Werkveld en beleid 1 Deel-examen 1 PDF

*Hoofdstuk 1: Inleiding* *1. Sociaal werk in de welvaartstaat* 1.1. Industriele revolutie (18de-19de eeuw) - Verstedelijking -Slechte werk-woonomstandigheden arbeiders - Geen sociale zekerheid en vangnetten - Wortels sociaal werk = **liefdadigheid** (gegoede vrouwen die armen helpen d...

*Hoofdstuk 1: Inleiding* *1. Sociaal werk in de welvaartstaat* 1.1. Industriele revolutie (18de-19de eeuw) - Verstedelijking -Slechte werk-woonomstandigheden arbeiders - Geen sociale zekerheid en vangnetten - Wortels sociaal werk = **liefdadigheid** (gegoede vrouwen die armen helpen die het verdienen) *1.2. Vanaf eind 19de begin 20ste eeuw* - Geleidelijk aan universelere initiatieven (wet op kinderarbeid, 8-urendag, algemeen stemrecht) - Start meer professionele inzet sociaal werk Mary Richmond: pionier social casework -- huisbezoeken, pedagogisch, sociaal n. onderzoek en systematiek, omgeving 1.3. Na WOII: opkomst van verzorgingsstaat - Onder invloed gruwelen oorlog - Overheid betrokkenheid op sociale problemen - 1984: Universiele Verklaring van de Rechten van de Mens - Sociale rechtvaardigheid en geleikheid, herverdeling, recht op de menswaardig bestaan. 1.4. Na WOII: opkomst verzorgingsstaat (tot jaren 1970 -- 1980) - Solidatiteit: sociale zekerheid uitbouwen en sociaale bijstand als opvangnet - Leefloon - Focus op maatschappelijke dienstverlening en sociale ondersteuning - Sociaal werk belangrijke rol als realiseren en beleidskeuzes - BV. OCMW-Wetgeving: realisatie op menswaardig bestaan - BV. Projecten samenlevingsopbouz en socio-cultureel werk 1.5. evolutie naar (activerende) welvaartstaat (vanaf jaren '80 & '90) - Na golden sixties ook economieche regressie - Veel geld in de jaren '60, maar nu niet meer -\> besparen jaren '70 - **Kritiek op afhankelijkheidsdynamieken** - Wat met individuele verandwoordelijkheid? - Mensen aan het werk -- geen rechten zonder plichten - **Sociaal investeringsperspectief** - Mensen uit hun kwetsbaarheid halen door hun aan het werk te zetten - "een job is de beste garantie om te overleven" - Geen rechten zonder plichten - Participatie -- klachten mensen - Het OCMW is er gefocust in, het [reintegreren = (weer laten functioneren, ergens terug deel van gaan uitmaken)] van mensen - Investeren in talensen van individuen en hen enpoweren - Ook [doordrongen = (iemand tot op de grond overtuigen van iets)] in SW -\> Sociaal werk 2\. visie op mensen met wie je zal werken 2.1 hoe spreken we over mensen? - People first terminologie = Een gedachtegang waarbei we men de mens voorop n. plaatst en dan pas kijkt naar hun eigenschap, beperking, n. probleem,..... People first terminologie Voorbeeld foutieve terminologie ------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------ Persoon met een handicap Een gehandicapte Persoon met autisme Een autistisch persoon, een autist Persoon in armoede, in een situatie van maatscahppelijke kwetsbaarheid/kansarmoede Een (kans)arme, marginaal Persoon met een psychische kwetsbaarheid Een gestesgestoorde (een zot) Persoon met een migratie-achtergrond Allochtoon........... **Gebruikte termen zeggen veel over je visie -\> gebruik bewust de correcte termen !** 2.2. visie over mensen - Er zijn verschillende visies op mensen als deel v/d samenleving - Evolutie in hoe bepaalde doelgroepen in mindere of meerdere maten deel uitmaken v/d samenleving - De foutieve termen maakten enkel jaren nog deel van de samenleving - De verschillende benaderingen blijven naast elkaar bestaan doorheen de tijd en in de samnleving 2.2.1. Exclusie - Mensen met een specifieke ondersteuningsnood/ problematiek/ eigenschap staanbuiten de samenleving - Ze worden gezien als minderwaardig, beïnvloeden de samenleving negatief - Beter om het te verstoren, niet in investeren als samenleving - BV. Dwergendorp China - Middenleeuwen -\> Geestzieken vroeger opgesloten in kerkers - Nazi-regime -\> mensen met een handicap/psychishe problematiek werden vermoord - Wet op landloperij -\> strafbaar tot 1993 2.2.2. segregatie - Mensen met een specifieke ondersteuningsnoof/problematiek staan buityen de samneleving of buiten een deel van de samenleving (bv. Onderwijs, tewerkstelling, wonen,....) - Bv. Maatwerkbedrijven - 2 verschillende hpoudingen: - **Medelijden**: focus op anders (niet normaal) wijn / wij-zij denken - **Goede intentie**: passen niet binnen bepaalde maatschappelijke structuren. Nood aan afzonderlijke systemen op maat 2.2.3. Integratie - Mensen met een ondersteuningsnood of specifieke doelgroepen maken deel uit van de samenleving - Bv. Inburgeringscursussen voor mensen met migratie-achtergrond - Voorwaarde: - Ze moeten zich nog steeds aanpassen aan de normen - De Samenleving doet extra inspanningen om de personen de mogelijkheden te geven om hun normen te bereiken - Wij-zij-denken is nog steeds aanwezig 2.2.4. Inclusie - Iedereen is gelijkwaardig - Kunnen deelnemen aan het dafgelijks, maatschappelijk leven met behouden van eiegen identiteit - Geen wij-zij denken - Belang van actieve participatie binnen de samenleving - Iedereen wordt herkent in "jij hebt een stem" - Bv. Inclusief onderwijs: ook kinderen die eindtermen niet kunnen behalen, maken deel uit van het regilieus onderwijs - De normen van de samenleving moeten meer open staan. Het is de taak van de samenleving om met diversiteid om te gaan - Diversiteid als positief: we kunnen leren van elkaar - Is een ideaal -\> een sytuatie waar je naar streeft 2.2.5. Wat is nu de goede benaming? - [Segregatie = mensen die in hun eigen kring leven vaak gedwongen of vrijwillig samenleven),] integratie en inclusie komen samen voor in onze samenleving - Segregatie/integratie is niet foutief: - Soms hebben mensen nood aan een aangepaste en vrije omgeving - Soms is incusie niet direct realiseerbaar - We moeten maximaal streven naar inclusie - Vanuit een [r]echtenbenadering zie VN-verdrag [ ] - Aandacht hebben voor diversiteit in de samenleving - Ook vanuit segregratie kunnen we aan inclusie werken - Drempels wegwerken zodat iedereen maximaal kan participeren - Positieve 3\. Wegwijs in het sociaal werk (manieren om te kijken naar hoe sociaal werk georganiseerd is) - Mensen weg tonen of helpen vinden van gepaste hulp- en dienstverlening is een belangrijke taak van de sociaal werker - Kan zowel op formele als informele manier gebeuren - Dus nood aan brede kennis hierover 3.1. Door wie: betrokken overheden? **Voorbeeld:** - Je bent in een overheidsdienst - Je werkt in een VZW = Vereneging Zonder Winstoogmerk - Je krijgt subsiedies (een tijdelijke bijdrage) van de overheid - Niveaus: (Europees), Federaal, Vlaams en lokaal beleid - Vlaamse overheid: zeer sterk bepalend inzaken welzijnsbeleid -- bijstand personen, zowel bevolking - Minister: Hilde Crevits -\> - Decteren - Federale overheid: arbeidsregelementen, sociale zekerheid, bijstand, justitiebeleid, volksgezondheid en voorbeeld opvang asielzoekers - Locale overheden: - Vaak in opdracht van bijvoorbeeld uitkeringen - Eigen voorzieningen uitbouwen en inslepen op lokale noden & coördinaten van aanbod (lokaal sociaal beleid) - Vaak mix van betrokken niveaus = afstemming 3.2. Wie stuurt aan? - **Publieke dienstverlening:** georganiseetd door overheid zelf - **Privaat inisiatief:** deels of geheel [gesubsideerd (financiële steun van de overheid aan instellingen, bedrijven en personen om hun activiteiten te ontwikkelen)] = (non-profit) - **Comersieel:** markt (=profit) - Gevolgen voor cliënt (prijs-kwaliteit) en relatie overheid (bv mate toezicht) +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Vermarkting** | - Het fenomeen van de toename | | | van meer of andere | | (niet vanbuitenkennen, maar | (commerciële) actoren in het | | kunnen uitleggen in eigen | zorgaanbod, of het inbrengen | | woorden) | van meer princiepes van | | | markwaarden | | | | | | - De overheid die een stap naar | | | achteren neemt en meer aan de | | | markt (het spel van vraag en | | | aanbod) overlaat | +-----------------------------------+-----------------------------------+ 3.3. Formele en/of informele zorg? +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Formeel** | - Wordt gedaan of ondernomen | | | door een profecioneel | | | | | | - Op 1 of andere manier betaald | +===================================+===================================+ | **Informeel** | Zorg die niet betaald wordt BV. | | | Vrijwilligerswerk -\> worden vaak | | | naar achter geschoven en | | | geinproviseerd als 'niet betaald' | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | - **Mantelzorg** | - Aanvullende hulpverlening | | | | | | - Iemand die mede | | | verandwoordelijkheid voor de | | | zorg opneemt | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | - **Vrijwillig** | Meestal zonder vergoeding en vaak | | | in context van een organisatie | | | (BV. Buddy) | +-----------------------------------+-----------------------------------+  Voorbeeld: - Eerst zal je kind je nog wat ondersteunen, als het wat slechter wordt, ga je naar een woonzorg-centrum - Moeilijker dan dit 3.4. Waar vind de zorg plaats? +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Ambulante zorg** | - Geen opname | | | | | | | | | | | | - Je wordt niet uit je | | | wooncontext gehaald | | | | | | | | | | | | - Zorg/begeleiding binnen eigen | | | context | | | | | | - Haal-of brengzorg (mobiel -- | | | in organisatie zel) | +===================================+===================================+ | **Residentiële zorg** | - Opname (instelling, | | | ziekenhuis) | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Semi-residentiële zorg** | - BV. dagopname | +-----------------------------------+-----------------------------------+ 3.5. Hoe nabij is de zorg? 5 niveaus: - **Buurt-wijkniveau** - (minder-) grote steden) - **Gemeente** - OCMW, ziekenfonts - **Meerdere gemeenten** - Zorgregio's, eerstelijnszorg - **Provenciaal niveau:** - Bv. Regio's integrale Juridische Hulpverlening - Soms complete **Vlaamse gemeenschap** - Bv. Vlaams Centrum Adoptie - **Online/telefonisch HV niet perse regio** - Sommige groot werkingsgebied, maar een aanbod op kleinere schaal 3.6. Wat is niveau van interventie? - **3 niveaus** - Individu -- gezin - Groep - Buurt -- samenleving - **Werkvormen:** - Sociaal casework, groepswerk, samenlevingsopbouw - Loopt in praktijk vaak door elkaar 3.7. Voor welke leefdheidsgroep? 3.7.1. Brede leefdheidsgroep - **Kinderen & jongeren** - Bv. Jeugtwerk en vrije tijd, online hulpverlening (jac CAW, jeygdhulp - Evolutie naar ganse gezin vaak: gezinsondersteuning - **Volwassnen** - Aanbod open voor iedereen (OCMW, CAW) of specifieke groepen - Ook telefonisch en online hulp - Oudren - Vergrijzing: serieuze implicaties op HV en DV aanbod - Zowel residentieel (= het verblijven op een bepaalde plaats) als ambulant aanbod (breng en haalzorg (of combi)) 3.7.2. Specifieke/categoriale doelgroepen - **Categoriaal** = doelgroepen op basis van specifieke kenmerken - Hoe voorkom je het stigma? - Bv. Het is niet omdat iemand armoede heeft, dat hij/zij zich daarmee moet indentificeren - **Voorbeelden**: - Mensen met een handicap (zie later) - Mensen met een migratie-achtergrond - Mensen met een psychische kwetbaarheid (zie later) - Mensen in armoede -- maatschappelijk kwetsbaare situatie - Personen identificeren zich niet perse met categoriale groep; mens in armoede, slachtioffer van misdrijf,.... 3.8. op welke levensdomeinen wordt gewerkt? - Mensen kunnen op diverse domeinen behoeften hebben (en hier al dan niet ondersteuning voor inroepen) - Persoonlijk en relationeel welzijn - Geestelijke gezondheid - Werken - Wonen - Veiligheid en justitie -..... - Sommige organisaties brede werking, anderen veel specifieker levensdomein 3.9 hoe toegankijkijk is het? +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **De 0 lijn** | - Zelfzorg | | | | | | - Mantelzorg | | | | | | - Zelfhulpgroepen | | | | | | - (+ preventief (basis die | | | iedereen heeft )) | +===================================+===================================+ | **1^e^ lijn** | - Generalistisch | | | | | | | | | | | | - Ruime blik -\> vanuit diverse | | | invalhoeken | | | | | | - Zorg gericht op diverse | | | levensdomeinen | | | | | | | | | | | | - Rechtstreekse toegang | | | | | | | | | | | | - Bv. De huisdokter | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **2^e^ lijn** | - Specialistisch -- categoriaal | | | | | | | | | | | | - Gericht op specifieke | | | problematieken/doelgroepen | | | | | | | | | | | | - Vaak via doorverwijzing | | | | | | - Gespecialiseert in specifiek | | | onderwerp | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **3^e^ lijn** | - Intramanueel | | | | | | - Specialistisch (in de zorg | | | ook vaak | | | suppergespesializeerde hulp) | +-----------------------------------+-----------------------------------+ - Rechtstreeks ( 0^de^ en 1^ste^ lijn) -- NIET RECHTSTREEKS TOEGANKELIJKE HULP - (2^de^ en 3de lijn) - Toegankelijk anafhankelijk van: - Hoe aanbod georganiseerd is ( al dan niet rechtstreeks toegankelijk) Denk maar aan de organisaties die open zijn van 9u-17u. n. meeste mensen werken dan - Reëel ervaren van toegankelijkheid (8B's ) -\> 8B's handig om te weten. 4\. Wegwijs in het sociaal werk ( begripuitklaring, kernprincipes en tendensen) 4.1. Subsidariteit van de zorg - Altijd keuze voor minst ingrijpende interventie vanuit situatie vanzorgvrager. 4.2. Vermarkting - Niet alles georganiseerd door overheid -- non-profit maar ook toename commerciële spelers (Bv. Een adverteerder) 4.3. Participatie - Sterkere focus op verandwoordelijkheid cliënten, klachten en actieve inbreng, zelfregie en prticipatie cliënten 1. Minder aanbodsgestuurd -- meer vraaggerichte zorg, behoefteverkenning en outreatchend werken 2. Zelfregie: bijvoorbeeld persoonlijke budgetten in de zorg (persoonsvolgende financiering) 4.4. Outreachend denken - Werkwijze die uitgaat van een actieve benadering en gericht is op het bevorderen van welzijn - Welzijnsaanbod naar belanghebbende te brengen of aan te sluiten bij hun behoeftes - Het niet opdringen van je eigen waarden en normen - "als zij niet naar ons komen, komen wij naar hun" - Je gaat er zijn, je laat weten dat je er bent in hun context 4.5. Vermaatschappelijking v/d zorg - Verschuiving binnen de zorg waarbij er naar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronische zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven,...., met al hun mogelijhkheden en kwetsbaarheden en eigenzinvolle plek in de samneleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveelmogelijk geïtegreerd in de samenleving te laten verlopen Vermaatschapping v/d zorg houd hiermee verband: ***Door wie**? Informele -- formele* *zorg?* **Waar?** Ambulant -residentieel? Hoofdstuk 2 : OCMW OCMW = Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn 1. Historiek en organisatie OCMW 1. De ontstaansgeschiedenis van het OCMW 1. Armenzorg (voor 15^de^ eeuw) - Door kerk aangestuurd -\> zorg voor anderen bestuurd door de kern - Inefficiëntie -- Geen structurele oplossing: - Bv. Uitdelingen rond Kerkelijke feestdagen -\> het was geen sociaal probleem - Bedelaars als deel v/d samenleving -- armoede beheersbaar 2. Stedelijke problematiek (vanaf 15^de^ eeuw) - Armoede als sociaal probleem - Stedelijke besturen die bedeling veroorzaakt - Tegen begin 17^de^ eeuw: armenzorg is vaak van overheid - Nog veel sterker naar aanleiding van industriële revolutie - Visie op armoede als individuele schuld -\> bedelaars als deel van de samenleving 3. Windend belang van overheid in armoede - Eerste stappen richting huidige sociaal beleid -\> meer verandwoordelijkheid nemen als overheid - Frande revolutie ideeën vooruitstrevend (1789) - Onderstaand/armenzorg is een plicht van de staat -\> de schuld is een deel van de overheid - Behoeftigheid burgers is tekortkoming overheid - Private en plublieke instellingen samen: wet die voorziet in: - Burgerlijke godshuizen - Ziekenhuizen, tehuizen en weeshuizen - Burelen van weldadigheid - Thuis - Wet van 10 maart 1925 - Samengevoegd tot commisies van Openbare Onderstend 4. Commisies van openbare onderscheid (1925) - Ontstaan in tijdsgeest na WOI en sociale wetgeving - Doelen: - Onderstand aan hulpbehoevenden (ook bejaardezorg) - Hospitaalverzorging voor noodlijden - Voogdij over arme en vondelingen - Burgers voordgedragen en aangesteld door de gemeensteraad - Maar.... Inefficiënt, geloof dat armmoede zo zal worden opgelost, paternalisch (nog geenrechtdenken) en gestoeld op veel liefdadigheid, gericht op behoeftigfen en armen - Paternalistisch = de vater van het vaderfiguur -\> wij weten beter dan de persoon in kwestie zelf - Ten dagen = mensen hebben het recht om ondersteund te worden ookal is de ene ambetanterik..... -\> niet in 1.1.4. 5. Ontstaan OCMW - 1974 -- wet op bestaansminimum = leefloon -\> verplicht - In elke gemeente verplicht een OCMW die dienstverleningen nagaan - Na WOII -\> veel geld als Natie en hebben dit geinvesteerd in het OCMW - In elk OCMW moet minstens 1 sociaal werker tewerkgesteld zijn!!!! 2. Basisprinciepes en organisatie OCMW 6. OCMW- wet 1976 als nieuw maatschappijproject met 3 innovaties 1. Innovatie 1 - Afdwingbaar recht op maatschappelijke dienstverlening - Individueel recht = alleen ik als individu - Universeel recht = iedereel gelijk voor de wet -\> iedereen geld of niet - Afdwingbaar = het kunnen eisen -\> Bv. Beroep-aantekeningen 2. Inovatie 2 - Profecionalisereing door verplichte aanwerving maatschappelijke werkers - Uitzonderlijk in SW - 1 gediplomeerde SW - Sociaal werkers worden belangrijk -\> kunnen groeien -\> worden herkend 3. Inovatie 3 - Verruiming van arnmoedebestrijding naar realiseren van een menswaardig bestaan - 1^ste^ lijn aanbod Voor iedereen toegankelijk - Divers en toegankelijk aanbod voor burgers -\> niet enkel financieële en materieële onderstuening - Zowel lenigend, curatief als preventief 2. Actuele wending en tendsen 3. Tendsen 7. Bijstand naar her-integratie - Focus geleidelijk aan verlegd van geven van uitkering naar her-integreren van betrokkenen - Wet op RMI (2002) vervangswet op bestaansminimum (1974) - Weg van bijstandsdenken, wel sluitstuk van de sociale zekerheid - Eerst werk, dan activering, dan pas telefoon - voorwaardelijker worden van DV? - Voorwaardelijker worden van rechten? - Wat met zeer kwetsbare mensen ? 8. Toenemens belang lokaal sosiaal beleid - Vb sociaal huis & onthaalfunctie (Geïntegreerd Breed Onthaal -GBO) - Vb coördinatie van hV & DV in gemeente en stimuleren tot vermaatschappelijkingsbeleid 9. Inkanteling OCMW in gemeente - OCMW valt onder federale wetgeving, maar organisatie op gemeentelijk niveau: - In elke gemeente verplicht een OCMW - Inspelend op lokale behoeften - Lokale politici betrokken bij vormgeving OCMW - Streefdoel: sterk lokaal sociaal beleid - Sinds 2019 ook effectief in elkaar gekanteld - **LOKAAL BESTUUR = Gemeente + OCMW** (zie volgend punt) 4. Actuele werking 10. Organisatiestructuur na inkanteling +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Gemeenteraad** | Vertegenwoordigers van partije | +===================================+===================================+ | **College van burgemeester en | - Burgemeester en de mensen die | | schepen** | stemmen hebben | | | | | | - Bestuurorgaan van OCMW | | | | | | - Maken zowel beleid voor | | | gemeente als voor het OCMW | +-----------------------------------+-----------------------------------+ Hoofdstuk 3 : Algemeen welzijn -\> welzijnswerk 1. Verschil AWW en OCMW?  1. *Wat is nu algemeen welzijnswerk?* - Antwoord bieden op maatschappelijke of individuele problemen waarmee iedereen geconfronteerd wordt - Welzijnsvraag op persoonlijk, relationeel of maatschappelijk vlak Werkterrein op zich: decreet over het algemeen welzijnswerk "de psychosociale hulp- en dienstverlening die ter beschikking staat van alle personen van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd worden ten gevolge van gebeurtenissen in de persoonlijke levenssfeer, problemen ten gevolge van gebeurtenissen in een context van criminaliteit of problemen van meervoudige kwetsbaarheid ten gevolge van een proces van sociale uitsluiting." Sluit zeer nauw aan bij omschrijving OCMW 2. *Doelen algemeen welzijnswerk* 1. Toegankelijkheid: van maatschappelijke basisvoorzieningen en gespecialiseerde zorgvoorzieningen bevorderen en bereikbaarheid helpen realiseren 2. Voorkomen: problemen over sociale integratie en persoonlijk functioneren 3. Oplossingen: aanbieden voor problemen van gebruikers - In feit ede schakel tussen maatschappelijke basisvoorzieningen in SL en categoriale zorgsectoren 1.3schakelfunctie (belangrijk) Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, lijn Automatisch gegenereerde beschrijving AWW (algemeen Welzijnswerk) probeert verbinding te maken: - Toegang tot basisvoorzieningen verbeteren voor diegene die ze dreigen gedeeltelijk of geheel te mislopen - Signaalfunctie naar beleid om beleidsmakers erop te wijzen waar tekortkomingen zijn met betrekking tot realisatie grondrechten verbonden aan deze basisvoorzieningen Het is niet gespecialiseerd voor een bepaalde doelgroep: - Probeert mensen toe te leiden of te verwijzen naar de categoriale zorgsectoren - Fungeert ook als een vangnet dat op 1 of andere reden niet in categoriale zorgsectoren worden geholpen of waarvoor er geen categoriaal aanbod is - Veel nieuwe initiatieven in welzijnsector (jaren 1970 -- 1980) - Gelijdelijk aan evolutie tot 3 erkende vormen *Hoofdstuk 4: Armoede en maatschapelijke kwetsbaarheid* 1. ***[Armoede ]*** 1. Wat is (kans)armoede Def 1: "Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen" (Jan Vranken -- Dep. WVG) Def 2: "Kansarmoede is een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hooggewaardeerde goederen, zoals onderwijs, arbeid, huisvesting. Het gaat hierbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand die zich voordoet op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële." (Kind en Gezin, 2014). Een definitie van armoede bestaat eigenlijk niet, maar de eerste is de beste Ze zeggen allebei -\> het gaat over meer dan geld alleen = we moete breder kijken dan alleen naar financieel mterieel probleem 2. Cijfes over armoede 1. *Objectief of subjectief* Het is moeilijk meetbaar, afhankelijk van criteria \*dia 7&8 2. *Regionale verschillen* 3. *In relatie tot Europa* 4. *Kinderarmoede: risicofactoren* 5. *Gekleurde armoede* 6. Conclusie: *Armoede is:* - *Divers = gekleurde armoede, generatie-armoede, nieuwe armen,...* - *Gradueel = te klein inkomen, armoederisico, bestaansonzekerheid, gebrek basisconfirt,....* - *Moeilijk te meten en in kaart te brengen* - *Hardnekkig probleem = **structureel probleem*** 3. ***[Meten van kinderarmoede: kasarmoede-index]*** Gaat na hoeveel procent van de kinderen tussen 0 en 3 jaar bij de geboorte opgroeit in een situatie van kansarmoede Vastgesteld door kind en gezin 6domeinen/ criteria: 1. Beschikbaar maandinkomen a. Leefloon/ werkloosheidsuitkering b. Inkomen lager dan leefloon c. Onregelmatig maandinkomen 2. Opleiding ouders -- 1 van de ouders d. Minder of gelijk aan lager onderwijs e. Ouder volgde enkel buitengewoon onderwijs f. Ouder is analfabeet 3. Arbeidssituatie ouders g. Werkloos h. Maatwerkbedrijf, zwart werk, interimabeid... 4. Laag stimulatieniveau i. Obv. Observatie en bespreking ouders i. Deelname kleuteronderwijs bekeken ii. Moeilijkheden in verzorging kinderen 5. Huisvesting j. Verkortte, ongezonde en/ of onveilige woning k. Te klein/ onvoldoende nutsvoorzieningen n l. Dakloos of thuisloos 6. Gezondheid m. 1 gezinslid zwakke gezondheid/ chronische ziektes -- handicap n. Gebrek kennis en deelname gezondheidszorg 1. *Multidimensioneel probleem: overstijgt specifiek sector* Cumulatie probleem op diverse levensdomeinen Vraagt dus ook ondersteuning op al deze domeinen 1. ***[Inkomen en mmateriële deprivatie ]*** 1. *Ondersteuning op vlak van inkomen* Afbeelding met tafel Automatisch gegenereerde beschrijving 2. *Ondersteuning materieel vlak* - Weggeefwinkels/ ruilwinkel - Kringwinkels - Voedselhulp = mensen die het nodig hebben kunnen aan een goedkoper tarief iets komen eten 2. ***[Huisvesting ]*** 3. *Problematiek rond wonen: kwaliteit en betaalbaarheid* Moeilijkheden bij het krijgen van een woning: - Kunnen vaak nodige papieren niet direct voorleggen - Kunnen waarborg niet betalen - Niet juiste naam: discriminatie Moeilijkheden na krijgen van woning: - Kiezen eerste dat ze aangeboden krijgen (hoe slecht ook) - Wordt nooit thuis want beschouwen dit als tussenoplossing - Houden weinig over van inkomen (zie vb gezin dat leeft van leefloon) -- besparen op andere zaken: gezondheidszorg, energie, vrije tijd.. - Slechte kwaliteit woningen = goedkoper, maar vaak omgekeerd effect op energiefactuur - Tocht, schimmel zorgt dat er problemen met gezondheid komen 4. *Organisaties en diensten* Aparte les -\> 2^de^ semester Houd in: - Opvang - Sociale huisvesting - Private huurmarkt - Verbinder tussen welzijn en wonen 3. ***[Onderwijs ]*** 5. *Ongelijke startpositie* - Minder deelname in kleuteronderwijs -- moeilijkere aansluiting basisonderwijs - Meer doorverwezen naar technische, beroeps- en bijzonder onderwijs - Kloof tussen leefwerelden mensen in kansarmoede en school - Hoge kosten van onderwijs - zeker nog meer in beroepsonderwijs 6. *Toenemend bewustzijn armoede in onderwijs* Maximumfactuur onderwijs (nog niet insecundair) Schooltoelage - Automatische toekenning sinds 2019 - Voorwaarden zoals beperkt inkomen en aanwezigheid school 7. *Organisaties en dienstverlening: brugfiguur* Een brugfiguur wil ouders betrekken bij het schoolgebeuren: - Het doel daarbij is om de leerprestaties, de sociaal-emotionele ontwikkeling en het welbevinden van kansarme en/of allochtone kinderen in overeenstemming te brengen met zijn of haar persoonlijke capaciteiten en persoon(lijkheid). - Basisonderwijs / secundair onderwijs - Ondersteunen van ouders met bijzondere aandacht kansengroepen - Sensibiliseren van het schoolteam - Samenwerking met buurt uitbouwen (wijkteams, buurtactoren,...) 8. *Organisaties enndienstverlening: CLB* - Leren en studeren: problemen met lezen, schrijven, rekenen, leren \... - De onderwijsloopbaan: vragen bij de studiekeuze, studierichtingen, attesten en diploma's, afwezigheid \... - Psychisch en sociaal functioneren: depressieve gevoelens, stress, faalangst, pestproblemen, grensoverschrijdend gedrag, een moeilijke thuissituatie \... - Preventieve gezondheidszorg: gezondheidsproblemen, inentingen, groeistoornissen, druggebruik, overgewicht Multidisciplinaire teams = dokter, vrpleegkundige, psycholoog,... Vraaggestuurd = leerling, ouders, school (behalve medische controle en afwezigheid) 4. ***[Arbeid -- tewerkstelling ]*** 9. *Belang van scholing* Diploma is belangrijk voor toegang arbeidsmarkt en voor duurzame tewerkstelling Zonder diploma: meer tijdelijke, deeltijdse jobs en intrimcontracten 10. *Organisaties en dienstverlening: Werveld en Beleid 2* Recht op maatschappelijke integratie ( les OCMW ) VDAB = Vlaamse Dienst voor Arbeidsmiddelen en Beroepsopleidinge Maatwerkbedrijven, lokale diensteneconomie, arbeidszorg 5. ***[Toegang tot welzijnsvoorzieningen en gezondheidszorg ]*** 11. *Ontoegankelijkheid van heel wat dienstverlening* - Verkeerd, meer of te weinig gebruik (vb huisarts -- specialist) - **Onderbescherming** is "de situatie waarin personen zich bevinden die - ongeacht de oorzaak - de rechten en diensten waarop zij (bv. via het OCMW) aanspraak zouden kunnen maken, niet realiseren." - Onduidelijke of ontoereikende info - Sterk gefragmenteerd aanbod/ complex en geen begeleiding - Schrik... Vraagt in alle organisaties **aandacht voor toegankelijkheid** -\> **8B's** (inleiding sociaal werk) 12. *Gezondheidsongelijkheid* - Laaggeschoolden sterven 7,5j vroeger en 11 j minder lang in goede gezondheid - Subjectieve slechte gezondheid: 3x zo hoog bij lager opgeleiden - Chronische aandoeningen bij 44% van laagstopgeleiden vs 20% hoger opgeleiden 13. *Organisaties en dienstverlening: wijgezondheidscentrum -\> niet vragen op het examen!* - Eerstelijnszorg -- proportioneel universalisme (niet categoriaal doch extra inspanningen) - Interdisciplinair samenwerken - Minstens huisarts, verpleegkundige en 1 extra discipline (vb kinesist, psycholoog, maatschappelijk werker) - Toegankelijke zorg - Forfaitair betalingssysteem - Zelf niet betalen - Via mutualiteit (RIZIV) - Afgebakend gebied - Preventieve werkingen (Bv. projecten tandzorg in wijken)  6. ***[Ontmoeting, netwerk en cultuur ]*** 14. *Problematiek vaak vergeten* - Minder sterk sociaal netwerk - Wisselende familiebanden - Minder duurzame contacten - Sociale vaardigehden/ kwetsuren verleden 15. *Organisaties en dienstverlening* **[ALGEMEEN ]** - Initatieven van lokale overheden om deelname aan socio-culturele leven te vergroten - Inloopcentra (CAW) - Initiatieven van buurtwerk, samenlevingsopbouw **[WELZIJNSZORG ]** - Beweging tegen armoede - Campagnes/ sensibilisering/ vorming -- structurele armoedebestrijding - Ondersteuning van lokale initiatieven **[WELZIJNSSCHAKEL ]** - 188 lokale groepen -- **Vrijwilligers die zeggen -\> wij willen in onze gemeente iets uit de grond stampen** - Structurele partner voor Welzijnszorg Doelen: snel overgegaan (niet te diep op ingaan) - Ondersteunen mensen door middel van persoonlijk contact en huisbezoeken. - Groepsactiviteiten met ontmoeting/ praktische ondersteuning. - Brug naar allerlei maatschappelijke instellingen zoals het OCMW, de huisvestingsmaatschappij, scholen, huisdokters, verenigingen.. - Actievoeren voor toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, goede huisvesting, arbeid, vrijetijdsbesteding\... **[VERENIGINGEN WAAR ARMEN HET WOORD NEMEN -\> KENNEN]** - Zorgen ervoor dat mensen in armoede zelf kunnen meepraten over wat er moet verandere. ze bieden een platform om samen te werken, ervaringen te delen en oplosingen te zoeken om de samenleving eerlijker te maken. Erkend door Armoededecreet (2003) -- 6 criteria - Armen blijven zoeken - Armen samenbrengen in groep - Armen het woord geven - Werken aan de maatschappelijke emancipatie van armen - Werken aan maatschappelijke structuren - Maatschappelijke dialoog organiseren. - **58** in vlaanderen en brussel Participatie als doel en uitgangspunt -\> je kan niet zeggen het is belangrijk dat je luisterd naar de mensen in de samenleving als je het in je eigenorganisatie niet toepast **[Dialoogmethode: ]** - Niveau van groep (vb rond thema) -- al dan met andere verenigingen - Overleg met partners, andere verenigingen (vb welzijnsschakels) - Overleg beleidsinstanties **Vormingswerk in tandem**: vaak sw samen met persoon met armoede-ervaring Bestrijding armoede 3 niveaus: *Hoofdstuk 5: Forentische hulpverlening* 1. *Wat is forensiche hulpverlening?* - *duidelijke link met het gerechtelijke, justitie, strafrechtelijk kader* - *hulpverlening.... staat niet haaks op wat politie en justitie begrijpen?? 'forentische' lecht de nadruk op het gerecht, justitie. 'hulpverlening' focust op de client/de belanghebbende.* - *Forentische hulpverlening = hulpverlening die zich situeert binnen deze gerechtelijke contex. Dit is breder dan justitie, politie,... en daar gaan we dieper op ingaan* 2. Wat is nu wel of niet forensische hulpverlening? - Hulpverlening aan daders, slachtoffers en hun nabestaanden, context. - Zowel vanuit gemandateerde (gedwongen) hulpverlening als vanuit vrijwillige (niet-gemandateerde) hulpverlening. - Daar waar hulpverlening en politie/justietie op dezelfde raaklijn werken. - Een strikte afbakening is NIET mogelijk. ***[Deel 1:historiek ]*** 1. ***Evolutie van het strafrecht in vogevlucht:*** 1. *Wat is de link tussen hulpverlening en strafrecht?* - *Maatschappelijke dienstverlening* - *Emancipatie van cliënten* - *Handhaven sociale orde* 2. *Historiek: Ancien Régime* - *Absolute macht van de koning* - *Straffen was het alleenrecht van de koning* - *Straffen moesten vergeledend en afschrikwekkend zijn* - *Strafrechtelijk: willekeur van rechters, wrede onderzoeksmethoden, wrede en ongelijke straffen* - *Doel: vergeleden en afschrikken, door wrede straffen eenderzijds en de straffen uit te voeren voor brede plupliek anderzijts* 3. *Historiek: verlichtingsfilosofen* - *Manga charta van het strafrecht* - *Legaliteitsbeginsel* - *Proportionaliteitsbeginsel* - *Subsidiriariteitsbeginsel* 4. *Historiek: het klassieke strafrecht* - ***Legaliteit*** - *'nulla poene sine lege, nulla poene crimine, sullum crimen sine poena legale'* - *Misdrijven en straffen moeten op voorhand in de wet worden vastgelegd. Burgers beschermen tegen willekeur.* - *Rechters zijn 'la bouche de la loi'* - ***Proportionaliteit*** - *Straffen moeten in verhouding staan tot de ernst van het misdrijf.* - ***Subsidariteit*** - *De overheid mag slechts optreden waar het nodig is: enkel die gedragingen mogen strafbaar gesteld worden waarvan de bestraffing echt nodig is.* - *Strafrecht = ultimum remedium* 5. *Historiek: opvattingen over schuld en straf binnen het klassieke SR* - *Franse code penal van 1810 is nog steeds basis van het huidige Belgische SW boek* - *Ratitionele mensbeeld: wie niet 'bewust' feiten pleegt kan niet veroordeeld worden* - *Ontoerekeningsvatbaren en jongeren* 6. *Historiek: het sociaal verweer* - *Mens is geen raditioneel wezen dat bewust de wet overtreedt* - *Nieuw mensbeeld = de gedetineerde mens* - *Misdrijf = het resultaat van een reeks oorzakelijke factoren die bij de persoon zelf of diens sociale context te vinden zijn. (ras, milieu, biogenetische factioren, etc)* - *De schuldnotie werd ingeruild voor de gevaarsontie* - *Straf werd niet op voorahnd in de wet bepaald: rechter bepaald de straf op het ogenblik van de straftoemeting* - *Individuele focus op noden naar re-integratie* - *Repressie werkt niet, wel bijzondere preventive* 7. *Historiek: start van het welzijnswerk binnen justitiële context* - *Geïnspireerd door het sociale verweer: 1888 wet op de voorwaardelijke invrijheidstelling (wet Lejeune van 31mei 1888)* - *Tijdgeest: caritasdenken* - *Sociale hulpverlening werdt ingezet in het verlengde van de strafrechtsdoelen* - *Werkverschaffing en heropvoeding waren dé intervente-instumenten bij uitstek de heersende maaschappelijke normen zou hanhaven* - *Politiek model = nachtwakerstaat* 8. *Historiek: intrede van hulpverlening binnen justitie* - *N.a.v. de wet Lejeune werden er beschermingscomités opgericht in de gevangenissen betreffende de voorwaardelijke invrijheidstelling* - *Hun opdrachten bestonden eruit om de getetineeden tot inkeer en morele verbetering te brengen zodoende voorwaardelijke en vervroegde vrijlating voor te bereiden* - *Bij aanvraag waren de leden van de comités vrijwilligers* - *Pas in 1920 deden psygiaters, maatschappelijke werkers hun intrede in de gevangenissen:* - *Hun taak bestond voornamelijk uit diagnoses, behandelingen en sociale waaerdeaanpasingen.* - *Hun samewerking met de maatschappelijke (externe) voorzieningen werd gezocht, maar steeds in functie van de door justitie gestelde prioriteiten.* - *Perventie en controle van afwijkend gedrag stond voorop.* 9. *Historiek: de periode na de 2^de^ wereldoorlog: sociaal verweer met menselijk gelaat* - *Na de 2^de^ weereldoorlog: grote aandacht voor mensenrechten* - *Sterk geloof in mogelijkheden tot recosialisatie van de dader + meer aandacht voor het legaliteidsbeginsel* - *Gevaar van het sociaal verweer. = leidde tot allerhande misbruiken door de autoritaire regims in de eerste helft 20^ste^ Eeuw (nazi-Duitsland bv)* - *Hulpverlening binnen en door justitie werd algemeen meer aanvaard. En gepromoot* - *In de tijdgeest ontstond:* - *Wet op jeugdbescherming* - *Probatiewet* 10. *Historiek: universiele verklaring van de rechten van de mens* - *Invloed op het strafrechtsysteem:* *"De Europese Minimumregels voor de Behandeling van Gedetineerden stellen dat gevangenen aanspraak moeten kunnen maken op een menswaardige behandeling. Dit gaat gepaard met het erkennen van hun behoeften aan sociaal contact, behoud van familiebanden, versteviging van hun ontplooiingskansen door hulpverlening en vorming."* - *De gedetineerde het recht heeft op maatschappelijke dienstverlening om het leven t ekunnen leiden dat beantwoordt een de menselijke waardigheid (art. 1OCMW wet van 8 juli 1976)* - *Bijgevolg trad hulpverlening uit de schaduw van het strafrecht en profileerde zich eenderzijds als een autonome waarde, anderzijds al seen kritische spiegel naar justitie* *De invloed van de mensenrechten zien we terugkomen in het beleid en de missie en de visie van de gevangenissen en justietiehuizen.* 11. *Historiek: kritieken op het nieuw sociaal verweer* 12. *Conclutie historiek: evolutie van het strafrecht* - *Geschiedenis is nooit 'af'* - *Linken tussen maatschappelijke tendensen, strafrechtelijk beleid en hulpverlening* - *Hulperlening en strafrecht kwamen stilaan 'los' van elkaar te staan, maar staan op vandaag nog steeds in verband* - *Diensten met een (gerechtelijk) mandaat (gedwongen hulpverlening), diensten zonder mandaat (vrijwillige hulpverlening)* - *Samenwerking tussen federale overheid en vraamse gemeenschap* - *Afbaking van dé sector is zeer moeilijk* *Het forensische welzijnswerk bevindt zich op snijvlak van twee werelden* *Dit spanningsveld uit zich in de verschillende doeleinden die deze partij nastreven. Jjustitie is gericht op de bescherming van de maatschappij. Welzijnswerk streeft het welzijn van het individu na. Uitraart is deze lijn niet zo scherp te trekken. De belangen voor de samenleving worden ook nagestreefd door het welzijnswerk en justitie hanteert ook de doelstelling om de straf op een humane manier uit te voeren en zoekt daarbij naar een evenwicht tussen de belangen van het individu en de maatschappij.* *Stel vast dat een maatschappelijke visie en tijdsgeest mee de visie op jusitie en strafuitvoering en dus ook hulpverlening daarbinnen bepaalt.* 2. ***Invloedrijke gebeurtenissen en actuele tendenzen*** 13. *Gebeurtenissen in jaren '80 -- '90* - *De bende van Nijvel (1982 -- 1985)* - *Ccc (1984 -- 1985)* - *Heizeldrame (1985)* - *Detroux (1996)* - *Ontsnapping Detroux (1998) -\> stroomversnelling (Octopusakkoord)* *Hervorming justitie en politie dringt zich op -\> invloed op het sociaal werk:* - *Opvolging en begeleiding aan ex-geditineerde* - *Bijstand aan slachtoffers en nabestaande* *Crisis binnen de politie en justitie -\> hervorming van beide* 14. *Actuele tendensen en beleid* - *Minister van justitie (Van Tighelt)* - *Minister van binnelandsezaken (Verlinden)* - *FOD (federale overheidsdienst) justitie =\> minister van justietie (bevoegd voor de PSD)* - *Vlaamse overheid = bevoegd voor hulpverlening in de gevangenissen.* - *Vlaamse overheid, departement justitie en handhaving, Zuhal Demir.* - *Vlaamse overheid, departement welzijn, volksgezondheid en gezin, minister Crevits.* 15. *Op federaal niveau*  *Op Vlaams niveau: Vlaamse Beleidsnota justitie en handhaving: 2091 -- 2024* - ***[5 strategische doelstellingen Vlaamse justitiebeleid:]*** - *Het decreet jeugddelinquentierecht inplementeren en bijkomende initiatieven nemen door de aanpak van **minderjarige delictplegers*** - *Bijzondere aandacht voor **slachtoffers**: werking slachtofferonthaal aanpassen aan de noden en de wensen van de slachtoffers* - *Inzetten op een laagdrempelige, kwalitatieve en efficiënte juridische **eerstelijnbijstand**.* - *Een 'stevige' begeleiding van **gedetineerden en geïnterneerden**, door het elektronisch toezicht te optimaliseren en door de rol van de justitiehuizen in de gerechtelijke keten te versterken.* - *De **samenwerking** versterken van de justietiehuizen met justietie, politie, hulpverlening en lokale besturen.* *Merk hier op dat eenderzijds de doelgroepen worden benoemd =\> waar ligt de focus en op welke manier wil men dit aanakken. Deze regering zal vooral inzetten op aandacht voor de slachtoffers en een (citeer uit de beleidsnota) een snelle, kordate en consequente opvolging van diegenn die de regels overtreden.* *Merk op dat hier vooral de justietiehuizen en het VCET worden benoemd. Dit komt omdat deze diensten onder de Vlaamse bevoegdheid vallen. In het regeerakkoord van de Federale regering heeft men het bv over de hervorming van de gevangenissen. Dit is Federale materie.* ***[deel 2: structuur van de sector + organistaties binnen de sector ]*** 1. *Rol van sociaal werkers (organisaties) in het strafrechtelijk proces*  2. *Organisatiestructuur binnen de strafuitvoering* *Binnen de psygosociale dienst van de gevangenis, het justitiehuis en de sociale dienst (JRB) werken sociaal werkers. Zij hebben een gemandateerde rol. Om de strafuitvoering op een humane manier te laten verlopen en de re-integratie van de cliënte te bevorderen wordt er samengewerkt met de vrijwillige of niet-gemandeerde hulpverlening.* 3. *Justitiële diensten met gerechtelijk mandaat* ***Gerechterlijk mandaat"....*** ***= in opdracht van de rechtbank, de procureur des konings,...*** ***= een schriftelijke opdracht (Bv. Bijmeen vonnis)*** - ***Consequenties:*** - *Meldingsplicht naar opdragtgever -- beroepsgeheidm naar externen!!!* - *Gerechtelijke informatie (bv inzage in het gerechtelijk bundel, kennis van de strafbare feiten, etc).* - *Voor de justitieassistent of sociaal werker binnen de psychosociale dienst van de gevangenis: zoeken naar een evenwicht tussen melden -- informatie vragen/ verkrijgen -- rapportage -- vertrouwen van en naar de cliënt...* - *De verantwoordelijkheid voor de beslissing blijft bij de opdrachtgever (ondanks het advies van de justitieassistent kan de rechter een andere beslissing nemen, andere voorwaarden opleggen, etc).* ***[deel 3: slachtofferzorg ]*** 1. *Defentie slachtoffer is niet eenduidig* - *[Omzendbrief GPI 58\*] omschrijft het slachtoffer als:* - *"de natuurlijke persoon, alsook zijn na(ast)bestaanden die schade hebben geleden, zulks met inbegrip van een aantasting van zijn lichamelijke of geestelijke integriteit, die, dan wel een moreel leed of materieel verlies hebben geleden dat rechtstreeks werd veroorzaakt door handelingen of nalatigheden welke strijdig zijn met de strafwetgeving."* *\*omzendbrief GPI 58 = betreffende politionele slachtofferbejegening in de geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus (4 mei 2007)* 2. *Beleid rond slachtofferzorg* - *Pas laatste 20 jaar meer in de schijnwerpers in het Belgisch gerechtelijk systeem.* - *Oprichting van een Nationaal Forum voor Slachtofferbeleid* - *Wet Franchimont (De wet tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en van het gerechtelijk onderzoek):* - *Aandacht voor rechten van slachtoffers* - *De belangrijkste vernieuwingen gaan over de rechten van de slachtoffers en de getroffen familieleden. De dramatische gebeurtenissen rond de Bende van Nijvel en de Dutroux-affaire hebben de opstellers hierin ongetwijfeld beïnvloed.* - *Zo mogen zowel de verdachte als de slachtoffers en hun nabestaanden het strafdossier inkijken. Wel kunnen zij worden gestraft, als zij misbruik maken van dit inzagerecht.* - *Slachtoffers en verdachten kunnen ook bijkomende onderzoeksdaden vragen aan de onderzoeksrechter. Deze laatste kan dit verzoek afwijzen, maar dan is hoger beroep mogelijk. Een seponering moet hoe dan ook worden gemotiveerd.* - *Bovendien stelde de Senaat voor dat verenigingen voor slachtofferhulp in rechte kunnen optreden bij misdrijven tegen minderjarigen. De Kamer heeft dit amendement echter niet in aanmerking genomen.* - *Uit louter menselijke overwegingen zouden verwanten van het slachtoffer het recht moeten krijgen om het lichaam van het slachtoffer voor of na de autopsie te groeten.* - *Bij zware misdrijven, zoals gijzeling, ontvoering van minderjarigen of verkrachting, hebben slachtoffers volgens de Senaat ook het recht ten minste een keer te worden gehoord door de magistraat die met het onderzoek is belast. Ook dit amendement werd niet aangenomen door de Kamer.* - *Bron: * *Ondanks het slachtoffer steeds meer aandacht en rechten krijgt tijdens de gerechtelijke procedure, is hier nig wek aan de winkel. Hier is een taak weggelegd voor de toekomstige sociaal werkers in het informeren van slachtoffers/burgers en het signaleren naar overheden toe.* 3. *Algemene rechten van slachtoffers* - *Recht op informatie krijgen* - *Recht op informatie geven* - *Recht op een correcte en zorgvuldige behandeling* - *Recht op juridische bijstand en rechtsbijstand* - *Recht op herstel* - *Recht op hulp* - *Recht op bescherming van de pravicy en privéleven* 4. *Wat als je zelf slachtoffer wordt van een strafbaar feit?* ** *drie pijlers van slachtofferhulp* - *Politie* - *Justitie* - *CAW* *Deze website toont aan dat je als slachtoffer bij heel veel diensten terecht kan. Zowel bij een dienst als tele-onthaal, tot een dienst als slachtofferbejegening (het verlenen van opvang, informatie en bijstand aan het slachtoffer. We beperken ons in deze les tot de drie pijlers v/d slachtofferzorg, horende tot de politie, justitiehuis en het CAW en bespreken we een korte dienst Moderator.* 5. *Hulpverlening aan slachtoffers: indeling van organisaties* *Slachtofferbejegening politie -\> federale overheidsdienst justitie* *Slachtofferonthaal justitiehuis MAAR bureel op parket PdK -\> vlaamse overheid* *Slachtofferhulp centrum algemeen welzijnswerk -\> vlaamse overheid* - *Deze 3 diensten bieden samen elk appart toont aan dat je als slachtoffer bij heel veel diensten terecht kan. Zowel bij een dienst als tele-onthaal, tot een dienst als slachtofferbejegening (het verlenen van opvang, informatie en bijstand aan het slachtoffer.* - *Iedere dienst heeft een ander takenpakket, maar in realiteit ook vaak overlapping tussen de diensten. Dit leid tot onduidelijkheid voor de slachtoffers en voor de hulpverleners zelf. Belang van onderling goede afspraken te maken en te komen tot eventuele samenweringsakkoorden* 1. *Slachtofferbejegening politie* *Artikel 46 wet op het politieambt:* *"De politiediensten brengen de personen die hulp of bijstand vragen in contact met gespecialiseerde diensten. Zij verlenen bijstand aan de slachtoffers van misdrijven, inzonderheid door hun de nodige informatie te verstrekken." (Roose, Vander Laenen, e.a. 2016)* - *Komen als eerste in contact met het slachtoffer of de nabestaande* - *Wat? Eerste opvang, praktische bijstand, gericht verwijzen, verstrekken van informatie, opstellen van een PV rond de schade, her-contactname na het misdrijf en in de loop van de procedure.* - [*De slechtnieuwsbrenger Filip Cauwelier*](https://www.youtube.com/watch?v=nDVD1yhOJOQ) *Politie* *Als slachtoffer heb je meestal eerst contact met de politie, die naar de plaats van het misdrijf, verkeersongeval of ramp komt, of omdat jij klacht indient op het politiekantoor. Politiediensten moeten er ook voor zorgen dat je de eerste opvang en goede basisinformatie krijgt.* *De lokale en federale politie zorgen voor slachtofferbejegening. Slachtofferbejegening is de dienstverlening aan slachtoffers door de politie waarbij de eerste opvang en het onthaal van het slachtoffer evenals het verstrekken van een goede basisinformatie aan het slachtoffer centraal staan. (bron: www.slachtofferzorg.be)* 1. *Takenpakket slachtofferbejegening* ***Slachtofferbejegening is een essentiële taak van de politiediensten.*** *De politie moet instaan voor de eerste opvang van slachtoffers en hen goede en correcte basisinformatie verstrekken. Indien nodig verwijst men de slachtoffers en/of nabestaande door naar gespecialiseerde hulpverlening. De eerste opvang gebeurt meestal door de interventiepolitie.* *Iedere politiezone heeft een eigen "regeling" rond de organisatie van de slachtofferbejegening. Bv in naamgeving (zorgteam, dienst maatschappelijke politiezorg, sociale dienst politie, etc), maar ook in organisatie, bv. slachtofferbejegening apart van dienst jeugd en gezin.* - *SBJG is niet hetzelfde georganiseerd in iedere politiezone. Dit merk je ook aan de benamingen die gegeven worden: zorgteam, sociale dienst, sociale politie,\...* - *Tip: zoek voor jouw woonplaats op welke dienst slachtofferbejegening bevoegd is.* - *Sociaal werker binnen de politie, vaak in een team met politie-agenten (specifieke opleiding)* - *Niet enkel takenpakket naar slachtoffers, maar ook naar VOS, IFG, naar collega's,...* - *Zeer flexibele job: geen 9 to 5 job,... ter plaatse zijn als er iets gebeurt (permanenties)* 2. *Je kan terecht bij hen voor* - *psychosociale ondersteuning aan slachtoffers van misdrijven en schokkende gebeurtenissen.* - *crisisopvang, informatie en doorverwijzing naar de gepaste hulpverleningsdiensten;* - *informatie, advies en oriëntering bij familiale of relationele problemen, bij feitelijke scheiding of relatiebreuk, bij intrafamiliaal geweld;* - *Bijstand of afname van een audiovisueel verhoor bij minderjarigen* - *advies en oriëntering bij verontrustende opvoedingssituaties;* - *opvolging van sociale problemen die bij de politie worden aangemeld.* *Om slachtoffers/burgers op een correcte manier te kunnen doorverwijzen, onderhoudt de dienst slachtofferbejegening nauwe contacten met externe partners zoals:* - *slachtofferhulp (Centrum voor Algemeen welzijn)* - *slachtofferonthaal ( justitiehuis)* - *andere hulpverleningsinstanties.* 2. *slachtofferonthaal justitiehuis* - *opgericht in 1993* - *Wet Franchimont 12 maart 1998.* - *Ressorterend onder het justitiehuis (zie verder).* - *Bevoegde justitieassistent is werkzaam bij het Parket van de Procureur des Konings.* - ***Doel**: justitie efficiënt, humaan en toegankelijk maken d.m.v. een brug tussen gerechtelijk apparaat en slachtoffer.* *Ondanks de diensten slachtofferonthaal deel uitmaken van de justitiehuizen zijn zij een buitenbeetje: hun werkplek bevindt zich op het parket van de PdK en niet in het justitiehuis zelf. Het Parket van de PdK is meestal in hetzelfde gebouw of dichtbij de rechtbank. Dit is met een bepaald doel: namelijk een vlotte toegankelijkheid voor de slachtoffers (bv slachtoffer wordt onwel tijdens een zitting en heeft meteen ondersteuning nodig), herkenbaarheid voor de slachtoffers én vooral om te vermijden dat een slachtoffer in de wachtzaal van het justitiehuis geconfronteerd wordt met de dader van de feiten.* *5.2.1. wanneer komt SO (slachtofferonthaal) tussenbeide?* - *De magistraat die het dossier behandelt, kan vragen dat een justitieassistent tussenkomt als hij/zij oordeelt dat de omstandigheden of de gevolgen van het misdrijf een bijstand vereisen. Dit is verplicht in de volgende gevallen:* - ***opzettelijke misdrijven** die het **overlijden** van het slachtoffer hebben veroorzaakt en de poging daartoe.* - ***onopzettelijke misdrijven** die het **overlijden** hebben veroorzaakt (bijvoorbeeld een verkeersongeval).* - ***verdachte overlijdens.*** - *gevallen waarin **uitdrukkelijk voorzien** is in de tussenkomt van de dienst slachtofferonthaal (bijvoorbeeld bij de opsporing van vermiste personen of bij partnergeweld indien de dader ter beschikking wordt gesteld van het parket).* - *In andere gevallen **beoordeelt de magistraat** of er bijstand nodig is aan de hand van een **aantal criteria, zoals de ernst van lichamelijke, psychologische, materiële of sociale gevolgen.*** - *Het slachtoffer kan ook **zelf contact opnemen** met een justitieassistent. De justitieassistent zal dan toestemming vragen aan de magistraat om tussen te komen.* *5.2.2. Taken slachtofferonthaal* - *geeft **algemene informatie over de rechten van het slachtoffer en nabestaanden en het verloop van een gerechtelijke procedure**.* - ***specifieke inlichtingen geven over het dossier**:* - *de betekenis van onderzoeksdaden* - *de onderzoeksresultaten* - *de beslissingen van de rechter* - *optreden als **tussenpersoon en de vragen van het slachtoffer aan de magistraat overbrengen**.* - *biedt **ondersteuning en bijstand tijdens de hele gerechtelijke procedure** :* - *bij de inzage van het dossier* - *tijdens de zitting* - *tijdens de teruggave van persoonlijke voorwerpen* - *in het kader van de strafuitvoering, bij het opmaken van de slachtofferverklaring of de slachtofferfiche* - ***verwijst het slachtoffer indien nodig naar gespecialiseerde diensten** (zoals psychosociale of juridische hulp).* - ***signaleren aan bevoegde instanties** zodat de rechten van slachtoffers worden nageleefd* ***examenstof:*** *Voor het examen is het zeer belangrijk dat je de rechten van slachtoffers kent en de verschillende diensten met hun eigenheden. Als je slachtoffer wordt/ bent, dan is het belangrijk dat de sociaal werker jou de juiste informatie kan geven en naar de correcte diensten kan verwijzen. Indien slachtoffers van het kastje naar de muur gezonden worden of niet goed geholpen worden dan spreekt men over secundaire victimisering. Dit dient ten allen tijde vermeden te worden.* 3. *Onthaal CAW: slachtofferhulp* ***Wat**?* - *Hulp- en dienstverlening aan slachtoffers., na(ast)bestaanden, veroorzakers ongeval, getuigen,... ook wanneer er geen klacht werd ingediend bij politie of justitie.* - *Structurele opdrachten: sensibilisering, coördinatie van het hulpaanbod, samenwerking en verwijzing.* ***Voor wie?*** - *Begeleiden van slachtoffers en hun omgeving door professionelen en vrijwilligers (enkel ondersteunende taken en in afspraak met de cliënt).* ***Doorverwijzing:*** - *Indien deze eerstelijnshulpverlening niet voldoende is wordt er doorverwezen naar CGGZ, traumacentra bij universitaire ziekenhuizen, psychiatrische centra, psychologen of therapeuten die zich specifiek richten naar rouw, trauma en verlies,...* - *Vrijwillige en vraaggestuurde hulpverlening.* 3. *Wat kan slachtofferhulp doen?* - *Mensen hoeven dit niet alleen te verwerken. Hulp zoeken betekent niet "dat je niet goed bezig bent" of dat je "het niet normaal verwerkt". Alle slachtoffers, nabestaanden en getuigen kunnen terecht bij het CAW voor slachtofferhulp. **De hulp is gratis**. Zowel **volwassenen als kinderen en jongeren** kunnen er terecht. Wat je er vertelt is **vertrouwelijk**. Wat kan slachtofferhulp voor jou betekenen?* - *Je krijgt **emotionele ondersteuning** en begeleiding bij de verwerking van de gebeurtenis. De hulpverleners zijn hiervoor opgeleid en kunnen jou professioneel ondersteunen.* - *Je krijgt **administratieve en praktische ondersteuning**. Eventueel gaat een hulpverlener met jou naar de politie, de rechtbank, de dokter,....* - *Je krijgt **juridische informatie en advies**. Je krijgt informatie over je rechten als slachtoffer en over mogelijke procedures. Hulpverleners zullen je daar ook concreet mee verder helpen.(\*)* *\*www.cawzuidwestvlaanderen.be* *Zie hier een duidelijke overlap met de dienst slachtofferonthaal, die de taak heeft om de slachtoffers van geweldsdelicten, ernstige delicten en van wanbedrijven. Taakafbakening is nodig om duidelijkheid te scheppen voor de slachtoffers: wie doet wat?* *Anderzijds biedt slachtofferhulp ondersteuning aan een "bredere doelgroep": met andere woorden ook als je slachtoffer bent van een diefstal van je portefeuille kan je bij SH terecht.* 6. *Wanneer daders en/of slachtoffers herstel wensen: VZW Moderator* - *Bemiddeling biedt slachtoffers en daders van misdrijven en betrokkenen, alsook iedereen uit hun directe omgeving de kans om in een vertrouwelijke sfeer met de ander in dialoog te gaan.* - *Een meerzijdig partijdig bemiddelaar schept een veilige ruimte om te spreken over de feiten en de gevolgen ervan. Waar gewenst helpt de bemiddelaar om de uitkomst van de bemiddeling samen over te maken aan Justitie.* - *Bemiddeling is gratis en beschikbaar in elk gerechtelijk arrondissement.* - *Bemiddelaars van Moderator voeden tevens het lokale debat tussen alle betrokken diensten om samen, elk vanuit de eigen expertise, burgers alle kansen te geven om zelf het woord te nemen en actief verantwoordelijkheid op te pakken ten aanzien van het* ***[Deel 4: daderbegeleiding]*** 1. *Diensten met een gerechtelijk mandaat* 1. *Het gevangeniswezen ( historiek) : de psychosociale dienstbinnen de gevangenis* - *1830: Eduard Ducpétiaux: eerste Inspecteur Generaal Belgisch gevangeniswezen* - *"cellulair regime"* - *Stervormige gevangenissen* - *Afschrikking naar buitenwereld (hoge muren, prikkeldraad, zware deuren,\....)* - *Het cellulair regime overheerste gevangeniswezen tot 1920 (komst sociaal verweer)* - *Adolp Prins: resocialisatiegedachte* - *Wet Lejeune 1888: voor het eerst werd het mogelijk een brug te slaan tussen strafuitvoering in gevangenis en buiten de muren.* - ***1950-1960, meer focus op:*** - *Beperken van detentieschade* - *Herstel ten opzichte van slachtoffer* - *Re-integratie van de gedetineerde* - *Andere vormen van gevangenissen en andere vormen van strafuitvoering:* - *Open gevangenissen* - *Halfopen gevangenissen* - *Gesloten gevangenissen* 2. *Structuur* - *Ons land telt 38 gevangenissen: 19 in Vlaanderen, 17 in Wallonië en 2 in Brussel.* - *In theorie onderscheid tussen strafhuizen en arresthuizen. In praktijk gemengd (overbevolking).* - ***Soorten gevangenissen:*** - *Open gevangenissen* - *Halfopen gevangenissen* - *Gesloten gevangenissen* ***Een strafhuis**: hier verblijven vooral veroordeelden.* ***Een arresthuis**: hier verblijven vooral beklaagden. Een beklaagde is een persoon die nog niet veroordeeld is. Deze kan in voorlopige hechtenis genomen zijn, waardoor deze in de gevangenis verblijft.* ***Gesloten gevangenissen:*** - *De **gesloten gevangenissen** zijn beter bekend als de 'klassike' gevangenissen met alle nodige bewakingsmiddlen en veiligheidsvoorzieningen, zoals een omheininsgmuur, tralies, veiligheiddetectie, ens. Hier brengen de gedetineerden het grootste deel van hun tijd door in een cel.* ***Halfopen en open gevangenissen:*** - *In de **halfopen gevangenissen** kunnen gedetineerden overdag in werkplaatsen van de gevangenis of buiten de gevangenis werken. 's Nachts blijven zij wel verplicht in hun cel.* - *In de **open gevangenissen** gelden minder strenge veiligheidsmaatregelen. Gedetineerden die hier verblijven, aanvaarden vrijwillig een opvoedingsregime met minieme dwangmiddelen.* 3. *Beleid en vistie* ***FOD Justitie*** Afbeelding met symbool, embleem, Lettertype, logo Automatisch gegenereerde beschrijving - *Het **directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (EPI)** is belast met de **tenuitvoerlegging van de straffen en de vrijheidsberovende maatregelen**. Daarbij leeft het DG **wettelijkheid op strikte wijze** na, waarborgt het de **bescherming van de samenleving, het personeel en de gedetineerden** met oog voor de **menselijke waardigheid en werkt het herstelgericht**. Het directoraat-generaal verstrekt op grond van zijn deskundigheid advies op penitentiair vlak.* - *Het directoraat-generaal EPI bestaat uit een **centraal bestuur en buitendiensten die alle gevangenissen omvatten**. Het centraal bestuur staat in het bijzonder in voor de controle op en de begeleiding van de individuele dossiers van de gedetineerden en het personeelsbeheer.* - ***De gevangenissen zijn belast met de tenuitvoerlegging van de vrijheidsberovende straffen en maatregelen**.* 4. *De psychosociale dienst dinnen de gevangenis* - *PSD directeur* - *PSD secetaris* - *Psygologen* - *Sociaal werkers* - *Psychiater* ***Verschil tussen justitieassistent en PSD?*** - *Justitieassistent werkt met veroordeelden of beklaagden buiten de gevangenismuren. Het gaat dus over alternatieve strafuitvoering (zie deel 1).* - *De PSD werkt binnen de gevangeniscontext, heeft een bureau in de gevangenis, vaak zelfs in het cellulair gedeelte en geeft o.a. advies over de reclassering en strafuitvoeringsmodaliteiten* 1. *De strafrechtelijke keten: wanneer rol voor de PSD?* 2. ***[Taken psychosociale dienst ]*** 1. *Onthaal van gedetineerden* - *Door de maatschappelijk assistent = sociaal werker (meestal)* - *Binnen de 48 uur/ 4 werkdagen* - *Wanneer: bij nieuwe binnenkomst van gedetineerde* - *Aanhouding* - *Veroordeling* - *Transfer (overkomst van een andere gevangenis)* - *Verduidelijking rol en positie PSD* - *Uitleg werking gevangenis (dagstructuur, praktische afspraken, etc).* - *Luisteren naar het verhaal van de gedetineerde =\> dringende vragen/ praktische afspraken/zaken te regelen* - *Info over fase binnen gerechtelijk onderzoek (rol raadkamer, gerechtelijke procedure, rechten en plichten,...)* - *Eigen accenten* 2. *Adviesverlening* ***Kerntaak**: adviesverlening inzake strafuitvoeringsmodaliteiten aan de bevoegde instanties (Minister of SURB).* - *Aan de hand van een psychosociaal onderzoek.* - *Voor zedenfeiten: advies van de PSD verplicht.* - *Adviesverlening:* - *Vaak persoonlijkheidsstoornissen.* - *Expertise vereist over verschillende problematieken.* - *De PSD moet niet alleen oog hebben voor de belangen van de gedetineerde, maar ook voor de belangen van de slachtoffers en de samenleving!* 3. *Rapportage psychosociaal onderzoek* 4. *Aandachtspunten bij de rapportage* - *Schrijfstijl: begrijpelijk voor iedereen (gedetineerde, PSD, SURB,..).* - *Gedetineerden hebben weinig keuzevrijheid: in welke mate kunnen ze ervoor kiezen om zich terughoudend op te stellen in de contacten met de PSD?* - *Medewerking = onvermijdelijke voorwaarde om te genieten van strafuitvoeringsmodaliteiten.* - *Stilstaan bij de beleving van de gedetineerde.* - *Beperken tot het geven van relevante/ pertinente informatie aan de opdrachtgevers: "Enerzijds moet er gepeild worden naar bepaalde aspecten die nuttig zijn voor het onderzoek. Maar anderzijds moet de vraagstelling gebeuren met respect voor de persoonlijke levenssfeer van de gedetineerde." (Roose, Vander Laenen, e.a., 2016, p.269).* - *Meldingsplicht PSD! Kennisname van nieuwe feiten dient gemeld te worden!* 5. *Pentitentaire begeleiding* - *Basiswet gevangeniswezen -- Europees Verdrag Rechten van de Mens* - ***Beperken van de detentieschade**: de gedetineerde moet gerespecteerd worden in zijn menselijke waardigheid en moet worden aangesproken op zijn individuele en sociale verantwoordelijkheid.* - *Naast adviesopdracht ook **ondersteunen tijdens hun detentietraject** (met raad en daad).* - *Ondersteuning bij de **voorbereiding van de psycho-sociale re-integratie.*** - *Bij **beklaagden**: niet ingaan op vragen van de betrokkene die kunnen kaderen in zijn verdediging. Neutraliteit bewaren.* 6. *Pre-therapeutische begeleiding* - *De PSD heeft geen therapeutische rol* - *Pre-therapeutisch? Bv. Daders sexueel misbruiken: bijbrengen inzicht en motiveren tot begeleiding extra mros.* 7. *Meewerken aan een rechtsconforme, humane en veilige detentie* - *Adviesverlening aan. Directie betreffende veiligheid, algemeen welbevinden binnende gevangenis, ct.* - *Opleidingen aan penitentaire beambten* ***Samenvatting taken van de PSD (psygosociale dienst)*** 8. *Actuerele tendensen binnen gevangenissen* - *De dententiehuizen* - *Momenteel 2 transitiehuizen: mechelen en Edigen* - *Detentiehuis Kortrijk opende de deuren in september 2022 -- plats voor 57 gedetineerden* - *Nabije toekomst: 15 nieuwe detentiehuizen* 9. *Artickel detentiehuisen -\> Waarom detentiehuizen?* *Ontstaan van de justitiehuizen* - *De justietiehuizen werden opgericht bij KB 13 juni 1999. Nasleep van de zaak Dutroux* - *Ter verbetering en uitbreiding van de alternatieve straffen en maatregelen m.o.o. een meer toegankelijke, efficiënte en humane justietie* - *Decreet justietiehuizen 26/04/2019* - *Aanvankelijk de bevoegdheid van de FOD (federale overheidsdienst) justitie* - *In kader van 6^de^ staatsvorming overgedragen van federale overheid naar de vlaamse overheid agentschap justietie handhavig. 1 juli 2014: overdracht bevoegdheden. 1 januari 2015: overdracht middelen en personeel* - *Eerste vlaamse minister van justietie: Zuhal Demir, N-VA* - *Toegankelijkheid voor de burger: juridische eerstelijns dienstverlening =\> juridisch afvies door advocaten op vraag van de burger* - *Niet vrij toegankelijk luik, aangestuurd door gerechtelijke opdrachtgevers: gedwongen hulpverlening. -\> gerechtel9jk mandaat!* - *Vlaanderen: 1 centrale dienst, 14 justitiehuizen en het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht* - *In W-VL: Kortrijk, ieper, brugge, veurne* - ***empathis werken**: de ontwikkeling van capaciteiten van mensen, rekening houdenmet hun omgevingscontext (roose, Vander Laenen, e.a. 2016)* - ***responsabiliserend werken**: deJ.A (justitie assistent) informeert de justitiabele over de context en de middelen die kunnen aangewend worden zodat hij de gepaste keuzes kan maken.* - ***Niet-Normativiteit:** de J.A. gaat bij de situatie van de analyse niet uit van de eigen waarden, normen of vooroordelen.* - ***Niet plaatsvervangend optreden (niet-substitutie):** de J.A. treedt niet op in de plaats van de justitiabele maar tracht de zelfwerkzaamheid en het autonoom functioneren van de persoon te bevorderen.* - ***Schadebeperkend optreden:** gevolg van voorgaande principes: de tussenkomst van justitie mag geen schadelijk effect hebben of onrecht aandoen ten aanzien van de justitiabele. Principes van proportionaliteit en minimale interventie.* *9.5. Justitiehuizen: onderverdeling sectoren* A. ***Sector eerstelijnswerking*** - *Justitie dichter bij de burger brengen (drempelverlagend).* - *Burgers die moeilijkheden of vragen hebben kunnen terecht bij de eerstelijnswerking. M.o.o. het verlenen van informatie of doorsturen naar de gespecialiseerde hulpverlening.* - ***Niet mandaatgebonden!*** - *≠juridische eerstelijnsbijstand: verstrekt door advocaten. Vindt plaats in een lokaal binnen het justitiehuis.* *Niet-mandaatgebonden wil zeggen dat burgers vrijblijvend informatie kunnen vragen in het justitiehuis. De justitieassistent heeft hiertoe geen schriftelijk mandaat nodig om dit advies te kunnen verlenen.* B. ***brugerrechterlijkluik*** *= sociale studie bij betwistingen inzake het ouderlijk gezag, de verblijfsregeling voor de kinderen, de uitoefening van een recht op persoonlijk contact* - ***Doel\ **= de **bevoegde magistraat informeren** over de leefsituatie van beide ouders en hun kinderen, zodat deze tot een gemotiveerde en geïndividualiseerde beslissing kan komen.* - *Mandaatgebonden* - ***Opdrachtgevers*** - *Familierechtbank* - *Hof van Beroep* - ***Verloop*** - *Opdracht door Familierechter zetelend in 1°Aanleg of Hof van Beroep* - *Aanstelling justitieassistent* - *Dossierstudie* - *Gesprekken met beide ouders -- individueel gesprek met kind(eren)* - *Contact met relevante derden* - *Rapportage en overmaken verslag aan opdrachtgever* o. ***strafrechterlijk luik*** - ***2-ledig** **enquête*** ***begeleiding*** - ***Gedwongen** hulpverlening* - *Werken via **mandaat*** - *Mandaten haken in op strafrechtelijke lijn* - ***Intermediaire positie** van de justitieassistent* - ***Tijdsgebonden*** ***Voorlichting of enquête-opdrachten:*** - ***Beknopt voorlichtingsrapport/ maatschappelijke enquête:*** - *Opdrachtgevers (O.R., RB, SURB,...) informeren opdat een beslissing kan genomen worden naar de justitiabele.* - *Is een bepaalde maatregel voor de justitiabele haalbaar én aangewezen en welke voorwaarden kunnen eventueel worden opgelegd.* - *Adviezen ikv: VOV, probatie, autonome werkstraf (AWS),...* - *Bevraging van de justitiabele binnen zijn context: levensverhaal + huidige aandachtspunten.* ***Enquête-opdracht in penitentiair kader:*** - *Sociaal onderzoek in het opvangmilieu, maar beroepsgeheim naar context toe!* - *Justitieassistent tracht de risicofactoren op herval voor de gedetineerde binnen het opvangmilieu in te schatten* - *Justitieassistent geeft advies aan de opdrachtgever (meestal Strafuitvoeringsrechtbank)* ***[deel 5: samenwerking tussen jsutitie en hulpverlening]*** 10. *Sector Daderbegeleiding.* - *Justitieassistent krijgt van de opdrachtgever **een mandaat** om te interveniëren.* - *Instrumenten om dit mandaat waar te maken = **de voorwaarden** die door de opdrachtgever worden opgelegd.* - *De voorwaarden = **middel ≠ doel**! Voorbeelden: "verbod druggebruik", "begeleiding volgen inzake de alcoholproblematiek", "op zoek gaan naar een concrete dagbezigheid", etc.* - *Vertrekpunt = de situatie van de justitiabele. Wat is er nodig om de voorwaarden te kunnen naleven?* - ***Werkkader= dwingend en normerend. Maar de relatie tussen de justitiabele en de justitieassistent is dit niet!*** - *Het naleven van de voorwaarden blijft de verantwoordelijkheid van de justitiabele. De justitieassistent kan hem/ haar helpen die hulpmiddelen te vinden die nodig zijn om de voorwaarden na te leven, geen recidivegedrag meer te stellen. (Roose, Vander Laenen, e.a., 2016).* *3. wat betekent een internering?* *[uitleg ]* a. *[Bemiddeling en maatregelen ]* - ***Parketniveau: opdrachtgever = PdK*** - ***Justitieassistent praat met dader en slachtoffer m.o.o. overeenkomst*** - *Dader moet bekennen* - *Er moet een slachtoffer zijn* - *Vordering straftotaal door Procureur \< 2 jaar* ***Resultaat:*** - *Schaderegeling* - *Alternatieve sanctie: vorming, behandeling of dienstverlening* ***Procedure:*** - *Geslaagd = verval van strafvordering* - *Mislukt = vervolging* b. *[Vrijheid onder voorwaarden (VOV).]* - *Alternatief voor voorlopige hechtenis* - *Opdrachtgever: Onderzoeksrechter, Raadkamer of Kamer van Inbeschuldigingstelling* - *Begeleidingstermijn = 3 maanden (verlengbaar)* - *Taak J.A.: begeleidingsgesprekken met de justitiabele ifv het naleven van de opgelegde voorwaarden + rapportage aan de opdrachtgever over het verloop van de VOV.* c. *[Probatie]* - *Opschorting of uitstel* - *Begeleidingstermijn: 1 tot 5 jaar* - *Onder bevoegdheid van de Probatiecommissie* - *Naleven van de opgelegde voorwaarden* - *Verbodsvoorwaarden (politionele bevoegdheid)* - *Gebodsvoorwaarden, bv.:* - *Begeleiding volgen inzake de drugproblematiek, alcoholproblematiek, agressieprobleem, etc.* - *Werk zoeken* - *Zinvolle dagbezigheid zoeken* - *Begeleiding inzake de financiële problematiek* - *Betalen van de burgerlijke partij!* d. *[Autonome werkstraf]* - *Autonome hoofdstraf* - *Minimum 20h -- maximum 300h* - *Uitvoeren binnen de 12 maanden na vonnis* - *Kosteloos werken tijdens de vrije tijd* - *Behoud blanco strafblad (tenzij bijkomende straf)* - *Uitvoering vervangende gevangenisstraf/boete bij mislukken werkstraf* e. *[Voorwaardelijke invrijheidstelling]* - *straf \> 3 jaar* - *tijdsvoorwaarde 1/3 of 2/3* - *opdrachtgever = strafuitvoerinsrechtbank* - *reclasseringsplan vereist* - *voorwaarden* - *justietieassistent:* - *bureelgesprek / huisbezoek* - *rapportag eaan opdrachtgever* - *toezicht op naleven voorwaarden* f. *[Beperkte detentie]* - *Gedetineerden kunnen de gevangenis verlaten i.f.v. (in functie van):* - *Professionele doeleinden* - *Opleidingsdoeleinden* - *Familiale doeleinden* *Mits het naleven van opgelegde voorwaarden* - *Evaluatietermijn m.o.o. sociale re-integratie* - *Maximum 12h per dag gevangenis verlaten* - *Justitieassistent:* - *Opmaak uurrooster* - *Opvolging en controle voorwaarden* ***Voorbeeld uurrooster beperkte detentie. -\>*** g. *[Elektronisch toezicht]* ***Bevoegdheid:*** *Straf \< 8 maanden: thuisdetentie\ (gevangenis - cliënt -- VCET)* *Straf \> 8 maanden - \< 3 jaar: JA louter informatieve taak (gevangenis - cliënt - VCET)* *Straf \> 3 jaar: Strafuitvoeringsrechtbank -- opvolging door JA (SURB -- cliënt -- JA - VCET)* *[Elektronisch toezicht (Bv. Een enkelband)]* - ***Gedetineerde ondergaat straf in thuis- of opvangmilieu*** - ***Controle d.m.v. enkelband en box*** - ***Buitenhuis voor professionele, opleidings- of familiale doeleinden*** - ***Justitieassistent: (ET \> 3jr)*** - *Opmaak uurrooster* - *Opvolging en controle voorwaarden* - ***Technische controle: VCET (= Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht)***