การบริหารจัดการภูมิทัศน์ท้องถิ่น PDF

 คำถำมเช็คชื่อ ครั้งที่ 2 นิสิตตอบคำถำมระหว่ ำงบทเรียน ให้ ครบ 3 คำถำม แล้วส่ งภำยในเวลำที่กำหนด 2  2 ภูมิทัศน์วัฒนธรรม ท้องถิ่น ▪ พัฒนำกำรทำงควำมคิด ▪ สรุป  ภูมิทัศน์วัฒนธรรม :...

 คำถำมเช็คชื่อ ครั้งที่ 2 นิสิตตอบคำถำมระหว่ ำงบทเรียน ให้ ครบ 3 คำถำม แล้วส่ งภำยในเวลำที่กำหนด 2  2 ภูมิทัศน์วัฒนธรรม ท้องถิ่น ▪ พัฒนำกำรทำงควำมคิด ▪ สรุป  ภูมิทัศน์วัฒนธรรม : ควำมหมำย พัฒนำกำรทำงแนวคิด และทิศทำงกำรศึกษำวิจัย Cultural Landscape : Meaning, Conceptual Development and Research Direction บทควำมวิจัย 4  เนื้อหำบทควำม บทนำ พัฒนาการแนวคิดในบริบทสากล Outline พัฒนาการแนวคิดในประเทศไทย ผลงานวิชาการด้านภูมิทัศน์ท้องถิ่นในประเทศ บทสรุปและข้อเสนอแนะ 5  ▪ คำว่ำ Landscape มีควำมหมำยทำงรำกศัพท์มำจำกกลุ่ม ประเทศทำงยุโรปตอนเหนือซึ่งเกิดจำกควำมนิยมชมชอบในภูมิ ทัศน์ชนบท โดยกำรเขียนภำพวำดทิวทัศน์ชนบทและธรรมชำติ อีกทั้งเริ่มมีกำรศึกษำศำสตร์ด้ำนกำรจัดสวนในช่วงปีค.ศ. ควำมหมำย 1600-1700 (James and Martin, 1981: 177) ▪ จึงเป็นสำเหตุหนึ่งที่ทำให้แนวคิดของชำวยุโรปที่มีต่อธรรมชำติ ได้มีกำรพัฒนำทำงวิชำกำรอย่ำงต่อเนื่องด้วยเหตุผลด้ำน ค่ำนิยมและควำมสนใจในธรรมชำติแวดล้อม ▪ ซึ่งจำกกำรศึกษำพัฒนำกำรของทฤษฎีเกี่ยวกับภูมิทัศน์ วัฒนธรรมพบว่ำ มีควำมสัมพันธ์กับหลำยๆศำสตร์ที่ประกอบ ไปด้วย ภูมิศำสตร์ มำนุษยวิทยำและกำรออกแบบ 6 7 ▪ The gently rolling hills of Burgundy are famous for producing some of the best wines in the world – Chablis, Côte de Beaune, Côte de Nuits, and more. In the iconic countryside vineyards, the neat and lush green rows of grapevines stretch to the horizon, rising up slopes and down. 8 9  ❑Vernacular Landscape ภูมิทัศน์ท้องถิ่น หรือ ภูมิทัศน์พื้นถิ่นเกิดจำกกำรผสมผสำนกัน ระหว่ำงองค์ประกอบภูมิทัศน์ทั้งทำงวัฒนธรรมและธรรมชำติของท้องถิ่น ส่งผลให้เกิดเป็นเอกลักษณ์ เฉพำะตัวของพื้นที่แห่งนั้น (place identity) สำมำรถรับรู้ควำมเป็นท้องถิ่นหรือควำมเป็นถิ่นที่นั้น ๆ ได้อย่ำงชัดเจน ที่มา: ศนิ ลิ้มทองสกุล, 2006 ภูมิทัศน์ท้องถิ่น ในบริบทสำกล 11  Definition 1. กลุ่มการตัง้ ถิน่ ฐาน ▪ กำรอธิบำยในสิ่งที่มองเห็นและสัมผัสได้ของรูปทรงแผ่นดิน จำกสิ่งที่มนุษย์สร้ำงขึ้น และปรับปรุงเพื่อประโยชน์ใช้สอยนั้น บ่งบอกถึงประวัติศำสตร์และบริบทของธรรมชำติ Methodology ▪ ศึกษำเริ่มจำกข้อมูลด้ำนภูมิทัศน์เบื้องต้น แล้วจึงอธิบำยรูปแบบผ่ำนวิถีชีวิตกำรดำรง ชีพ (Schluter, 1880) ▪ อธิบำยรูปแบบที่ถูกสร้ำงขึ้นด้ำนกำยภำพของสิ่งแวดล้อมโดยกิจกรรมมนุษย์ และระบบ วัฒนธรรม กระบวนกำรศึกษำเริ่มจำกข้อมูลด้ำนภูมิทัศน์เบื้องต้น และจึงอธิบำย รูปแบบผ่ำนวิถีกำรดำรงชีวิต ▪ ให้ควำมสนใจในรำยละเอียดของ องค์ประกอบทำงวัฒนธรรม สภำพทำงธรรมชำติกำร ตั้งถิ่นฐำน กำรใช้ประโยชน์ที่ดิน เพื่ออธิบำยถึงระบบควำมสัมพันธ์ ขององค์ประกอบ ต่ำงๆ ที่ทำให้เกิดควำมเข้ำใจในภำพรวมของภูมิทัศน์วัฒนธรรม ▪ ใช้กำรถ่ำยภำพของอำคำรที่มีเอกลักษณ์ และบันทึกลงในแผนที่ เพื่อศึกษำภูมิทัศน์ วัฒนธรรมของชุมชน (Geisler, 1920) Key Words ▪ Land forms ▪ History ▪ Natural context 12  Definition Vidal de la Blanche, 1920s ู ทิ ศั น์ทมี่ ชี ีวติ 2. กลุ่มแนวคิดภม ▪ กำรตอบสนองของมนุษย์ต่อสภำพแวดล้อม และอิทธิพลของประวัติศำสตร์วัฒนธรรมที่มีกำรก่อตั้ง ถิ่นฐำน และรูปแบบกำรพัฒนำ Methodology ▪ ศึกษำ Urban forms, Settlement, place name, building materials ▪ อธิบำยในประเด็นควำมสัมพันธ์ของ physical landscape, climate, human activities, value Key Words ▪ Physical landscape ▪ Human ▪ Environments ▪ Cultural history ▪ Settlement Definition Evans, 1973 ▪ ควำมแตกต่ำงของภูมิทัศน์ที่เกิดจำกปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์ และสิ่งแวดล้อมตำมกำลเวลำ Key Words ▪ Men ▪ Environments 13 ▪ Through time  Definition Carl O Sauer, 1920s ▪ ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงวิถีชีวิตและแผ่นดิน ที่ประกอบด้วยมิติทำงวัฒนธรรม มนุษย์และ 3. กลุ่มแนวคิด Berkley Vernacular Landscape กำรแปลควำมหมำยของมนุษย์ Methodology ▪ Retrospective science ศึกษำเหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต โดยกำรค้นหำ origins ซึ่ง ต่อมำ ได้ถูกวิพำกย์ว่ำไม่ได้พูดถึง cultural process ทำให้ขำดควำมเข้ำใจเชิงลึก และขำดกระบวนกำรวิเครำะห์แรงขับ (force, power) ของสิ่งที่เกิดขึ้นในอดีต Key Words ▪ Dynamic relation ▪ Life and land ▪ Cultural dimension ▪ Human agency ▪ Interpretation Methodology J.B. Jackson (1960s) ▪ ผสมผสำนทำงด้ำน Geography + Design Key Words ▪ Vernacular Landscape 14  Definition Relph, 1976 4. กลุ่มแนวคิด Post Modernism ▪ ควำมหมำยของภูมิทัศน์ต่อผู้คนจำกภำยในและภำยนอก – ตำมที่แสดงในรูปแบบสัญลักษณ์ ▪ สภำพภูมิทัศน์ประกอบด้วย ธรณีวิทยำ ภูมิประเทศ พืชพรรณ ภูมิอำกำศ ▪ กำรเพิ่มหรือดัดแปลงของมนุษย์ซึ่งสะท้องถึงควำมจำเป็นทำงเศรษฐกิจสังคม ▪ กำรเมืองและวัฒนธรรม (กำรตั้งถิ่นฐำนอำคำรรั้วทุ่งสวนเส้นทำงคมนำคมสำธำรณูปโภค รูปแบบของพื้นที่สำธำรณะและส่วนตัว) ▪ ควำมหมำยของภูมิทัศน์ต่อผู้คนจำกภำยในและภำยนอก-ตำมที่แสดงในรูปแบบสัญลักษณ์ Methodology ▪ Interpretation method for reading landscape (Lewis, 1970s) กำรวิจัยเชิง ตีควำม Key Words ▪ natural landscape ▪ Socio-economic ▪ Political ▪ Cultural ▪ Meaning ▪ Symbols and images ▪ Interpretation 15  Methodology 5. กลุ่มแนวคิด New Cultural Geography ▪ Approach for Design Key Words ▪ Human modifications ▪ Supportive of users ▪ Believes ▪ Social rules 16  Definition Taylor, 1989 ▪ The emphasis on landscape patterns, and historical continuity manifest in layers of human modification 6. กลุ่มแนวคิด Cultural Heritage ▪ รูปแบบภูมิทัศน์และควำมต่อเนื่องทำงประวัติศำสตร์ แสดงให้เห็นกำรดัดแปลงของมนุษย์ Key Words ▪ World heritage ▪ Conservative ▪ Human modification Definition Rapoport, 1990 ▪ The sum total of all human modifications to the face of the earth : are built are supportive of users, dreams, wants, need, and activities … and believes; to satisfy users; to help guide behavior and co-action; to remind people of social rules and situations … and to suggest new possibilities by acting as a catalyst. Key Words ▪ Human modification ▪ Supportive of users ▪ Believes ▪ Social rules 17 18 19 20  ผลที่แสดงออกมำในรูปของภูมิทัศน์ที่มองเห็น โดยมีวัฒนธรรมมเป็นผู้กระทำ ธรรมชำติอันเป็นสื่อกลำง และ ภูมิทัศน์วัฒนธรรม ก็คือผลของกำรกระทำดังกล่ำว (Aitchison, 1995) ผลผลิตที่เห็นได้ชัดเจนของควำมเกี่ยวเนื่องกันระหว่ำงผลของกำรตั้งถิ่นฐำนของมนุษยชำติ โดยก่อรูปขึ้นมำจำกผล ของวัฒนธรรม และควำมสำมำรถเท่ำที่จะเป็นไปได้ตำมแต่ธรรมชำติแวดล้อมจะเอื้ออำนวย ซึ่งเป็นมรดกอัน ทรงคุณค่ำที่ตกทอดมำจำกวิวัฒนำกำรทำงธรรมชำติ และควำมพยำยำมของมนุษย์ตลอดยุคสมัย (Wanger.P.L. และ Mikesell M.W., 1962) ผลลัพธ์ที่เกิดจำกกำรผสมผสำนระหว่ำง ธรรมชำติกับมนุษย์ โดยแสดงให้เห็นวิวัฒนำกำรของสังคมมนุษย์ และกำรตั้งถิ่น ฐำนของมนุษย์ผ่ำนกำลเวลำ มำจนกระทั่งปัจจุบัน ภำยใต้อิทธิพลของข้อจำกัดทำงกำยภำพและโอกำสที่จำนำเสนอขึ้น โดยที่สิ่งแวดล้อมทำงธรรมชำติเป็นตัวกำหนดรูปแบบ ตลอดจนเป็นกำรสืบต่อทำงสังคม เศรษฐกิจ และแรงกดดันทำง วัฒนธรรม ทั้งปัจจัยภำยนอกและภำยใน โดยพื้นที่ดังกล่ำวได้ผ่ำนกำรเลือกเฟ้นตำมหลักเกณฑ์อันเป็นคุณค่ำทำงสำกล (Universal Value) จนสำมำรถเป็นตัวแทนที่ชัดเจนของภูมิทัศน์วัฒนธรรม รวมไปถึงแสดงให้เห็นถึงภูมิทัศน์วัฒนธรรม แห่งภูมิภำค (Peter Folwer, 2002 / World Heritage, UNESOCO) 21  ภูมิทัศน์ท้องถิ่น ในบริบทประเทศไทย 22 การศึกษาทฤษฎีภมู ทิ ศั น์ทอ้ งถิน่ ในประเทศไทย Key Words ภูมิทัศน์วัฒนธรรม (Culture Landscape) - ภูมิศำสตร์ (geographical landscape) - นิเวศวัฒนธรรม (cultural ecology) - ชีวิตวัฒนธรรม (way of life) 23  ภมู ทิ ศั น์วัฒนธรรมในประเทศไทย อนุสัญญำมรดกโลกในปี 2535: กระบวนกำรศึกษำสถำปัตยกรรมพื้นถิ่น “บ้ำนชำวนำทั่วรำชอำณำจักร” เมื่อปี 2496 “กำรศึกษำขั้นต้นด้ำนชุมชนและสถำปัตยกรรมท้องถิ่นจังหวัดแม่ฮ่องสอน / “ตลำดพื้นบ้ำนลำนนำไทย” ปี 2526 ภูมิทัศน์วัฒนธรรม (Culture Landscape) คือ ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสภำพแวดล้อมและวัฒนธรรม ประกอบด้วย ภูมิศำสตร์ที่สัมพันธ์กับกำรตั้งถิ่นฐำนของมนุษย์ (culture landscape) นิเวศวัฒนธรรม (cultural ecology) และ ชีวิตวัฒนธรรม (way of life) (ศรีศกั ร วัลลิโภดม, 2554) สภำพแวดล้อมสรรค์สร้ำงที่เกิดจำกกำรจัดกำรของมนุษย์ เพื่อให้ดำรงชีวิตอย่ำงปกติสุขในสภำพแวดล้อมธรรมชำติ นั้นๆ แต่ทว่ำ มนุษย์มีข้อจำกัดในด้ำนต่ำงๆ ทั่งในแง่ของเทคโนโลยี ที่เกี่ยวเนื่องกับกำรดำรงชีวิต ควำมเชื่อทำงศำสนำ ฯลฯ ทำให้มนุษย์สร้ำงควำมเปลี่ยนแปลงต่อสภำพแวดล้อมได้เพียงระดับหนึ่งเท่ำนั้น และรวมไปถึงขีดจำกัดของ ธรรมชำติที่จะรองรับกำรเปลี่ยนแปลงได้ ก็มีอย่ำงจำกัดเช่นกัน ผลลัพธ์ของกำรดำเนินไปของวัฒนธรรมมนุษย์บน ธรรมชำติที่อยู่แวดล้อมนี้เอง คือควำมหมำยของคำว่ำ “ภูมิทัศน์วัฒนธรรม” (เกรียงไกร เกิดศิร,ิ 2547) 24 แนวคิดกำรศึกษำ ภูมิทัศน์ท้องถิ่น 2 5  1. Area Base Approach 2. Evaluate, Identity, Value พื้นที่กลุ่มชำติพันธุ์ A งานวิจัยไท-ลาว ภูมิทัศน์วัฒนธรรมเชียงตุง ภูมิทัศนวัฒนธรรมพื้นถิ่นมุสลิม D World Heritage พื้นที่ระบบนิเวศต่ำงๆ B พื้นที่น้ำกร่อยชายฝั่งทะเล พื้นที่ประวัติศำสตร์ ล้านนา จุดประสงค์ของกำรอนุรักษ์และ พื้นที่ลุ่มน้ำ (วิจัยลุ่มน้ำชี) ตอบสนองต่อกำรท่องเที่ยว พื้นที่ได้รับผลกระทบ C การกัดเซาะชายฝั่ง พื้นที่ดนิ เค็ม (ลำน้ำเสียว) F พื้นที่ก่อสร้างเขื่อน (ลำปาว) 2 6 สรุปแนวคิดกำรศึกษำภูมิทัศน์ท้องถิ่น 27 สรุปแนวคิดกำรศึกษำภูมิทัศน์ท้องถิ่น 28