Tıp ve Sanat 2.pdf

SANAT VE TIP 2 Doç. Dr. E. Zeynep Tuzcular Vural ÇAĞLAR BOYUNCA TIP EĞİTİMİ • İlk tıp okulları Yunanistan ve Anadolu’da kurulmuştur. Antik çağlardaki tıp okulları aslında etkili bir hekim ve onu izleyenlerin bir araya geldiği düşünce okullarıydı. Tıp eğitimine ayrılmış akademik yapılar yoktu. Kos...

SANAT VE TIP 2 Doç. Dr. E. Zeynep Tuzcular Vural ÇAĞLAR BOYUNCA TIP EĞİTİMİ • İlk tıp okulları Yunanistan ve Anadolu’da kurulmuştur. Antik çağlardaki tıp okulları aslında etkili bir hekim ve onu izleyenlerin bir araya geldiği düşünce okullarıydı. Tıp eğitimine ayrılmış akademik yapılar yoktu. Koslu Hipokrat ve Bergamalı Galen farklı çağlarda Asklepion’larda çalışmış önde gelen hekim ve tıp eğitimcileridir. • İlk tıp okullarından biri olan Cundişapur Orta Çağ İslam döneminde İran’da kurulmuştur. El-Razi ve İbn-i Sina bu topraklarda yaşamış ve yazdıkları kitaplar 16. yüzyıla kadar Avrupa’daki tıp okullarında referans kitapları olarak kabul görmüştür. • Orta Çağ, üniversitelerin yükseliş dönemidir. Üniversite içerisinde ilk tıp okulu Salerno, İtalya’da açılmıştır. Ayrıca, 12-16. yüzyıllar arasında Montpellier, Paris, Padua, Leiden, Edinburg ve daha birçok üniversitede tıp okulları açılmıştır. • 19. yüzyılda Alman tıp eğitimi öne çıkmış ve aralarında ABD’nin de yer aldığı birçok ülkedeki çalışmaları etkilemiştir. 20. yüzyılda ABD tıp eğitiminde liderliği almıştır. • Anadolu’da tıp eğitimi Gevher Nesibe ve Süleymaniye gibi Darüşşifa’larda verilmiştir. • İlk tıp okulu olan Tıbhane, Şehzadebaşı‘ndaki Tulumbacıbaşı Konağı‘nda 14 Mart 1827 tarihinde açılmıştır (Tıbhâne-i âmire). • Aynı bina içinde Tıphane ve Cerrahhane eğitimlerini ayrı ayrı yapıyordu. I-PATIENT… Bilim Flexner Raporu 1910 Bakterilerin Keşfi Mikroskobun Bulunması Sanat TITIBBIN SANATSAL YÖNÜ ÖN PLANDA İYİLEŞTİRME/HASTA HEKİM İLETİŞİMİ SANAT AĞIRLIKLIYDI •Sanat, sağlık çalışanları ve hastalara aydınlık/ umut verebilir… •Hayal dünyasını zenginleştirir •Hekimlik ve sanatın uğraş alanı insan ve yaşamdır. •Sanat insanı anlamamıza katkıda bulunur •Ortak davranış biçimlerine ışık tutar TIP ‘hayatımızı güzelleştiren yegane alan ‘SANAT’’ Resimin gücü… Tarihi değiştiren resimler ‘Görsel okur yazarlık’ • Gözlem becerileri (dikkatli bakma, inceleme) tıp uygulamalarında çok önemli • Klinik gözlem, bakmaktan daha derindir, ancak tıp eğitiminde nadiren yer alır • Örneğin resim ve sinema görsel okur yazarlığın artırılmasında kullanılabilir 09/17/18 • Dr endişeli • Çocuk? • Ev ortamı? Sir Luke Fildes’in "Doktor" isimli tablosu (1891) 09/17/18 Sir Luke Fildes’in "Doktor" isimli tablosu (1887) • Aile? • Minnettarlık • Teşekkür resmi! • Ailelerin kişisel tarihinde bir yerimiz var • Aile Hekimliği… Tıpta sanat ile eğitim?… Bu resim ile aile hekimliği tanım ve tarihçesi anlatılabilir Sanat aracılığı ile öğrenme Bilinçaltına inceden ve detaylı olarak işlenir Sanat aracılığı ile: Konuşmadan, düşünmeden önce hissedebilirsiniz bilebilirsiniz… TIP VE SANAT • Tıp bilimdir • Hekimlik sanattır • Hekimler hastalarını kendi bilgi ve deneyimlerinin yanı sıra var olan bilimsel bilgiyi de hastaları lehine kullanarak mesleklerini icra ederler. • Tıp uygulamalı bir bilim dalıdır ve uygulaması da bir sanat formudur. • Sanat deneyim ya da gözlemle gelişen bir beceri gerektirir. • Hekimin amacı hastasını fiziksel, duygusal, ruhsal ve sosyal açıdan iyileştirmek, armonik, estetik, hemostatik dengesini yeniden kurmaktır. • Dolayısı ile hekim, hem bir bilim insanı, hem de sanatçıdır. • Hasta kişi, sanki bir insan değil de, arıza yapmış bir makina gibi algılanıyor. • Hasta insan bozuk bir motor veya bir aksamı tekleyen araba değil • Üzüntülü, kaygılı, acı çeken, ağlamakta olan ya da ölmekte olan bir hastanın ‘elini’ tutabilmek önemli • Tıp öğrencilerinin hasta merkezli düşünebilmeleri, empati yapmayı, iletişim kurmayı öğrenmeleri gerekiyor. • Tıp öğrencisinde estetik değerlere ait bazı kavramlar oluşturulmalı ve hayatı estetik değerlerle yorumlamayı öğrenmeleri gerekli. • Bu bağlamda, resim de dahil olmak üzere, tüm sanat dallarının olumlu işlevi olabilir. • En az on yıl sürecek olan tıp eğitimi sürecinde genç hekim adaylarının sanat yapıtlarıyla tanışmaları onları teknolojide geri bırakmaz; olsa olsa, sadece daha fazla insan yapar. HEKİMLİK SANATI • Sanat insanı anlamamıza katkıda bulunur • Ortak davranış biçimlerine ışık tutar • Kişinin kendine özgü bireysel davranış şeklini gözler önüne serer • Hekimin dil ve düşüncesini zenginleştirir. • Günümüzde bu sanat-bilim arasındaki dengede ibre ne yazık ki bilim tarafına dönmüştür. • Yapılan çalışmalar pahallı teknolojiye aşırı güvenmenin fizik muayene ve tıbbi öykü alma gibi becerileri körelttiği, empati, hasta-hekim iletişimini azaltığını göstermektedir. • En iyi klinisyen merhamet ve anlayışla bilgisini klinik karar verme becerisi ile harmanlayarak sanatını icra eden hekimdir. • İyi doktorluk doktorluğu bir sanat olarak görmekten geçer • Tıp sanatı biyopsikososyal bir varlık olarak insanın bedeni ve ruhunu iyileştirmeyi hedefler. • İyi hekim olmak için yeterince bilgi ile donatılmış bir sanatçı olmak gerekir. MEZUNİYET ÖNCESİ EĞİTİMDE TIP VE SANAT DERSLERİ OSLO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ, NORVEÇ Edebiyat, görsel sanatlar, mimarlık ve müzik üzerine 4 adet 2 saatlik seminerler • Sanat tıpta kişisel ve mesleki gelişim becerilerine kaynak oluyor • Hastaların deneyimleri ve tıp pratiği, bir içgörü kaynağı • Sanatın yorumlanması ile duyarlılık, şefkat, hayal gücü ve yansıma vurgulanıyor Frich JC, 2003 HARVARD, YALE, CALIFORNIA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp fakültesi öğrencileri ve araştırmacıları için İnsani bilimler ve Sanat fakültesinin ders programı Empati!!! fedakarlık, merhamet Klinik iletişim ve gözlem becerilerini geliştirmek Şiir günleri Müze gezileri (Harvard 1992) Shapiro J, 2003 Katz JT, 2014 AVUSTRALYA BOND ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ • İlk 2 yılda - öğrencilerin talebi • Seçmeli atölye çalışmaları (akranlarla film izleme, şiir okuma, resim yapma vb aktiviteler) Öğrenciler eserler hakkındaki fikirlerini anlatmaya teşvik ediliyor Rehber öğretmen ortamı yönetiyor; yalnızca bazı noktalara dikkat çekiyor • Sanat sergileri… OMU Tıp Fakültesi Dersler Dönem 1 TIPYDI Yabancı Dil Zorunlu 0 0 0 2.0 2.0 TPS101 HASTA MERKEZLİ YAKLAŞIM Zorunlu 1 8 14 0 3.0 0.0 TPS103 ETİK, TARİH, HUKUK Zorunlu 2 4 14 0 3.0 3.0 TPS107 MESLEKLERARASI İLETİŞİM VE İŞBİRLİĞİ Zorunlu 2 5 14 0 3.0 0.0 TPS109 SANAT Zorunlu 1 6 18 0 3.0 0.0 Zorunlu 0 22 0 3.0 0.0 VE TIP TPS111 TIBBİ İNGİLİZCE ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ seçmeli ders… • Tarih boyunca müzik • Yaşama Sanatı • Drama • https://www.youtube.com/watch?v=emuj7Sp24dw Creativity, medicine, and the arts/Sanatla merhameti ve iletişimi arttırmak • https://www.youtube.com/watch?v=oL1b1tMNI4E • Art of Medicine/Gözlem yeteneğini arttırmak, detaya önem vermek… • https://www.youtube.com/watch?v=NVXK3p42aHU • Can Art Be Medicine? • https://www.youtube.com/watch?v=iHufJkWOBRA • Oxford University surgical lectures: Medicine and Art • https://youtu.be/2s4ozvI_hzY • Wit /Sanatla merhameti ve iletişimi arttırmak Gözlem yeteneğini arttırmak, detaya önem vermek… Michelangelo'nun "Pietà" Heykeli "Doctor and Doll" Norman Rockwell 09/17/18 Görsel Düşünme Stratejileri ● ● ● Bilişsel davranışçı bir terapist tarafından ortaya atılmış* Amaç: eleştirel düşünme, görsel okuryazarlık, Ekip çalışması ve iletişim becerilerini öğretmek için Sanat müzesi eğitimleri! Göz Eğitimi!!! uzmanlık bilgisi olmadan yorumlanabilecek eserlerin seçilmesi önemli! Reilly JM, 2005 Başlıca 3 soru üzerinden gidilebilir ● ● ● Bu resimde ne anlatılıyor? Neden böyle düşündünüz/hangi görüntüden bunu anlıyorsunuz? Başka ne/ler olabilir? Eğitim alan öğrenciler ne düşünüyor? ‘Herkes bir şeyler söylüyor ve daha önce hiç görmediğim yeni şeyler görüyordum’ ● ‘Algılarım tamamen değişti’ ● ‘Her birimizin farklı gözlem ve algıları var’ ● ‘Birbirimizin fikirlerine açıklık var’ farklı sonuçların kabulü • Fasilitatör resimde ayrıntıları göstermiyor tıp eğitiminin yüksek stresli doğası ve öğrencilerin karşı karşıya kaldıkları psikososyal riskler için de sanat... “Göz eğitimi” alan tıp öğrencisi Harvard Tıp Fakültesi • “İnsan yüzünde birçok belirsizlik var” • “Sıklıkla fark etmediğimiz pek çok nüanslı ifade var.” • “Resmin tamamını görebilmek, hastalara bakarken de çok işime yarıyor, • bu şekilde hastaları daha geniş açılardan inceleyebiliyorum.” Robert Hope, 1989 ''Mr S is told that he will die''. Sanatın tüm alanları tıp eğitiminin içinde olabilir Rembrandt, The Anatomy Lesson of Dr. Sonsuz zenginlik taşır Nicolaes Tulp,yoktur 1632 Bilimsel gelişmenin de sınırı İnsanların varoluşu ve sonrasında birlikte olmaya devam edecektir