γιατί οι υπάρχοντες παραγωγοί λαμβάνουν τώρα περισσότερα χρήματα (περιοχή BCED) και εν μέρει γιατί νέοι παραγωγοί εισέρχονται στην αγορά σε μια υψηλότερη τιμή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 14 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Απώλεια κοινωνικής ευημερίας § Απώλεια κοινωνικής ευημερίας: μείωση στο συνολικό πλεόνασμα που προκύπτει από μια αγοραία στρέβλωση, όπως από έναν φόρο. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 15 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αρνητικές εξωτερικότητες Το κοινωνικό (ή εξωτερικό) κόστος περιλαμβάνει τα ιδιωτική κόστη των επιχειρήσεων. Όταν υπάρχει μια αρνητική εξωτερικότητα, όπως για παράδειγμα, η ρύπανση, το κοινωνικό κόστος του αγαθού υπερβαίνει το ιδιωτικό κόστος. Έτσι, η βέλτιστη ποσότητα, QOPTIMUM, είναι μικρότερη από την ποσότητα ισορροπίας, QMARKET. Εσωτερικοποίηση της εξωτερικότητας: κίνητρα, ώστε οι άνθρωποι να λάβουν υπόψη τους τις εξωτερικές επιπτώσεις των πράξεών τους. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 16 Κεφάλαιο 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Θετικές εξωτερικότητες Παρά το γεγονός ότι ορισμένες δραστηριότητες επιβάλλουν κόστη σε τρίτους, άλλες επιφέρουν οφέλη. Σε κάθε επίπεδο τιμής, το όφελος για την κοινωνία είναι μεγαλύτερο από το ιδιωτικό όφελος, και γι’ αυτό τον λόγο η καμπύλη κοινωνικής αξίας και η καμπύλη προσφοράς (η οποία αναπαριστά κόστη) τέμνονται. Έτσι, η κοινωνικά βέλτιστη ποσότητα είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που ορίζεται στην ιδιωτική αγορά. Η κυβέρνηση μπορεί να διορθώσει αυτήν την αποτυχία παρέχοντας μια επιχορήγηση ώστε να παρακινήσει τους συμμετέχοντες στην αγορά να εσωτερικοποιήσουν την εξωτερικότητα. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 17 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 5. Κυβερνήσεις, Επιχειρήσεις και Εξωτερικότητες Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 18 Κεφάλαιο 7: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Νομοθετικές ρυθμίσεις § Οι κυβερνήσεις μπορούν να διορθώσουν μια εξωτερικότητα, αν καταστήσουν ορισμένες συμπεριφορές απαιτητές ή τις απαγορεύσουν. § Οι ρυθμίσεις μπορούν να πάρουν πολλές μορφές. Π.χ., οι κυβερνήσεις μπορεί να ορίσουν ένα μέγιστο επίπεδο ρύπανσης που μπορεί να προέρχεται από ένα εργοστάσιο. § Άλλες φορές, οι κυβερνήσεις απαιτούν από τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν μια συγκεκριμένη τεχνολογία ή αποφασίζουν να χορηγήσουν άδειες λειτουργίας, μόνο αν πληρούνται ορισμένα κριτήρια. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 19 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αγορακεντρικές πολιτικές § Οι κυβερνήσεις, αντί να ρυθμίσουν συμπεριφορές για τη διόρθωση μιας εξωτερικότητας, μπορούν να χρησιμοποιήσουν αγορακεντρικές πολιτικές για να ευθυγραμμίσουν τα ιδιωτικά κίνητρα με την κοινωνική αποτελεσματικότητα. § Π.χ., μια ρύθμιση μπορεί να καθορίσει ένα επίπεδο ρύπανσης, ενώ ο φόρος παρέχει οικονομικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες των εργοστασίων για μείωση της ρύπανσης. § Οι φόροι κατά Pigou είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης της ρύπανσης που μπορεί να έχει οφέλη σε σύγκριση με τις νομοθετικές ρυθμίσεις. § Αυτοί οι φόροι μειώνουν τη ρύπανση με χαμηλότερο κόστος για την κοινωνία. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 20 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αγορακεντρικές πολιτικές – Φορολογία κατά Pigou και εμπορεύσιμες άδειες ρύπανσης Στη γραφική παράσταση (α) η κυβέρνηση χρησιμοποιεί έναν φόρο κατά Pigou, για να καθορίσει την τιμή για τη ρύπανση. Στη γραφική παράσταση (β), η κυβέρνηση καθορίζει ένα όριο στην ποσότητα ρύπανσης, εκδίδοντας άδειες ρύπανσης. Η τιμή και η ποσότητα της ρύπανσης είναι ίδιες και στις δύο περιπτώσεις. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 21 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Δικαιώματα ιδιοκτησίας § Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας παρέχουν σε ένα άτομο, μια ομάδα ή έναν οργανισμό τα αποκλειστικά δικαιώματα του τρόπου χρήσης ενός πόρου. § Παράδειγμα: οι ιδιοκτήτες γης έχουν δικαίωμα εκμετάλλευσης των ορυκτών κάτω από το έδαφος. § Τα πνευματικά δικαιώματα προστατεύουν τους καλλιτεχνικούς κλάδους. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 22 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αντιρρήσεις στην οικονομική ανάλυση της ρύπανσης Ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι ισχυρίζονται ότι είναι ηθικά λάθος να επιτρέπουμε στον οποιονδήποτε να ρυπαίνει το περιβάλλον, αφού έχει καταβάλλει ένα πρόστιμο. Σίγουρα, ο καθαρός αέρας και το καθαρό νερό είναι σημαντικά. Ωστόσο, η αξία τους πρέπει να συγκριθεί με το κόστος ευκαιρίας τους: τι πρέπει να θυσιάσουμε για να τα αποκτήσουμε. Η προσπάθεια εξάλειψης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα αντέστρεφε πολλές τεχνολογικές εξελίξεις που μας επιτρέπουν να απολαμβάνουμε ένα ανώτερο βιοτικό επίπεδο. Το καθαρό περιβάλλον είναι ένα κανονικό αγαθό, καθώς έχει θετική εισοδηματική ελαστικότητα: οι πλούσιες χώρες έχουν την οικονομική δυνατότητα να επιδιώξουν ένα καθαρότερο περιβάλλον σε σύγκριση με τις φτωχές, κι έτσι συνήθως επιβάλλουν αυστηρότερες ρυθμίσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 23 Κεφάλαιο 7 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κοινωνική και ηθική ευθύνη Κοινωνική ευθύνη: η ευθύνη μιας επιχείρησης για τις επιπτώσεις των προϊόντων και των δραστηριοτήτων της στην κοινωνία. Ηθική υποχρέωση: αναφέρεται στην ηθική βάση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και στο αν ό, τι κάνει μια επιχείρηση «είναι το σωστό» και χαρακτηρίζεται από ηθικούς σκοπούς (κάνει το «σωστό»). Το πρόβλημα προκύπτει όταν θέσουμε το ερώτημα «κάνει το σωστό για ποιον;» Μέτοχοι. Εργαζόμενοι. Περιβάλλον. Προμηθευτές. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin Διαφάνεια 24