Ağrı Kesici ve Anestezi - Doküman PDF

TIP ADAMLARI ANALJEZİ (AĞRININ KESİLMESİ) VE ANESTEZİ (AĞRISIZ OPERASYON) İLE HASTALARINA YARDIMCI OLMALIDIRLAR. AGIZDA OLAN FARKLI METALLER GALVANİT AKIMA YOL AÇABİLİR GALVANİK AKIM Metaller arası iyon alışverişine denir. ÇATLAK DİŞ SENDROMU Diş minesinde çatlak varsa tükürük içindeki mikro org...

TIP ADAMLARI ANALJEZİ (AĞRININ KESİLMESİ) VE ANESTEZİ (AĞRISIZ OPERASYON) İLE HASTALARINA YARDIMCI OLMALIDIRLAR. AGIZDA OLAN FARKLI METALLER GALVANİT AKIMA YOL AÇABİLİR GALVANİK AKIM Metaller arası iyon alışverişine denir. ÇATLAK DİŞ SENDROMU Diş minesinde çatlak varsa tükürük içindeki mikro organizmalar Çatlaktan içeriye girerek PULPİTİS OLUŞUR BUNA (ÇTS) denir. DİYABET hastalarında çürük olmasa bile ARTERİTİS nedeniyle pulpitis ve buna bağlı ağrılar olabilir. Baş ve yüz bölgesinde yansıyan ağrılar Projected pain refleks ağrılarda Referred pain olabilmektedir. AĞRI YAPAN AĞIZ HASTALIKLARI \*Travmatik ülserler Stomatitler Kimyasal ve termal yanıklar Liken planus Aktinomiköz Kızamık Deskuamatif gingivitis Eritema multiforme ORAL NEDENLER DIŞINDA AĞRI YAPAN DURUMLAR Göz hastalıkları Baş ve boyun hastalıkları Sinir hastalıkları Sindirim sistemi hastalıkları Hipertansiyon, vitamin eksiklikleri Bazı kemik hastalıkları Kafa içi basıncını artıran durumlar Bazı kadın hastalıkları Kulak hastalıkları Oral kontraseptiflerin kullanılması Hiperparatiroidizm Eozinofilik granüloma ***Ağrı olgularını incelerken:*** Uyuşukluğun olup olmadığını sormamız gerekir. Uyuşukluk önemli bir semptomdur. Ağrının uyuşukluğa dönüşmesi iyiye işaretdeğildir. Çene osteomyelitleri, çene kistleri, multiple skleroz, intraserebral lezyonlar, ve çeneneoplazmlarında uyuşukluk olmaktadır. ***AĞRI KONTROLU*** ***Anestezi*** İnfiltrasyon anestezisi Regionel anestezi İntra-pulpal anestezi Genel anestezi ***Analjezi*** Salisilik asit (aspirin) Parasetamol Mefenamik asit (ponstan) Pentazosine Pethidine ANKSİYETE KONTROLÜ ***İatrosedasyon*** (ilaçsız teknikler) a) Hipnoz b) Akupunktur ***Farmakosedasyon*** (ilaçlı teknikler) Oral premedikasyon Genel anestezi KEMİK İÇİNDE AĞRI GETİREN DURUMLAR A)İLTİHABİ DURUMLAR Akut alveolar osteitis(dişin çekim komplikasyonudur) akut apikal apse subperiosal abse submüköz abse osteomyeiitis sinüzits enfekte kistler B)ALVEOLAR NEDENLER kök kalıntıları yarı gömük ve gömük dişler sivri interdental proc alveolaris atrofisi dişlenme c)TRAVMA Predispoze faktörler Aşırı travma Alveol kemiğinin ezilmesi Bozuk ağız hijyeni Oral kontraseptiflerin kullanılması Pıhtının herhangi bir nedenle bozulması Enfeksiyon ***Klinik olarak*** Çekimden 2 gün sonra ağrılar başlar. Yaygın bir ağrı vardır. Soket içi karıştırılırsa veya baskı yapılırsa çok şiddetli ağrı olur. Ağrılar bazen nabız atar tarzdadır. ***Akut alveolar osteitis'in önlenmesi*** Çekimin minimum travma ile yapılması Çekimden sonra soketin parmak basıncı ile sıkıştırılması Profilaktik olarak antibiotik kullanımı İrradiasyon tedavisi gören hastalarda en az 6 ay çekim yapılmaması Pıhtıyı bozan hareketlerden sakınılması (emip tükürme veya ağzın bir gargara ile çalkalanması) ***Akut alveolar osteitis'in (dry socket) tedavisi*** Kavite serum fizyolojik ile irrige edilir. Kaviteyi kürete etmek sakıncalı olabilir. Kaviteye karanfil esansı veya eugenol ile atuşman yapılabilir.Ancak fazlası nekroza neden olabilir. Kaviteye alvogel konabilir. Pansuman 2 günde bir değiştirilmelidir. ***AKUT APİKAL ABSE A***bsenin dişin apeksinde toplanmasıdır. ***Klinik görünüm*** Hasta dişinin üstüne bastıramaz. Diş sokette yükselmiş gibidir. Zonklayıcı karakterde bir ağrı olur. Diş perküsyona hassas olduğundan perküsyon tavsiye edilmez. Dişte büyük bir çürük, veya geniş bir dolgu görülür. ***Subperiostal abse*** Cerahatin periost altında toplanmasıdır. Cerahatin toplanması nedeniyle periostun kemikten ayrılması ileri derecede ağrılıdır. Hasta şakağa, alına, veya kulağa yayılan ve sıcakta artan şiddetli ağrılar duyar. Palpasyonda sert ve ileri derecede ağrılı, sınırları pek keskin olmayan bir şişlik vardır. ***Submüköz abse*** Cerahat üst ve alt çenelerin vestibüler mukozalarında toplanır. Damak ve ağız tabanı mukozalarında lokalize olan abselere submüköz abse denilmez***[. Submüköz abse patogenezi]*** Submüköz abseler genellikle devital dişlerin apikal iltihabi proçeslerinden kökenlidirler. Nadir olarak marginal ve perikoroner iltihaplardan kökenli olurlar ***Submüköz abse kliniği*** Abseye sebep olan dişin hizasındaki fornix vestibulide sınırlı veya diffüz, baskıda ağrılı bir şişlik bulunur Vestibulim oris sığlaşmıştır veya yarım yuvarlak bir kabarıklık gösterir. Bazen fülüktüasyon alınır. Alt çene submüköz iltihaplarında alt çene kenarı palpe edilebilir. Akut submüköz iltihaplarda genellikle temparatür yükselmiştir. Bazı hallerde ise, bölgesel lenf düğümleri iltihaba eşlik eder (lenfadenitis ). ***Osteomyelitis*** Kemik iliğinin iltihabı demektir. Bu,kaide olarak kompakta içinde bulunan kanallardan ve periosttan kökenli olarak meydana gelir. Ostitis: Kompakt kemiğin Havers ve Wolkman kanalları içindeki damarların bağ dokusunun iltihabıdır. Daha açık söylersek ;osteomyelit spongioz kemiği, korteksi, ve periostu etkiler ***Osteomyelit etiolojisi*** Odontojenik enfeksiyonlar Civar enfeksiyonlar Hematojen İrradiasyon tedavisi Çene kırıkları Vücut direncinin düşük olması Kemik direncinin düşük olması ***Klinik*** Ateş Halitozis Trismus Şiddetli ağrı Alt dudakta ve infraorbital bölgede hissizlik ***Tedavi*** Başlangıçta yüksek dozda hedefli antibiotik Akut safhada yumuşak doku abselerinin açılması Kronik safhada sebep olan dişlerin çekimi Ancak sallanan dişlerin tamamını çekmede acele etmemelidir.Sekestr etrafında yeni kemik oluşumuna imkan tanınmalıdır. MAKSİLLER SİNÜZİTİS Genelde nazal orjinlidir ama dental enfeksiyondan özellikle kırık diş ve köklerin kaza ile sinüse itilmesindende olabilir. Paranazal sinüslerin mukozalarının iltihabıdır. İlk semptom baş ağrısıdır etkilenen sinüse göre ağrının yeri ve karakteri farklı olabilir Sinüs mukozaları şişer ve direnajı bozar bu durumda içindeki baskıdan dolayı dayanılmaz ağrılara yol açabilir. Maksillerin ağrısı kaninlerete kabül eden yanak bölgesinde hissedilir. Akut sinüzitiste pürülan akıntı olsa bile röntgende belirgin görülmez Diğer olgularda opasite görülebilir bu durum daha önceden mevcut olan bir kronik durumun alevlendiğini ifade eder. Periapikal enfeksiyonlar antruma geçer antrumdan da dişe geçebilir. Pulpitis bağlı ağrılar refkleks tipitir yani hangi dişten kaynaklandığı anlaşılmayabilir. KBB den yardım istenebilir. ***Akut frontal sinüzitte ağrı*** Nazofrontal açıda gözün iç kantusuna doğru yada tam sinüs üzerinde olur. ***Etmoid sinüzitte ağrı:*** Daha çok nazomaksiller açıda olur. Hasta bu ağrıyı gözünde hisseder. Etmoidal sinüzit orbitaya yayılırsa, retinanın santral arterine baskı nedeniyle körlük olabilir ***Enfekte kistler*** Enfekte dental kistler ağrı meydana getirebilirler. Ağrı künt olup saatlerce ve gün boyu sürebilir. Fakat kist büyümeye devam eder,hasta ve hekim bukkal sulkusta bir kemik ekspansiyonu fark ederler. Kistin üzerini örten deride parastezi olabilir. ***Kök kalıntıları*** Çene kemikleri içinde bulunan kök kalıntıları enfekte değillerse ağrı yapmazlar. Ancak sürmeye çalıştıklarında içerden gingivaya baskı yaparlar ve çiğneme sırasında meydana gelen baskı nedeniylede ağrı olur. ***Kök kırıkları*** Eğer kök kemik içinde kırılırsa, iki kırık parçası birbirinden ayrılır,bu yüzden sıvılar kırık bölgesinde ve periodontal membranda birikir. Ağrı bu durumda beklenenden daha az olur ve bazen bu olay tedavi edilmeden iyileşir. Eğer enfeksiyon görülürse ağrı daha şiddetli olur. ***Gömük dişler*** Gömük dişler daha çok nevraljiform ağrılara neden olurlar. Gömük dişler muhtemelen sinirler üzerine, sinüse ve mandibular kanala baskı yapmaları nedeniyle ağrı yaparlar. ***Yarı gömük dişler*** Gömük diş mukozayı perfore etmiş ve kuronun bir kısmı görünüyorsa buna yarı retansiyon veya parsiyel retansiyon denir. yemek artıklarının ve bakterilerin toplandığı bir barınak köşesidir, Önlemi alınmazsa perikoroner aralıkta meydana gelen iltihap (dentitio difficilis) komşu yumuşak dokuların ve kemiğin akut iltihaplanmasına neden olabilir. ***Sivri interdental septumlar*** Diş çekiminden sonra sivri alveol kenarları kalabilir. Bu sivri kısımlar üzerindeki periost ince olduğu için, protezin buralara baskısı şiddetli ağrılara neden olur. ***Proc.Alveolaris atrofisi*** Processus alveolaris yaşlılıktan dolayı, veya periodontal hastalıklardan yada diş çekiminden sonra devamlı atrofiye uğrar. Bu durumda sinirlerin çıkış yerleri kretlere yaklaşır ve protezin baskısı ile şiddetli ağrılar olur. ***Dişlenme*** Bebeklerdeki dişlenme sırasında konvulsiyonlar, bronşitis, ateş, barsak bozuklukları gibi durumlar olabileceği bir zamanlar ifade edildiği halde bugün bunlar kabul görmemektedir. **Travmalar** Çeşitli kazalarda diş ve çene kırıkları ve çıkıkları meydana gelebilir. Bu kazalar; düşmeler, spor kazaları,motorlu taşıt kazaları, ateşli silah yaralanmaları,ev kazaları, kavgalar olabilir. Bu yaralanmalarda kuron kırıkları, kök kırıkları, diş ve çene lüksasyonları,çene kırıkları meydana gelebilir.Ayrıca yumuşak doku yaralanmalarıda olabilir ***Orta yüz kırıklarında sınıflandırma*** LeFort I (horizontal,Guerin), LeFort,II (pyramidal), LeFort III (transverse), Zygomatic complex ***Transvers kırıklarda kırık hattı (LeFort I):*** Üst dişlerin apeksleri üzerinden, Burun tabanı ve alt mea içinden, Maksiller sinüslerden, Orbita tabanından, Tuber maksilladan, Processus pterygoideusların altından geçer ***Pyramidal kırıklarda kırık hattı (Le Fort II):*** Yukarıda burun kemiklerinden, Yanlarda zigomatik kemiklerden geçer ***Le Fort III tipi kırıklarda kırık hattı***: Le Fort III tipi kırıklarda yüz iskeletinin kafa iskeletinden ayrılması söz konusudur. *Zigomatik ark kırıkları* Zigomatik ark kırıklarında adele spazmı, ağrı, trismus olur ***Çene çıkıkları*** Unilateral ve bilateral çene çıkıklarında ağrı,konuşma, çiğneme ve yutma güçlüğü olur. ***Deplasman yaralanmaları*** Lüksasyon,avulsion ve konkuzyon gibi deplasman yaralanmalarında parmak baskısı ve perküsyonda şiddetli ağrı olur. Diş kökü kırıklarında çiğneme sırasında ve perküsyonda ağrı olur. ***Kemik içinde ağrı meydana getiren durumlar*** ***D. Neoplazmalar*** Odontojenik tümörler, malign tümörler ***E. Kemik hastalıkları*** Paget, osteopörozis, leontiazis ossea, akromegali, kondensing osteitis, multiple enostosis, fibröz displazi ***F. TME hastalıkları Dislokasyon***, kondil boynu kırıkları, diskin yırtılması, romatoid artritis, osteoartritis, temporomandibuler eklemin ağrılı sendromu ***Odontomalar*** Odontoma çenelerin odontogenik tümörlerindendir. Maksilla ve mandibulada eşit şekilde görülür. Kompleks ve kompound olmak üzere iki tipi vardır. Odontomalar Kompleks odontoma kötü organize irregüler yapılar gösterir. Kompound odontoma dişe benzeyen yapılardan oluşmuş olduğu için bazen oral kaviteye sürebilir. Odontoma enfekte olursa ağrı meydana getirir. MALING TÜMÖRLER Mukoepidermoid karsinoma Adenokarsinoma ***[KEMİK HASTALIKLARI]*** ***Paget*** Paget, sebebi bilinmeyen generalize bir kemik hastalığıdır. Hastalığın en büyük etkilediği kemikler; kafatası ve vücut ağırlığını taşıyan kemiklerdir. Kafada büyüme ,ağrı,baş ağrısı,mental bozukluk,işitme ve görme kaybı söz konusudur. ***Paget hastalığında oral bulgular*** Dişsiz alveol kretlerinde genişleme Dişli ağızlarda dişler arasında diastema Dişlerde hipersementoz Pulpa kalsifikasyonları Lamina dura'nın kaybı Erken dönemde rontgende irregüler radiolüsens görünüm,ileri dönemlerde atılmış pamuk görünümü (cotton wool) ***Osteoporoz*** Kemiğin organik matriksi ve mineralize kısımlarının kaybı ile karakterizedir, buna rağmen serum biokimyası normaldir. Osteoporozun sebepleri yaşlanma, özellikle kadınlarda hormonal, ilaçların etkileri (özellikle kortikosteroidlerin),bazı hastalıklar kemik kaybının hızını artırır. ***Osteoporozun klinik problemleri*** Femur boynunda kırık veya vertebra cisminde çökme olabilir. Osteoporozun belirgin bir oral bulgusu olmamakla birlikte çenelerde kırığa yatkınlığı artırır, veya periodontal kemik kaybı yapabilir. ***Osteoporoz tedavisi*** Mümkün olduğu kadar altta yatan sebebin tedavi edilmesi gerekir. Osteogenesis stimülatörlerinin kullanılması (fluoridlerin kullanılması,fosfatlar, sex hormonları, paratiroid hormonlar ***Akromegali*** Pitüiter bezin ön lob hormonunun büyümesi tamamlanmış bir insanda aşırı çalışması sonucu meydana gelen bir hastalıktır. Akromegali burun,kulaklar,dudaklar,dil,mandibula ,el ve ayakların büyümesi ile karakterizedir. Pitüiter tümör nedeniyle baş ağrısı ve görme bozuklukları olabilir. ***Akromegali-bulgular*** Dişler arasında diastema Maloklüzyon Baş ağrısı ve görme bozuklukları Protezin oral mukozaya baskı yapması ağrıya neden olur. Kaslardaki düzensizliklerde ağrı nedenidir Seksüel aktivitede bozulma El,ayak ve çenelerde büyüme ***Kondensing osteitis*** Buna sclerosing osteitis te denir. Mandibular molar sahası en sık görülen kısımdır. Hasta parestezi ve nevraljiform ağrıya sebep olur. Kemik iliğinin düşük derecede kronik bir iltihabıdır. Çürük dişlerin periapikalinde ,kırık köklerin etrafında,veya dişsiz çenelerde görülen opak bir lezyondur. Asemptomatik veya ağrı verebilir. ***Multiple enostozis*** Buna kronik skleroze osteomyelit ismide verilir. Mandbulada ve premolar-molar bölgesinde daha sık görülür. Sahada dişler olabilir veya olmayabilir. Lezyonlar genellikle asemptomatiktir, Bazen lezyonlar sekonder olarak iltihaplanır ve üstteki mukoza ülsere olur,ve hastalar ağrı duyarlar. Rontgende diffüz yoğun radiopasitelerin,etrafında radiolüsent alanlar görülür. ***Fibröz displazi*** Birçok kemiği etkileyen bir hastalık olup çocuk ve gençlerde görülür. Kompütarize tomografide sağ maksillada kemiğin genişlediği görülüyor. 32 yaşındaki bir hastada maksillada ağrısız genişleme görülüyor. ***TME HASTALIKLARI*** ***Dislokasyon*** ***Kondil boynu kırıkları*** Tek ve iki taraflı kondil kırıklarında TME bölgesinde şişlik ve ağrı olur. Kırığın olduğu tarafta palpasyonda ağrı olur. Anterior open bite, iki taraflı kondil kırıklarında olur ***diskin yırtılması,*** ***romatoid artritis,*** ***osteoartritis,*** ***temporomandibuler eklemin ağrılı sendromu*** ***MERCANIMM SENİİ ÇOOKK SEVİYORUMM***