RZL Les 5 Volwassenwording PDF

Les 5 : Volwassenwording 1. Waarom zou je volwassen worden? =============================== 1. Volwassenheid en de verlichting volgens Kant -------------------------------------------- 'Verlichting is het ontkomen van de mens aan de onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is. Onm...

Les 5 : Volwassenwording 1. Waarom zou je volwassen worden? =============================== 1. Volwassenheid en de verlichting volgens Kant -------------------------------------------- 'Verlichting is het ontkomen van de mens aan de onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is. Onmondigheid is het **onvermogen om je van je verstand te bedienen zonder de leiding van een ander**. Je bent zelf schuldig aan deze onmondigheid als die niet veroorzaakt wordt doordat het je ontbreekt aan verstand, maar aan de vastberadenheid en de moed om je daarvan zonder andermans leiding te bedienen. Sapere aude (Durf denken)! **Heb de moed je van je eigen verstand te bedienen**! Is dan ook het motto van de Verlichting.' Volwassenheid tussen realisme en idealisme ------------------------------------------ - Realisme: wereld zoals ze is - Idealisme: wereld zoals ze zou moeten zijn (zoals de "idee") - Neiman: let op, cynisme wordt vaak verpakt als realisme! 3. Volwassenheid als gezond idealisme ---------------------------------- - Verlichting: "ons bevrijden van onze zelf opgelegde onvolwassenheid/onmondigheid" (Kant) - Neiman baseert haar idee van volwassenwording op Kant: 1. **Sapere aude**: Niet ons zomaar aanpassen (aan de maatschappij, de arbeidsmarkt,...) maar voor onszelf leren/durven denken 2. **Volwassen** **idealisme**: vetrekken vanuit de realiteit zoals ze is, maar tegelijk geloven in de idee van wat zou kunnen zijn (idealistisch durven zijn) - "Niet onwetendheid en domheid, maar luiheid en lafheid weerhouden ons ervan om voor onszelf na te denken." het is deze luiheid en lafheid waar kapitalisme en consumentisme op inspeelt volgens Neiman - Het is dus niet zozeer onze eigen individuele verantwoordelijkheid die Neiman benadrukt, maar vooral hoe onze omgeving ons manipuleert en wegleidt van volwassenwording (infantiliseert) Obstakels voor volwassenwording =============================== Neiman onderscheid drie grote maatschappelijke obstakels die ons ervan weerhouden om volwassen te worden 1. Infantilisering 2. Reductie van arbeid tot werk 3. Idealisering van jeugd 4. Infantilisering --------------- Consumentisme en kapitalisme zijn infantiliserend: ze leiden ons voortdurend af van fundamentele vragen - Neiman: "De sociale structuren waarin we leven zijn erop ingericht om ons kinderlijk te houden." kweken van valse behoeften - Veel van wat we consumeren is "**Speelgoed**": het is niet gericht op creatieve bezigheid maar op afleiding ("entertainment") **Neiman: focus op "speelgoed" i.p.v. op idealen** "Eenvoudiger en subtieler zijn de infantiliserende processen van niet-totalitaire samenlevingen die onze natuurlijke luiheid stimuleren door ons met een hele reeks speeltjes op ons gemak te stellen. Uiteraard worden noch smartphones noch auto's beschreven als speeltjes; cruciaal is dat ze worden gepresenteerd als de speeltjes die nodig zijn om een volwassen leven 'compleet' te maken. **Daarentegen worden ideeën over een rechtvaardiger en menselijker wereld afgeschilderd als kinderlijke, utopische dromen waar afstand van moet worden genomen ten gunste van het 'echte' leven van het verkrijgen van speeltjes**, dat wil zeggen het vinden van een reguliere baan die onze plek in de consumenteneconomie veiligstelt. Het is een perfide omkering die ons in permanente verwarring achterlaat." **Neiman: volwassenheid wordt voorgesteld als je aanpassen aan de wereld** "Wat is een betere manier om mensen in zelfverkozen onvolwassenheid te houden dan een beeld van de volwassenheid presenteren waarnaar niemand die goed bij zijn hoofd is zou verlangen? **Volwassen zijn wordt in brede kringen beschouwd als een zaak van het afzien van je hoop en dromen, van het aanvaarden van de grenzen van de werkelijkheid die aan je zijn gegeven**, en van het je neerleggen bij een leven dat minder avontuurlijk, de moeite waard en belangrijk zal zijn dan je veronderstelde toen je eraan begon." Reductie van arbeid tot werk ---------------------------- Verschil tussen arbeid en werk - Neiman: we zijn het verschil tussen werk en arbeid vergeten! - **Arbeid**: Uiting van menselijke verlangen tot creatieve productie die impact heeft op de wereld (iets van waarde creëren, iets betekenen, iets zinvol neerzetten) - **Werk**: voorzien in levensonderhoud en meerwaarde creëren voor kapitaal [Arbeid als impact en zingeving ] "Als specifieke mens wil ik **iets in de wereld neerzetten, met een handtekening. Dit is iets van wie ik ben**. Deze waardigheid wordt ontkend in een economie die wordt voortgedreven door de productie van rommel. Deze cultuur is, als het erop aankomt, minder despotisch maar krachtiger dan de regering zelf. **Zij zorgt ervoor dat we onze eigen slavernij liefhebben door ons ervan te overtuigen dat dit is waar de beschaving op uitdraait."** Idealisering van jeugd ---------------------- Cultus van de jeugd - Neiman: we hebben een "Cultus van de jeugd" gecreëerd: jong zijn is de "beste" tijd, daarna is het alleen maar neergang - **"peter pan complex**": weigering om volwassen te worden, omdat de volwassenheid die ons gepresenteerd wordt niet aantrekkelijk is - Neimand: \"Om volwassen te worden zou je je jeugddromen moeten verwerpen. Je moet je schikken in een bestaan dat een slap aftreksel is van het avontuurlijke leven dat je ooit voor ogen had. Niemand wil dat, vandaar dat we de illusie van de eeuwige jeugd blijven najagen." - Jong zijn is vaak ook stresserend, overweldigend, pijnlijk,...: idealisering leidt tot meer druk - Sommige jonge mensen willen niet meer "volwassen worden" volgens de normen van maatschappij en trekken zich terug (vb: Hikikomori) **Neiman over de idealisering van de jeugd** "Nu we er niet in zijn geslaagd samenlevingen in het leven te roepen waar onze jongeren in willen groeien, idealiseren we de stadia van de jeugd. Door wat doorgaans de lastigste tijd van iemands leven is te beschrijven als de beste maken we die tijd juist nog moeilijker voor degenen die er doorheen gaan. De boodschap is onheilspellend: **door het leven als een proces te beschrijven dat bergafwaarts gaat, bereiden we jonge mensen erop voor er heel weinig van te verwachten -- en te eisen."** 3. De weg naar volwassenheid ========================= 7. Ontwikkeling van de volwassenheid --------------------------------- - Kindertijd en de dogmatische rede: kinderen neigen ertoe wat zij krijgen als de absolute waarheid te beschouwen. We wereld wordt als controleerbaar ervaren = vertrouwen - Adolescentie en de scepsis: volwassen weten niet alles, de wereld is complex en voelt oncontroleerbaar Waarom zouden we niet concluderen dat alle waarheden en regels die we van ze hebben geleerd ondoordacht waren? = wantrouwen - Volwassenheid: aanvaarden van onzekerheid en de wereld zoals ze is, zonder het streven naar kennis en idealen (de wereld zoals ze zou moeten zijn) op te geven - Neiman: "Idealen van de rede vertellen ons hoe de wereld zou moeten zijn; de ervaring vertelt ons dat ze zelden zo is. **Volwassen worden houdt in dat je de confrontatie met de kloof tussen deze twee moet aangaan** -- zonder een van beide op te geven." 8. Volwassenwording als decentralisatie ------------------------------------ - Volwassenwording betekent dus ook loskomen van je "**egocentrisme**" plaats maken voor "de ander" en deel worden van een gemeenschap - Het "ik" is niet langer het centrum van de wereld, waardoor ik mij op een betekenisvolle manier kan verbinden met de ander en de wereld ("in de wereld zijn") - "In de wereld zijn, zonder jezelf in het centrum van de wereld te plaatsen" (Philippe Meirieu) 9. Volwassenheid vandaag? ---------------------- - Terugplooien op dogmatische rede= fundamentalisme - Vastzitten in scepsis van de adolescentie= cynisme - We moeten door deze fases groeien naar volwassenheid 4. Volwassen idealisme als subversief ================================== 10. Volwassen idealisme als subversief ---------------------------------- - Neiman spreekt van een volwassen idealisme: een idealisme dat de realiteit erkent voor wat ze is, maar leeft vanuit het idee van hoe het zou moeten zijn - Opgroeien is het vinden van een volwassen idealisme, in weerwil van het heersende pessimisme en cynisme - Hoe sterk ga ik mee in de realiteit en hoe sterk houd ik vast aan mijn idealen? Welke compromissen sluit ik? - Hoe idealistische blijven ten midden van een onvolmaakte realiteit? - Volwassen willen worden betekent opboksen tegen infantiliserende krachten (en regelmatig terugvallen) - "Durf denken": dingen in vraag stellen voorondersteld de moed om in te gaan tegen de norm en het eigen comfort te doorbreken - Decentralisatie: van introspectie (naar binnen gericht) naar outrospectie (naar buiten gericht) 11. Neiman over volwassen idealisme ------------------------------- \"Neem de politiek. Men gaat voor het haalbare, en verwart dat met het wenselijke. **Maar je moet beginnen met het wenselijke**. En dan met pragmatische stapjes voor het meest haalbare gaan. Idealisme is dus niet hetzelfde als naïef radicalisme.\" Sprookje "de nieuwe kleren van de keizer" ----------------------------------------- - "D[e nieuwe kleren van de keizer](http://www.andersen.sdu.dk/vaerk/hersholt/TheEmperorsNewClothes_e.html)" - Durven naar de wereld kijken als een kind (idealisme), maar jezelf niet laten infantiliseren (afleiden en manipuleren) - in vraag durven stellen van heersende overtuigingen en structuren - Iedereen weet dat de keizer geen kleren aan heeft, maar iedereen doet alsof, want dat is nu eenmaal hoe het is/werkt (cynisme) - Doorbreken van idee dat volwassen zijn betekent dat je moet geloven wat iedereen gelooft (aanpassen) Volwassenheid en idealisme als zijnskwaliteit ============================================= - Volwassenheid als durven "in de wereld" te zijn: je overtuigingen en gedachten doen er maar toe in de mate dat je er naar leeft - Van binnen naar buiten: Loslaten van zelfgecentreerdheid om ruimte maken voor anderen - Idealisme: volwassenheid als de wereld mee vormen heldere blik op de wereld zonder cynisch te worden