Pojęcie wypadku w drodze do pracy PDF

na wymiar składek) egzekucja administracyjna - niezapłacone składki mogą być dochodzone w drodze egzekucji administracyjnej lub sądowej odpowiedzialność osób trzecich - w określonych sytuacjach mogą odpowiadać osoby trzecie (w szczególności członkowie rodziny płatnika, którzy współdziała...

na wymiar składek) egzekucja administracyjna - niezapłacone składki mogą być dochodzone w drodze egzekucji administracyjnej lub sądowej odpowiedzialność osób trzecich - w określonych sytuacjach mogą odpowiadać osoby trzecie (w szczególności członkowie rodziny płatnika, którzy współdziałali z nim w prowadzeniu działalności, z której wynikał obowiązek zapłaty składek) umorzenie należności - ZUS może umorzyć należności z tytułu składek tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności (w przypadku płatników będących jednocześnie ubezpieczonymi, umorzenie może nastąpić mimo braku całkowitej nieściągalności) odpowiedzialność za nienależne świadczenia - jeżeli nienależne świadczenie zostały wypłacone w wyniku przekazania przez płatnika nieprawdziwych danych, płatnik może być zobowiązany do zwrotu tych świadczeń, szczególnie gdy współdziałał z ubezpieczonym w celu uzyskania nienależnego świadczenia (odpowiedzialność płatnika jest wyłączna) 19) Pojęcie wypadku w drodze do pracy Z ogólnego stanu zdrowia - zdarzenie wywołane przyczyną wewnętrzną albo zewnętrzną w sferze spraw prywatnych; brak def legalnej (ustawodawca nie posługuje się tym pojęciem), ochrona udzielana przez ube Rentowe i Chorobowe *starość nie podlega klasyfikacja Wypadek w drodze do pracy/ z pracy - zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną w sferze spraw publicznych (odbywanie drogi) nagłość - zdarzenie niespodziewane, które zakłóciło tą drogę, wypadek, odnosi się do powstania urazu, a nie przyczyny chronione ube Rentowym i Chorobowym (nie trzeba spełnić warunku wyczekiwania) 22  u o emeryturach i rentach (przy zasiłakch też odwołanie do tej def.): Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza. 2. ​ Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca: 1)​ innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego; 2)​ zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych; 3)​ zwykłego spożywania posiłków; 4)​ odbywania nauki lub studiów. U o emeryturach i rentach z FUS WYPADEK W DRODZE DO PRACY - nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana DROGA DO PRACY / Z PRACY - pokonywanie przestrzeni między miejscem pracy a sferą spraw prywatnych + droga z: domu do pracy Praca = miejsce wykonywania działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego Dom= ​ miejsce innego zatrudnienia lub działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego ​ miejsce zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych lub społecznych ​ miejsce zwykłego spożywania posiłków ​ miejsce odbywania nauki lub studiów *nie liczy się home office 1) związek z pracą - odbywanie drogi do pracy / z pracy zostało zaliczone do czynności ze sfery spraw związanych z pracą => szkody na osobie spowodowane przyczyną zewnętrzną w czasie tej drogi podlegają uprzywilejowanej ochronie 2) droga najkrótsza i najdogodniejsza - droga „chroniona” powinna być najkrótsza i najbardziej dogodna => droga łącząca 2 punkty chronionej przestrzeni (droga wytyczona / droga przez łąki lub pola) 3) przerwy w drodze - droga powinna być nieprzerwana => przerwy uzasadnione życiowo (których czas nie przekracza granicy potrzeby) - nie przekreślają związku dalszej drogi z zatrudnieniem => przerwy nieistotne - są wliczane do czasu potrzebnego na pokonanie drogi (wypadek w czasie ich trwania jest traktowany jako wypadek w drodze do pracy) => przerwy zawieszające - chwilowo przerywają związek drogi z zatrudnieniem (jednak dalsza droga po takiej przerwie jest nadal drogą chronioną) => przerwy zrywające - całkowicie wyłączają związek z zatrudnieniem * jak pracownik po drodze pójdzie do żabki po picie to (dopóki nie siedzi tam godzinę gadając), droga jest chroniona 4) pojazd - jeśli ubezpieczony korzysta z własnego środka lokomocji, droga chroniona kończy się po opuszczeniu pojazdu i zabezpieczeniu go 23 5) ochrona w czasie przerwy w pracy - droga w czasie przerwy (za zgodą przełożonego) też może być traktowana jako droga z pracy => wypadek w jej trakcie może być uznany za wypadek w drodze do pracy !! Wina ubezpieczonego nie wpływa na zakwalifikowanie zdarzenia jako wypadku w drodze do pracy !! 20) Pojęcie wypadku przy pracy U o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Wypadek przy pracy/choroba zawodowa = zdarzenie (nagłe) wywołane przyczyną zewnętrzną w sferze praw publicznych (wykonywanie pracy) u wypadkowa: Art. 3. [Wypadek przy pracy] 1. ​ Za wypadek przy pracy uważa się nagłe ( przyczyna musi się wydarzyć nagle, szybko się wydarzyło ) zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną (czynniki mechaniczne, nieudzielenie pomocy, dopuszczenie do pracy wobec przeciwwskazań, nadmierny wysiłek pracownika wynikający z zakłócenia procesu pracy) powodujące uraz ("uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego - czyli np. choroby nie podlegają) lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1)​ podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; 2)​ podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; 3)​ w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Czy osoba niebędąca pracownikiem będzie podlegać ochronie? Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas (bez w związku): np. 1)​ uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; 8)​ wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy - czynności zrównane z wykonywaniem pracy; tylko dla pracowników Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: 1)​ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; 2)​ podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; 3)​ przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. WYPADEK PRZY PRACY (art 3) - nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą URAZ - uszkodzenie tkanek ciała lub narządó człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego CIĘŻKI WYPADEK PRZY PRACY - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć… (art 3) NAGŁOŚĆ jednorazowe, niespodziewane działanie zjawiska powodującego uraz lub śmierć pracownika wg orzecznictwa - zdarzenie, które trwa max jedną dniówkę roboczą (max 24h) w odróżneniu - CHOROBY ZAWODOWE powstają w wyniku znacznie dłuższego działania czynników chorobotwórczych 24  ZEWNĘTRZNA PRZYCZYNA WYPADKU pochodzi spoza organizmu człowieka i powinna wypływać ze sfery zagrożenia, jakie stwarza praca Czy zawał może być przyczyną wypadku przy pracy? - zawał - zawsze skutek choroby samoistnej, wewnętrznej - nie, w przypadku wykonywania zwykłych czynności (normalny wysiłek / przeżycia psychiczne) - tak, ale tylko w przypadku szczególnego (nadmiernego) wysiłku fizycznego (nadgodziny / dźwiganie, przesuwanie ciężkiego przedmiotu w niedogodnej pozycji / przemęczenie / brak odpoczynku) ZWIĄZEK Z PRACĄ wykonywanie zwykłych czynności lub poleceń przełożonych (w tym przerwy na śniadanie / umycie rąk / krótki odpoczynek - przerwy usprawiedliwione lub za zgodą przełożonego) wykonywanie czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia pozostawanie w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy dotyczy także wypadków osób niebędących pracownikami (np. członków rolniczych spóldzielni produkcyjnych) jakby student, który nie zdał, w nocy na ulicy pobił wykładowcę, to byłby to wypadek przy pracy w przypadku pracy zdalnej też może być wypadek przy pracy STRES A WYPADEK PRZY PRACY tylko w razie wyjątkowo dużego nawarstwienia się niekorzystnych dla poszkodowanego okoliczności WYPADEK ZRÓWNANY Z WYPADKIEM PRZY PRACY wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej / podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony / przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe ale nie jest to wypadek przy pracy gdy pracownik pojedzie do Paryża na konferencję i w ramach wolnego czasu spadnie z Wieży Eiffla !! Wina ubezpieczonego nie wpływa na zakwalifikowanie zdarzenia jako wypadku przy pracy, ale może wyłączyć prawo do świadczeń wypadkowych !! !! Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy są dokonywane w PROTOKOLE POWYPADKOWYM (protokół stanowi podstawę do wypłaty świadczeń) !! 21) Pojęcie choroby zawodowej Choroba zawodowa: Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w art. 2351 Kodeksu pracy. Art. 2351. [Definicja choroby zawodowej] Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". 25 także choroba zakaźna np. covid u sklepikarza Wypadek w szczególnych okolicznościach = sytuacje społecznie ważne, ochrona zaopatrzeniem u o zaopatrzeniu z tytułu wyoadku Za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło: 1)​ przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa; 4)​ przy ściganiu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub przy chronieniu innych osób przed napaścią; 7)​ w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki; 15)​ przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244); CHOROBA ZAWODOWA - choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, która została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanym narażaniem zawodowym WYKAZ CHORÓB ZAWODOWYCH ustalany przez ustawodawcę na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej istnieje domniemanie zawodowego pochodzenia choroby wymienionej w wykazie nie można uznać za chorobę zawodową, jeśli nie jest wymienione w wykazie wykaz jest uzupełniany o nowe schorzenia i wskazuje okres, w którym wystąpienie objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej (termin może być nieograniczony) np górnik pracujący w kopalni dostaje od pyłu pylicy ZWIĄZEK Z PRACĄ musi istnieć bezsporne lub wysoce prawdopodobne powiązanie między warunkami pracy a wystąpieniem choroby nie wystarczy samo wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych - choroba musi być konsekwencją tych warunków zawodowa przyczyna choroby musi być wyłączna (inne czynniki, np. palenie papierosów, nie wykluczają uznania choroby za zawodową, jeśli w środowisku pracy występowały czynniki rakotwórcze) istotny jest związek przyczynowy, a nie tylko miejscowy czy czasowy, między wykonywaną pracą a powstaniem szkody na zdrowiu (charakter pracy i warunki w niej panujące muszą prowadzić do wystąpienia konkretnego schorzenia) decyzję o tym czy była to choroba zawodowa wydaje Państwowy Inspektor Sanitarny (PIS), ale sąd może zmienić tę decyzję (powołuje biegłego) RÓŻNICA MIĘDZY CHOROBĄ ZAWODOWĄ A WYPADKIEM PRZY PRACY 1) brak nagłości 2) przyczyna zewnętrzna - w przypadku wypadku przy pracy uszkodzenie zdrowia powstaje w wyniku zakłócenia procesu pracy przez przyczynę zewnętrzną, natomiast w przypadku choroby zawodowej przyczyną zewnętrzną jest rodzaj i charakter samej pracy UZNANIE CHOROBY ZA CHOROBĘ ZAWODOWĄ większa dostępność świadczeń (nie jest wymagany staż ubezpieczeniowy, a zasady ustalania wysokości i 26  pobierania świadczeń są często korzystniejsze) świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego 22) Nabycie a realizacja prawa do świadczenia NABYCIE PRAWA DO ŚWIADCZENIA - (u o e i r) nabywa się z mocy prawa (ex lege), powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, -gdy zaistnieje sytuacja objęta ochroną (ryzyko ubezpieczeniowe) i zostaną spełnione warunki wymagane do nabycia danego prawa - zmiany prawa nie będą dotyczyć praw nabytych, a także ekspektatywy praw w toku nabywania RYZYKO UBEZPIECZENIOWE zdarzenie losowe (np. choroba, wypadek, macierzyństwo, osiągnięcie wieku emerytalnego) chronione przez system ubezpieczeń społecznych samo zdarzenie losowe nie jest wystarczające do uzyskania świadczenia, dopiero niemożność wykonywania pracy wywołana tym zdarzeniem uzasadnia ochronę ubezpieczeniową WARUNKI NABYCIA PRAWA okres ubezpieczenia (staż pracy) – w odniesieniu do niektórych świadczeń, np. emerytury, renty z tytułu ogólnego stanu zdrowia (niektóre świadczenia, np. z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, nie wymagają posiadania stażu ubezpieczeniowego) wiek – w przypadku emerytury zajście zdarzenia – np. niezdolność do pracy, urodzenie dziecka. inne – np. posiadanie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego, rozwiązanie stosunku pracy w przypadku emerytury. NABYCIE Z MOCY PRAWA decyzja organu rentowego (np. ZUS) ma charakter deklaratoryjny - stwierdza ona jedynie fakt zaistnienia sytuacji chronionej i spełnienia wszystkich warunków nabycia prawa do świadczeń (samo prawo jest nabywane z mocy prawa, a decyzja jedynie to potwierdza) postępowanie w sprawie prawa do świadczeń wszczyna się na wniosek zainteresowanego. REALIZACJA PRAWA DO ŚWIADCZENIA - następuje po zajściu ryzyka ubezpieczeniowego, czyli po spełnieniu warunków nabycia prawa i wystąpieniu okoliczności stanowiącej przedmiot ochrony, oznacza wypłatę świadczenia pieniężnego przez organ rentowy EMERYTURA w przypadku emerytury, realizacja prawa do świadczenia, jest uzależniona od rozwiązania stosunku pracy. (dopóki stosunek pracy trwa, prawo do emerytury nie może być zrealizowane, choć może być nabyte) wyjątek: osoby prowadzące działalność na innej podstawie niż stosunek pracy, które mogą zrealizować prawo do emerytury bez zaprzestania działalności ustalenie prawa a wypłata świadczenia - złożenie wniosku o emeryturę przed rozwiązaniem stosunku pracy pozwala na ustalenie prawa do świadczenia i wyliczenie jego wysokości, ale nie prowadzi do wypłaty świadczenia WYPŁATA ŚWIADCZEŃ 27 Art. 129. [Termin początkowy wypłaty świadczeń] 1. Świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. 2. W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny wypłacane w określonych terminach, w sposób dogodny dla świadczeniobiorcy, np. na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym 23) Zawieszenie, a pozbawienie prawa do świadczenia ZAWIESZENIE - występuje w każdym z ubezpieczeń; gdy zajdzie określona przesłanka to za okres zawieszenia nie mamy prawa do świadczeń, jak tylko przesłanka ustaje, to możemy dostawać świadczenia (nie trzeba jeszcze raz spełniać warunków itp (nawet jak prawo dot. nabycia się zmieniło); np. ze względu na zbieg świadczeń czy przesłanka uzyskiwania zarobku Prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106. nie stosuje się do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), z zastrzeżeniem art. 103a. (jak masz już wiek emerytalny to nie zawieszą) Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. (możesz sobie pracować i zarabiać nieważne ile jak masz wiek emerytalny, ale nie u pracodawcy u którego pracowałeś bezpośrednio przed nabyciem prawa) TK: jest to de facto warunek nabycia prawa, a nie zawieszenia 3. ​ Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu również na wniosek emeryta lub rencisty. WSTRZYMANIE WYPŁATY - za okres wstrzymania przysługuje uprawnienie, wypłacane po okresie wstrzymania; wynika z problemów technicznych Zakładu USTANIE - gdy przestaje występować ryzyko, ustaje prawo do świadczeń i aby ponownie je uzyskać musi wystąpić ryzyko i trzeba ponownie spełnić warunki; np. śmierć czasowe wstrzymanie wypłaty świadczenia, mimo że uprawniony nadal posiada do niego prawo (prawo do świadczenia zostaje nabyte, ale jego realizacja (wypłata) jest tymczasowo wstrzymana) 28  stan przejściowy - ustaje po ustaniu przyczyn, które je spowodowały może wystąpić w sytuacji zbiegu prawa do kilku świadczeń (w takim przypadku, na wniosek osoby uprawnionej, jedno ze świadczeń może zostać zawieszone, a wypłacane drugie) nie powoduje utraty samego prawa do niego, a jedynie wstrzymuje jego wypłatę PRZESŁANKI: osiąganie przychodów - (najczęstsza przyczyna) osiąganie przychodów przekraczających określone limity z tytułu działalności objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego np. prawa do emerytury / renty rodzaj działalności - zawieszenie może nastąpić niezależnie od tego, czy osoba osiągająca przychód podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, czy też jest z niego zwolniona (ważny jest rodzaj działalności, a nie to, czy są opłacane składki) niemożność doręczenia świadczenia - np. gdy nie można go wpłacić na konto, odebrać osobiście lub przez upoważnioną osobę brak przedłożenia dowodów - skutek nieprzedłożenia przez świadczeniobiorcę dowodów potwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia POZBAWIENIE PRAWA DO ŚWIADCZENIA - całkowita utrata prawa do danego świadczenia (uprawniony traci możliwość otrzymywania świadczenia na stałe lub na określony czas) charakter sankcyjny - charakter sankcji za naganne zachowanie się ubezpieczonego ostateczność - pozbawienie prawa jest rozwiązaniem ostatecznym, stosowanym w przypadkach naruszenia prawa lub rażącego nadużycia. PRZESŁANKI: umyślne przestępstwo lub wykroczenie - np. prawo do zasiłku chorobowego może być odebrane, jeśli niezdolność do pracy jest wynikiem popełnienia umyślnego przestępstwa lub wykroczenia niezgodne z celem wykorzystanie zwolnienia - np. prawo do zasiłku chorobowego może zostać odebrane, gdy ubezpieczony w trakcie zwolnienia lekarskiego wykonuje czynności niezgodne z jego celem, np. pracuje lub podejmuje inne działania utrudniające powrót do zdrowia sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego nadużywanie alkoholu ZAWIESZENIE VS POZBAWIENIE czas trwania - zawieszenie jest czasowe, a pozbawienie – trwałe (lub na określony czas) utrata prawa - przy zawieszeniu prawo jest zachowane, tylko wstrzymana jest wypłata, przy pozbawieniu prawo do świadczenia jest całkowicie lub czasowo utracone przyczyna - zawieszenie najczęściej wynika z osiągania przychodów lub innych przeszkód w wypłacie, pozbawienie z nieprawidłowych zachowań ubezpieczonego lub zaistnienia innych okoliczności wyłączających prawo do świadczenia konsekwencje - pozbawienie prawa do świadczenia niesie ze sobą poważniejsze konsekwencje niż jego zawieszenie, bo oznacza utratę możliwości uzyskania danego świadczenia w przyszłości Nienależnie pobrane świadczenie USUS: Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest 29  obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; (dołącza się druczki do decyzji o przyznaniu świadczenia, musi być indywidualne) 2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia; (winę musi udowodnić ZUS) Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, zwane dalej "należnościami z tytułu nienależnie pobranych świadczeń", podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje - ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej, z zastrzeżeniem ust. 8c. Jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot, za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone. (z tego tytułu można ściągnąć od płatnika, tak jakby zob było solidarnie) 30 24) Łączenie renty z działalnością zarobkową kardynalna zasada: można pod warunkiem, że praca którą wykonuje nie jest sprzeczna z orzeczoną niezdolnością częściowa niezdolność - nie można wykonywać pracy zgodnej z kwalifikacjami, można jedynie w nieznacznym stopniu, a także poniżej naszych kwalifikacji druga przesłanka: jak rencista zarabia powyżej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - renta zostaje zawieszona (jak przestanie tyle zarabiać, to znowu otrzyma rentę) jak między 70% a 130% przeciętnego wynagrodzenia - renta ulega zmniejszeniu Przychód przy zawieszeniu to przychód z tytułu działalności podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia społ, oraz z tytułu służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenie pozarolniczej działalności Zawieszenie renty rodzinnej: jak tylko jedna z osób uprawnionych będzie przekraczać 130% to tylko dla tej jednej osoby zawieszona W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w u o e i r - wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego, stoasuje się rózwnież do świadczeń z zaopatrzenia jak ktoś uprawniony do emeryturt lub renty z świadczęń zagranicznych, to umowy mn. Zasadniczo, system ubezpieczeń społecznych przewiduje możliwość łączenia renty z dochodami z pracy, jednak z pewnymi ograniczeniami. istota renty - zapewnienie środków utrzymania w sytuacji utraty lub ograniczenia zdolności do pracy, a nie całkowite uniemożliwienie jakiejkolwiek aktywności zarobkowej osiąganie dochodów - nie przeczy samemu zachodzeniu ryzyka niezdolności do pracy, zwłaszcza gdy jest to praca o obniżonym wymiarze lub w zawodzie, do którego osoba zachowała zdolność odrębne zasady dla służb mundurowych - inne zasady łączenia renty z działalnością zarobkową mogą obowiązywać w systemie zaopatrzenia służb mundurowych 1) Renta z tytułu CZĘŚCIOWEJ niezdolności do pracy – osoba może łączyć rentę z pracą, która wykorzystuje zachowaną zdolność zarobkowania. Praca ta powinna być odpowiednia do jej stanu zdrowia i kwalifikacji 2) Renta z tytułu CAŁKOWITEJ niezdolności do pracy – osoba teoretycznie nie powinna pracować, ale może podjąć zatrudnienie w warunkach specjalnych ZAWIESZENIE RENTY jeśli dochody przekroczą określony limit (limity te są powiązane z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem) rodzaj działalności a nie opłacanie składek – przy ustalaniu, czy dochody powodują zawieszenie renty, liczy się rodzaj działalności zarobkowej, a nie fakt podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (nawet jeśli osoba nie opłaca składek od dochodów, ale prowadzi działalność zarobkową, jej renta może być zawieszona) tytuły "bezwzględne" – zawsze powodują zawieszenie lub zmniejszenie renty w przypadku przekroczenia limitów zarobkowych (stosunek pracy, członkostwo w spółdzielni, pobieranie świadczeń szkoleniowych i socjalnych, zasiłek macierzyński oraz 31 członkostwo w radzie nadzorczej) przekroczenie limitu a zawieszenie - jeżeli przychód przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, renta ulega zawieszeniu zmniejszenie renty - jeżeli przychód mieści się między 70% a 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, renta ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia kwota zmniejszenia – kwota, o którą zmniejsza się rentę w przypadku przekroczenia limitu 70%, jest ograniczona do maksymalnego zmniejszenia obowiązującego na dzień 31.12.1998 r. (zmniejszenie wynosi odpowiednio 24%, 18% i 20,4% kwoty bazowej dla różnych rodzajów rent) 3) Renta wypadkowa a działalność zarobkowa charakter odszkodowawczy – renta wypadkowa ma charakter odszkodowawczy i jest przyznawana niezależnie od stażu ubezpieczeniowego zawieszenie renty wypadkowej - obecnie renta wypadkowa również podlega zawieszeniu, tak jak renta z tytułu niezdolności do pracy. zbieg renty wypadkowej z emeryturą – w przypadku zbiegu prawa do renty wypadkowej z emeryturą, osoba uprawniona musi wybrać jedno z tych świadczeń (nie można pobierać obu w pełnej wysokości jednocześnie) 4) Renta szkoleniowa a działalność zarobkowa przekwalifikowanie - renta szkoleniowa przysługuje osobom niezdolnym do pracy w dotychczasowym zawodzie, które mają szansę na przekwalifikowanie i powrót do aktywności zawodowej okres pobierania - renta szkoleniowa jest świadczeniem czasowym wypłacanym w okresie przekwalifikowania 25) Charakterystyka systemu emerytalnego Pojęcie bezpieczeństwa emerytalnego ​ Model fordowski ○​ W państwach socjalistycznych ○​ Pracuj cały czas, bądź specjalistą, najefektywniej jak się da - jak się zestarzejesz i nie będziesz w stanie wykonywać swojego zawodu, to przejdziesz na emeryturę ​ Model Beveridge'a ○​ Trójfilarowy system emerytalny ○​ Przyjęty praktycznie wszędzie obecnie cechą systemu I filar (publiczny) - stabilny, II filar (pracowniczy) III filar (indywidualny) zapewniający minimum charakter bazowy (zapewnione dodatkowy (zapewnienie dodatkowy prawem) komfortu życia) inicjatywa przy powołaniu państwo zatrudniający zainteresowany czlonkostwo obligatoryjne (model D lub O dobrowolne ubezpieczeniowy) finansowanie zatrudniający/zatrudniony/b zatrudniający lub zainteresowany udżet zatrudniony administrowanie państwo prywatne prywatne gwarancje panstwa pełnej wypłaty brak gwarancji (nadzór) brak gwarancji (nadzór) odpowiednik w PL ubezpieczenie emerytalne Pracownicze Plany IKE + IKZE (FUS + OFE - środki Emerytalne + Pracownicze publiczne, wydzielone, ale Plany Kapitałowe 32  zarządzane przez podmiot prywatne) Reforma emerytalna z 1.01.1999 przejście z modelu fordowskiego na model beveridge’a : istotą zmiana sposobu obliczania emerytur stary system nowy system system zdefiniowanego świadczenia system zdefiniowanej składki E= kwota stała + kwota indywidualna E= aktywa emerytalne // przewidywana długość życia przypisano ubezpieczonych wg urodzenia, do 31.12.1948 nowy sys. urodzeni od 1.1.1949 (więcej niż 50 lat w dniu reformy), także Ci którzy już byli emerytami = zostają w starym systemie w starym wszystkie składki szły do FUS, osoby młodsze podzielenie składek: niż 50 lat nie mogły wybrać starego systemu 1)jak mieli w dniu reformy 30-50 lat, to mogli wybrać czy oprócz FUSu subkonto, OFE 2) kto miał mniej niż 30 lat : FUS i subkonto, ew. OFE przywileje emerytalne *zostały jak ktoś w ciągu 10 lat od zrezygnowano z przywilejów emerytalnych reformy jeszcze zdążył na przywilej Zadania emerytury: system ubezpieczeń ma zapewnić zapewnienie podstawowych potrzeb socjalnych w razie zajścia ryzyka socjalnego np zestarzenia się. Państwo ma zapewnić minimum godności CELE I ZASADY zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom, które z powodu wieku lub niezdolności do pracy nie mogą samodzielnie się utrzymać wypłata świadczeń pieniężnych, które zastępują utracone dochody z pracy podstawą systemu jest solidarność społeczna i obowiązkowe ubezpieczenie (wszyscy pracujący są zobowiązani do odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne, a świadczenia są wypłacane uprawnionym) system emerytalny działa na zasadzie konieczności pozostawania w ubezpieczeniu przez określony czas FORMY ORGANIZACYJNO - FINANSOWE (są 3, ale w kontekście emerytur - dominuje ubezpieczeniowa) 1) metoda ubezpieczeniowa - polega na tworzeniu funduszu, z którego wypłacane są świadczenia, zasilanego ze składek ubezpieczonych (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) jest państwowym funduszem celowym, którego zadaniem jest realizacja zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym emerytalnych) I filar (emerytura bazowa) - jest systemem obowiązkowym, publicznym, wypłacającym emeryturę ze środków FUS. (Jest to emerytura repartycyjna, finansowana ze składek bieżących pracowników, które są przeznaczane na wypłatę emerytur aktualnych świadczeniobiorców) II filar (emerytura kapitałowa) - w założeniu miał być uzupełnieniem emerytury z I filara, finansowany ze składek przekazywanych do Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE), a obecnie na subkonta w ZUS (obecnie środki z OFE zostały włączone do FUS, a subkonto jest prowadzone przez ZUS) III filar, niebędący częścią systemu ubezpieczeń społecznych, obejmuje pracownicze programy emerytalne i indywidualne konta emerytalne. 33 !! System emerytalny jest DWUTOROWY i DWUFILAROWY, co oznacza, że emerytury są wypłacane zarówno z FUS, jak i z OFE/subkont w ZUS, a formuła wyliczenia emerytury zależy od daty urodzenia i stażu ubezpieczeniowego !! UCZESTNICY I FINANSOWANIE ubezpieczeni - system obejmuje wszystkie grupy zawodowo-społeczne (obowiązkowi ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają osoby wykonujące pracę najemną, inną działalność zarobkową, lub otrzymujące środki utrzymania z funduszy publicznych, a także osoby przebywające na urlopach wychowawczych) płatnicy składek - podmioty wypłacające wynagrodzenia składki - składki te są środkami publicznymi, nawet jeśli są zarządzane przez OFE FUS —> —> —> RODZAJE EMERYTUR 1) powszechna - wypłacana z FUS i jest dostępna wszystkim ubezpieczonym, w jej skład wchodzi: emerytura w powszechnym wieku emerytalnym przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), oraz posiadaniu wymaganego stażu ubezpieczeniowego emerytura w niższym wieku emerytalnym dostępna dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub wykonujących prace o szczególnym charakterze, po spełnieniu dodatkowych warunków emerytura wcześniejsza jest przeznaczona dla osób, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, ale spełniają dodatkowe warunki (np. posiadają określony staż pracy) okresowa emerytura kapitałowa jest wypłacana ze środków zgromadzonych w OFE i na subkontach ZUS 2) emerytury branżowe - są przeznaczone dla niektórych grup zawodowych (górników, kolejarzy, nauczycieli) 3) emerytura mieszana - jest połączeniem emerytury wyliczonej w systemie zdefiniowanego świadczenia i zdefiniowanej składki, dostępna dla osób, które spełniły warunki nabycia prawa do emerytury w obu systemach ELEMENTY SYSTEMU EMERYTALNEGO wiek emerytalny - jest warunkiem nabycia prawa do emerytury, i może być powszechny lub niższy (ustalenie wieku emerytalnego uwzględnia czynniki biologiczne, społeczne i ekonomiczne; różnicuje się ze względu na płeć, charakter pracy i inne okoliczności) staż ubezpieczeniowy - w systemie zdefiniowanego świadczenia, jest istotny do nabycia prawa do emerytury i ustalania jej wysokości, a w systemie zdefiniowanej składki ma wpływ na gwarancję minimalnej emerytury waloryzacja - świadczenia emerytalne są waloryzowane, aby zachować ich realną wartość w czasie (może być kwotowa lub procentowa i jest dostosowywana do wzrostu cen lub wynagrodzeń) konta indywidualne - w systemie zdefiniowanego świadczenia, są potrzebne do ustalania maksymalnej kwoty wpłacanych składek, zaś w systemie zdefiniowanej składki, służą do ewidencjonowania wpłaconych składek RYZYKO EMERYTALNE - to sytuacja, w której ubezpieczony traci zdolność do samodzielnego utrzymania się z 34 powodu wieku osiągnięcie wieku emerytalnego uprawnia do zaprzestania pracy i przejścia na emeryturę system emerytalny chroni przed utratą środków do życia w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego ZMIANY I REFORMY reforma z 1998 roku wprowadziła system zdefiniowanej składki, otwarte fundusze emerytalne i podzieliła składkę na część repartycyjną i kapitałową reforma miała na celu ujednolicenie systemu, wygaszenie emerytur w niższym wieku, przejście na system uwzględniający wyłącznie wkład ubezpieczonego i wprowadzenie kapitałowego sposobu gromadzenia części składki emerytalnej 26) Podział składki trafiającej do systemu emerytalnego Składka osób urodzonych po 1969 Składka emerytalna wynosi 19,52% podstawy wymiary składki (PWS) FUS konto = zawsze 12,22% PWS FUS subkonto = 7,3% PWS lub 4,38% PWS OFE = brak/ jak się powie, że się chce = 2,92% PWS Składka emerytalna jest dzielona na 2 części: 1) REPARTYCYJNA ewidencjonowana na koncie indywidualnym ubezpieczonego w ZUS nie jest inwestowana na rynku kapitałowym, lecz jest przeznaczona na wypłatę bieżących emerytur zapisywana na koncie ubezpieczonego stanowi podstawę wyliczenia emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia lub w systemie zdefiniowanej składki 2) KAPITAŁOWA - reformy w latach 2011, 2014 jest przekazywana do otwartego funduszu emerytalnego (OFE), gdzie była inwestowana na rynku kapitałowym część składki kapitałowej jest ewidencjonowana na subkontach w ZUS, druga część przekazywana do OFE - chyba że ubezpieczony złoży oświadczenie o nieprzekazywaniu składki do OFE, wtedy tylko na subkonto 27) Konto indywidualne, subkonto, OFE – podobieństwa i różnice KONTO INDYWIDUALNE (w ZUS) FUS - brak “dziedziczenia” i podziału środków; nie zachodzi ryzyko nie ma świadczenia; ale jak już jest szkoda to można dostać więcej niż się wpłaciło w sumie metoda zarządzania funduszem - repatracyjna (pay as you go) - środki gromadzone z bieżących wpłat są od razu przeznaczane na świadczenia; środki inwestowane są w całą gospodarkę, bezpieczeństwo składka na konto wpada na konto bez ograniczenia czasowego funkcja - służy do ewidencjonowania składek na ubezpieczenie emerytalne każdego ubezpieczonego (jest to zapis 35  księgowy w postaci elektronicznej, a nie fizycznie zgromadzona kwota pieniędzy) zasady - na koncie indywidualnym zapisywana jest część repartycyjna składki emerytalnej (12,22%) w przypadku, gdy składka jest podzielona, lub cała składka emerytalna, jeśli nie jest podzielona (składki są ewidencjonowane, a nie gromadzone) cel - zapisy na koncie indywidualnym pozwalają na kontrolę przekazywania składek przez płatnika i są podstawą do ustalenia wysokości emerytury w nowym systemie zastosowanie - konto indywidualne jest niezbędne w systemie zdefiniowanej składki, gdzie wysokość emerytury zależy od sumy wpłaconych składek (jest również wykorzystywane w systemie zdefiniowanego świadczenia do ustalania maksymalnej kwoty rocznej wpłacanych składek) zarządzanie - prowadzone przez ZUS SUBKONTO (w ZUS) “dziedziczenie” i podział środków (dokupuje się emeryturę) + wypłata gwarantowana (36 m-cy) metoda repartacyjna składki trafiają do dnia ustalenia emerytury z wyjątkiem okresowej emerytury kapitałowej funkcja - do ewidencjonowania kapitałowej części składki emerytalnej zasady: —> na subkoncie ewidencjonowana jest część składki kapitałowej (4,38% podstawy), jeśli ubezpieczony jest członkiem OFE, lub cała składka kapitałowa (7,3%), jeśli nie jest członkiem OFE —> składki ewidencjonowane na subkoncie podlegają waloryzacji —> środki zgromadzone na subkoncie podlegają podziałowi w przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci ubezpieczonego przed nabyciem prawa do emerytury —> tworzone dla wszystkich ubezpieczonych, dla których członkostwo w OFE było obowiązkowe, oraz dla tych, którzy dobrowolnie zdecydowali o podziale składki cel - zachowanie uprawnień wynikających z „dziedziczenia” składki kapitałowej, po zmniejszeniu składki kierowanej do OFE (służy również do wyliczenia okresowej emerytury kapitałowej i emerytury ostatecznej) zastosowanie - środki z subkonta są wykorzystywane do wyliczenia okresowej emerytury kapitałowej dla kobiet i ostatecznej emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego mężczyzn zarządzanie - prowadzone przez ZUS OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE (OFE) “dziedziczenie” i podział środków metoda kapitałowa = ze środków, które wpływają kupuje się instrumenty finansowe np. akcje, obligacje - kapitał zamieniany jest na aktywa - kupowane są jednostki uczestnictwa i to je zapisuje się na koncie więc jak za x lat będą mogły być wypłacane to jak będzie wzrost to te jednostki mogą być o wiele droższe, ale mogą być też niższe składki trafiają do dnia osiągnięcia wieku o 10 lat mniejszego niż emerytalny - potem składki trafiają na subkonto, a aktywa z OFE są powoli wypłacane na subkonto funkcja - OFE to prywatne fundusze emerytalne, które miały gromadzić i inwestować część składki emerytalnej. zasady: —> do OFE kierowana była część kapitałowej składki emerytalnej (początkowo 7,3%, następnie 2,92% podstawy). —> składka była zamieniana na jednostki rozrachunkowe i zapisywana na rachunku ubezpieczonego —> uczestnictwo w OFE było obowiązkowe, a następnie stało się dobrowolne —> składki były odprowadzane do czasu osiągnięcia wieku o 10 lat niższego od wieku emerytalnego cel - OFE miały stanowić podstawę wyliczenia drugiej części emerytury bazowej, najpierw w postaci okresowej, a po 36 osiągnięciu wieku emerytalnego mężczyzn – dożywotniej emerytury kapitałowej obecnie - środki zgromadzone w OFE są sukcesywnie przekazywane na subkonta w ZUS, a wypłata środków z OFE odbywa się poprzez subkonto w ZUS (uczestnictwo w OFE jest obecnie dobrowolne) zarządzanie - OFE są zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) —> —> —> PODOBIEŃSTWA ewidencjonowanie składek: wszystkie trzy podmioty (konto indywidualne, subkonto i OFE) służą do ewidencjonowania składek emerytalnych powiązanie z systemem emerytalnym: wszystkie są elementami systemu emerytalnego i mają wpływ na wysokość przyszłej emerytury waloryzacja: środki zgromadzone na subkoncie podlegają waloryzacji RÓŻNICE rodzaj składki: - konto indywidualne ewidencjonuje składkę repartycyjną lub całość składki emerytalnej gdy nie jest podzielona - subkonto ewidencjonuje składkę kapitałową - OFE gromadziło część składki kapitałowej, która była zamieniana na jednostki rozrachunkowe forma: - konto indywidualne i subkonto są zapisami księgowymi w ZUS - OFE to prywatne fundusze emerytalne, zarządzane przez PTE zarządzanie: - konto indywidualne i subkonto są zarządzane przez ZUS - OFE były zarządzane przez PTE przeznaczenie: - konto indywidualne służy do wyliczenia emerytury repartycyjnej - subkonto służy do wyliczenia okresowej emerytury kapitałowej i ostatecznej emerytury - OFE miały służyć jako podstawa do wyliczenia emerytury kapitałowej, obecnie są stopniowo przekazywane na subkonta uczestnictwo: - posiadanie konta indywidualnego jest obowiązkowe dla każdego ubezpieczonego - posiadanie subkonta jest obowiązkowe dla osób, które miały obowiązek lub zdecydowały się na podział składki emerytalnej, lub przystąpiły do OFE - uczestnictwo w OFE jest obecnie dobrowolne i wymaga decyzji ubezpieczonego 28) Nabycie emerytury powszechnej w systemie zdefiniowanego świadczenia oraz systemie zdefiniowanej składki SYSTEM ZDEFINIOWANEGO ŚWIADCZENIA Przesłanki nabycia: wiek emerytalny (60/65), staż emerytalny (20/25) - możliwa emerytura przy stażu 15/20 ma zastosowanie do osób urodzonych przed 1.01.1949 r. oraz do osób urodzonych po 31.12.1948 r., które nabyły prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym lub emerytury wcześniejszej przed 1.01.2009 r. wysokość 37  emerytury zależy od stażu ubezpieczeniowego i wysokości zarobków prawo do emerytury nabywa się z mocy prawa (ex lege) po osiągnięciu określonego wieku emerytalnego emerytury w tym systemie mają gwarancję minimalnej emerytury SYSTEM ZDEFINIOWANEJ SKŁADKI jedyną przesłanką nabycia jest wiek emerytalny (60/65) jak brak stażu to brak gwarancji minimalnej emerytury +rozwiązanie stosunku pracy (choćby na jeden dzień) *zamiana renty na emeryturę wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego - w wysokości przynajmnije takiej jak renat, którą dostawał ma zastosowanie do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. wysokość emerytury zależy od sumy zgromadzonych składek i średniej dalszej długości życia prawo do emerytury nabywa się z mocy prawa (ex lege) po osiągnięciu określonego wieku emerytalnego nie jest wymagany określony staż ubezpieczeniowy do nabycia prawa do emerytury, ale jest on potrzebny do uzyskania gwarancji minimalnej emerytury możliwe jest wyliczenie emerytury w tym systemie również dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które złożyły wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym po 31 grudnia 2008 r. 29) Zasady ustalania emerytury w systemie zdefiniowanej składki W starym systemie: Emerytura = 24% kwoty bazowej + kwota indywidualna (PWE x (suma iloczynów stażu emerytalnego z podziałem na okresy składkowe i nieskładkowe) - wybierano wskaźnik z najlepszego średniego stosunku dochodów do przeciętnego na daną dekadę W nowym systemie zdefiniowanej składki: Emerytura = podstawa wymiaru emerytury(zgromadzone aktywa emerytalne) // średnie dalsza długość trwania życia w miesiącach (GUS) tablice są jednolite dla wszystkich ubezpieczonych jak się nie przechodzi na emeryturę w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego, to można skorzystać nawet później z tablic z dnia osiągnięcia wieku (a podstawa wyższa) vs renta z tytułu niezdolności do pracy - różnica w uwzględnianiu okresów hipotetycznych Podstawa wymiaru emerytury : suma składek waloryzowanych co roku z kont indywidualnych + co z wkładem osób które miały wkład sprzed 1998? określono oczekiwaną długość życia pi razy drzwi na 1999 i przez to pomnożono emeryturę wg starego systemu ale pomniejszona kwota stała zważywszy na staż i wiek; tak policzyli emeryture hipotetyczną i ją tazy prognozowaną długość życia(209) =kapitał początkowy + Okresowa emerytura kapitałowa: wyłącznie dla osób będących na emeryturze między 60 a 65 roku życia; jeżeli środki na subkoncie przekraczają 20 x dodatek pielęgnacyjny (4598) to dopisuje się jednorazową składkę USTALANIE EMERYTURY E=P/n podstawa obliczenia [P] - podstawą obliczenia emerytury [E] jest suma zewidencjonowanych składek [S] na koncie indywidualnym ubezpieczonego oraz zwaloryzowany kapitał początkowy [Kp] 38  P = ∑S + Kp sposób wyliczenia - suma ta jest dzielona przez średnią dalszą długość życia [n] osoby przechodzącej na emeryturę, co daje kwotę emerytury bazowej i ostatecznej składki - składka emerytalna jest ewidencjonowana na koncie indywidualnym ubezpieczonego, nawet jeśli nie została opłacona, a ubezpieczony nie jest jednocześnie jej płatnikiem waloryzacja składek - kwoty składek są urealniane poprzez waloryzację, czyli przeliczanie na kwoty adekwatne do aktualnych zarobków (waloryzacja składek jest kwartalna) kapitał początkowy - jest to kwota, która ma odzwierciedlać wkład ubezpieczonego do systemu przed 1999 r. i jest wyliczana według formuły stosowanej w systemie zdefiniowanego świadczenia (kapitał początkowy to kwota złożona z 209 emerytur hipotetycznych) Kp = Eh × 209 emerytura hipotetyczna [Eh] - emerytura, jaką otrzymałby ubezpieczony z tytułu udziału w systemie przed reformą (wyliczana wg formuły stosowanej w systemie zdefiniowanego świadczenia) - kwota stała zostaje proporcjonalnie zmniej- szona za pomocą współczynnika „p” (znajduje się w tabeli stanowiącej załącznik do ustawy o emeryturach i rentach z FUS) Eh = pC + Ki podział składki: - przy składce niepodzielonej, formuła wymiaru emerytury jest taka sama, niezależnie od wieku emerytalnego (kobiet czy mężczyzn) - przy składce podzielonej, emerytura bazowa jest ustalana inaczej dla kobiet i mężczyzn jednorazowe ustalenie podstawy - podstawa obliczania emerytury w systemie zdefiniowanej składki jest ustalana tylko raz, po osiągnięciu danego rodzaju wieku emerytalnego pomniejszenie podstawy - jeżeli przed nabyciem prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym była pobierana emerytura w niższym wieku emerytalnym, wcześniejsza lub górnicza, podstawę wyliczenia emerytury pomniejsza się o kwotę równą sumie pobranych emerytur brak ponownego ustalania - przepisy nie przewidują ponownego ustalania emerytury w sytuacji jej wyliczenia i niepodjęcia (możliwa jest jedynie waloryzacja) 30) Najniższa emerytura w systemie zdefiniowanej składki – sposób ustalania oraz zasady nabycia Emerytura minimalna przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego i przy stażu 20/25 okresów składkowych i nieskładkowych jeżeli emerytura bazowa nie osiąga kwoty 1200 zł, emerytura ulega zwiększenia do tej kwoty jeżeli PWS za dany miesiąc okresów składkowych nie przekracza minimalnego wynagrodzenia, uwzględnia się go proporcjonalnie (ulgi w składkach) zwiększenie do kwoty minimalnej podlega refundacji z budżetu państwa Zwiększenie emerytury na wniosek składany nie częściej niż raz w roku, chyba że wcześniej ustało zatrudnienie wniosek dotyczy również okresowej emerytury kapitałowej (jeżeli jest wypłacana) 39 = emeryturę zwiększa się o iloraz nowych składek przez aktualną oczekiwaną z miesiąca złożenia wniosku GWARANCJA MINIMALNEJ EMERYTURY w systemie zdefiniowanej składki istnieje gwarancja minimalnej emerytury, o ile ubezpieczony posiada odpowiedni staż ubezpieczeniowy ZASADY NABYCIA staż ubezpieczeniowy - do uzyskania gwarancji minimalnej emerytury w systemie zdefiniowanej składki wymagane jest posiadanie 20 lat stażu dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (okresy składkowe i nieskładkowe). warunek stażu - posiadanie wymaganego stażu jest warunkiem zastosowania gwarancji minimalnej emerytury, w sytuacji, gdyby środki zgromadzone przez ubezpieczonego nie pozwoliły na osiągnięcie tej kwoty EMERYTURY BEZ GWARANCJI emerytury nabyte na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej (15 lat stażu dla kobiet i 20 dla mężczyzn) nie mają gwarancji minimalnej emerytury 31) Wpływ dalszej pracy na wysokość emerytury w systemie zdefiniowanej składki 1) obowiązek opłacania składek: emeryt, który kontynuuje działalność będącą tytułem do ubezpieczenia, ma obowiązek opłacania składek emerytalnych, ponieważ ustawodawca nie zwolnił emerytów z tego obowiązku 2) zwiększenie emerytury: dalsze ewidencjonowanie składki repartycyjnej na koncie indywidualnym powoduje zwiększenie pobieranej emerytury o kwotę wynikającą z podzielenia zwaloryzowanych składek po dniu ustalenia prawa do emerytury przez średnie dalsze trwanie życia 3) ponowne przeliczenie: emerytura jest przeliczana na wniosek emeryta, a kwota zwiększenia jest obliczana na podstawie zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych po dniu ustalenia prawa do emerytury oraz średniego dalszego trwania życia, które obowiązuje w momencie składania wniosku 4) brak ponownego ustalenia podstawy: podstawa obliczenia emerytury ustalana jest tylko raz po osiągnięciu wieku emerytalnego, a późniejsze składki powodują jedynie zwiększenie kwoty emerytury 5) zachęta do późniejszego przejścia: formuła obliczania emerytury w systemie zdefiniowanej składki stwarza zachętę do zwiększania świadczenia poprzez późniejsze przejście na emeryturę (każdy rok opóźnienia powoduje wzrost świadczenia z uwagi na dłuższy okres gromadzenia składek i skrócenie się średniej oczekiwanej długości życia) 32) Istota waloryzacji oraz jej przykłady w systemie emerytalnym istotą zabezpieczenia z KRP jest utrzymanie wartości świadczenia waloryzacji nie podlegają - tam gdzie metoda zarządzania kapitałowa oraz PWS w starym systemie, świadczenia krótkoterminowe (z wyłączeniem rehabilitacyjnego) Termin waloryzacji: 1 marca; 40 Wskaźnik waloryzacji (emerytury, emerytury okresowe i renty): inflacja + co najmniej 20 % wzrostu płac (nie może być ujemny) ^wyjątek 2012 kwotowo - TK: nie wolno Termin waloryzacji: 1 czerwca; Wskaźnik waloryzacji (konto indywidualne i kapitał początkowy): inflacja + wzrost realny sumy przypisu składek za poprzedni rok - nie może być ujemny wskaźnik waloryzacji (subkonto): średnioroczna dynamika wartości PKB w cenach bieżących za ostatnie 5 lat - nie może być ujemny WALORYZACJA to mechanizm dostosowywania wysokości rent i emerytur do rosnących zarobków lub kosztów utrzymania cel - ochrona realnej wartości świadczeń i zapewnienie, by zaspokajały one podstawowe potrzeby świadczeniobiorców (DEWALUACJA świadczeń, czyli spadek ich wartości realnej, pozbawia je ich pierwotnej funkcji) obowiązek waloryzacji - wynika ze standardów międzynarodowych, określonych w konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy i Rady Europy RODZAJE WALORYZACJI 1) cenowa: polega na dostosowaniu świadczeń do urzędowego indeksu cen towarów konsumpcyjnych (ma na celu niedopuszczenie do spadku realnej wartości dochodów) 2) płacowa: polega na dostosowaniu świadczeń do wskaźnika wzrostu płac, zazwyczaj przeciętnej płacy nominalnej (ma na celu zagwarantowanie uczestnictwa w ogólnym wzroście poziomu życia) 3) mieszana: najczęściej stosowana, łączy elementy waloryzacji cenowej i płacowej 4) kwotowa: stosowana, gdy konieczne jest doraźne skorygowanie systemu, polega na kwotowym podwyższeniu świadczeń, zwłaszcza tych najniższych lub przyznanych najwcześniej (kwota podwyżki jest wyższa dla świadczeń wcześniej przyznanych lub niższych) WALORYZACJA W POLSKIM SYSTEMIE PRAWA EMERYTALNEGO mechanizm waloryzacji - w Polsce waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji termin waloryzacji - waloryzacji podlegają świadczenia przyznane przed dniem określonym jako termin waloryzacji (1 marca) waloryzacja z urzędu - zmiana wysokości rent i emerytur w ramach waloryzacji jest dokonywana przez ZUS z urzędu, bez konieczności składania wniosku zakres waloryzacji - podlega świadczenie w pełnej wysokości, przed dokonaniem potrąceń i egzekucji częstotliwość - w większości systemów waloryzacja przeprowadzana jest raz w roku, choć w krajach o wyższej inflacji może być stosowana częściej PRZYKŁADY waloryzacja składek na koncie indywidualnym: składki ewidencjonowane na koncie indywidualnym podlegają waloryzacji kwartalnej, co ma na celu urealnienie ich wartości waloryzacja kapitału początkowego: kwota kapitału początkowego jest waloryzowana, aby zachować jego realną wartość na dzień 1.01.1999 r. 41  waloryzacja emerytur minimalnych: emerytury i renty ustalone w najniższych kwotach podlegają corocznej waloryzacji waloryzacja świadczeń: świadczenia przyznane przed dniem waloryzacji są podwyższane z zastosowaniem wskaźnika waloryzacji 33) Okresowa emerytura kapitałowa - prawo, wysokość OKRESOWA EMERYTURA KAPITAŁOWA - wypłacana kobietom do osiągnięcia wieku emerytalnego mężczyzn (jest ona częścią emerytury bazowej) podstawa prawna - wypłacana ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (OFE) lub na subkoncie w ZUS prawo do okresowej emerytury kapitałowej nabywają osoby, które: —> mają środki zgromadzone na subkoncie i w OFE —> osiągnęły wiek emerytalny , ale nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego mężczyzn —> złożyły wniosek o przyznanie świadczenia wygaśnięcie prawa w przypadku: —> śmierci członka OFE —> z dniem poprzedzającym ukończenie 65. roku życia —> wyczerpania środków zgromadzonych na rachunku w OFE i subkoncie USTALANIE WYSOKOŚCI podstawa wyliczenia - kwota okresowej emerytury kapitałowej jest ustalana przez podzielenie sumy składek zewidencjonowanych na subkoncie przez liczbę (n), która obrazuje średnią długość życia w dniu przeliczenia ponowne ustalenie - jeżeli po dniu przyznania emerytury kapitałowej emeryt podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu, to wysokość emerytury podlega ponownemu ustaleniu na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczenia emerytalnego zasady ponownego ustalenia - nową kwotę emerytury ustala się w taki sam sposób, jak pierwotną, czyli dzieląc sumę składek zewidencjonowanych na subkoncie przez liczbę (n) obrazującą średnią długość życia w dniu przeliczenia możliwość zmiany kwoty - nowa kwota emerytury okresowej może być wyższa albo niższa od poprzedniej (jeśli jest niższa, to wypłaca się ją w dotychczasowej wysokości) sytuacja wypłaty wyższej kwoty - wypłacanie emerytury w wyższej kwocie, przy jednoczesnym pomniejszaniu stanu subkonta o wypłacone kwoty, może spowodować, że środki na subkoncie będą niższe niż kwota emerytury (w takiej sytuacji, emeryturę wypłaca się w kwocie nie wyższej niż kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie) wypłata gwarantowana - w przypadku śmierci osoby pobierającej okresową emeryturę kapitałową następuje podział środków zewidencjonowanych na subkoncie (tzw. dziedziczenie) -> wypłata gwarantowana jest ustalana jako różnica między kwotą środków zewidencjonowanych na subkoncie a iloczynem liczby pełnych miesięcy, jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę, do końca miesiąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta, oraz trzydziestej siódmej części kwoty zewidencjonowanej na subkoncie :)) 34) Warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego Art. 6. [Przesłanki przysługiwania zasiłku chorobowego] 1. ​ Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. = czasowa- przejściowa niezdolność do pracy aktualnie wykonywanej 42 zdarzeniem losowym - choroba, niezdolność do pracy - ryzyko, świadczenie - zasiłek chorobowy; warunek - niezdolność do pracy ma zajść w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego kto orzeka o czasowej niezdolności do pracy (reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej): każdy lekarz może felczer - składają oświadczenia wiedzy na czym polega czasowość niezdolności?sprawdzamy czy są rokowania na ustąpienie niezdolności - tak długo jak są rokowania na ustąpienie jakiej pracy ma dotyczyć orzekana niezdolność - ocenia się możliwości wykonywania aktualnej pracy procedura wystawiania zaświadczenia lekarskiego (e- Zaświadczenie Lekarskie, utarło się L4): badanie bezpośrednie* ale covid zmienił i telewizyty uwzględnienie wszystkich okoliczności istotnych dla oceny zdrowia i upośledzenia funkcji organizmu ocena wpływu wymienionych powyżej okoliczności na zdolności wykonywania pracy z uwagi na jej rodzaj i warunki wykonywania co jeżeli pracuję u kilku płatników: na wniosek ubezpieczonego wystawia się odpowiednią liczbę zaświadczeń na jaki okres wystawia się zaświadczenie: na okres w którym powinien powstrzymać się od pracy (nie do końca choroby), nie dłużej niż do kolejnej kontroli czemu służy zaświadczenie lekarskie: = stwierdzenie ryzyka ubezpieczonego + usprawiedliwienie nieobecności ​ Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy: 1)​ w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; 1a)​ wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; (*bez decyzji - wystarczy oświadczenie) 2)​ z powodu przebywania w: a)​ stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego, b)​ szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych; 3)​ wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów. *wyjątki Warunki nabycia czas zajścia ryzyka - w czasie trwania ubezpieczenia (wyjątki - po ustaniu v) warunek okresu wyczekiwania 1. ​ Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego: 1)​ po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu; **** (czyli nie ma tak, że się wgl nie należy jak cześć niezdolności w okresie wyczekiwania, a część nie, po okresie wyczekiwania udzielana ochrona vs karencja ubezpieczeniowa - wtedy się nie dostaje nic jak ryzyko w okresie karencji 2)​ po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie. 2. ​ Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Zwolnienia od warunków wyczekiwania 3. ​ Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje: 1)​ absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci 43  ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej; 2)​ jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy; 3)​ ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego; 4)​ posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji; 5)​ funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948, z późn. zm.) i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej. Wymiar zasiłku zasiłek chorobowy= stopa (podstawowa/zmniejszona/zwiększona)) x podstawa wymiaru zasiłku (= wartość pracy ubezpieczonego w zł) Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 2, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. = podstawowy *UCHYLONE, kiedyś było 70% wymiaru jak ktoś był w szpitalu 2. ​ Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy, o której mowa w art. 6 ust. 2: = zwiększona 1)​ przypada w okresie ciąży; 2)​ powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów; 3)​ powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. 4. ​ Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. 5. ​ Ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego lub jego wysokości okres jest oznaczony w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni. Okres zasiłkowy = czas, przez który przysługuje zasiłek generalnie 182 dni, ale nawet 270 jak gruźlica czy ciąża Struktura okresu zasiłkowego ; ​ wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności jak również okresy niemożności wykonywania pracy ​ zasiłek nie przysługuje za okresy w których ubezp zachowuje prawo do wynagrodzenia (wynagrodzenie chorobowe), ale wlicza się ten okres do okresu zasiłkowego ​ Wynagrodzenie chorobowe z Kodeksu Pracy - przysługuje generalnie kiedy przysługuje zasiłek, taka sama wysokość (co do zasady 80%) różnice:podstawa prawna (ppracy - metoda cywilistyczna vs ube); uprawnieni (pracownik vs ubezpieczony); finansowanie= pracodawca z gwarancją z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych vs FUS z gwarancją z budżetu państwa = w pierwszej kolejności finansuje pracodawca, (33 dni w roku kalendarzowym) w drugiej FUS Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego. 2. ​ Okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. **Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności. = za kaca nie ma zasiłku [Utrata prawa do zasiłku chorobowego] 1. ​ Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. 2. ​ Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane. nie wlicza się do okresu zasiłkowego - czasu w którym nie dostaliśmy świadczenia, bo nie spełnialiśmy okresu wyczekiwania ​ Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego. 2. ​ Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie: 44 1)​ urlopu bezpłatnego; 2)​ urlopu wychowawczego; 3)​ tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; 4)​ usprawiedliwionej nieobecności w pracy, o której mowa w art. 632 § 8 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ((Dz. U. z 2023 r. poz. 1465); 5)​ urlopu opiekuńczego, o którym mowa w art. 1731 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. 2a. ​ Przepisu ust. 2 pkt 4 nie stosuje się, jeżeli niezdolność do pracy powstała do dnia śmierci pracodawcy i trwa nieprzerwanie po tym dniu. 3. ​ Okresów niezdolności do pracy, o których mowa w ust. 2, w których zasiłek nie przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży. WARUNKI NABYCIA 1) Zajście ryzyka ubezpieczeniowego w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (czasowa niezdolność do pracy, urodzenie dziecka, lub konieczność opieki muszą wystąpić, gdy osoba jest objęta ubezpieczeniem chorobowym -> ryzykiem w ubezpieczeniu chorobowym nie jest sama choroba, ale jej skutek w postaci czasowej niezdolności do pracy) 2) Trwanie ubezpieczenia chorobowego: ubezpieczenie obowiązkowe trwa przez cały okres, w którym istnieje tytuł do tego ubezpieczenia (np. stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych oraz służba zastępcza) ubezpieczenie dobrowolne rozpoczyna się od momentu przystąpienia do niego na wniosek (do ubezpieczenia dobrowolnego mogą przystąpić osoby wykonujące pracę nakładczą, umowę zlecenia, prowadzące pozarolniczą działalność, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz duchowni) 45  dobrowolność związana - wejście do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest uzależnione od opłacania obowiązkowej składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z danego tytułu okres wyczekiwania (KARENCJA) - zasadą jest, że prawo do zasiłku chorobowego nabywa się po spełnieniu okresu wyczekiwania Wyjątki: W niektórych przypadkach, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje bez konieczności spełnienia warunku okresu wyczekiwania. Dotyczy to między innymi niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, lub chorobą zawodową. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego wypłacany jest od pierwszego dnia niezdolności do pracy, bez konieczności spełnienia warunku okresu wyczekiwania SZCZEGÓŁOWE ASPEKTY NABYCIA niezdolność do pracy jako ryzyko: zasiłek chorobowy przysługuje w sytuacji, gdy stan zdrowia uniemożliwia wykonywanie pracy, czyli gdy występuje czasowa niezdolność do pracy (oceniana jest ona z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy) zaświadczenie lekarskie: stwierdzenie niezdolności do pracy następuje poprzez zaświadczenie lekarskie sytuacje zrównane z niezdolnością do pracy: na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy w wyniku decyzji właściwego organu, przebywania w zakładzie leczenia odwykowego lub szpitalu w celu leczenia uzależnienia, a także poddania się niezbędnym badaniom lekarskim dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów subsydiarność zasiłku: zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy 36) Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia 1)​ kontynuacja niezdolności: ubezpieczony stał się niezdolny w czasie trwania ube i bez przerwy jest niezdolny do pracy 2)​ po ustaniu tytułu = trwała odpowiednio długo + niezdolność powstała w okresie ochronnym Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała: 1)​ nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego; 2)​ nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. 3)​ niezależnie od pkt 2, świadczenie nie przysługuje gdy prawo zabezpieczenia społecznego jest zapewnione w inny sposób np. krus, emerytura/renta, inna działalnośc z której jest tytuł, lub niespełniony okres wyczekiwania * za okres po ustaniu tytułu podstawa wymiary nie może być wyższa niż przeciętne wynagrodzenie ZASIŁEK CHOROBOWY PO USTANIU UBEZPIECZENIA kontynuacja ochrony - prawo do zasiłku może przysługiwać na zasadzie kontynuacji prawa nabytego w czasie trwania ubezpieczenia lub może zostać nabyte po ustaniu ubezpieczenia niezdolność W TRAKCIE ubezpieczenia - jeśli niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia przysługuje bez względu na czas trwania tej niezdolności (prawo do zasiłku z tytułu niezdolności powstałej w czasie ubezpieczenia ustaje zawsze wraz z ustaniem tej niezdolności, chyba że wcześniej ustało z innych przyczyn) 46  niezdolność PO USTANIU ubezpieczenia - jeżeli niezdolność do pracy powstała po ustaniu ubezpieczenia, musi spełniać warunki określone w ustawie, aby mogła stać się ryzykiem ubezpieczeniowym (ustawodawca przewiduje dwa okresy ochronne: 14 dni i 3 miesiące, liczone od ustania ubezpieczenia chorobowego -> 3miesięczny okres ochronny dotyczy chorób zakaźnych o dłuższym okresie wylęgania i chorób, których objawy ujawniają się po dłuższym czasie) ograniczenia - prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia nie przysługuje, jeżeli: —> osoba ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy —> po ustaniu ubezpieczenia będzie kontynuowała działalność zarobkową stanowiącą tytuł do obowiązkowego lub dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego —> podejmie lub będzie kontynuować działalność zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy —> jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych —> podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników 37) Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego POZBAWIENIE PRAWA DO ZASIŁKU CHOROBOWEGO brak prawa vs utrata prawa: - brak prawa może wynikać z wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej danej sytuacji lub niespełnienia warunków - utrata prawa jest konsekwencją zawinionego działania ubezpieczonego okoliczności pozbawiające prawa: —> umyślne przestępstwo lub wykroczenie - gdy niezdolność do pracy jest skutkiem umyślnego przestępstwa lub wykroczenia (pozbawienie zasiłku obejmuje cały okres niezdolności do pracy) —> nadużycie alkoholu - pozbawienie prawa do zasiłku ma charakter sankcji, a nie braku ochrony (oznacza to, że okres pierwszych 5 dni niezdolności do pracy jest wliczany do okresu zasiłkowego) —> wykonywanie pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z celem - np. podejmowanie czynności uniemożliwiających leczenie (utrata prawa dotyczy okresu danego zwolnienia lekarskiego) —> sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego —> niepodjęcie pracy zaproponowanej nosicielowi choroby zakaźnej - jeśli osoba nie podejmie proponowanej jej innej pracy, odpowiedniej do jej kwalifikacji, po odsunięciu od dotychczasowej pracy z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej zakres pozbawienia - pozbawienie prawa do zasiłku może obejmować cały okres niezdolności do pracy, cały okres danego zwolnienia lekarskiego, lub tylko określony czas tej niezdolności 35) Czasowa niezdolność do pracy – treść i procedura orzekania w poszczególnych świadczeniach CZASOWA NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY to stan, w którym przemijająca przeszkoda uniemożliwia pracownikowi wykonywanie jego dotychczasowej pracy, nie jest to trwałe wyłączenie z aktywności zawodowej, a raczej okresowe (istotne jest to, że niezdolność jest przemijająca, a nie to ile trwa) TREŚĆ 47  charakter jakościowy, nie ilościowy - czasowość niezdolności do pracy jest cechą jakościową, a nie ilościową, czyli nie mierzy się jej czasem trwania, ale potencjalną przemijalnością (dłuższy okres niezdolności nie oznacza automatycznie, że staje się ona trwała, chodzi o rodzaj wpływu na zdolność do pracy, a nie o czas jego trwania) ochrona - system ubezpieczeń społecznych chroni przed skutkami zdarzeń losowych, które uniemożliwiają pracę (czasowa niezdolność do pracy jest jednym z takich ryzyk objętych ochroną) związek z wykonywaną pracą - ocena niezdolności do pracy musi uwzględniać rodzaj wykonywanej pracy (ta sama choroba może być przeszkodą w wykonywaniu jednej pracy, ale nie być nią w przypadku innej) zdarzenie ubezpieczeniowe - zdarzeniem ubezpieczeniowym jest sama niezdolność do pracy, a nie choroba (świadczenia są wypłacane, gdy choroba skutkuje niemożnością wykonywania pracy) ryzyko chorobowe - w ujęciu ustawy zasiłkowej, ryzyko chorobowe obejmuje ochroną sytuacje czasowej niezdolności do aktualnie wykonywanej pracy wyłączenie z ochrony - nie każda sytuacja niezdolności do pracy jest chroniona (niezdolność trwająca w czasie urlopu bezpłatnego, wychowawczego, odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania nie jest objęta ochroną) PROCEDURA ORZEKANIA 1) zaświadczenie lekarskie: stwierdzenie niezdolności do pracy następuje poprzez zaświadczenie lekarskie (zaświadczenie to jest podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego) 2) okres zasiłkowy: czas trwania zasiłku chorobowego jest ograniczony i nazywa się go okresem zasiłkowym (długość tego okresu jest powszechnie obowiązująca i taka sama dla wszystkich grup zawodowych) 3) ujawnienie i doręczenie zaświadczenia: zasiłki chorobowe są wypłacane na podstawie zwolnień lekarskich, ale organ ubezpieczeniowy powinien mieć możliwość sprawdzenia, czy osoba uprawniona powstrzymała się od pracy 4) wstrzymanie wypłaty: wypłata zasiłku może zostać wstrzymana, jeśli prawo do zasiłku ustało, okazało się, że nie istniało lub w sytuacjach wymienionych w ustawie (np. z powodu wyczerpania okresu zasiłkowego, skrócenia okresu niezdolności przez lekarza orzecznika, niestawienia się na badania) 5) brak prawa a utrata prawa: istnieje różnica między brakiem prawa do zasiłku a utratą prawa (brak prawa może wynikać z wyłączenia danej sytuacji z ochrony lub niespełnienia warunków nabycia (utrata prawa natomiast następuje, gdy ubezpieczony swoim działaniem spowodował utratę ochrony) 6) kontrola wykorzystania zwolnienia: ubezpieczony może stracić prawo do zasiłku, jeżeli w okresie zwolnienia wykonuje pracę zarobkową, wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z celem (np. podejmuje czynności uniemożliwiające leczenie) lub sfałszuje zaświadczenie 7) badania lekarskie: poddanie się niezbędnym badaniom lekarskim jest traktowane jako okres niezdolności do pracy z powodu choroby CZASOWA NIEZDOLNOŚĆ A RÓŻNE ŚWIADCZENIA Zasiłek chorobowy: Jest wypłacany z ubezpieczenia chorobowego, gdy wystąpi czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby lub wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Świadczenie ma na celu zapewnienie środków utrzymania w okresie niezdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne = taka sama niezdolność jak przy zasiłku, ale tu po wyczerpaniu zasiłku (warunek) i musi orzec lekarz orzecznik ZUSu Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. 2. ​ Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej 48  jednak niż przez 12 miesięcy. 3. ​ O okolicznościach, o których mowa w ust. 1 i 2, orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ​ Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100% tej podstawy. 2. ​ Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji według następujących zasad: Świadczenie rehabilitacyjne: Jest to świadczenie przejściowe między zasiłkiem chorobowym a rentą, wypłacane po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, gdy osoba nadal jest niezdolna do pracy. Ma ono na celu zapewnienie środków utrzymania w okresie oczekiwania na decyzję o rencie. Nie przysługuje osobom pobierającym emeryturę, rentę, zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne. Zasiłek wyrównawczy: Art. 23. [Prawo do zasiłku wyrównawczego] 1. ​ Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę: 1)​ w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej, 2)​ u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego w myśl art. 36-42. ​ Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42 a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej. ryzyko: zmniejszona sprawność do pracy; prawo może nabyć ubezpieczony pracownil Jest wypłacany pracownikom, którzy wskutek choroby lub kalectwa mają zmniejszoną sprawność do pracy i poddają się rehabilitacji zawodowej, co skutkuje obniżeniem wynagrodzenia. Ma wyrównywać stratę w zarobkach spowodowaną zmniejszoną sprawnością do pracy. Podstawa wymiaru zasiłku dla osób nie będących pracownikami: przeciętna podstawa wymiaru składki z okresu 12 msc (przeciętny przychód) pomniejszona o wartość składek finansowanych przez ubezpieczonego dla pracownika: podstawą wymiaru - wynagrodzenie *ale generalnie to samo przy przychodzie dla większości pwz jest na podst pełnych miesięcy kalendarzowych, a przy deklarujących pwz np. przedsiębiorcy - pws stanowi sumę najniższej podstawy i nadwyżki ponad tę podstawę rozciągniętą na 12 msc 49  Zasiłek macierzyński i opiekuńczy: Zasiłek macierzyński chroni sytuację niemożności wykonywania pracy z powodu porodu i konieczności opieki nad dzieckiem, a zasiłek opiekuńczy jest przyznawany w przypadku konieczności opieki nad chorym dzieckiem. Ubezpieczenie wypadkowe: W przypadku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zasiłek chorobowy może być wypłacany z ubezpieczenia wypadkowego, a nie chorobowego. W tym przypadku nie jest wymagane posiadanie stażu ubezpieczeniowego. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego może być utracony, gdy wypadek był spowodowany umyślnym naruszeniem przepisów BHP lub stanem nietrzeźwości 38) Podstawa wymiaru zasiłku dla pracowników Podstawa wymiaru zasiłku CHOROBOWEGO I MACIERZYŃSKIEGO dla pracowników jest ustalana na podstawie wynagrodzenia, od którego opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe ZASADY USTALANIA PODSTAWY WYMIARU podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy zatrudnienia, pod uwagę bierze się faktyczny okres zatrudnienia w przypadku gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, a w tym okresie wystąpiła zmiana wymiaru czasu pracy, do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy od dnia jego obowiązywania do podstawy wymiaru zasiłku wlicza się wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, z uwzględnieniem składki na ubezpieczenie społeczne składka na ubezpieczenie społeczne finansowana przez pracownika jest wliczana do podstawy wymiaru zasiłku 50  (pracownik ponosi faktyczny koszt składki) PODSTAWA GDY ZATRUDNIENIE TRWAŁO < 1 MIESIĄC podstawę stanowi przeciętne wynagrodzenie za dni przepracowane pomnożone przez liczbę dni, jakie pracownik był zobowiązany przepracować PODSTAWA W PRZYPADKU PRZERWY W POBIERANIU ZASIŁKÓW ustalana na nowo, tylko jeżeli przerwa między okresami pobierania zasiłków trwała co najmniej trzy miesiące kalendarzowe SKŁADNIKI WYNAGRODZENIA UWZGLĘDNIANE PRZY USTALANIU PODSTAWY wszystkie składniki wynagrodzenia, które stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe wlicza się np. wynagrodzenie zasadnicze, dodatki, premie, nagrody oraz wynagrodzenie za godziny nadliczbowe WYŁĄCZENIA Z PODSTAWY WYMIARU np. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, jednorazowe nagrody, odprawy emerytalne i rentowe oraz inne świadczenia pieniężne INNE ASPEKTY USTALANIA PODSTAWY minimalna podstawa: podstawa wymiaru zasiłku chorobowego nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych przez pracownika ograniczenie wysokości podstawy: ustalona podstawa wymiaru zasiłku, po jej pomniejszeniu o składki na ubezpieczenie społeczne, nie może przekroczyć kwoty 100% minimalnego wynagrodzenia przeciętna kwota: dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem, które są zleceniobiorcami, podstawa wymiaru zasiłku nie może być wyższa niż przeciętna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres opieki, ale nie może być niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę w przypadku gdy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy za okres po ustaniu zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku ustala się na podstawie wynagrodzenia za ostatni miesiąc zatrudnienia w przypadku zmiany pracy w trakcie 12-miesięcznego okresu poprzedzającego niezdolność do pracy, do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie z każdego miejsca zatrudnienia odrębnie 39) Świadczenie rehabilitacyjne, prawo oraz orzekanie ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE jest świadczeniem pieniężnym z ubezpieczenia chorobowego, które ma na celu zabezpieczenie finansowe ubezpieczonego w sytuacji, gdy po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego nadal jest on niezdolny do pracy, ale jego stan zdrowia rokuje odzyskanie zdolności do pracy WARUNKI NABYCIA PRAWA ubezpieczony musi być nadal niezdolny do pracy po wyczerpaniu okresu zasiłkowego dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy prawo do świadczenia rehabilitacyjnego wynika z obowiązkowego lub dobrowolnego podlegania ubezpieczeniu chorobowemu świadczenie rehabilitacyjne przysługuje, jeśli niezdolność do pracy powstała z powodu wypadku przy pracy, wypadku 51  zrównanego z wypadkiem przy pracy lub choroby zawodowej OKRES POBIERANIA ŚWIADCZENIA świadczenie rehabilitacyjne może być przyznane na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy okres ten musi być nieprzerwany, choć decyzja o przyznaniu może być wydana na krótszy okres i następnie przedłużana okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego jest okresem uwzględnianym w stażu ubezpieczeniowym jako okres nieskładkowy WYSOKOŚĆ ŚWIADCZENIA świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przez pierwsze trzy miesiące, a 75% tej podstawy za pozostały okres jeżeli okres pobierania świadczenia przypada na okres ciąży, świadczenie wynosi 100% podstawy wymiaru ZBIEG Z INNYMI ŚWIADCZENIAMI świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje, jeśli ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za okres niezdolności do pracy świadczenie rehabilitacyjne nie będzie przysługiwało po ustaniu zatrudnienia, jeśli osoba ta ma prawo do emerytury lub renty zakaz wypowiedzenia umowy o pracę: w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego pracodawca ma zakaz wypowiadania umowy o pracę ORZEKANIE O ŚWIADCZENIU REHABILITACYJNYM 1) Podstawą do wydania decyzji o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego jest pozytywna opinia lekarza orzecznika ZUS co do rokowań odzyskania zdolności do pracy. Lekarz orzecznik ZUS bierze pod uwagę łącznie: charakter i przebieg procesów chorobowych sprawność psychofizyczną organizmu posiadane kwalifikacje, wiek, zawód możliwość przywrócenia do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe 2) Organ rentowy (ZUS) wydaje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie opinii lekarza orzecznika 3) Odwołanie od decyzji: od decyzji ZUS można odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd odrzuci odwołanie, jeżeli osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika, a odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia jeżeli odwołanie do sądu zawiera nowe okoliczności (dotyczące stanu zdrowia), organ rentowy przekazuje sprawę ponownie do lekarza orzecznika ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE VS INNE ŚWIADCZENIA 52  zasiłek chorobowy: świadczenie rehabilitacyjne jest przedłużeniem zasiłku chorobowego. Jest ono wypłacane po wyczerpaniu okresu zasiłkowego renta z tytułu niezdolności do pracy: świadczenie rehabilitacyjne jest swego rodzaju świadczeniem przejściowym między zasiłkiem chorobowym a rentą z tytułu niezdolności do pracy (ma na celu zapewnienie środków utrzymania do czasu podjęcia decyzji o ewentualnym przyznaniu renty) 40) Nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego przez matkę ryzyko: samo pojawienie się dziecka - wychowywanie dziecka * może normalnie zarobkować i dostawać zasiłek ​ Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego (czas zajścia ryzyka): 1)​ urodziła dziecko; 2)​ przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14 roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia; 3)​ przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia. pkt 2 i 3 stosuje się również odpowiednio do ubezpieczonego Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży: 1)​ wskutek śmierci, ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy; 2)​ z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu. 3. ​ Ubezpieczonej będącej pracownicą, której umowa o pracę wygasła z powodu śmierci pracodawcy lub z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. 4. ​ Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu - przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia. zasiłek macierzyński po matce: musi być ubezpieczenie matki i ubezpieczony ojciec lub inny bliski członek rodziny i ten ojciec musi przerwać działlaność zawodową w celu sprawowania osobositej opieki co do zasady 54 tyg bo macierzyński +rodzicielski świadczenie rodzicielskie - kosiniakowe - ryzyko: sprawowanie osobistej opieki; warunkiem brak prawa do zasiłku; 1tyś miesięcznie świadczenie wychowawcze - 800+ częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, brak warunków 53 WARUNKI NABYCIA: 1) urodzenie dziecka - zasiłek macierzyński przysługuje także w razie urodzenia dziecka martwego -> ale w razie poronienia ubezpieczonej przysługuje tylko zasiłek chorobowy (akt urodzenia martwego dziecka jest niezbędny do przyznania i wypłaty zasiłku) - za PORÓD uważa się wydalenie żywego lub martwego płodu po 22 tygodniach ciąży 2) posiadanie ubezpieczenia chorobowego - przysługuje, gdy urodzenie dziecka nastąpiło w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (obowiązkowego lub dobrowolnego) albo w okresie urlopu wychowawczego -> okres niezdolności do pracy powodu choroby jest okresem, gdy ubezpieczenie chorobowe trwa -> prawo do zasiłku nie powstanie w sytuacji urodzenia dziecka w okresie urlopu bezpłatnego / tymczasowego aresztowania - wyjątek: przysługuje też, gdy dziecko urodzi się po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, ale tylko w ściśle określonych przypadkach: -> likwidacji / upadłości pracodawcy (kobieta ma w tym przypadku prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu) -> rozwiązania stosunku pracy z naruszeniem przepisów -> ustalenia umowy o pracę na czas określony, która została przedłużona do dnia porodu OKRES WYPŁATY ZASIŁKU przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu Pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres urlopu rodzicielskiego, a także przez okres urlopu ojcowskiego przysługującego ojcu dziecka (20 - 40 tygodni, w zależności od ilości urodzonych dzieci) 54  zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje w wysokości 100% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku (jeżeli pracownica zdecyduje się na urlop rodzicielski dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, to zasiłek macierzyńsk