Kesantunan Berbahasa STPM PDF
Document Details
Tags
Summary
This document discusses politeness in the Malay language, covering concepts, characteristics, and usage of polite expressions and language.
Full Transcript
Nota Bahasa Melayu STPM Kertas 3 (910/3) PENGGAL Pragmatik: 3 KESANTUNAN BERBAHASA 1. KONSEP KESANTUNAN BERB...
Nota Bahasa Melayu STPM Kertas 3 (910/3) PENGGAL Pragmatik: 3 KESANTUNAN BERBAHASA 1. KONSEP KESANTUNAN BERBAHASA Kesantunan berbahasa melibatkan kesopanan dan kehalusan ketika berbahasa sama ada secara lisan atau tulisan. Kesantunan mengandungi nilai-nilai hormat, bertatasusila, dan tidak menyinggung perasaan orang lain. Penggunaan bahasa yang santun melambangkan kehalusan budi, sikap dan tingkah laku penutur. Kesantunan terlihat pada penggunaan kata sapaan/panggilan, gelaran, dan rujukan diri. 2. CIRI-CIRI KESANTUNAN BERBAHASA 2.1 Ungkapan Bertatasusila Kata-kata yang baik, yang digunakan untuk mengelakkan orang lain berasa tersinggung, kasar, atau jijik. (a) Bahasa Halus Bahasa halus = bahasa yang beradab atau sopan, seperti menjemput, memohon maaf, mengucapkan selamat, menyilakan, dan berterima kasih. Jemput masuk Maafkan saya Selamat pagi Sila duduk 1 – Kesantunan Berbahasa Terima kasih (b) Kiasan Pemanis Kiasan pemanis = penggunaan kata berlapik untuk melembutkan tutur kata supaya tidak kasar atau menimbulkan perasaan tidak senang orang lain. buang air kecil (berak) berbadan dua (mengandung) orang rumah (isteri) meninggal dunia (mati) minta diri/beransur (hendak pulang/meninggalkan majlis) (c) Unsur Bahasa Arab Unsur bahasa Arab digunakan sesuai dengan kaitannya sebagai bahasa asal dan bahasa utama kepada agama Islam yang menitikberatkan hal kesantunan. alhamdulillah insya-Allah kembali ke rahmatullah (d) Nada atau Intonasi dan Gaya yang Sesuai Perkataan diucapkan dengan lemah-lembut dan menimbulkan kemesraan. Lazimnya bahagian tertentu dipanjangkan bunyinya agar kedengaran lembut dan mesra. Gerak tubuh disesuaikan dengan ungkapan. 2.2 Kata Ganti Nama Diri Mengikut Konteks dan Situasi Kata ganti nama diri = perkataan untuk menggantikan nama sebenar orang yang sedang bercakap, orang yang dilawan bercakap, dan orang yang diperkatakan. Penggunaan kata ganti nama diri menimbulkan kesopanan, kerana orang yang lebih tua dan berpangkat tidak wajar dipanggil namanya sahaja. Kata ganti nama diri berbeza dalam keadaan rasmi dan tidak rasmi. Jenis Rasmi Tidak Rasmi Beta Aku (-ku) Pertama Patik Hamba Saya Awak Anda Kedua Engkau (kau-) Tuanku Kamu (-mu) Ketiga Beliau Dia 2 – Kesantunan Berbahasa 2.3 Bentuk Sapaan Mengikut Situasi Sapaan = kata panggilan kepada seseorang berdasarkan situasi Digunakan dalam situasi rasmi dan tak rasmi (a) Sapaan Kekeluargaan Asas Panggilan kepada ahli keluarga sendiri Selalunya panggilan diringkaskan agar lebih mesra Along/long Angah/ngah Alang/lang Anjang Andak Teh Acik/cik Busu/usu/su (b) Sapaan Kekeluargaan Pertalian Darah Pak Long / Mak Long Pak Ngah / Mak Ngah Pak Lang / Mak Lang Pak Anjang / Mak Anjang Pak Andak / Mak Andak Pak Teh / Mak Teh Pak Cik / Mak Cik Pak Usu / Mak Usu (c) Panggilan Kekeluargaan Ikatan Perkahwinan Besan Biras Ipar Menantu Mentua (d) Sapaan Bukan Keluarga Panggilan kepada orang lain yang bukan ahli keluarga sendiri Panggilan Digunakan untuk Pak Lelaki, kira-kira sebaya dengan ayah sendiri Mak Perempuan, kira-kira sebaya emak sendiri Lelaki atau perempuan, kira-kira sebaya datuk Datuk/tok sendiri 3 – Kesantunan Berbahasa Biasanya perempuan, kira-kira sebaya nenek Nenek/nek sendiri Abang/bang Lelaki lebih tua, tidak setua ayah sendiri Kakak/kak Perempuan lebih tua, tidak setua emak sendiri Kata panggilan ini biasanya disertai nama orang berkenaan, sama ada penuh atau singkatan Abang Rosli Datuk Mat Kak Munah Nek Bidah Pak Mud (e) Panggilan dalam Keadaan Lain Panggilan Situasi Penggunaan almarhum Kerabat diraja lelaki dan perempuan yang almarhumah mangkat Allahyarham Lelaki dan perempuan Islam yang meninggal Allahyarhamah dunia Lelaki dan perempuan bukan Islam yang mendiang meninggal dunia anakanda ayahanda bonda adinda Ahli keluarga dalam surat kiriman kakanda nenda cucunda 2.4 Gelaran Mengikut Situasi Gelaran diberikan berdasarkan beberapa faktor. (a) Gelaran Keturunan/Warisan Diperoleh seseorang semenjak lahir, bergantung kepada keturunan keluarganya. (i) Keturunan Raja yang Memerintah Ku Tengku 4 – Kesantunan Berbahasa Pengeran Tunku Raja Ungku (ii) Keturunan Orang Besar-Besar Abang Dayang Pengeran Awangku Dayangku Tan Che Megat Tuan Che Wan Nik Wan (iii) Keturunan Nabi Muhammad Sayid/Syed Syarifah Siti Syeikh (iv) Keturunan dari Nusantara Daeng (Bugis) Mas Ayu (Jawa) Raden (Jawa) Sidi (Minangkabau) Sutan (Minangkabau) Teuku (Acheh) (b) Gelaran Anugerah / Kurniaan Gelaran yang diperoleh daripada pemerintah kerana jasa-jasa tertentu. Tun (Kurniaan tertinggi Kerajaan Persekutuan) Toh Puan (Gelaran kepada isteri Tun) Tan Sri (Kurniaan kedua tertinggi Kerajaan Persekutuan) Puan Sri (Gelaran kepada isteri Tan Sri) Dato’/Datuk (Kurniaan Kerajaan Persekutuan dan Negeri) Datin (Gelaran kepada isteri Dato’/Datuk) Datuk Patinggi (Gelaran Kerajaan Sarawak) (c) Gelaran Akademik dan Ikhtisas Gelaran diperoleh kerana kejayaan tinggi dalam bidang akademik. Cikgu Prof. Diraja Ustaz / Ustazah Prof. Emeritus Dr. Prof. Madya 5 – Kesantunan Berbahasa (d) Gelaran Keagamaan Diberikan kepada orang yang terlibat dalam hal-hal yang berkaitan dengan keagamaan. Digunakan dalam situasi formal dan tak formal Haji Tok Kadi Hajah Tok Lebai Tok Imam Tok Mudim (e) Gelaran Lain Gelaran yang diberikan oleh institusi tertentu kerana mengenang jasa atau penghargaan khas. Bapa Kemerdekaan Pendeta Biduan Negara Seniman Agung Ibu Mithali Sasterawan Negara Tokoh Maal Hijrah (f) Gabungan Gelaran Dalam gabungan gelaran, gelaran kurniaan kerajaan mendahului gelaran lain. Gabungan Gelaran Contoh Kekeluargaan + keagamaan Mak Haji, Pak Lebai, Tok Imam Pergaulan tak bersahaja (rasmi Puan Hajah, Tuan Kadi, Tuan – kecuali saudara) + keagamaan Imam Kekeluargaan + keturunan Pak Nik, Mak Ungku, Ayah Wan Pergaulan tak bersahaja (rasmi) Tuan Haji Nik, Dato’ Haji Nik + keagamaan + keturunan Keturunan (kecuali Nik) + Raja Haji, Tengku Hajah keagamaan Kurniaan kerajaan + akademik / Tan Sri Prof. Raja Haji..., Dato’ Dr. ikhtisas + keturunan + Hajah... keagamaan 2.4 Rujukan Kehormat Digunakan untuk merujuk orang bergelar, pemegang jawatan atau mempunyai kedudukan tertentu. (a) Rujukan Hormat Umum 6 – Kesantunan Berbahasa Rujukan Digunakan kepada Lelaki berkedudukan / berjawatan tinggi Tuan Lelaki bergelar Syeikh, Syed, Haji, Lebai Jemputan lelaki Perempuan sudah berkahwin Puan Perempuan berkedudukan / berjawatan tinggi Jemputan perempuan Lelaki belum dikenali Encik Lelaki berkedudukan lebih tinggi daripada penutur Perempuan belum dikenali Perempuan belum berkahwin Cik Perempuan berkedudukan lebih tinggi daripada penutur Lelaki yang baru dikenali Saudara Jemputan lelaki Berkedudukan biasa atau sama taraf dengan penutur Perempuan yang baru dikenali Saudari Jemputan perempuan Berkedudukan biasa atau sama taraf dengan penutur Yang menggunakan gelaran warisan diraja – Raja, Yang Mulia Tengku, Tunku, Engku, dan lain-lain Yang Ketua jabatan (lelaki dan perempuan) yang tidak Berusaha mempunyai gelaran kurniaan Individu (lelaki dan perempuan) yang memiliki Yang gelaran kurniaan Berbahagia Ketua jabatan tertinggi peringkat Persekutuan Yang Amat Yang bergelar Tun/Toh Puan Berbahagia (b) Rujukan Kehormat Diraja (Yang dikemukakan ini berdasarkan Surat Pekeliling Am Bil. 4 Tahun 2014 bertarikh 31 Jun 2014 yang dikeluarkan oleh Jabatan Perdana Menteri) 7 – Kesantunan Berbahasa Rujukan hormat Digunakan kepada Yang di-Pertuan Agong Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Sultan/Sultanah Negeri Kedah Ke Bawah Duli Yang Sultan/Sultanah Terengganu Maha Mulia (KDYMM) Al-Sultan Kelantan Sultan/Sultanah Pahang Sultan/Sultanah Johor Sultan Selangor/Tengku Ampuan Selangor Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Sultan Perak/Raja Permaisuri Perak (DYMM) Raja Negeri Perlis/Raja Perempuan Perlis Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan/Tunku Ampuan Besar Negeri Sembilan Raja Perempuan Kelantan *Duli Yang Teramat Raja Muda Mulia Tengku Mahkota *Yang Teramat *Hendaklah dirujuk kepada senarai daripada Penyimpan Mohon Besar Raja-Raja dari semasa ke Mulia semasa (c) Rujukan Kehormat Jawatan (Yang dikemukakan ini berdasarkan Surat Pekeliling Am Bil. 4 Tahun 2014 bertarikh 31 Jun 2014 yang dikeluarkan oleh Jabatan Perdana Menteri) Rujukan Kehormat Jawatan Penyandang Suami/Isteri Tuan Yang Yang Amat Yang di-Pertua Negeri Terutama Berbahagia Perdana Menteri Timbalan Perdana Menteri Yang Amat Yang Amat Menteri Besar Berhormat Berbahagia Ketua Menteri Menteri Timbalan Menteri Yang di-Pertua Dewan Negara Yang Berhormat Yang Berbahagia Yang di-Pertua Dewan Rakyat Ahli Dewan Rakyat Ahli Dewan Undangan Negeri Yang Berhormat Ahli Dewan Negara Yang Berbahagia 8 – Kesantunan Berbahasa Senator Ketua Hakim Negara Ketua Hakim Mahkamah Persekutuan Yang Amat Yang Amat Arif Presiden Mahkamah Rayuan Berbahagia Hakim Besar Ketua Hakim Syarie Hakim Mahkamah Persekutuan Hakim Mahkamah Rayuan Hakim Mahkamah Tinggi Yang Arif Yang Berbahagia Hakim Mahkamah Syariah Peguam Pendakwa Raya Ketua Setiausaha Negara Peguam Negara Panglima Angkatan Tentera Ketua Polis Negara Yang Berbahagia Yang Berbahagia Ketua Pengarah Perkhidmatan Awam Ketua Setiausaha Kementerian Ketua Jabatan Persekutuan Penyandang Jusa C dan ke atas Mejar Jeneral Yang Berusaha Yang Berusaha Timbalan Komisioner Polis dan setaraf dan ke atas Sahibul samahah Mufti (d) Rujukan Kehormat Keagamaan (Yang dikemukakan ini berdasarkan Surat Pekeliling Am Bil. 4 Tahun 2014 bertarikh 31 Jun 2014 yang dikeluarkan oleh Jabatan Perdana Menteri) Jawatan Rujukan Kehormat Mufti Sahibus Samahah Kadi Besar Sahibul Fadilah Kadi Haji Tuan Hajah Puan 9 – Kesantunan Berbahasa