Сарамандық жұмыс PDF

**Сайыста оқу мақсатыңызды қорғау жоспарына ЕББҚ, құндылық және функционалдық сауаттылық элементтерін қосу** Төменде оқу мақсатымен байланыстырып, ерекше білім беруді қажет ететін оқушылардың (ЕББҚ) рөлін, құндылықтарды және функционалдық сауаттылықты әр тапсырмаға енгізу арқылы қорғау жоспары бері...

**Сайыста оқу мақсатыңызды қорғау жоспарына ЕББҚ, құндылық және функционалдық сауаттылық элементтерін қосу** Төменде оқу мақсатымен байланыстырып, ерекше білім беруді қажет ететін оқушылардың (ЕББҚ) рөлін, құндылықтарды және функционалдық сауаттылықты әр тапсырмаға енгізу арқылы қорғау жоспары берілген. **Кіріспе** - **Оқу мақсаты:** «8.3.1.1 -- Жер бедерінің қалыптасуы мен таралу заңдылықтарын зерттеу және жіктеу». - **Тақырыптың өзектілігі:** - Жер бедерінің таралу заңдылықтарын түсіну арқылы оқушылар экологиялық жауапкершілікті дамытады, топта жұмыс істеу құндылығын үйренеді және алған білімдерін өмірде қолдануға мүмкіндік алады. - Сабақ барысында біз **ЕББҚ оқушыларын қолдадық**, **құндылықтарды дамыттық**, және **функционалдық сауаттылықты жетілдіруге** бағытталған тапсырмалар қолдандық. **1. Гипстен жасалған жер бедерін пайдаланып профиль тұрғызу** **Қорғау тәсілі:** 1. **Нақты байланысы:** - Гипстен модель жасау оқушыларға жер бедерінің негізгі түрлерін (жазықтар, қыраттар, таулар, ойпаттар) анықтауға және олардың қалыптасу заңдылықтарын түсінуге мүмкіндік берді. Бұл тапсырма оқушылардың көзбен көру, қолмен ұстап сезіну арқылы үйренуін қамтамасыз етті. 2. **ЕББҚ оқушылардың қатысуы:** - **Көрнекілік**: Гипсті пайдалану арқылы оқушылар жер бедерінің пішіндерін сезініп, визуалды түрде түсінді. Бұл ЕББҚ оқушыларға тақырыпты түсінуге ерекше мүмкіндік берді. - **Жұмсақ қолдау**: ЕББҚ оқушыларға модельді пішіндеу кезінде топ мүшелері көмектесті. 3. **Құндылықтар:** - **Ынтымақтастық**: Гипстік модельді жасау кезінде топтық жұмыс арқылы әр оқушы өз үлесін қосып, бірлескен жауапкершілікті сезінді. - **Табиғатты құрметтеу**: Жер бедері модельдерін жасау арқылы табиғаттың әртүрлілігі мен ерекшеліктерін бағалау дағдылары қалыптасты. 4. **Функционалдық сауаттылық:** - Оқушылар рельефтің түрлерін анықтап, оны экология мен құрылыс саласында қалай қолдануға болатынын талдады. - Мысал: «Бұл гипстік модельді пайдалану арқылы таулы аймақтағы жол құрылысының қаншалықты қиын болатынын анықтадық». 5. **Оқу мақсатымен байланысы:** - Гипстік модель оқушыларға жер бедерінің қалыптасуын визуализациялау арқылы олардың таралу заңдылықтарын түсінуге көмектесті. **2. GeoGebra бағдарламасы арқылы профиль тұрғызу** **Қорғау тәсілі:** 1. **Нақты байланысы:** - GeoGebra арқылы жер бедерінің биіктіктерін сандық деректерге сүйене отырып визуализацияладық. Бұл әдіс рельефтің таралу заңдылықтарын цифрлық құралдар арқылы зерттеуге мүмкіндік берді. 2. **ЕББҚ оқушылардың қатысуы:** - **Цифрлық құралдардың қолжетімділігі**: GeoGebra бағдарламасы интуитивті интерфейске ие болғандықтан, ЕББҚ оқушылар оны оңай қолдана алды. - **Қолдау көрсету**: Бағдарламаны пайдалану кезінде күрделі тапсырмаларды орындау үшін топ мүшелері бір-біріне көмек көрсетті. 3. **Құндылықтар:** - **Шығармашылық**: Цифрлық профиль жасау барысында оқушылар математикалық және географиялық ойлау қабілеттерін дамытты. - **Жауапкершілік**: Оқушылар нақты деректерді пайдаланып, рельефтің ерекшеліктерін дәл көрсетуге тырысты. 4. **Функционалдық сауаттылық:** - **Математикалық сауаттылық**: Биіктіктерді есептеп, олардың арақашықтығын анықтады. - **Технологиялық сауаттылық**: Цифрлық құралдарды пайдаланып, профиль жасау процесін меңгерді. 5. **Оқу мақсатымен байланысы:** - GeoGebra қолдану жер бедерінің математикалық тұрғыдан зерттелуіне мүмкіндік берді, бұл олардың таралу заңдылықтарын дәл анықтауға көмектесті. **3. Толықтырылған шындық (AR)** **Қорғау тәсілі:** 1. **Нақты байланысы:** - Толықтырылған шындық (AR) технологиясы арқылы біз жер бедерінің үшөлшемді моделін көріп, олардың таралу заңдылықтарын түсінуге мүмкіндік алдық. 2. **ЕББҚ оқушылардың қатысуы:** - **Интерактивтілік**: AR құралдары арқылы визуализация тақырыпты жеңіл әрі қызықты етті. - **Қатысу мүмкіндігі**: ЕББҚ оқушылар AR технологиясы арқылы әртүрлі жер бедерін егжей-тегжейлі зерттей алды. 3. **Құндылықтар:** - **Цифрлық білім**: Заманауи технологияларды пайдалану арқылы оқушылар заманауи география ғылымына жақындады. - **Табиғатқа деген құрмет**: Жер бедерінің әртүрлілігі мен күрделілігін көре отырып, оларды сақтау қажеттілігін түсінді. 4. **Функционалдық сауаттылық:** - **Кеңістіктік ойлау**: AR құралдары оқушыларға жер бедерін үшөлшемді көруге және оны кеңістікте елестетуге мүмкіндік берді. - **Цифрлық сауаттылық**: Толықтырылған шындықты қолдану дағдыларын қалыптастырды. 5. **Оқу мақсатымен байланысы:** - Толықтырылған шындық технологиясы арқылы жер бедерінің таралу заңдылықтары нақты, интуитивті түрде түсіндірілді. **4. Болашақта осы сабақтан алған білімді қай салада қолданасың?** **Қорғау тәсілі:** 1. **Нақты байланысы:** - Алған білімді экология, география, құрылыс және табиғатты қорғау салаларында қолдануға болады. 2. **ЕББҚ оқушылардың қатысуы:** - **Талқылау:** Ерекше қажеттіліктері бар оқушылар өз идеяларын ортаға салды. - **Қолдау:** Барлық оқушылардың ойларын еркін айтуы үшін қолайлы орта қалыптастырылды. 3. **Құндылықтар:** - **Экологиялық жауапкершілік**: Табиғатты қорғаудың маңыздылығын түсіну. - **Ынтымақтастық**: Әр оқушының ойы маңызды екенін мойындау. 4. **Функционалдық сауаттылық:** - **Проблеманы шешу дағдылары**: Жер бедері ерекшеліктерін нақты өмірлік жағдайларда қолдану. - **Коммуникациялық дағдылар**: Идеяларды презентация түрінде ұсыну. 5. **Оқу мақсатымен байланысы:** - Бұл тапсырма жер бедерінің қалыптасуын зерттеудің болашақтағы кәсіби бағыттарда маңыздылығын түсіндіреді. **Жалпы қорғау құрылымы:** 1. **Кіріспе:** - «Біз жер бедерінің қалыптасуы мен таралу заңдылықтарын зерттеу барысында әртүрлі әдістерді қолдандық. Бұл әдістер тек оқу мақсаттарын орындауға ғана емес, құндылықтарды дамытуға, ЕББҚ оқушыларды қолдауға және функционалдық сауаттылықты арттыруға мүмкіндік берді». 2. **Негізгі бөлім:** - Әр тапсырманы оқу мақсатымен, құндылықтармен, ЕББҚ оқушылармен және функционалдық сауаттылықпен байланыстыру. 3. **Қорытынды:** - «Біз бұл сабақ арқылы географияның теориялық және практикалық тұрғыдан маңыздылығын түсіндік. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, жер бедерін зерттеудің инклюзивті және тиімді жолдарын көрсеттік». Бұл құрылым сіздің жұмысыңыздың сапасын жан-жақты көрсетеді! 😊 **1. Жер бедерін зерттеу тәжірибесі:** **Не қажет болады?** - **Физикалық карта** (масштабпен). - **Миллиметрлік қағаз.** - **Қағаз қиығы** (түзу және икемді болуы үшін). - **Сызғыш пен қарындаш.** - **Түсқағаз бояулары** (биіктіктерді бояу үшін). - **Тектоникалық карта.** **Қадамдар:** 1. **Профиль сызығын таңдау:** - Физикалық картада материктің белгілі ендігі немесе бойлығы бойынша түзу сызық жүргізіңіз (мысалы, Африка үшін экватор). - Профиль сызығы материкті батыстан шығысқа немесе солтүстіктен оңтүстікке кесіп өтуі керек. 2. **Қағаз қиығын қолдану:** - Профиль сызығы бойымен картаға қағаз қиығын қойып, горизонталь сызықтардың (биіктіктердің) қиылысқан нүктелерін қағазға белгілеп шығыңыз. 3. **Горизонтальдарды миллиметрлік қағазға көшіру:** - Миллиметрлік қағазға көлденең осьті сызыңыз (профиль сызығы бойымен). - Әрбір белгіленген нүктені ось бойына белгілеп, олардың биіктіктерін картадағы мәндерге сәйкес тік оське көтеріңіз. 4. **Профиль сызығын салу:** - Барлық нүктелерді бір-біріне қосып, бірқалыпты қисық сызық жасаңыз. 5. **Биіктіктерді бояу:** - Жазық жерлерді жасыл түспен. - Қыраттарды сары түспен. - Тауларды қоңыр немесе қызыл түспен бояңыз. 6. **Тектоникалық құрылымдарды қосу:** - Профильдің төменгі бөлігіне тектоникалық картадағы құрылымдарды қосыңыз. - Әр тектоникалық құрылымды карта легендасына сәйкес түстермен белгілеңіз. 7. **Талдау жасау:** - Жер бедері мен тектоникалық құрылымдардың байланысын анықтаңыз: - Таулар көбіне қатпарлы аймақтарда орналасады. - Жазықтар мен ойпаттар платформаларда орналасады. - Пайдалы қазбалардың негізгі орналасу заңдылықтарын жазыңыз. **2. Кішкентай масштабтағы тәжірибе:** Егер нақты карта қолданғыңыз келмесе, модель құрастыруға болады: - **Құм немесе сазбалшық:** Жер бедерінің моделін жасап, биіктіктерін профилде бейнелеу. - **Су деңгейі:** Су құйып, жазықтық пен қырат арасындағы айырмашылықтарды зерттеу. **Қорытынды:** Бұл тәжірибе жер бедері профилін түсінуге және тектоникалық құрылымдар арасындағы байланысты тереңірек ұғынуға көмектеседі. Тәжірибе арқылы визуалды және аналитикалық талдау жасау қабілетіңізді дамытасыз. **Кішкентай масштабтағы тәжірибені нақтылау** **Құм немесе сазбалшық арқылы жер бедерінің моделін жасау** **Не қажет болады?** 1. Құм немесе сазбалшық. 2. Тегіс бет (платформа немесе науа). 3. Кішкентай шпатль (жер бедерін қалыптастыру үшін). 4. Сызғыш пен миллиметрлік қағаз. 5. Маркерлер немесе бояулар (жер бедерін бояу үшін). **Қадамдар:** 1. **Жер бедерін қалыптастыру:** - Тегіс бетке құм немесе сазбалшықты орналастырыңыз. - Құралдар көмегімен жер бедерінің түрлерін жасаңыз: - Жазықтарды тегіс қалдырыңыз. - Қыраттарды және тауларды биік етіп пішіндеңіз. - Ойпаттар мен жыраларды ойып жасаңыз. 2. **Биіктіктерді белгілеу:** - Жасалған жер бедерінің биіктіктерін өлшеңіз (сызғышпен). - Әр аймақтың биіктігін миллиметрлік қағазға түсіріп жазыңыз. 3. **Профильді салу:** - Жасалған жер бедерін көлденең кесіп, оның профилін миллиметрлік қағазға түсіріңіз. - Көлденең сызық бойымен әртүрлі нүктелердің биіктігін белгілеңіз. 4. **Бояу және белгілеу:** - Әр жер бедерін түсіне сай бояңыз: - Жазықтар -- жасыл. - Қыраттар -- сары. - Таулар -- қоңыр немесе қызыл. - Негізгі орографиялық бірліктердің атауларын жазыңыз. **Су деңгейі арқылы тәжірибе жасау** **Не қажет болады?** 1. Терең табақ немесе пластик контейнер. 2. Құм немесе сазбалшық. 3. Су. 4. Кішкентай құю құралдары (шприц немесе стакан). **Қадамдар:** 1. **Жер бедерін жасау:** - Табақтың немесе контейнердің ішіне құм немесе сазбалшықты қойып, әртүрлі биіктіктерді жасаңыз (жазық, қырат, тау). - Жасалған жер бедері табиғи пішіндерге ұқсас болуы керек. 2. **Су деңгейін құю:** - Контейнерге аз мөлшерде су құйыңыз (жер бедерінің төменгі бөлігін толтырып, жазықты көрсетеді). - Біртіндеп су деңгейін арттырып, қыраттардың бөктерлеріне дейін жеткізіңіз. 3. **Бақылау және белгілеу:** - Әрбір су деңгейін белгілеп, қандай жер бедері су астында қалғанын бақылаңыз. - Бұл процесс арқылы жазықтардың ойпаттарға қарағанда су басу ықтималдығын түсінуге болады. 4. **Қорытындылау:** - Әр су деңгейін миллиметрлік қағазға кескіндеп, жер бедерінің әртүрлі биіктіктердегі бейнесін жасаңыз. - Бұл әдіс рельеф пен су тасқындарының арасындағы байланысты түсінуге көмектеседі. **Пайдасы:** - Бұл әдіс рельефтің табиғи пішіндерін қарапайым құралдармен қайта жасауға мүмкіндік береді. - Жер бедері мен судың өзара әрекеттесуін визуализациялауға жағдай жасайды. - Оқушылардың немесе қатысушылардың жер бедері туралы түсінігін жақсартады. **GeoGebra арқылы жер бедерінің профилін құрудың егжей-тегжейлі нұсқаулығы** **GeoGebra** -- бұл математикалық және геометриялық модельдеу үшін қолданылатын онлайн құрал. Ол жер бедерінің профилін құруға өте ыңғайлы. Төменде оны қадамдық түрде қалай қолдануға болатыны түсіндірілген. **1. GeoGebra-ға кіру** 1. [[GeoGebra веб-сайтына]](https://www.geogebra.org/) кіріңіз. 2. «Graphing Calculator» немесе «Geometry» құралын таңдаңыз (екі құрал да жарамды). 3. Есеп аймағы ашылады, мұнда координаттар жүйесі автоматты түрде көрсетіледі. **2. Координаттар жүйесін баптау** 1. **Масштабты реттеу:** - Төменгі көлденең (x-ось) осьті картадағы нақты арақашықтықтарға сәйкестендіріңіз. - Мысалы, 1 см = 10 км. - Сол жақ тік (y-ось) осьті биіктіктерді көрсету үшін масштабтаңыз. - Мысалы, 1 см = 500 м. - Масштабты өзгерту үшін осьтерді оң жақ тінтуір түймешігімен басып, «Settings» опциясын таңдаңыз. 2. **Осьтерді қолайлы ету:** - Тек оң бағыттағы мәндер көріну үшін x- және y-осьтерді «Positive Only» ретінде орнатыңыз. - «Settings» → «Grid» мәзірі арқылы тор сызықтарын қосыңыз. **3. Деректерді енгізу** 1. Жер бедері профилін жасау үшін әрбір биіктікті (y) және арақашықтықты (x) координат ретінде енгізіңіз. - Мысалы, x = 0 км, y = 0 м; x = 10 км, y = 300 м. 2. Енгізу үшін экранның төменгі бөлігіндегі «Input» өрісіне жазып, енгізіңіз: 3. Әрбір нүкте экранда автоматты түрде пайда болады. **4. Профильді құру** 1. Барлық нүктелерді қосу үшін «Polygon» немесе «Line» құралын таңдаңыз: - Құралдар панелінде «Line» немесе «Polyline» таңдап, әр нүктені қосыңыз. - Сызық жер бедерінің профилін көрсетеді. 2. Сызықтарды қисық ету үшін «Spline» құралын пайдаланыңыз (жер бедерінің табиғи пішіні үшін). **5. Визуализация** 1. **Түстерді қосу:** - Жер бедері түрлеріне сай әр нүкте аралығын бояңыз: - Жазықтар -- жасыл. - Қыраттар -- сары. - Таулар -- қоңыр. - Әр сегментті бояу үшін сызықтарды тінтуірмен басып, «Color» опциясын таңдаңыз. 2. **Белгілерді қосу:** - Негізгі нүктелерді атау үшін «Text» құралын пайдаланыңыз (мысалы, А нүктесі -- «Теңіз деңгейі»). **6. Қорытындылау** 1. Профильді сақтаңыз: - «File» → «Export as PDF» немесе «Export as Image» арқылы сақтаңыз. 2. Қосымша талдау жасаңыз: - Су деңгейі көтерілгенде қандай аймақтар әсер ететінін түсіну үшін қосымша деректер қосуға болады. **Артықшылықтары** - **Жылдам:** Деректерді енгізу мен профиль салу өте жылдам. - **Кәсіби көрініс:** Жер бедерінің профилі автоматты түрде жоғары сапалы болады. - **Интерактивтілік:** Деректерді өзгертсеңіз, профиль бірден жаңартылады. - **Оқу мақсатында қолдану:** Студенттерге жер бедері мен профильдің байланысын үйретуге өте қолайлы. Бұл әдіс мектепте, университетте немесе жеке зерттеулерде профиль құру үшін ыңғайлы және көрнекі құрал ретінде қызмет етеді. \\ ### **Кішкентай масштабтағы тәжірибе: Құм немесе сазбалшық арқылы жер бедерінің моделін жасау** Бұл әдіс жер бедерінің пішіндерін модельдеу арқылы оқушыларға немесе зерттеушілерге жер бедері туралы нақты түсінік береді. #### **Не қажет болады?** 1. **Құм немесе сазбалшық:** - Құмды пішіндеп, жұмсақ жазықтықтарды жасау оңай. - Сазбалшық биік құрылымдар мен тұрақты пішіндер жасау үшін ыңғайлы. 2. **Тегіс бет (платформа немесе науа):** - Құм немесе сазбалшықты орналастыруға арналған үлкен табақ немесе науа. 3. **Кішкентай шпатль:** - Жер бедерін қалыптастыру үшін қолданылады (тау, жыра, ойпат жасауға көмектеседі). 4. **Сызғыш:** - Биіктіктерді өлшеу үшін. 5. **Миллиметрлік қағаз:** - Профильді салуға және нақты деректерді түсіруге қолданылады. 6. **Маркерлер немесе бояулар:** - Жер бедері түрлерін әртүрлі түспен бояу үшін. #### **Қадамдар** ##### 1. Жер бедерін қалыптастыру 1. Тегіс бетті (платформаны немесе науаны) таңдаңыз. 2. Құм немесе сазбалшықты тегіс бетке орналастырыңыз. 3. Жер бедерінің негізгі түрлерін жасаңыз: - **Жазықтар:** Құмды тегіс қалдырыңыз, биіктігі шамамен 0-50 мм. - **Қыраттар:** Құмды немесе сазбалшықты аздап көтеріп, 50-100 мм биіктікте пішіндеңіз. - **Таулар:** Жоғарғы жағын үшкір немесе домалақ етіп, 100 мм-ден жоғары етіп жасаңыз. - **Ойпаттар:** Құмды төмен түсіріп, шұңқырлар жасаңыз. 4. Егер қажет болса, жыралар мен сайларды қосыңыз (таулардан жазыққа қарай). ##### 2. Биіктіктерді белгілеу 1. Сызғышты пайдаланып, әрбір жер бедері элементінің биіктігін өлшеңіз (платформа деңгейінен бастап). 2. Биіктіктерді жазып алыңыз: - Әрбір элемент үшін x (арақашықтық) және y (биіктік) координаттарын анықтаңыз. - Мысалы: Жазық = 0-50 мм, Қырат = 50-100 мм, Тау = 100+ мм. 3. Бұл деректерді миллиметрлік қағазға түсіріп, профиль сызығына пайдаланыңыз. ##### 3. Профильді салу 1. Жасалған жер бедерінің көлденең кесіндісін қарастырыңыз. 2. Әр түрлі нүктелердің биіктігін (x және y координаттары) миллиметрлік қағазға белгілеңіз. - Мысалы: - Жазық (0, 10 мм). - Қырат (50 мм, 30 мм). - Тау (100 мм, 80 мм). 3. Барлық нүктелерді бірқалыпты қисық сызықпен қосыңыз. ##### 4. Бояу және белгілеу 1. Әр түрлі жер бедері түрлерін биіктік шкаласына сәйкес бояңыз: - Жазықтар -- **жасыл**. - Қыраттар -- **сары**. - Таулар -- **қоңыр** немесе **қызыл**. - Ойпаттар -- **көк**. 2. Негізгі орографиялық бірліктерді атаңыз: - Жазықтар: «Теңіз деңгейіне жақын». - Қыраттар: «Орташа биіктікті аймақ». - Таулар: «Биік аймақтар». ##### 5. Қорытындылау 1. **Профильді талдау:** - Әрбір жер бедері элементінің ерекшеліктерін түсіндіріңіз. - Жазықтар су тасқынына көбірек бейім екенін немесе таулардың су деңгейінен жоғары екенін түсіндіріңіз. 2. **Қосымша деректер қосу:** - Егер тектоникалық құрылымдарды зерттесеңіз, төменгі бөлігінде қатпарлы аймақтар немесе платформаларды белгілеңіз. #### **Нәтиже** Бұл әдіс жер бедерінің құрылымын түсініп, олардың биіктік айырмашылықтарын нақты өлшеуге және визуализациялауға көмектеседі. Сондай-ақ, бұл процесс интерактивті және түсінікті түрде жүзеге асырылады, оны мектепте немесе зертханалық жұмыс кезінде қолдануға болады.