Şematik Göz - İndirgenmiş Göz PDF

ŞEMATİK GÖZ- İNDİRGENMİŞ GÖZ Dr.Öğr.Üys. Enes UYAR Aksaray Üniversitesi Göz Hastalıkları AD  Göz, temel kırıcı (refraktif) kısımları kornea ve lens olan, ayrıca ön kamara derinliği ve gözün ön arka uzunluğunun, yani göz boyutlarının...

ŞEMATİK GÖZ- İNDİRGENMİŞ GÖZ Dr.Öğr.Üys. Enes UYAR Aksaray Üniversitesi Göz Hastalıkları AD  Göz, temel kırıcı (refraktif) kısımları kornea ve lens olan, ayrıca ön kamara derinliği ve gözün ön arka uzunluğunun, yani göz boyutlarının da kırıcılık durumu üzerinde etkili olduğu bir “mercekler” sistemidir.  Gözdeki canlı dokuların saydamlığı %100 olmadığı ve farklı alanlarında farklı kırma güçleri olduğu için kırıcılığı ideal hesaplamalardaki gibi gerçekleştirmez.  Ayrıca göz, üzerine gelen ışınların bir kısmını yansıtarak “ayna” özelliği gösterir. Yine üzerine gelen ışınları dağıtıp, bir kısmını da absorbe eden (emen) bir optik sistem olduğu için “ideal mercek” özellikleri göstermez.  Bu gibi etkenler gözün kırma durumunu oldukça karmaşık bir hale getirir.  Gözün ışınları kırma özellikleri ve odak uzaklıkları farklı olan karmaşık bir “mercekler” topluluğu olması nedeniyle, ışınları kırma işlevinin daha kolay anlaşılması için kırma özelliklerinin basitleştirildiği bir göz modeli kullanılır.  Bu modelde göz, kırıcılık indeksi 1.33 olan, kırma özellikleri ideal, tek bir kırıcı merceğe indirgenmiş olarak kabul edilebilir.  Bu optik model, gerçek yaşam koşullarındaki kırma işlevlerini tam olarak temsil etmiyor olsa da; gözün kırma durumunun incelenmesi, görüntülerin optik sistemin neresinde oluştuğu ve retinadaki görüntü boyutlarının anlaşılmasında kolaylık sağlamaktadır.  GEOMETRİK OPTİK: Işığın gerçek fiziksel özelliklerini varsayımsal olarak yadsıyan, ışığın doğrusal bir çizgi gibi hareket ettiğini varsayan, temel amacı görüntünün boyut ve yerleşim noktasını hesaplamak olan optik yaklaşımı ifade etmektedir.  FİZİKSEL OPTİK: Işığın gerçek fiziksel özellikleri ve gerçek yayılım tarzı ise, fiziksel optik başlığı altında ele alınmaktadır.  Şematik Göz  Geometrik optikte, görüntülerin boyut ve yerleşimlerinin hesaplanabilmesi için, nasıl ışığın gerçek fiziksel özellikleri yerine doğrusal tarzda hareket eden teorik çizgilerden oluştuğu varsayılmakta ise, anatomik olarak da gerçek göz yerine de, hesaplamalarda kullanılmak üzere kırıcı yapıların yeri ve refraktif indeksleri teorik olarak belirlenmiş göz çizimleri kullanılmaktadır.  Hesaplamalar için kurgulanmış, çizimleri matematiksel temellere göre yapılmış olan bu göze de “şematik göz” denmektedir.  Allvar Gullstrand (5 Haziran 1862, Landskrona - 28 Temmuz 1930, Stockholm), İsveçli göz doktorudur.  Gullstrand, Uppsala Üniversitesi'nde (1894-1927) göz terapisi ve optik profesörlüğü yaptı. Optik görüntüler ve gözün ışık kırınımı çalışmalarında fiziksel ve matematik yöntemleri kullandı. Bu çalışmalarından dolayı 1911 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü aldı.  Gullstrand tarafından tanımlanan şematik göz, görüntü boyutlarının hesaplanmasında deneysel ve model çalışmalarda en sık kullanılan modeldir, ancak son derece karışık deneysel ve trigonometrik hesaplamalara dayalıdır.   Gullstrand’ın oküler yüzeylerin  Gullstrand’ın kırıcılık katsayılarına ilişkin eğrilik yarıçaplarına ilişkin verileri : veriler:  Kornea 1.376  Korneanın ön yüzü 7.70  Aköz 1.336  Korneanın arka yüzü 6.80  Lens korteksi (kabuğu) 1.386  Lens kabuğunun (korteks) ön  Lens çekirdeği 1.406 yüzü 10.00  Vitreus 1.336  Lens çekirdeğinin ön yüzü 7.91  Lens çekirdeğinin arka yüzü - 5.76  Lens kabuğunun (korteks) arka  Oküler yüzeylerin yerleşimleri : yüzü -6.00  Kornea ön yüzü 0.0 mm  Kornea arka yüzü 0.5 mm  Lens ön yüzü 3.6 mm  Lens arka yüzü 7.2 mm  Ancak bunun yerine, en önde gözyaşı ile başlayan en arkada vitreus ile sonlanan oküler optik sistem, optik açıdan “su” dan oluşuyor kabul edilebilir. Bu optik kabulle hareket eden Listing, en sade (indirgenmiş) şematik göz modelini geliştirmiştir. Listing temel noktaları ve nodal noktaları kombine ederek, tek temel nokta ve nodal nokta haline getirmiştir. İndirgenmiş şematik göze ait optik yüzeyin eğrilik yarıçapı 5,7 mm ve indeksi suyunkine eşit tarzda 1,336’dır.  İndirgenmiş Şematik Göz  Gullstrand’ın şematik gözü 6 refraktif yüzey içerdiğinden, hesaplamaları kolaylaştırmak amacıyla, tüm refraktif yüzeylerin bir tek optik ortam gibi ele alındığı ve obje-görüntü ilişkisini belirleyen kardinal noktaları da en aza indirgeyen, daha basit bir şematik göz modeli oluşturulmuştur.  En büyük basitleştirme işlemi, Listing tarafından yapılan hesaplamalarla elde edilmiştir. Listing, şematik gözü, verteksi temel düzlemde ve nodal noktası eğriliğinin merkezinde yer alan tek refraktif yüzeye indirgemiştir.  Listing temel noktaları ve nodal noktaları kombine ederek, tek temel nokta ve nodal nokta haline getirmiştir. Bu temel nokta korneanın 1.5 mm gerisinde yerleşik olup, topyekün bir tek refraktif yüzey haline getirilmiş olan indirgenmiş optik göz modeli için verteksi temsil etmektedir. Bu optik yüzeyin eğrilik yarıçapı 5.7 mm’dir.  İndirgenmiş gözün tek nokta haline getirilmiş nodal noktası da bu merkez noktasıdır.  Dolayısıyla indirgenmiş gözün nodal noktası, Gullstrand’ın şematik gözünün korneasından 1.5+5.7 =7.2 mm geride yerleşiktir.  Gullstrand’ın şematik gozunde kornea-fovea mesafesi 24.4 mm olduğundan, ve Listing’in indirgenmiş şematik gözünde korneanın verteksi 1.5 mm daha geride olduğuna gore, indirgenmiş gözün ön-arka eksenindeki uzunluğu 24.4-1.5 = 22.9 mm olup, her yerinde aynı kırılma indeksine sahip olmak üzere, indeksi suyunkine eşit tarzda 1.336’dır.  ŞEMATİK GÖZ  Gözün optik sisteminin değerlendirilmesi için, belli standart değerleri  Lens arka yüzü ile retina arası 17 mm’dir.  Bu daha basite indirgenerek şematik göz oluşturulmuştur.  Burada; Ön arka uzunluk 23 mm  Nodal nokta - retina arası 17 mm’dir.  Göz ortamının kırılma indisi 1,33 olarak kabul edilir.  Böyle bir gözün kırma gücü toplam + 59.00 D’dir.  Odak uzaklığı= Kırıcılık katsayısı /Kırıcı güç  Havadaki odak uzaklığı=1000/58.2=17.2 mm  Gözdeki (=sudaki) odak uzaklığı= 1336/58.2=22.9 mm  İki odak uzaklığı arasındaki fark (22.9- 17.2=5.7 mm) ise nodal noktanın yerleşim yeridir.  Retinada görüntü Boyutu  Obje boyu Objenin nodal noktaya olan uzaklığı  ---------------- = ------------------------------------------------------------  görüntü boyu görüntünün nodal noktaya uzaklığı (=17.2 mm)   Bu durumda formülü şöyle pratikleştirebiliriz:  Objenin boyu * 17  görüntü boyu:---------------------------------------- (Not: Uzaklıklar mm cinsin  Objenin göze uzaklığı den girilmelidir)  Görüldüğü gibi, 34 cm yani rutin okuma mesafesinden tutulan cisimlerin  emetrop bir gözde retina üzerine düşen görüntüsü, cisim boyutunun 1/20’sine karşılık gelmektedir. Amsler kartı  Her bir kenarı 10 cm, her bir küçük karesi 5 mm olan Amsler kartı, 20 kat küçülerek, her bir kenarı 5 mm, her bir küçük karesi 250 mikron olan minik bir Amsler kartı olarak retinaya düşmektedir. Amsler Kartı  Amsler Kartı  Hasta tarafından üst temporalde tarif edilen skotom, retinada foveolanın alt nazaline denk gelir. 3 kare uzaklık ise 250x3=750 mikron mesafe anlamına gelir. O halde bu hasta skotoma neden olan lezyonu, foveolanın 750 mikron alt nazalinde aramak gerekir. TEŞEKKÜRLER