Tıp Adamları PDF

TIP ADAMLARI ANALJEZİ (AĞRININ KESİLMESİ) VE ANESTEZİ (AĞRISIZ OPERASYON) İLE HASTALARINA YARDIMCI OLMALIDIRLAR. AGIZDA OLAN FARKLI METALLER GALVANİT AKIMA YOL AÇABİLİR GALVANİK AKIM Metaller arası iyon alışverişine denir. ÇATLAK DİŞ SENDROMU Diş minesinde çatlak varsa tükürük içindeki mikro org...

TIP ADAMLARI ANALJEZİ (AĞRININ KESİLMESİ) VE ANESTEZİ (AĞRISIZ OPERASYON) İLE HASTALARINA YARDIMCI OLMALIDIRLAR. AGIZDA OLAN FARKLI METALLER GALVANİT AKIMA YOL AÇABİLİR GALVANİK AKIM Metaller arası iyon alışverişine denir. ÇATLAK DİŞ SENDROMU Diş minesinde çatlak varsa tükürük içindeki mikro organizmalar Çatlaktan içeriye girerek PULPİTİS OLUŞUR BUNA (ÇTS) denir. DİYABET hastalarında çürük olmasa bile ARTERİTİS nedeniyle pulpi s ve buna bağlı ağrılar olabilir. Baş ve yüz bölgesinde yansıyan ağrılar Projected pain refleks ağrılarda Referred pain olabilmektedir. AĞRI YAPAN AĞIZ HASTALIKLARI *Travma k ülserler Stoma tler Kimyasal ve termal yanıklar Liken planus Ak nomiköz Kızamık Deskuama f gingivi s Eritema mul forme ORAL NEDENLER DIŞINDA AĞRI YAPAN DURUMLAR Göz hastalıkları Baş ve boyun hastalıkları Sinir hastalıkları Sindirim sistemi hastalıkları Hipertansiyon, vitamin eksiklikleri Bazı kemik hastalıkları Kafa içi basıncını ar ran durumlar Bazı kadın hastalıkları AĞRI YAPAN AĞIZ HASTALIKLARI Kulak hastalıkları Oral kontrasep flerin kullanılması Hiperpara roidizm Eozinofilik granüloma Ağrı olgularını incelerken: Uyuşukluğun olup olmadığını sormamız gerekir. Uyuşukluk önemli bir semptomdur. Ağrının uyuşukluğa dönüşmesi iyiye işaretdeğildir. Çene osteomyelitleri, çene kistleri, mul ple skleroz, intraserebral lezyonlar, ve çeneneoplazmlarında uyuşukluk olmaktadır. AĞRI KONTROLU Anestezi İnfiltrasyon anestezisi Regionel anestezi İntra-pulpal anestezi Genel anestezi Analjezi Salisilik asit (aspirin) Parasetamol Mefenamik asit (ponstan) Pentazosine Pethidine ANKSİYETE KONTROLÜ İatrosedasyon (ilaçsız teknikler) a) Hipnoz b) Akupunktur Farmakosedasyon (ilaçlı teknikler) Oral premedikasyon Genel anestezi KEMİK İÇİNDE AĞRI GETİREN DURUMLAR A)İLTİHABİ DURUMLAR Akut alveolar ostei s(dişin çekim komplikasyonudur) akut apikal apse subperiosal abse submüköz abse osteomyeii s sinüzits enfekte kistler B)ALVEOLAR NEDENLER kök kalın ları yarı gömük ve gömük dişler sivri interdental proc alveolaris atrofisi dişlenme c)TRAVMA Predispoze faktörler Aşırı travma Alveol kemiğinin ezilmesi Bozuk ağız hijyeni Oral kontrasep flerin kullanılması Pıh nın herhangi bir nedenle bozulması Enfeksiyon Klinik olarak Çekimden 2 gün sonra ağrılar başlar. Yaygın bir ağrı vardır. Soket içi karış rılırsa veya baskı yapılırsa çok şiddetli ağrı olur. Ağrılar bazen nabız atar tarzdadır. Akut alveolar ostei s’in önlenmesi Çekimin minimum travma ile yapılması Çekimden sonra soke n parmak basıncı ile sıkış rılması Profilak k olarak an bio k kullanımı İrradiasyon tedavisi gören hastalarda en az 6 ay çekim yapılmaması Pıh yı bozan hareketlerden sakınılması (emip tükürme veya ağzın bir gargara ile çalkalanması) Akut alveolar ostei s’in (dry socket) tedavisi Kavite serum fizyolojik ile irrige edilir. Kaviteyi kürete etmek sakıncalı olabilir. Kaviteye karanfil esansı veya eugenol ile atuşman yapılabilir.Ancak fazlası nekroza neden olabilir. Kaviteye alvogel konabilir. Pansuman 2 günde bir değiş rilmelidir. AKUT APİKAL ABSE Absenin dişin apeksinde toplanmasıdır. Klinik görünüm Hasta dişinin üstüne bas ramaz. Diş soke e yükselmiş gibidir. Zonklayıcı karakterde bir ağrı olur. Diş perküsyona hassas olduğundan perküsyon tavsiye edilmez. Dişte büyük bir çürük, veya geniş bir dolgu görülür. Subperiostal abse Ceraha n periost al nda toplanmasıdır. Ceraha n toplanması nedeniyle periostun kemikten ayrılması ileri derecede ağrılıdır. Hasta şakağa, alına, veya kulağa yayılan ve sıcakta artan şiddetli ağrılar duyar. Palpasyonda sert ve ileri derecede ağrılı, sınırları pek keskin olmayan bir şişlik vardır. Submüköz abse Cerahat üst ve alt çenelerin ves büler mukozalarında toplanır. Damak ve ağız tabanı mukozalarında lokalize olan abselere submüköz abse denilmez. Submüköz abse patogenezi Submüköz abseler genellikle devital dişlerin apikal il habi proçeslerinden kökenlidirler. Nadir olarak marginal ve perikoroner il haplardan kökenli olurlar Submüköz abse kliniği Abseye sebep olan dişin hizasındaki fornix ves bulide sınırlı veya diffüz, baskıda ağrılı bir şişlik bulunur Ves bulim oris sığlaşmış r veya yarım yuvarlak bir kabarıklık gösterir. Bazen fülüktüasyon alınır. Alt çene submüköz il haplarında alt çene kenarı palpe edilebilir. Akut submüköz il haplarda genellikle temparatür yükselmiş r. Bazı hallerde ise, bölgesel lenf düğümleri il haba eşlik eder (lenfadeni s ). Osteomyeli s Kemik iliğinin il habı demek r. Bu,kaide olarak kompakta içinde bulunan kanallardan ve perios an kökenli olarak meydana gelir. Os s: Kompakt kemiğin Havers ve Wolkman kanalları içindeki damarların bağ dokusunun il habıdır. Daha açık söylersek ;osteomyelit spongioz kemiği, korteksi, ve periostu etkiler Osteomyel t et oloj s Odontojenik enfeksiyonlar Civar enfeksiyonlar Hematojen İrradiasyon tedavisi Çene kırıkları Vücut direncinin düşük olması Kemik direncinin düşük olması Klinik Ateş Halitozis Trismus Şiddetli ağrı Alt dudakta ve infraorbital bölgede hissizlik Tedavi Başlangıçta yüksek dozda hedefli an bio k Akut sa ada yumuşak doku abselerinin açılması Kronik sa ada sebep olan dişlerin çekimi Ancak sallanan dişlerin tamamını çekmede acele etmemelidir.Sekestr etra nda yeni kemik oluşumuna imkan tanınmalıdır. MAKSİLLER SİNÜZİTİS Genelde nazal orjinlidir ama dental enfeksiyondan özellikle kırık diş ve köklerin kaza ile sinüse i lmesindende olabilir. Paranazal sinüslerin mukozalarının il habıdır. İlk semptom baş ağrısıdır etkilenen sinüse göre ağrının yeri ve karakteri farklı olabilir Sinüs mukozaları şişer ve direnajı bozar bu durumda içindeki baskıdan dolayı dayanılmaz ağrılara yol açabilir. Maksillerin ağrısı kaninlerete kabül eden yanak bölgesinde hissedilir. Akut sinüzi ste pürülan akın olsa bile röntgende belirgin görülmez Diğer olgularda opasite görülebilir bu durum daha önceden mevcut olan bir kronik durumun alevlendiğini ifade eder. Periapikal enfeksiyonlar antruma geçer antrumdan da dişe geçebilir. Pulpi s bağlı ağrılar re leks pi r yani hangi dişten kaynaklandığı anlaşılmayabilir. KBB den yardım istenebilir. Akut frontal sinüzi e ağrı Nazofrontal açıda gözün iç kantusuna doğru yada tam sinüs üzerinde olur. Etmoid sinüzi e ağrı: Daha çok nazomaksiller açıda olur. Hasta bu ağrıyı gözünde hisseder. Etmoidal sinüzit orbitaya yayılırsa, re nanın santral arterine baskı nedeniyle körlük olabilir Enfekte kistler Enfekte dental kistler ağrı meydana ge rebilirler. Ağrı künt olup saatlerce ve gün boyu sürebilir. Fakat kist büyümeye devam eder,hasta ve hekim bukkal sulkusta bir kemik ekspansiyonu fark ederler. Kis n üzerini örten deride parastezi olabilir. Kök kalın ları Çene kemikleri içinde bulunan kök kalın ları enfekte değillerse ağrı yapmazlar. Ancak sürmeye çalış klarında içerden gingivaya baskı yaparlar ve çiğneme sırasında meydana gelen baskı nedeniylede ağrı olur. Kök kırıkları Eğer kök kemik içinde kırılırsa, iki kırık parçası birbirinden ayrılır,bu yüzden sıvılar kırık bölgesinde ve periodontal membranda birikir. Ağrı bu durumda beklenenden daha az olur ve bazen bu olay tedavi edilmeden iyileşir. Eğer enfeksiyon görülürse ağrı daha şiddetli olur. Gömük dişler Gömük dişler daha çok nevraljiform ağrılara neden olurlar. Gömük dişler muhtemelen sinirler üzerine, sinüse ve mandibular kanala baskı yapmaları nedeniyle ağrı yaparlar. Yarı gömük dişler Gömük diş mukozayı perfore etmiş ve kuronun bir kısmı görünüyorsa buna yarı retansiyon veya parsiyel retansiyon denir. yemek ar klarının ve bakterilerin toplandığı bir barınak köşesidir, Önlemi alınmazsa perikoroner aralıkta meydana gelen il hap (den o difficilis) komşu yumuşak dokuların ve kemiğin akut il haplanmasına neden olabilir. Sivri interdental septumlar Diş çekiminden sonra sivri alveol kenarları kalabilir. Bu sivri kısımlar üzerindeki periost ince olduğu için, protezin buralara baskısı şiddetli ağrılara neden olur. Proc.Alveolaris atrofisi Processus alveolaris yaşlılıktan dolayı, veya periodontal hastalıklardan yada diş çekiminden sonra devamlı atrofiye uğrar. Bu durumda sinirlerin çıkış yerleri kretlere yaklaşır ve protezin baskısı ile şiddetli ağrılar olur. Dişlenme Bebeklerdeki dişlenme sırasında konvulsiyonlar, bronşi s, ateş, barsak bozuklukları gibi durumlar olabileceği bir zamanlar ifade edildiği halde bugün bunlar kabul görmemektedir. Travmalar Çeşitli kazalarda diş ve çene kırıkları ve çıkıkları meydana gelebilir. Bu kazalar; düşmeler, spor kazaları,motorlu taşıt kazaları, ateşli silah yaralanmaları,ev kazaları, kavgalar olabilir. Bu yaralanmalarda kuron kırıkları, kök kırıkları, diş ve çene lüksasyonları,çene kırıkları meydana gelebilir.Ayrıca yumuşak doku yaralanmalarıda olabilir Orta yüz kırıklarında sınıflandırma LeFort I (horizontal,Guerin), LeFort,II (pyramidal), LeFort III (transverse), Zygoma c complex Transvers kırıklarda kırık ha (LeFort I): Üst dişlerin apeksleri üzerinden, Burun tabanı ve alt mea içinden, Maksiller sinüslerden, Orbita tabanından, Tuber maksilladan, Processus pterygoideusların al ndan geçer Pyramidal kırıklarda kırık ha (Le Fort II): Yukarıda burun kemiklerinden, Yanlarda zigoma k kemiklerden geçer Le Fort III pi kırıklarda kırık ha : Le Fort III pi kırıklarda yüz iskele nin kafa iskele nden ayrılması söz konusudur. Zigoma k ark kırıkları Zigoma k ark kırıklarında adele spazmı, ağrı, trismus olur Çene çıkıkları Unilateral ve bilateral çene çıkıklarında ağrı,konuşma, çiğneme ve yutma güçlüğü olur. Deplasman yaralanmaları Lüksasyon,avulsion ve konkuzyon gibi deplasman yaralanmalarında parmak baskısı ve perküsyonda şiddetli ağrı olur. Diş kökü kırıklarında çiğneme sırasında ve perküsyonda ağrı olur.  Kemik içinde ağrı meydana ge ren durumlar D. Neoplazmalar Odontojenik tümörler, malign tümörler E. Kemik hastalıkları Paget, osteopörozis, leon azis ossea, akromegali, kondensing ostei s, mul ple enostosis, fibröz displazi F. TME hastalıkları Dislokasyon, kondil boynu kırıkları, diskin yır lması, romatoid artri s, osteoartri s, temporomandibuler eklemin ağrılı sendromu Odontomalar Odontoma çenelerin odontogenik tümörlerindendir. Maksilla ve mandibulada eşit şekilde görülür. Kompleks ve kompound olmak üzere iki pi vardır. Odontomalar Kompleks odontoma kötü organize irregüler yapılar gösterir. Kompound odontoma dişe benzeyen yapılardan oluşmuş olduğu için bazen oral kaviteye sürebilir. Odontoma enfekte olursa ağrı meydana ge rir. MALING TÜMÖRLER Mukoepidermoid karsinoma Adenokarsinoma KEMİK HASTALIKLARI Paget Paget, sebebi bilinmeyen generalize bir kemik hastalığıdır. Hastalığın en büyük etkilediği kemikler; kafatası ve vücut ağırlığını taşıyan kemiklerdir. Kafada büyüme ,ağrı,baş ağrısı,mental bozukluk,işitme ve görme kaybı söz konusudur. Paget hastalığında oral bulgular Dişsiz alveol kretlerinde genişleme Dişli ağızlarda dişler arasında diastema Dişlerde hipersementoz Pulpa kalsifikasyonları Lamina dura’nın kaybı Erken dönemde rontgende irregüler radiolüsens görünüm,ileri dönemlerde a lmış pamuk görünümü (co on wool) Osteoporoz Kemiğin organik matriksi ve mineralize kısımlarının kaybı ile karakterizedir, buna rağmen serum biokimyası normaldir. Osteoporozun sebepleri yaşlanma, özellikle kadınlarda hormonal, ilaçların etkileri (özellikle kor kosteroidlerin),bazı hastalıklar kemik kaybının hızını ar rır. Osteoporozun klinik problemleri Femur boynunda kırık veya vertebra cisminde çökme olabilir. Osteoporozun belirgin bir oral bulgusu olmamakla birlikte çenelerde kırığa yatkınlığı ar rır, veya periodontal kemik kaybı yapabilir. Osteoporoz tedavisi Mümkün olduğu kadar al a yatan sebebin tedavi edilmesi gerekir. Osteogenesis s mülatörlerinin kullanılması (fluoridlerin kullanılması,fosfatlar, sex hormonları, para roid hormonlar Akromegali Pitüiter bezin ön lob hormonunun büyümesi tamamlanmış bir insanda aşırı çalışması sonucu meydana gelen bir hastalık r. Akromegali burun,kulaklar,dudaklar,dil,mandibula ,el ve ayakların büyümesi ile karakterizedir. Pitüiter tümör nedeniyle baş ağrısı ve görme bozuklukları olabilir. Akromegali-bulgular Dişler arasında diastema Maloklüzyon Baş ağrısı ve görme bozuklukları Protezin oral mukozaya baskı yapması ağrıya neden olur. Kaslardaki düzensizliklerde ağrı nedenidir Seksüel ak vitede bozulma El,ayak ve çenelerde büyüme Kondensing ostei s Buna sclerosing ostei s te denir. Mandibular molar sahası en sık görülen kısımdır. Hasta parestezi ve nevraljiform ağrıya sebep olur. Kemik iliğinin düşük derecede kronik bir il habıdır. Çürük dişlerin periapikalinde ,kırık köklerin etra nda,veya dişsiz çenelerde görülen opak bir lezyondur. Asemptoma k veya ağrı verebilir. Mul ple enostozis Buna kronik skleroze osteomyelit ismide verilir. Mandbulada ve premolar-molar bölgesinde daha sık görülür. Sahada dişler olabilir veya olmayabilir. Lezyonlar genellikle asemptoma k r, Bazen lezyonlar sekonder olarak il haplanır ve üs eki mukoza ülsere olur,ve hastalar ağrı duyarlar. Rontgende diffüz yoğun radiopasitelerin,etra nda radiolüsent alanlar görülür. Fibröz displazi Birçok kemiği etkileyen bir hastalık olup çocuk ve gençlerde görülür. Kompütarize tomografide sağ maksillada kemiğin genişlediği görülüyor. 32 yaşındaki bir hastada maksillada ağrısız genişleme görülüyor. TME HASTALIKLARI Dislokasyon Kondil boynu kırıkları Tek ve iki taraflı kondil kırıklarında TME bölgesinde şişlik ve ağrı olur. Kırığın olduğu tara a palpasyonda ağrı olur. Anterior open bite, iki taraflı kondil kırıklarında olur diskin yır lması, romatoid artri s, osteoartri s, temporomandibuler eklemin ağrılı sendromu MERCANIMM SENİİ ÇOOKK SEVİYORUMM