Tiroid Hormonları PDF

Tiroid Hormonları 26.12.2024 1  Tiroid Bezi Trakeanın her iki tarafına yerleşmiş iki lop ve ortada bağlayıcı kısımdan(İstmus ) oluşan Makroskopik olarak H harfine benzeyen bir bez Yaklaşık 15-20 gr. ağırlığında ve 3-5 cm büyüklüğündedir...

Tiroid Hormonları 26.12.2024 1  Tiroid Bezi Trakeanın her iki tarafına yerleşmiş iki lop ve ortada bağlayıcı kısımdan(İstmus ) oluşan Makroskopik olarak H harfine benzeyen bir bez Yaklaşık 15-20 gr. ağırlığında ve 3-5 cm büyüklüğündedir. Foliküler ve parafoliküler hc. 26.12.2024 3  Mikroskopik olarak folliküler ve parafolliküler hücrelerden oluşur. H harfine benzeyen bez histolojik olarak birbirinden bağ dokusu ile ayrılan bir takım folikül yapılarından oluşmuştur. Tek katlı kübik epitel ile çevrili bu folliküllerde makromoleküler bir protein olan tiroglobulini içeren kolloid madde bulunmaktadır. 26.12.2024 4  Troid bezindeki foliküler hücrelerin görevi; troid hormonlarını sentezlemek, depolamak ve salgılamaktır. Tiroid bezinden, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) hormonları salgılanır. Tiroglobulin T4 ve T3 ün öncülüdür. Molekül ağırlığı 660 kDa olan %8-10 glikozillenmiş bir makromoleküldür. Yaklaşık 5000 a.a içerir. 175 tanesi tirozil kalıntısıdır. 26.12.2024 5  Aminoasid türevi olan bu hormonlar, tiroglobulindeki tirozin kalıntılarının iyodinasyonu sonucu oluşur. Periferik dokularda T4’ün bir kısmı iyod kaybederek T3’e dönüşmektedir. Tiroid hormonları genel metabolik aktiviteyi denetler. Başlıca etkisi enerji metabolizması üzerinedir. 26.12.2024 6  Troid hormon sentezinin aşamaları nelerdir? Hormon biyosentezi için inorganik iyod gereklidir. Bunun kaynağı besinlerle alınan iyottur. Besinlerle alınan iyodun yaklaşık 1/3’ü tiroid bezi tarafından alınır. 26.12.2024 7  Tiroid hormonlarının sentezi dört aşamada gerçekleşir: 1.Tiroid bezine iyodun alınması: TSH, tiroid bezini uyararak aktif transport ile iyodun alınıp tutulmasını sağlar. 26.12.2024 8  2.İyodun aktivasyonu ve organik yapılara katılması: Tiroid bezine alınan inorganik iyod tiroid peroksidaz enzimi tarafından oksitlenerek aktive edilir. 26.12.2024 9  Aktiflenmiş iyod, tiroid peroksidazın etkisi ve H2O2 varlığında, tiroglobulin yapısındaki tirozilin aromatik çekirdeğinin 3. karbonuna bağlanır. Böylece tiroid hormonlarının sentezinde ilk ürün olan monoiyodotirozin (MIT) oluşur. Monoiyodotirozin, aromatik çekirdeğinin 5. karbonundan tekrar iyodlandığında ise diiyodotirozin (DIT) oluşur. 26.12.2024 10  COO- H3N+ – C – H CH2 I OH MIT  COO- H3N+ – C – H CH2 I I OH DIT  3.Bağlanma tepkimeleri ve kolloidal depolanma: Bir mono ve bir diiyodotirozinin bağlanması sonucu triiyodotironin (T3) hormonu oluşur. İki adet diiyodotirozinin bağlanması sonucu ise tetraiyodotironin – tiroksin (T4) hormonu oluşur. Sentez edilen bu hormonlar, kolloidde yer alan tiroglobulin yapısında depolanır. 26.12.2024 13 26.12.2024 14 26.12.2024 15 26.12.2024 16  Tiroglobülin (TGB) sentezlenmesi  Tiroid hücrelerinin endoplazmik retikulumunda sentezlenir ve golgi aparatusunda son şekli verilir.  TGB molekülünün içerdiği amino asitlerden tirozin en önemlisidir. 26.12.2024 17 26.12.2024 2Na+-1I- simportır (NIS) 18 4.Tiroglobulinin işlenmesi ve aktif hormonların salgılanması: Foliküler lümende yer alan tiroglobulin bir preprohormon olarak kabul edilir. TSH uyarısı ile tiroglobulin, folikül hücrelerinin luminal yüzeylerinden içeri alınarak endositik veziküllerde toplanır. 26.12.2024 19 Kolloidin pinositoz ve sindirimi Tiroid bezi hücreleri apikal yüzeylerinden kolloide yalancı ayaklar (psödopotlar) uzatarak pinositik veziküller oluştururlar.  Primer lizozomlarla birleşen bu veziküllerde bulunan iyodotiroglobulinler, proteolitik enzimlerin (proteazlar) etkisi ile sindirilir. Böylece aktif tiroid hormonları olan T3 ve T4 ve az miktarda da öncül formlar olan MIT ve DIT açığa çıkar. Açığa çıkan aktif tiroid hormonları kana difüze olurken öncül formların önemli kısmı tiroid bezinde tutulur. 26.12.2024 21  Periferik dokularda T4’ün bir kısmı, yapısındaki iyodu kaybederek T3’e dönüşür. Tiroid bezinde kalan öncül yapılar ise iyodotirozin deiyodinaz enzimlerinin etkisi ile yıkılır. Açığa çıkan iyod yeni hormon sentezinde kullanılır. 26.12.2024 22  Tiroid hormonlarının (TH) yapım, depolanma ve salgılanması 1. İyodür tutulması (İyot pompası) 2. Tiroglobülin (TGB) sentezi 3. İyodürün oksidasyonu 4. Tirozinin iyodinasyonu 5. MİT ve DİT’in kenetlenmesi (“coupling”) 6. Kolloidin sindirimi 7. TH sekresyonu 8. TH kanda taşınması 26.12.2024 24  Hormon Sentez ve Salınımının Düzenlenmesi Tiroid hormonlarının sentez ve salınımı, hipofizden salgılanan TSH’ın etkisi ile düzenlenir. TSH (tirotropin) ise hipotalamus kaynaklı bir tripeptid olan tirotropin salgılatıcı hormon (TRH) tarafından denetlenir. Hedef endokrin bez hormonu olan tiroksinin kan düzeyinin artması sonucunda geriye doğru inhibisyon yolu ile hormonun sentezi düzenlenir. Kontrol direkt hipofiz düzeyindedir. 26.12.2024 25 26.12.2024 26  Tiroksin düzeyinin artması, hipotalamusta TRH düzeyini baskılar, ya da doğrudan hipofizin TRH ya karşı duyarlılığını azaltır. İyod yetmezliğinde de tiroksin sentezi baskılanır. Bu nedenle iyod da düzenleyici bir faktör olarak kabul edilir. 26.12.2024 27  İyod yetersizliği durumunda, TSH salınımına yol açar; böylece tiroid bezi büyüyerek guatr oluşur. İyod verilmesi tiroksin oluşumunu sağlayarak bu değişikliklerin normale dönmesine neden olur. 26.12.2024 28  Hormonların Taşınması ve Metabolizması Tiroid hormonları serum proteinlerine bağlanarak taşınır. Karaciğerde sentezlenen en önemli protein tiroksin bağlayıcı globulindir (TBG). Dolaşımdaki tiroksinin ¾ kadarı, T3’ün ise yaklaşık ½’si TBG’in yapısındadır. 26.12.2024 29  Tiroid hormonlarını bağlayan bir diğer protein, elektroforezde, albumin fraksiyonunun hemen önünde yer alan transtreitin ‘‘tiroksin bağlayıcı prealbumin’’ Taşıyıcının T4’e ilgisi T3’e göre 10 kat daha fazladır. Dolaşımdaki T4’ün %15-20 kadarını taşır. BOS da major taşıyıcı protein transtretindir. 26.12.2024 30  Tiroid hormonlarının kalan kısmı ise albumine bağlanır. Serbest halde aktif olan tiroid hormonlarından tiroksinin ancak %0,03, T3’ün ise %0,3 kadarı serbest halde bulunur (sT3, sT4). Dolaşımdaki troid hormonlarının total formları taşıyıcı protein düzeylerinden etkilenir. Bu yüzden troid hastalıklarının tanısında serbest formların analizi önerilmektedir. 26.12.2024 31  Triiyodotironin, tiroksine göre 3-5 kat aktiftir ve etkileri daha hızlı başlar. Tiroksine oranla proteine gevşek bağlı olan ve hücrelere daha hızlı giren T3’ün dolaşım düzeyi daha düşük, yarı ömrü de daha kısadır. Tiroksinin yarı ömrü 6-7 gün, T3 ‘ün yalnızca bir gündür. Etkileri daha güçlü olsa da T3, T4’e oranla kandan 20 kat daha hızlı metabolize olur. 26.12.2024 32  Tiroid hormonları karaciğer ve böbreklerde deiyodinasyon yolu ile yıkılır. Daha az oranda deamine ve dekarboksile edilir ya da glukronik asid veya sülfatlarla konjuge edilerek atılır. 26.12.2024 33  Tiroksin metabolizmasının %75’inden sorumlu olan deiyodinasyon işleminde üç çeşit deiyodinaz bulunur. D1,D2,D3. Kofaktör olarak selenyum kullanırlar. D1, KC, böbrek, iskelet kası ve troidde bulunur. PlazmadaT4’ü T3 veya ‘‘reverse T3’’ (rT3)’e dönüştürür. rT3 metabolik olarak inaktiftir. D2, kas, beyin, deri, ve plesantada bulunur ve lokal T3 oluşumunu sağlar. D3, beyin, plesanta ve fetal dokularda bulunur. T4’ü rT4’e ve T3’ü DIT’e çevirerek inaktive eder. 26.12.2024 34 26.12.2024 35  Dolaşımda bulunan T3’ün %90’ı T4’ün, deiyodinasyon işlemi sonrası T3’e dönüşümünden oluşur. rT3 ise tamamen inaktif bir üründür. Deiyodinazlar, ileri reaksiyonlarla, iyodotironin molekülünü tironin yapısı oluşuncaya kadar deiyodinize edebilir. 26.12.2024 36  Tiroid hormonlarının bir diğer yıkım şekli de alanin yan zincirlerinin, karaciğerde deaminasyon ve dekarboksilasyona uğrayarak triiyodoasetik asid (triak) ve tetraiyodoasetik asid (tetrak) oluşturmasıdır. 26.12.2024 37 26.12.2024 38 26.12.2024 39  Tamamen inaktif olmayan bu metabolitler orijinal hormonların ¼’ü kadar aktivite gösterirler. Ancak özellikle hipokolesterolemik etkileri belirgindir. 26.12.2024 40  Salınan tiroksinin %10 kadarının da, karaciğerde sülfat esterleri oluşturularak veya glukuronik asidle konjuge edilerek safraya atıldığı saptanmıştır. Barsakta intestinal bakteriler yardımı ile yıkıma uğratılan sülfat ve glukuronat konjugelerinden açığa çıkan serbest hormon intestinal geri emilime uğrayabilir. 26.12.2024 41  Tiroid hormonların etkileri 26.12.2024 42  Çekirdek düzeyinde etkili olan bu hormonların etkileri geç başlar, ancak uzun süreli olur. Hemen bütün hücrelerde enzimlerin, yapısal/taşıyıcı proteinlerin etkinlik ve derişiminde artışa yol açar. Tiroid hormonları mitokondri sayısı ve etkinliğini önemli oranda artırır. 26.12.2024 43  Genel metabolik etkiler: Bu hormonların belki de en çarpıcı özelliği, organ ve dokularda hücresel tepkimeleri hızlandırmaktır. Tiroid hormonları, istirahat halinde bulunan bir kişide oksijen tüketimini yani bazal metabolik hızı arttırır. Tiroid hormonlarının etkisi ile büyümenin hızlandığı ve ATP oluşumu ve yıkımının artmasına bağlı olarak oksijen ve enerji tüketiminin arttığı gözlenir. ATP oluşumunu arttıran hormon diğer yandan da ATP tüketimine neden olan Na+-K+-ATPaz sentezini hızlandırarak termojenik bir etki oluşturur. Sonuç olarak tiroid hormonları, ATP dönüşümünü uyararak hücresel metabolik hızı arttırır. 26.12.2024 44  Karbonhidrat metabolizması üzerine etkileri: Tiroid hormonları barsaktan glukoz emilimini hızlandırır. Glikojen depolarından katekolaminlerin etkisi ile uyarılan glukoz salınımını arttırırlar. Glukoz emilimini, glikojenden glukoz sentezini (glikojenoliz) ve glikoneojenezi uyaran bu hormonlar kan glukoz düzeyinin yükselmesine sebep olur. 26.12.2024 45  Yağ metabolizması üzerine etkileri: Hormona duyarlı lipaz aktivitesini uyarırlar. Böylece yağ dokusundan serbest yağ asidlerinin dolaşıma çıkışı artar. Tiroid hormonları yağ asidlerinin oksidasyonunu da hızlandırdığından net etki serum trigliserid düzeyinin azalması yönündedir. 26.12.2024 46  Kolesterolün barsaktan emilimini azaltıp, safra asidlerinin üretimini arttırırlar; Ayrıca düşük dansiteli lipoprotein dönüşümünü de etkileyerek serum kolesterolünün azalmasını sağlarlar. Bunun için hipertiroidi hipokolesterolemiye, hipotiroidi hiperkolesterolemiye neden olur. 26.12.2024 47  Protein metabolizması üzerine etkileri: Fizyolojik dozlarda protein sentez hızını arttırırlar. Yüksek dozlarda ise bunun tam tersine katabolik bir süreci başlatırlar; negatif bir azot dengesi oluşur. 26.12.2024 48  Büyüme üzerine etkileri: DNA ve RNA sentezi ile doku büyüme faktörlerinin sentezlerini hızlandıran tiroid hormonları normal büyüme ve gelişme için gereklidir. Hipofize doğrudan etki ederek büyüme hormonu gen ifadesini uyardıkları ve böylece büyüme hormonunun sentezini hızlandırdıkları belirlenmiştir. 26.12.2024 49  Büyümenin hızlı olduğu prepubertal dönemde, kemik büyümesi ve iskeletin olgunlaşması için gerekli olan bu hormonlar, erken neonatal ve geç fetal dönemde sinir miyelinizasyonu ve beynin büyümesi için gereklidir. Total beyin büyümesinin %50 kadarı bu dönemde olur. Çarpıcı bir klinik tablonun görüldüğü neonatal tiroid yetmezliğinde (kretenizm), fiziksel büyümenin geri kalmasının yanı sıra beyin de olgunlaşamamaktadır (ted. edilmezse mental retardasyon). 26.12.2024 50  Hipotroidi/Hipertroidi Hipotroidi; troid hormonlarının yetersiz salgılanması sonucu metabolizmanın yavaşlamasıyla gelişen klinik tablo. YD ve çocuklarda MR ve büyüme gelişme geriliği Erişkinde,halsizlik, yorgunluk, kilo alma, unutkanlık, bradikardi, üşüme, saç dökülmesi, infertilite, kas ağrıları, depresyon, demans görülebilir. 26.12.2024 51  Hipertroidi; Kanda troid hormonlarının artması sonucu dokuların yüksek düzeyde hormona maruz kalmasına bağlı olarak gelişen tablo Metabolizmanın genel anlamda hızlanması söz konusu Kilo kaybı, sinirlilik, çarpıntı, nefes darlığı, sıcağa tahammülsüzlük, iştah artışı, oligomenore, terleme, diare vs. Periorbital ödem, göz kapağı retraksiyonu, diplopi gibi oftalmopati bulguları görülebilir. 26.12.2024 52  Troid hastalıkları tanısında kullanılan testler nelerdir? Troidde bir fonksiyon bozukluğu olup olmadığını göstermek için TSH, sT3, sT4 ve troidit varlığını saptamak için troid otoantikor analizi (anti-TPO ve antitiroglobulin antikoru, anti-TSH Reseptör antikoru) yapılmalıdır. Troid hastalıklarının lab değerlendirmesinde ilk basamak testi her zaman serum TSH analizidir. Test sonuçlarına etki edecek ilaç varlığı mutlaka sorgulanmalıdır. Troid sintigrafisi, USG, troid biyopsisi de tanı ve ayırıcı tanı da önemli. 26.12.2024 53  Timus ve Timik Hormonlar Timus, tiroid ve paratiroid Ortak embriyolojik orijini olan bezler. Timus, immunolojik yanıt üzerine etkili bir endokrin bezdir. 26.12.2024 54  Timik hormonlar polipeptid yapısındadır cAMP üzerinden etki gösterirler. Bu hormonlar: Timosin A1, Timosin B1, Timopoetin, Timik Humoral Faktör, Serum Timik Faktör; İmmünolojik olayların regülasyonunda görev alırlar. 26.12.2024 55 Doğum sonrası lenfoid hücre proliferasyonunu artırırlar. Lenfoid hücre topluluklarının olgunlaşma ve gelişimini etkileyen hormonların sentez ve sekresyonlarını etkilerler. 26.12.2024 56  Olgu 35 yaş kadın hasta birkaç aydır devam eden halsizlik yorgunluk, saçlarda dökülmesi ve unutkanlık şikayetleri ile geliyor. Yapılan laboratuvar incelemesi sonuçları aşağıda yer almaktadır. Ön tanınız nedir? TSH: 9.07 mIU/L (0.27-4.20 mIU/L ) sT4: 0.32 ng/dl (0.85-1.6 ng/dl ) sT3: 0.92 ng/dl (2-4.4 ng/dl) Ferritin: 75 ug/L (13-150 ug/L) B12: 532 ng/L (197-771ng/L) Hemogram parametreleri normal aralıkta 26.12.2024 57