Bilgi Merkezlerinin Ortaya Çıkışı (8. Hafta) PowerPoint Sunusu PDF

Bilgi merkezlerinin ortaya çıkışı (8. hafta):-Ülkelerin toplumların ve kişilerin haklarını belgeler korur -Değerli tüm bilgileri içerir -Yönetimsel ticari ve sosyal sürekliliğin sağlanması -Kütüphane ve arşivlerin gelişmesinde insanların kent yaşamına geçmesi önemlidir İlk Çağ Arşivleri: -Saraylar...

Bilgi merkezlerinin ortaya çıkışı (8. hafta):-Ülkelerin toplumların ve kişilerin haklarını belgeler korur -Değerli tüm bilgileri içerir -Yönetimsel ticari ve sosyal sürekliliğin sağlanması -Kütüphane ve arşivlerin gelişmesinde insanların kent yaşamına geçmesi önemlidir İlk Çağ Arşivleri: -Saraylarda, dini kuruluşlarda ve özel mekanlarda korunmuş *Yunanca arşiv *arche* güç, hükümet anlamına gelir *Roma da her eyalette merkezi depolar kurulmuştur (demosia bibliotheke) *İlk çağ arşivi önemli medeniyetler Roma ve Mısır 1.Sümerler dönemi - Nippur kenti tapınak arşivi 2.Sümerler Dönemi - Mari tabletleri 3.Hititler Dönemi - Boğazköy kraliyet arşivi 4.Antik Mısır dönemi – Amerna mektupları arşivi Ortaçağ Arşivleri: -Papalık sarayında -Piskoposluk merkezleri -Manastırlarda kurulmuş -III. Innocent, dünyanın en büyük kanun yapıcılarından biri -Okuryazarlık rahiplerin tekelindeydi -Arşivlerin gelişmesindeki en büyük engel kralların haraketliliğiydi (gittikleri yerlere götürdükleri için )  arşivler :-Belgelere daha çabuk erişmek için *düzenli* arşiv depoları oluşturulmuş avaşları çıkmıştır (Katolik ve protestan prensleri arasında) rius arşivlere kendi izni olmadan bakılmasını yasaklamıştır özel gizli arşiv kurmuş evrimi ile arşivlerin kamuya açık olması ilan edildi evrimi ve arşivler :*İnsan hakları bildirisi* çerçevesinde *temel özgürlüklerin* yasal güvence altına alınm halka açılmıştır kede ulusal arşivler kurulmuştur (İsveç, Norveç, İngiltere,Danimarka,Belçika,Kanada,Hindistan nda Paris te *Ecole des Chartes* adında arşivcilik okulu açılmıştır syon ve dökümantasyon merkezleri: Nedeni: mlarının ve araştırmacıların bilimsel ve teknik güncel bilgiye erişimlerini sağlaması mantasyon Kuruluşları: afya konusunda çalışmalar yapan Fontaine ve otlet bir araya gelerek evrensel bir bibliyografya hazırlama ül 1895 yılında *uluslarasrı b. Konferansı* düzenlerler. 1895 te UBE kurulur örevleri: rafya alanında bir süreli yayın çıkartmak a sistemi hazırlamak atalog hazırlamak  TÜRKİYEDE BİLGİ MERKEZLERİNİN VE HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ huriyet öncesi dönem ve cumhuriyet dönemi olarak bilgi merkezleri iki aşamada incelenir: huriyet öncesi Dönem: ütüphane sultan mahmud-Saray kütüphanesi vsi şeyhnameyi burda tamamlayarak sultan mahmuda sunmuş phaneler: k selçuklu dönemimde , Nizam-ül Mülk ün bağdat ve Nişabur da kurduğu nizamiye med kütüphanesi an sencer in Merv kentinde *Hazinetül Sultan* doluda ilk kurulan kütüp Şemseddün Altun-Aba Medresesi Kütüphanesi p iadesini kütüphaneci Hafızül kütüb e yapar kütüphaneleri ktir ve kadı lar tarafından mali açıdan denetlenir leri tarımsal vergi ve bağışlar flarda süreklilik esastır devlet karşısında dokunulmaz özelliğe sahiptir h rızası için oluşturulan örgütler arın kurduğu kütüphaneler 4 ana grupta toplanır time yönelik samlı bir toplumsal amaç rli bir inanç ya da dünya görüşü sel Amaçlar nlı Dönemi Kütüphaneleri: üphaneler medreselerde kurulur manlı kütüphaneleri Bursa ve Bolu da üphane II.Mehmet *Eyüp camisinde* manlı vakıf kütüphanesi *köprülü Mehmet paşa* kütüphanesi er:Kanuni sultan Süleyman döneminde belgelerin düzenlenmesi için çalışmalar yapılmış ar defter şeklinde *Hazine-i amire* de saklanır erin korunması ve düzenlenmesi adına *hazine i evrak* kurulur uriyet Dönemi(1923-1960 arası) haneler:-En önemli değişiklik 1924 Tevhid-i tedrisat kanunu ile yapılır yılında yurt dışına öğrenci gönderme süreci başlar nci Fehmi Ethem Karatay u yılların sonunda Adnan ötüken ve iş arkadaşı gönderilmiş ötükenin dil tarih coğrafya fak te yayınladığı kurs en uzun ömürlü kurstur Yılında Türk kütüphaneciler derneği kurulmuş *T.K.D bülteni* 3 yıl sonra yayımlanmış e’nin en uzun soluklu süreli yayınlarından biri Türk Kütüphaneciliğidir er: arın korunup saklanması amacıyla Mahzen-i Evrak Mümeyyizliği” dairesi kurulmuştur. nience tasnif sistemi gelmiştir 00: site ve araştırma kütüphanecileri derneği (ÜNAK 1990) rşivcileri derneği (1998) lu üniversitesi kütüphaneleri konsorsiyumu (ANKOS) ütüphanecileri derneği ütüphanecileri derneği (2022) ünyası Kütüphaneciler vakfı (2023 merkezleri toplumla var olan toplumsal bir kurum, örgüttür (toplumsal örgüt olarak bilgi merkez ların gereksinimlerini karşılamak amacıyla oluşturulmuş er saklamak için kütüphaneler kullanmak için arasındaki fark mantasyon ve enformasyon merkezleri araştırmacıların daha kapsamlı araştırmalar yapmasını s ltür-bilgiler-bilgi kaynakları- o gelişirse insanlık gelişir m Ve Bilgi Merkezleri bilgi birikimi ile insanlar arasında verimli ve anlamlı ilişkiyi oluşturmak amacıyla *Hangi formda olursa çeren ortamları sağlayan olsun kayıtlı olması nleyen ve yararlanılması için hizmetler sunan bilgi merkezleri önemli msal Örgüt Olarak Bilgi Merkezleri: m tarafından sözlü yazılı basılı bir şekilde kayıt altına alınmış ve sonraki nesillere aktarılır iştikçe kültür-bilgiler-bilgi kaynakları-insanlık gelişir merkezleri (kütüphaneler,arşivler,dökümantasyon,enformasyon merkezleri) insanların en önemli gereksinimi Dinamik İletişim: -Dinamik iletişim kısa ömürlü olup, tekrar edilebilirliği olmayandır Telefon, radyo, televizyonla yapılan iletişimlerde olduğu gibi. Haberin ya da mesajın iletilmesi sırasında herhangi bir sözcüğün veya cümlenin alıcı tarafından anlaşılmaması durumunda tekrarlatılması mümkün olmayan iletişimdir. Statik iletişim:-Kalıcıdır tekrar edilebilir ve süreklilik arz eder -Yazılı basılı kayıt altına alınmış her türlü bilginin yer aldığı iletişim araçları (Ses ve görüntü kayıtları) -Bilgi merkezlerinde yer alan iletişim araçları statik iletişim araçlarıdır (kütüphanelerde dinamik iletişimde kullanılır) -Communicationem haberin ya da mesajın belirli bir kanal aracılığıyla kaynaktan alıcıya iletilme işlemi. Bilgi merkezlerinin toplumsal işlevi: -Ekonomik sosyal siyasal kültürel özellikler çerçevesinde biçimlenir Dört grupta derlenir: 1.Bilgi kaynaklarının korunması ve bakımı 2.Eğitim ve öğretim 3.Araştırma 4.Boş zamanları değerlendirme 1:İleride kaynakların kullanımını mümkün kılmak Derleme:Yayımlanan her eserden belirli sayıda kopyanın yasayla belirlenmiş kuruluşlara ücretsiz olarak verilmesi 2:Bireylerin ilgilerinden haraket ederek onları etkin hale getirmek -Öğreticiden çok rehber olmak -Duygusal tepkileri eğitmek 3: - Mevcut bilgi düzeyinin geliştirilmesi Yenilikçi Kütüphane Hizmetleri: -Karşılanabilecek problemlere güvenilir çözüm yolları bulma -Yaşayan kütüphane -Üçüncü mekan kütüphane 4: - Halk kütüphanelerinin hizmet verdikleri yörelerde halkın; -Yaşam boyu öğrenme mekanı Kaynak kullanımında kütüphane Sosyalleşmesinde Hoşça zaman geçirmesi Sistem Olarak Bilgi Merkezleri: Sistem:Yol,yöntem,düzen Kütüphane oluşum şeması  Kütüphane sisteminin işleyişi: -Kütüphane koleksiyonuna anlam kazandıran en uygun sıklıkla ve sıklıkla başvurulan SATIN ALMA -Metaryallere hızlı ve kolay erişebilmek için Katologlama sınıflandırma ve teknik işlemler yapılması gereklidir Teknik hizmetler:Kütüphanedeki tüm bilgi ve metaryellerin kullanıcı sunumuna hazırlanma süresini kapsar -Danışma -Ödünç verme -Teknik hizmetler bilgi merkezlerinin -Enformasyon mutfağıdır hizmetlerinden -Okuyucu hizmetleri: oluşur em olarak kütüphane: ksinim – Destek – Girdi ( Toplumsal Bilgi ) – Teknik hizmetler – Çıktı (Okuyucu Hizmetleri ) Kütüphane ve dokümantasyon: Teknik Hizmetler:Kataloglama-Sınıflama-İndeksleme -Teknik hizmetler -Kullanıcı hizmetleri anışma hizmetlerinin oluşumuna ve çeşitlenmesine yol açan nedenler: ullanıcı sayısındaki artış ullanıcıların özel bilgi gereksinimi ullanıcılara bilginin seçilerek sunulması gereği otansiyel kullanıcılara hizmet tasarlama isteği Danışma Hizmeti Ödünç verme hizmeti -Enformasyon -Ödünç verme işleri ile ilgili kayıtların tutulması hizmeti -Geriye getirilen bilgi kayıt ilişkin işlerin yapılması -Kullanıcı eğitimi-Bu kaynakların raflara yeniden yerleştirilmesi -Rehberlik hizmeti-Gerçekleştirilen işlerle ilgili istatistiklerin tutulması Toplumsal Bilgi:Herkes için aynı netlikte olan anlaşılır olan bilgi aynı aktarılabilirlik sağlayan Belge Yönetimi: -Bilginin kayıt altına alınmasıyla birlikte insanlar faaliyetlerinin anlaşılması açısından daha çok ve düzenli belge üretmişlerdir -Belge iş sırasında üretilen ve kullanılan her türlü kayıtlı bilgi ortamıdır -Belgelerin tür ve özellikleri kuruluşlar için gerekli nedenleri; -İdari açıdan önemlidir -Mali açıdan değerlidir -Yasal açıdan değerlidir -Tarihsel açıdan değerlidir Belge yönetimi kavramı:Belgelerin üretiminden kuruma aktarılmasına kadar geçen süreç içinde belge üretiminin -Denetimi -Düzenlenmesi -Depolanması -Ayıklanması Kapsayan işlemleri ifade eder (Evrak yönetimi de denir) -Sonuç olarak, günümüzde belge yönetimi, hem kağıt ortamında, hem elektronik ortamda, hem de Belge Yönetimi Hizmetleri: Belgenin yaşam döngüsü: ❖ Belge Üretiminin Denetlenmesi ❖ Belgelerin Düzenlenmesi (dosyalama) ❖ Belgelerin Depolanması ve Korunması ❖ Belgelerin Ayıklanması işlemlerini içermektedir. Dosyalama Sistemleri: -Alfabetik -Coğrafik -Sayısal -Renkli kodlama -Konusal Dosyalama sisteminin kullanılmasının yararları : -Belgelerin en kısa zamanda düzenlenmesi -Erişim ve araştırma yapma süresini kısaltır -Gereksiz belgeleri ayıklar -Sistemin sürekliliğini güvenceye alır -Harcamalarda ekonomi sağlar ve verimliliği artırır Belgelerin depolanması ve korunmasının 3 temel amacı: -Belgeleri bilgi kaybına neden olabilecek her türlü tahrip edici unsura karşı korumak - Belgelerin kaybolmalarına karşı önlem almak, - Belgelerin düzenlerinin bozulmadan korunması. - Arşiv Yönetimi:Saklanılmasına karar verilen arşiv belgesi olması niteliği kazanan belgeleri yönetir - *Arşiv belgesi niteliğini taşıyan belgelerin düzenlenmesi korunması ve yararlanılması amacıyla hizmetlere ilişkin - - -Planlama Yönlendir - -Örgütleme mi:Belgelerin üretiminden arşiv kurumlarına aktarımına kadar gerçekleştirilen her türlü faaliyeti içerir mi : Arşivlere aktarılmış ve arşiv belgesi niteliğini taşıyan bu nedenle kullanılma değeri taşıyan belgele s mleri ifade eder örevi ulusların belleği olmak, her düzeyde tüzel ve gerçek kişilerin haklarını korumaktır. erinin Özellikleri: -Sıradaki düzenini koruduğu -Kendine has özellik taşıdığı liyetlerini taşıdığı mi Hizmetleri: inin düzenlenmesi ve tanımlanması, inin korunması, metleri. nin düzenleme yöntemleri: öntem *Günümüzde en yaygın yöntem olarak kullanılanı, yöntem organik (provenans) temdir. yöntemdir. * Arşiv belgelerinin tanımlanması: Amaç:Oluşturdukları düzen içinde bulundurulan arşiv belgelerine araştırmacı ya da kullanıcıların erişimlerini mümkün kılacak erişim araçları hazırlamak. -Envanterler -Listeler -İndeksler -Rehberler -Kataloglar Bilgi Hizmetlerinin Geleneksel İlkeleri: -S. R. Ranganathan tarafından formüle edilmiştir -Kitaplar okunmak içindir. -Her okuyucunun bir kitabı vardır -Her kitabın bir okuyucusu vardır -Okuyucunun zamanını boşa harcamamak gerekir. -Kütüphane gelişen bir organizmadır. Bilgi profosyonelliği : -Profesyoneller, ilgili alanda eğitilmemiş kişiler tarafından bilinemeyen, özel bilgilere sahiptirler -Profesyoneller, sahip oldukları özel bilgileri başkalarına hizmet verme yolunda kullanırlar. Abraham Flexner Ölçütleri : -Bireysel sorumluluk gerektiren zihinsel işlemler içermeli -Mesleklerin üzerinde çalıştıkları materyaller bilim ve teknoloji kökenli olmalı. - Bu materyaller uygulamaya yönelik belirli bir amaçla kullanılmalı - Meslekler eğitim yoluyla aktarılabilir tekniklere sahip olmalı -Bilgi profesyonellerinin görevi insanlara gereksinim duydukları bilgileri, gereksinim duydukları zamanda, gereksinim duydukları kapsamla, elverdiğince ekonomik bir yolla ve onlar için en uygun biçimde sunmaktır. Bilgi Profesyonelinin Nitelikleri: -Toplumsal sorumluluklarının bilincinde olması -Bilgi kaynakları çerçevesinde değerlendirebilmesi ve aralarından seçim yapabilmesi. -Bilgi teknolojilerine sahip olması -Bilginin sağlanması, düzenlenmesi, depolanması, iletilmesi ve korunması -Meslek ahlakının olması ve saygılı olması Bilgi toplumunu ortaya çıkaran nedenler: Bilgi Profesyonelliğinin Etik Sorunları; -Teknolojik -Düşünce özgürlüğü ile ilgili sorunlar, -Ekonomik -Bilgi edinme özgürlüğü -Mesleki-Yapılan İş İle İlgili -Kullanıcıların özel yaşamının gizliliği -Mekânsal-Uzamsal -Telif hakları ile ilgili sorunlar, -Kültürel Nedenler -Sunulan hizmetlerin ücretlendirilmesi Bilgi Toplumunun Temel Özellikleri: - Endüstri toplumundaki buhar makinesi temsil ederken bilgi toplumundaki karşılığı bilgisayar teknolojisidir - Endüstri toplumunda fiziksel emeğe bağlı maddi üretim ön plandayken, bilgi toplumunda zihinsel emek ürünü olan bilgi üretimi ön plandadır  Bilgi Toplumunda Bilgi, Bilim ve Teknoloji: Bilgi-Teknoloji-Endüstri-Ekonomi-Eğitim döngüsü Mesleki Dernekler: -Kütüphane ve kütüphanecilik ile ilgili kurulan ilk dernek 1876’da ABD’de kurulan Amerikan Kütüphaneler Derneğidir (American Library Association – ALA -Hemen ardından 1877 yılında İngiliz Kütüphane Derneği (Library Association – LA -Türkiye’de ilk kütüphanecilik derneği Milli Kütüphanenin kurucusu Adnan Ötüken ve arkadaşlarının ortak çabaları sonucu 1949 yılında oluşturulan Türk Kütüphaneciler Derneği -1969 yılında Üniversite Kütüphanecilik Bölümleri Mezunları Derneği (KÜTDER) kurulmuşsa da, bu dernek 12 Eylül 1980 yönetimi tarafından kapatılmıştır. -Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği (ÜNAK) ile Tüm Arşivciler Derneği, Okul Kütüphanecileri Derneği ve Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu Derneği (ANKOS) sayılabilir. Uluslararası Meslek Dernekleri: IFLA (1927) KD(TÜRK KÜTÜPHANECİLER DERNEĞİ) ADNAN ÖTÜKEN 1949,1952 TKD BÜLTENİ YAYIMLAMAYA B 987 TÜRK KÜTÜPHANECİLİĞİ ADINI ALIR NAK 1991 YILINDA ANKARADA KURULUR BİLGİ DÜNYASI SÜRELİ YAYINI YAYIMLAR 2000 YILINDA