Ünite 1: İş Sağlığı ve Güvenliği Dersi PDF

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DERSİ ÜNİTE 1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ BİLGEHAN ŞAHİN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANİ ...

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DERSİ ÜNİTE 1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ BİLGEHAN ŞAHİN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANİ  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ 2 İş yerinde çalışma koşullarını düzenlemek üzere geliştirilmiş mevzuatlar, İş sağlığı ve güvenliği mevzuatları ve iş sağlığı ve güvenliği hareketinin başlangıcı olmuştur. Bugünkü anlamda iş sağlığı ve güvenliği teknik bilim dalının oluşumuna zemin hazırlamıştır. Ancak, işletmelerde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanabilmesi için sadece hukuki mevzuatları yürürlüğe koymanın yetersizliği, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının günümüzde giderek artmasının önüne geçememiştir. Modern iş sağlığı ve güvenliği biliminin kurulması ancak 20. yüzyılda mümkün olmuş, aksiyon ve metotları ise ancak günümüzde geliştirilmiştir. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAPSAMA ALANI 3 Tıbbi, Teknik, Ekonomik, Sosyal Hukuki Yönleri olan bir kavram olarak iş sağlığı ve güvenliği, kısaca işçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması şeklinde tanımlanır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 4 İş sağlığı ve güvenliği, işin yapılışı sırasında fiziki çevre şartları nedeniyle, işçilerin karşılaştıkları; Sağlık sorunları, Mesleki tehlikelerin ortadan kaldırılması azaltılması üzerine araştırmaları kapsar. İşçilerin çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden, iş kazaları, meslek hastalıkları ve her türlü zararlardan korunma çalışmaları ile daha güvenli iş yerleri oluşturmayı amaçlar. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TANIMI BAKANLIK 5  İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan,  çalışanların sağlığına ve güvenliğine,  işyerine,  iş verimine ve  çevreye zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan Sistemli Ve Bilimsel Çalışmalardır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı (AÇSHB)  PROAKTİF YAKLAŞIM 6  Kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır.  Kaza olduktan sonra yapılması gerekenleri anlatan değil, kaza olmaması için yapılması gerekenleri anlatan bilim dalıdır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İSG’NİN AMACI 7  İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında, çalışanları iş yerinin olumsuz etkilerinden ve doğabilecek hastalıklardan koruyarak, rahat, güvenli ve huzurlu bir ortamda çalışmalarının sağlanması amaçlanmaktadır. Üretimin İşletme devamlılığını Çalışanları Güvenliğini sağlamak, Korumak Sağlamak verimliliği arttırmak UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İSG’NİN SOSYAL DÜZENE ETKİSİ 8  İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması sosyal düzeni etkilediğinden, toplumun çeşitli kurum ve kuruluşlarını yakından ilgilendirir.  İş yerlerinde işveren ve işçiler,  Trafikte sürücüler ve yayalar,  Evlerde tüm aile fertleri iş sağlığı ve güvenliği açısından etkileşim içindedirler. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İSG’NİN KİMLERİ İLGİLENDİRİR 9  İş sağlığı ve güvenliği ile;  İşverenler,  Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle,işçiler,  Doğrudan doğruya canları yanan kişiler,  Devlet ise vatandaşın mutlu yaşamı ve sağlığını düşünmek zorunda olduğu için yakından ilgilenmek durumundadır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İSG KİMLERE SORUMLULUKLAR YÜKLER 10 Devlet İSG İşveren Çalışan UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 11 İş sağlığı ve güvenliği konusunda devlet, işveren ve çalışanların birbirinden farklı fakat birbirini tamamlayan görevleri vardır : DEVLETİN GÖREVİ : Kuralları oluşturma, Teşkilatlanma, Denetim Yaptırım uygulama UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 12 Kuralları oluşturma, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4857 Sayıylı İş Kanunu 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 6098 Sayılı Borçlar Kanunu UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 13 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. Sağlık Ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği, İşyeri Hekimi Ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğ UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 14 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik Asbestle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ulusal İş Sağlığı Ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Tehlikeli Ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki UNIT 1Eğitimlerine Dair Bilgehan ŞAHİN Yönetmelik İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 15 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat Veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 16 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. Kanserojen Veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik İş Hijyeni Ölçüm, Test Ve Analiz Laboratuvarları Hakkında Yönetmelik Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Geçici Veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı Ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik Tozla Mücadele Yönetmeliği UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 17 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. İş Sağlığı Ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri Ve Seçilme Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik Askerî İşyerleri İle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerlerinin Denetimi, Teftişi Ve Bu İşyerlerinde İşin Durdurulması Hakkında Yönetmelik Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında YönetmelikB Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik Maden İşyerlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 18 Kuralları oluşturma, Yönetmelikler, 6331’ Sayılı Kanunda 42 yönetmelik var. Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ Çocuk Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Kişisel Koruyucu Donanımların Kategorizasyon Rehberine Dair Tebliğ Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 19 Teşkilatlanma, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MERKEZ TAŞRA TEŞKİLATI TEŞKİLATI İŞ SAĞLIĞI GENEL DİĞER MÜDÜRLÜĞÜ MÜDÜRLÜKLER İL MÜDÜRLÜKLERİ İSGÜM BAŞKANLIĞI UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 20 Teşkilatlanma, İSGÜM BAŞKANLIĞI ADANA TOZLA MÜCADELE İZMİR MADEN ERGONOMİ BURSA İNŞAAT BİYOLOJİK ETKENLER İSTANBUL ASBEST İŞ PSİKOLOJİSİ KAYSERİ İŞ EKİPMANLARI LABORATUVAR VE KOCAELİ TOKSİKOLOJİ METAL VE SEKTÖREL RİSK ARAŞTIRMA TETKİK UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 21 Denetim, Yaptırım Uygulamak, Madde 4: (Tüm Tedbirler) Mesleki risklerin önlenmesi, Eğitim ve bilgi verilmesi Her türlü tedbirin alınması, Organizasyonun yapılması, Gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, Sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar “Her yükümlülük için 73.821 TL” UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 22 Denetim, Yaptırım Uygulamak, Madde 17: (Eğitim) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz. İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. “Eğitim verilmeyen Her çalışan için 4.972 UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 23 Denetim, Madde 15: (Sağlık Gözetimi) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: İşe girişlerinde. İş değişikliğinde. İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. 1YIL 3YIL 5YIL UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 24 Denetim, Yaptırım Uygulamak, Madde 15: (Sağlık Gözetimi) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur. “Yapmadığı her madde için çalışan başına 12.288 TL” UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 25 Denetim, Yaptırım Uygulamak, Madde 10: (Risk Değerlendirmesi) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. İşyerinin tertip ve düzeni. Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ Madde 10: (Risk Değerlendirmesi)26 İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar. Risk değerlendirmesi yapmamak 166.292.TL Yapılmayan her ay %200 artırılarak Risk değerlendirmesi sonrasında ölçümleri yapmamak 55.356 TL UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 27 Madde 8: (İSG Birimi) Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Az Teh.=1000, Tehlikeli=500, Çok Teh=250 “İşyeri sağlık ve güvenlik birimi kurmazsa 55.356 TL “ UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 28 Madde 14: (İş Kazası Raporları) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. “Her yükümlülük için 55.356 TL” UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 29 İŞVERENİN GÖREVİ : Madde 14: (İş Kazası Bildirim) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. “Her bildirim için 73.821 TL” UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  DEVLETİN GÖREVLERİ 30 İŞVERENİN GÖREVİ : Madde 14: (Hastane Bildirimi) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. “Yapılmayan Her Bildirim İçin 24.607 TL “ UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞVERENİN GÖREVLERİ 31 Çalışanların korunması: İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının asıl amacını oluşturur. Çalışanları iş yerlerinin olumsuz etkilerinden korumak, rahat ve güvenli ortamlarda çalışmalarını sağlamak, başka bir ifadeyle çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı koruyarak ruh ve beden bütünlüklerinin sağlanması amaçlanmaktadır. Üretim güvenliğinin sağlanması: Bir iş yerinde üretim güvenliğinin sağlanması beraberinde verimin artması sonucunu doğuracağından özellikle ekonomik açıdan önemlidir. İş yerinde çalışan işçilerin korunması ile meslek hastalıkları ve iş kazaları sonucu ortaya çıkan işgücü ve işgünü kayıpları azalacak, dolayısıyla üretim korunacak ve daha sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının işçiye verdiği güvenle iş veriminde artma olacaktır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞVERENİN GÖREVLERİ 32 İşletme güvenliğinin sağlanması: İş yerinde alınacak tedbirlerle, iş kazalarından veya güvensiz- sağlıksız çalışma ortamından doğabilecek Makine Arızaları, Makinelerin Devre Dışı Kalmaları, Patlama Olayları, Yangın, gibi işletmeyi tehlikeye düşürebilecek durumlar ortadan kaldırılacağından işletme güvenliği sağlanmış olur. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  ÇALIŞANIN GÖREVLERİ 33 ÇALIŞANIN GÖREVİ : Mevzuata ve işyeri kurallarına uyma İSG çalışmalarına, muayenelerine ve eğitimlerine katılma Makine, tesisat ve kişisel koruyucularını verilen eğitimler doğrultusunda ve amacına uygun olarak kullanma İSG konusunda gördüğü eksiklikleri işverene bildirme ve gerekli önlemlerin alınmasını isteme UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 34 Sanayi Devrimi öncesi iş sağlığı ve güvenliği; Eski Mısırlılar M.Ö. 1500’lü yıllarda yapılan ve hâlen ayakta bulunan piramitlerin inşaasında yeterli iş gücünün sağlanması için, akılda kalanlar arasında, tıbbi servisler kurulmasıydı. M.Ö. 2000’lerde Babil İmparatorluğu’nun kurucusu Hammurabi tarafından hazırlanan Toplam 283 maddeden oluşan, kanunlarında iş sağlığı ve güvenliği hususunda hükümler bulunmaktadır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 35 Hammurabi kanunları; “Eğer bir müteahhidin sağlam yapmadığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibi hayatını kaybederse, müteahhit ölüm cezasına çarptırılır; Eğer bina sahibinin oğlu hayatını kaybetmişse, müteahhidin oğlu ölüm cezasına çarptırılır; Eğer bina sahibinin kölesi hayatını kaybetmişse, müteahhit aynı değerde bir köleyi bina sahibine verir. Eğer müteahhidin sağlam yaptığı bir binanın çökmesi sonucunda bina sahibinin malları hasar görmüşse, müteahhit binayı yeniden yapacağı gibi, bina sahibinin tüm zarar ve ziyanını da karşılayacaktır. Bir binanın inşaat kurallarına uyulmadan yapılan bir duvarı yıkılırsa, müteahhit tüm masrafları kendisine ait olmak üzere o duvarı sağlamlaştırmak zorundadır.” UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 36 Heredot ilk kez çalışanların verimli olabilmesi için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğine değinmiştir. M.Ö. 370 tarihinde Hipokrat ilk kez kurşunun zararlı etkilerinden söz etmiş, kurşun koliğini tanımlamış, halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi belirtileri saptamış ve bulguların kurşun ile ilişkisini açık bir biçimde ortaya koymuştur. Dioscorides ise zehirleri bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı olmak üzere kökenine göre üçe ayırmış ve bu ayrım yüzyıllar boyunca kullanılmıştır. Alman düşünür ve hekimi Paracelsus dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan “De Morbis Metallicis”i yazmıştır. Toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 37 Sanayi Devrimi öncesi iş sağlığı ve güvenliği; İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda önemli çalışmalar yapan İtalyan Berdardino Ramazzini felsefe ve tıp okuyarak yetişmiş ve Padova Üniversitesinde öğretim üyeliği yapmıştır. Uzun incelemeler sonucu 1713 yılında yayınladığı “De Morbis Artificum Diatriba” (Meslek Hastalıkları) isimli kitabında özellikle iş kazalarını önlemek için, iş yerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınmasını önermiştir. Meslek hastalıkları konusunda üne kavuşmuş ve işçi sağlığının kurucusu sayılmıştır. Tıp Litaratürüne hasta hikayesi almada mesleğinin muhakkak sorulması gerektiğini eklemiştir. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 38 Sanayi Devrimi Dönemi İş Sağlığı ve Güvenliği İle ilgili Önemli Gelişmeler Nelerdir? Buharlı makinaların kullanılmaya başlaması, Aile işletmelerinin fabrikalara dönüşmesi, Buharla çalışan fabrikalarda yüksek kömür ihtiyacı ve madenciliğin zorunlu hale gelmesi, İnsanların 16-18 saat çalışmak zorunda kalmaları, 8-10 yaş arası çocukların madenlerde çalıştırılması, İş Kazaları ve Meslek hastalıkları Avrupa Ülkeleri nüfusunu tehdit edecek boyutlara ulaşmasına sebebiyet vermiştir. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 39 Sanayi Devrimi Sonrası İş Sağlığı ve Güvenliği; İşçilerin haklarını aramaya başlaması, Sendikalar, Mitingler, Grevler, Lokavtlar, Çalışanların sağlıklı ortamlarda çalışma isteği, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili, Yasal, Tıbbi,Teknik çalışmaların başlaması. Öyleki 4-6 yaşındaki çocukların çalıştıkları tezgahlara yetişebilmek için ayaklarının altına koydukları tabureler halen avrupada müzelerde sergilenmektedir. İngiliz Parlementosu, 1802 yılında “Çırakların Sağlığı ve Morali” (Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu) çıkarılmıştır. Çırakların, çalışma saatini günde 12 saat, (Çıraklar ortalama 8 yaşında) UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 40 Sanayi Devrimi Sonrası İş Sağlığı ve Güvenliği; 1833 yılında “Fabrikalar Yasası 9 yaşın altındaki çocukların işe alınması ve 18 yaşından küçüklerin ise 12 saatten fazla çalıştırılmaları yasaklanmıştır. 1842 yılında yapılan başka bir yasal düzenleme ile de kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır. 1847 yılında çıkarılan “On Saat Yasası” ile çalışma saatleri sınırlandırılmıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 41 Osmanlıda İş Sağlığı ve Güvenliği; Osmanlı İmparatorluğu’nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerleri sanayi devrimi öncesi oldukça yaygındır. Bu iş yerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarını "Lonca"ların kuralları ve gelenekler belirlemiştir. İş yaşamı Mecelle tarafından düzenlenmiştir. Fakat İş Sağlığı ve Güvenliği açısından yeterli maddeler içermiyordu. Bu açık şerri hükümlerle karşılandığından gerek duyulmuyordu. Ereğli Havzası’ndaki kömür ocaklarında çalışan işçiler kısa sürede meslek hastalıklarına yakalanmışlar ve giderek artan iş kazalarında yaşamlarını yitirmişlerdir. Fransızlar tarafından işletilen kömür ocaklarında 16 saat çalışan çevre köylerden gelen işçiler, penceresiz ve sağlıksız barınakalarda yatmışlardır. Beslenmeleri de son derece yetersiz olan işçiler, kömür ocaklarındaki sağlıksız koşullar nedeniyle kısa sürede kömür tozlarının yol açtığı pnomokonyoz hastalığına yakalanmışlardır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 42 Osmanlıda İş Sağlığı ve Güvenliği; Üretimi artırmak amacıyla 1865 yılında Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa tarafından bir tüzük hazırlanmıştır. Dilaver Paşa Nizamnamesi, çalışma koşullarına ilişkin olarak getirdiği düzenlemeler yanında, madende bir hekim bulundurulmasını da hükme bağlamıştır. Tanzimat’tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi, genellikle iş güvenliğini ilgilendiren önemli hükümler getirmiştir. Bu tüzüğün getirdiği yenilikler ve önemli hükümler şunlardır: İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır. Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir. Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle meydana gelmiş ise, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir. Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır. Maalesef Maadin Nizamnamesi de Dilaver Paşa Nizamnameside uygulamada yerini bulamamıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 43 TBMM Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği; Zonguldak ve Ereğli Havzası Fahmiyesinde Mevcut Kömür Tozlarının Amale Menafii Umumiyesine Füruhtuna dair 28 Nisan 1921 tarih ve 114 sayılı yasadır. Bu yasayla, kömürden arta kalan kömür tozlarının satılması ile elde edilecek gelirin işçilerin gereksinimleri için ayrılması sağlanmıştır. Bu dönemde çıkarılan ikinci yasa, Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik 10 Eylül 1921 tarih ve 151 sayılı yasadır. Bu yasa ile kömür işçilerinin çalışma koşullarının düzeltilmesine yönelik hükümler getirilmiştir. Ayrıca bu yasa ile İhtiyat ve Teavün Sandığı adıyla yardımlaşma sandıkları kurulmasını ve bunların Amele Birliği içinde birleştirilmesi öngörülmüştür. Yine bu yasa ile hastalık ve iş kazaları durumlarında gerekli yardımların yapılması sağlanmıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 44 Cumhuriyet Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği; Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk yasal düzenleme 2 Ocak 1924 tarih ve 394 sayılı Hafta Tatili Yasası olmuştur 1926 yılında yürürlüğe giren Borçlar Yasası’nın 332. maddesi işverenin iş kazaları ve meslek hastalıklarından doğan hukuki sorumluluğunu getirmiştir. Daha sonra 1936 yılında yürürlüğe giren ve çalışma yaşamının birçok sorunlarını kapsayan 3008 sayılı İş Yasası ile ülkemizde ilk kez işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda ayrıntılı ve sistemli bir düzenlemeye gidilmiştir. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 45 Çağımızda İş Sağlığı ve Güvenliği; İSG de uluslar arası örgütler nelerdir? Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Kuruluşlarları ile iş birliği yapan birçok ülke ve kurum, işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir. Ülkemizin de üyesi bulunduğu Uluslararası Çalışma Örgütünün kimyasal maddeler için saptadığı “iş yerlerindeki maruz kalma değerleri” ve işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili alınan kararlar ve oluşturulan “uluslararası sözleşmeler” bu konudaki sorunların çözümüne katkılar sağlamıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 46 Çağımızda İş Sağlığı ve Güvenliği; İnsan sağlığına uygun olmayan çalışma ortamlarında, giderek robotlar daha çok kullanılmaya başlanmıştır. Denizaltı çalışmalarında, Zehirli gaz ortamında, Radyoaktif çevrede, yapılacak çalışmalarda robotların kullanılması yaygınlaşmıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 47 Türkiyede İş Sağlığı ve Güvenliği; Dünyada olduğu gibi ülkemizde de çalışan sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi, çalışma yaşamındaki gelişmelere bağlı olarak benzer aşamalardan geçmiştir. Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de sanayileşmenin gelişim düzeyine bağlı olarak işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda yasal, tıbbi ve teknik çalışmalar yapılmıştır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 48 Günümüzde İş Sağlığı ve Güvenliğini İlgilendiren Kanunlar; 4857 SAYILI İŞ KANUNU 10.06.2003 Sadece işçilere hitap eder, 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU Sadece Memurlara hitap eder, 5510 SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU 16.06.2006 Çalışanları sağlık giderlerini karşılar, Özlük haklarını 6098 SAYILI BORÇLAR KANUNU 11.1.2011 UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 49 NEDEN BU KADAR KANUN VARKEN 6331 SAYIYLI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANIUNA İHTİYAÇ DUYULMUŞ ? UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 50 6331 SAYILI - İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU ( 30.06 2012 ) - ÇALIŞAN UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 51 Aşağıdakilerden hangisi iş güvenliğinin tanımı olabilir? a) Kontrollü düzenli çalışma sistemidir. b) İşçilerin iş kazalarını önlemek amacıyla güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisidir. c) İşçiler ve işveren arasındaki sağlıklı iletişimdir. d) Ürün kalitesi ve üretimini maksimum düzeye taşımaktır. e) Sadece çalışan işçilerin korunmasına yönelik yapılan çalışmalardır. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 52 Aşağıdakilerden hangisi iş güvenliğinin amaçlarından biri olamaz? a) İş ve işçi arasında en iyi uyumu sağlamaktır. b) İş yerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmaktır. c) Çalışanın maddi açıdan kendisini iyi hissetmesini sağlamaktır. d) Çalışanlara güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı yaratmaktır. e) Meslek hastalıklarını en aza indirmektir. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 53 Aşağıdakilerden hangisi WHO’nun açılımıdır? a) Dünya Sağlık Örgütü b) Uluslararası Çalışma Örgütü c) Avrupa İş Güvenliği Merkezi d) Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi e) Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Topluluğu UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 54 M.Ö. 2000’lerde Babil İmparatorluğu’nun kurucusu ……………. tarafından hazırlanan kanunlarda iş sağlığı ve güvenliği hususunda hükümler bulunmaktadır. 4. Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? a) Hammurabi b) Heredot c) Juvenal d) Rammazzini e) Paracelsus UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 55 Aşağıdakilerden hangisi Uluslararası Çalışma Örgütünün kısa yazılımıdır? a) FMEA b) HCCP c) ISO 22000 d) WHO e) ILO UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR 56 Çalışanların verimli olabilmesi için yüksek enerjili besinlerle beslenmesi gerektiğini ifade eden tarihçi aşağıdakilerden hangisidir? a) Urlich Ellenbrong b) Heredot c) Thomas Morison Legge d) Michel Sadler e) Charles Turner Thackrah UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı  SORULAR ŞİMDİLİK BU 57 KADAR TEŞEKKÜRLER. UNIT 1 Bilgehan ŞAHİN İşgüvenliği Uzmanı