Sulama Projelerinin Geliştirilmesi PDF

Sulama Projelerinin Geliştirilmesi Büyük bir sulama projesinin geliştirilmesi genel olarak beş adımda gerçekleşir. Bunlar; 1- Etüt, 2- Planlama, 3- İnşaat, 4- Yerleşimin düzenlenmesi, 5-İşletme ve bakımdır.  Etüt Yapılması düşünülen projenin bir çok açıdan irdelenm...

Sulama Projelerinin Geliştirilmesi Büyük bir sulama projesinin geliştirilmesi genel olarak beş adımda gerçekleşir. Bunlar; 1- Etüt, 2- Planlama, 3- İnşaat, 4- Yerleşimin düzenlenmesi, 5-İşletme ve bakımdır.  Etüt Yapılması düşünülen projenin bir çok açıdan irdelenmesi, araştırılması, teknik ve ekonomik olarak değerlendirilmesidir. Proje sahasındaki arazi ve toprak yapısı, sulama suyu ihtiyacı, yetiştirilebilecek bitki çeşitliliği, sermaye, insan kaynağı, milli ekonomiye muhtemel ve beklenen katkıları gibi mevzular, uzmanlar tarafından araştırılır ve belgelenir. Netice itibariyle projenin yapılması yönünde fikir birliği varsa ikinci aşamaya geçilir.  Planlama Planlama aşaması, 1-Ön planlama ve yapılabilirlik analizi, 2- Ayrıntılı su ve arazi kullanımı, 3- Sulama sisteminin projelenmesi olmak üzere üç aşamadan müteşekkildir (oluşur).  Ön Planlama Teklif edilen projenin ekonomik elverişliliğinin belirlenmesi için ihtiyaçlar ve imkanlar teferruatlı bir şekilde incelenir. Mevcut veriler, ön etüt raporları, topoğrafik haritalar, arazi kullanma, su hakları, zirai yapı, ulaşım durumu, iklim, jeolojik yapı, yollar, su kaynakları, nehir, dere, çay akış verileri, pazarlama gibi bilgileri ihtiva eder. Ayrıntılı Su ve Arazi kullanımının Planlanması Sulama projesinin ayrıntılı arazi ve su kullanma planlamasının yapılabilmesi için projenin tüm ögelerinin yer ve güzergahları, mühendislik ve sanat yapılarının belirlenmesi bu aşamada ele alınır. Sulama Sisteminin Projelenmesi Yukarıda bahsedilen adımların sonucunda her bir kademe için hazırlanan en son planlamaya ilişkin projeler inşaa aşaması için hazırlanır.  Projenin İnşaası Bu aşamada planlanan projeler inşaa edilirler. Proje Alanında Yerleşimin Düzenlenmesi Bazı sulama projelerinde yerleşimin düzenlenmesi söz konusu olabilir. Bu durumda çiftçiler için evler, ulaşım, sosyal alanlar ve yapılar, tarımsal faaliyetler için yeter büyüklükte arazilerin tahsis edilmesi bu aşamada yapılır. Sulama Sistemini İşletilmesi ve Bakımı Sulama sistemlerinin işletilmesi ve bakımından amaç, şebekenin hizmet ömrü boyunca en yararlı bir şekilde kullanılması ve korunmasıdır. Bu bakımdan sulama şebekesinin işletilmesi için toprak, su ve bitki ilişkileri göz önünde bulundurularak sulamanın bilime göre yapılması, en uygun tarım tekniklerinin uygulanması gereklidir. Bunun için çiftçilerin bilgi, alet ve araçlar ile donatılması lazımdır.  Sulama Şebekesinin İşletilmesinde Uygulanan Yöntemler Bir sulama şebekesi üç şekilde işletilebilir. 1- Devamlı akış : Bu yöntemde çiftçinin suyu aldığı tersiyerlerde devamlı olarak su bulundurulur. Tersiyerlerin kapasitesi, hizmet ettikleri alanda yetiştirilebilecek bitkilerin en çok suya ihtiyaç duyduğu aya göre belirlenir. 2- İstek (talep) yöntemi: Şebekeye dahil her çiftçi ihtiyaç duydukları suyun miktarını ve zamanını sulama işletmesine bildirir. Su dağıtımı çiftçilerin isteklerine göre yapılır. İsteğin aynı zamanda ve şebeke kapasitesinden fazla olması durumunda sulama suyunda kısıtlama yapılır. Bu durumda sulama Kısıtlı İstek Yöntemi ile yapılır. 3- Nöbetleşe (rotasyon) yöntemi: Sulama suyu işletme tarafından belirli bir sulama takvimine göre çiftçilere ulaştırılır. Her bir tersiyer bir gün süre ile su alır. Çiftçi bu süre zarfında sulamasını yapar. Nöbetleşe işletim şeklinde çiftçilerin ne zaman sulama suyu alacakları belirlenir ve çiftçiye bildirilir. Nöbetin kaç günde bir olacağı tersiyerlerin ve yedek (sekonder) kanalların sayısına bağlıdır.  Bir sulama şebekesi Su Ana kanal kaynağı Tersiyer- Tersiyer- Tersiyer- 1 4 7 Yedek Yedek Yedek kanal-2 kanal-3 kanal-1 Tersiyer- Tersiyer- Tersiyer- 2 5 8 Tersiyer- Tersiyer- Tersiyer- 3 6 9 Bir su dağıtım şebekesinde 1- Ana kanal: suyu taşıma kanalından alıp arazinin en yüksek kısımlarından geçen ve suyu yedek (sekonder) kanallara veren yapılardır. Sulanacak arazinin en yüksek tesviye eğrilerine paralel olarak inşa edilirler. Sulama için kullanılmazlar. 2- Yedek kanallar: suyu ana kanaldan alıp, çiftçinin suyu aldığı tersiyer kanallara ileten kanallardır. Tesviye eğrilerine dik olarak inşa edilirler. 3-Tersiyer kanallar: Çiftçinin sulama maksadıyla suyu alabildiği kanaldır. Suyu yedek kanaldan alır. Tesviye eğrilerine parelel inşa edilirler.  Sulama Projelerinde Kanal Kapasitelerinin Belirlenmesi Kanal kapasitelerinin belirlenmesinde 1- İklim, 2- Yetiştirilebilecek bitkiler, 3- Toprak özellikleri, 4- Sulama yöntemi ve kayıpları tesir eder. Şebeke Kapasitesi (Sulama Modülü) Bir sulama şebekesindeki kanallar, hizmet verecekleri alandaki bitkilerin su ihtiyaçlarının en fazla olduğu aydaki miktara göre projelenir ve inşa edilirler. Bu miktara Sulama Modülü denir. Birimi; bir hektar alana bir saniyede verilecek litre su miktarıdır. LİTRE/SANİYE/HEKTAR (l/sn/ha) Sulama modülü 1,2 l/sn/ha şeklinde ifade edilir.