Ćwiczenia z Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2024/2025 PDF

PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE ĆWICZENIA NR 2 2024/2025 DR SYLWIA KOTECKA-KRAL CENTRUM BADAŃ PROBLEMÓW PRAWNYCH I EKONOMICZNYCH KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ (CBKE) WYDZIAŁ PRAWA, ADMINISTRACJI I EKONOMII UNIWERSYTET WROCŁAWSKI ...

PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE ĆWICZENIA NR 2 2024/2025 DR SYLWIA KOTECKA-KRAL CENTRUM BADAŃ PROBLEMÓW PRAWNYCH I EKONOMICZNYCH KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ (CBKE) WYDZIAŁ PRAWA, ADMINISTRACJI I EKONOMII UNIWERSYTET WROCŁAWSKI POJĘCIE PPM. STOSOWANIE PPM ZAKRES ZASTOSOWANIA USTAWY PPM Art. 1. Ustawa niniejsza reguluje właściwość prawa dla stosunków z zakresu prawa prywatnego związanych z więcej niż jednym państwem. PPM W ZNACZENIU WĄSKIM (SENSU STRICTO) Zespół norm prawnych, których jedynym celem jest rozgraniczenie sfery działania różnych systemów prawnych państw, jedynie w zakresie prawa prywatnego. wyłącznie normy kolizyjne (kompetencyjne) Prawo prywatne = cywilne + rodzinne i opiekuńcze +prawo pracy PPM W ZNACZENIU SZEROKIM (SENSU LARGO) PPM w ujęciu wąskim (normy kolizyjne) + normy merytoryczne mające międzynarodowy zasięg zob. art. 90 i art. 91 Konstytucji RP Normy merytoryczne PPM są wynikiem procesu unifikacji prawa, który postępuje we współczesnym świecie Haska Konferencja Prawa Prywatnego Międzynarodowego Rada Europy Unia Europejska ONZ (UNCITRAL, UNIDROIT) Unifikacja dotyczy jedynie wybranych zagadnień prawnych  DEFINICJE Normy merytoryczne bezpośrednio regulują stosunki, których dotyczą, wskazując adresatowi dokładny sposób, w jaki powinien się zachować. Są to najczęściej regulacje z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy. Normy kolizyjne swą nazwę zawdzięczają temu, że rozstrzygają konflikty na tle powiązań stanów faktycznych z systemami prawnymi różnych państw. Określają one w sposób dokładny i niepozostawiający wątpliwości, prawo którego państwa powinno być zastosowane w konkretnym przypadku. Nie dokonują one merytorycznej analizy danej kwestii, regulację treści stosunków życiowych pozostawiając normom prawa wewnętrznego. Rozgraniczają jedynie sfery działania systemów prawnych w przestrzeni, przez określenie ich właściwości (stąd nazywane są też często normami kompetencyjnymi). PRAWO OBCYCH Normy prawne regulujące różne sytuacje prawne związane z cudzoziemcami, w tym z zakresu prawa prywatnego (cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy). ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach  PRZEPISY WYMUSZAJĄCE SWOJĄ WŁAŚCIWOŚĆ Przepisy te „przekraczają” granice państwa. Odnoszą się do stosunków prawnych powiązanych z obcym oraz własnym systemem prawnym. Przepisy imperatywne, które rozciągają się także na sytuacje powiązane z obcym systemem prawnym.  PRZEPISY WYMUSZAJĄCE SWOJĄ WŁAŚCIWOŚĆ Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (konwencja rzymska) Art. 7. Przy stosowaniu prawa określonego państwa na mocy niniejszej Konwencji można przyznać skuteczność przepisom prawa innego państwa, z którym stan faktyczny sprawy wykazuje ścisły związek, o ile przepisy te zgodnie z prawem tego innego państwa mają zastosowanie, bez względu na to, jakiemu prawu podlega umowa. Przy podejmowaniu decyzji, czy przyznać skuteczność tym bezwzględnie obowiązującym przepisom prawa, należy brać pod uwagę ich charakter i przedmiot, a także skutki, które wystąpiłyby w przypadku ich zastosowania lub niezastosowania. 2. Niniejsza Konwencja nie narusza stosowania przepisów prawa państwa sądu orzekającego, które w odniesieniu do danego stanu faktycznego wymuszają swoje zastosowanie, bez względu na to, jakie prawo ma zastosowanie do umowy. ŹRÓDŁA PPM Prawo wewnętrzne Umowy międzynarodowe (konwencje) Prawo UE Zwyczaj STOSOWANIE PPM Uregulowane w art. 1-10 ustawy PPM „Przepisy ogólne” Art. 1 – pojęcie PPM Art. 2 i 3 – skutki podwójnego lub wielorakiego obywatelstwa, skutki braku obywatelstwa (bezpaństwowości) Art. 4 – wybór prawa właściwego Art. 5 – odesłanie Art. 6 – stosowanie obcego PPM Art. 7 – klauzula porządku publicznego Art. 8 – przepisy wymuszające swoją właściwość STOSOWANIE PPM Art. 9 – prawo niejednolite Art. 10 – posiłkowe stosowanie prawa najściślej związanego z danym stosunkiem prawnym oraz posiłkowe stosowanie prawa polskiego Brak w ustawie PPM regulacji dotyczących: kwestii wstępnej kwalifikacji pojęć obejścia prawa zmiany statutu dostosowania  KWALIFIKACJA POJĘĆ WYSTĘPUJĄCYCH W PPM Każde PPM jest tworzone w obrębie pojęć używanych przez własne prawo merytoryczne. Jak rozstrzygnąć wątpliwości dotyczące rozumienia pojęć występujących w różnych systemach prawnych? Kwalifikacja wg lex fori – w oparciu o przepisy obowiązujące w siedzibie sądu orzekającego w sprawie Kwalifikacja wg lex causae – prawo właściwe dla danego stosunku prawnego byłoby także miarodajne dla oceny znaczenia pojęć prawnych. Wada – jeśli pojawia się konieczność tzw. kwalifikacji wstępnej. Nie można szukać treści pojęcia prawnego w instytucji prawa obcego do czasu, gdy nie wiadomo, o jakie prawo chodzi. KWALIFIKACJA POJĘĆ WYSTĘPUJĄCYCH W PPM Kwalifikacja według metody porównawczej (autonomicznej prawa prywatnego międzynarodowego) – kwalifikacja pojęć powinna się odbywać w oparciu o sens, jaki został im przyznany przez prawo prywatne międzynarodowe, a nie np. prawo cywilne  ODESŁANIE Instytucja PPM, która przewiduje, że obce prawo kolizyjne (czyli obce PPM) wskaże prawo merytoryczne, miarodajne dla danego stosunku prawnego. Odesłanie zwrotne, dalsze (jednostopniowe, wielostopniowe), pośrednie Odesłanie zwrotne PPM państwa A wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa B, a PPM państwa B wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa A ODESŁANIE Odesłanie dalsze jednostopniowe – PPM państwa A wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa B, a PPM państwa B wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa C (i koniec). wielostopniowe – nie przewiduje ograniczeń w ilości odesłań Odesłanie pośrednie – kombinacja odesłania zwrotnego i dalszego – PPM państwa A wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa B, PPM państwa B wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa C, a PPM państwa C odsyła do prawa merytorycznego państwa A.  ODESŁANIE W PPM Z 4.02.2011 R. Dopuszczono odesłanie zwrotne w art. 5, z wyjątkami. Art. 5. 1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do danego stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli wskazanie prawa właściwego: 1) nastąpiło w drodze wyboru prawa; 2) dotyczy formy czynności prawnej; 3) dotyczy zobowiązań umownych, pozaumownych lub z jednostronnych czynności prawnych, dla których prawo właściwe określa niniejsza ustawa.  ODESŁANIE W PPM Z 4.02.2011 R. Odesłanie dalsze w art. 17 ust. 2 PPM Art. 17. 1. Osoba prawna podlega prawu państwa, w którym ma siedzibę. 2. Jeżeli jednak prawo wskazane w przepisie ust. 1 przewiduje właściwość prawa państwa, na podstawie którego osoba prawna została utworzona, stosuje się prawo tego państwa.  ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Rozporządzenie UE o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Rzym I) Artykuł 20 Wyłączenie odesłania Za prawo danego państwa, wskazane jako właściwe na podstawie niniejszego rozporządzenia, uważa się normy prawne obowiązujące w tym państwie, z wyłączeniem norm prawa prywatnego międzynarodowego, chyba że niniejsze rozporządzenie stanowi inaczej. ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Rozporządzenie UE o prawie właściwym dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) Artykuł 24 Wyłączenie odesłania Za prawo danego państwa, wskazane jako właściwe na podstawie niniejszego rozporządzenia, uważa się normy prawne obowiązujące w tym państwie, z wyłączeniem norm prawa prywatnego międzynarodowego.  ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Konwencja rzymska o prawie właściwym dla zobowiązań umownych Artykuł 15 Wyłączenie odesłania Za prawo właściwe danego państwa w rozumieniu niniejszej Konwencji uważa się normy prawne obowiązujące w tym państwie z wyłączeniem norm prawa prywatnego międzynarodowego.  ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Prawo wekslowe Art. 77. Zdolność osoby do zaciągania zobowiązań wekslowych ocenia się według jej prawa ojczystego. Jeżeli prawo to uznaje za właściwe prawo innego kraju, należy je stosować. odesłanie dalsze Prawo czekowe Art. 62. Zdolność osoby do zaciągania zobowiązań czekowych ocenia się według jej prawa ojczystego. Jeżeli prawo to uznaje za właściwe prawo innego kraju, należy je stosować. odesłanie dalsze  ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Rozporządzenie (UE) spadkowe Artykuł 34 Odesłanie 1. Stosowanie prawa jakiegokolwiek państwa trzeciego wskazanego przez niniejsze rozporządzenie oznacza stosowanie przepisów prawa obowiązującego w tym państwie, w tym jego przepisów prawa prywatnego międzynarodowego, w zakresie, w jakim przepisy te odsyłają do: a) prawa danego państwa członkowskiego; lub b) prawa innego państwa trzeciego, które stosowałoby swoje własne prawo. 2. Odesłania nie stosuje się w przypadku prawa, o którym mowa w art. 21 ust. 2, art. 22, art. 27, art. 28 lit. b) i art. 30.  ODESŁANIE W INNYCH AKTACH PRAWNYCH Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą Art. 6 3. Niezależnie od postanowień niniejszej Konwencji przy rozstrzyganiu wszelkich spraw o alimenty oraz wszelkich kwestii wynikających w związku z tym, należy stosować prawo Państwa, do którego należy zobowiązany włącznie z przepisami międzynarodowego prawa prywatnego tego Państwa. dopuszczenie odesłania  KLAUZULA PORZĄDKU PUBLICZNEGO Art. 7 PPM Prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. działanie dozwalające działanie zakazujące Wyłączenie jedynie określonej normy obcego systemu prawnego, która jest sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. STOSOWANIE PRAWA PUBLICZNEGO – POLSKIEGO I OBCEGO Art. 8 PPM 1. Wskazanie prawa obcego nie wyłącza zastosowania tych przepisów prawa polskiego, z których treści lub celów w sposób niewątpliwy wynika, że regulują one podlegający ocenie stosunek prawny bez względu na to, jakiemu prawu on podlega. 2. Przy stosowaniu prawa właściwego można uwzględnić przepisy bezwzględnie wiążące innego państwa, z którymi oceniany stosunek prawny jest ściśle związany, jeżeli przepisy te, według prawa tego państwa, stosuje się bez względu na to, jakiemu prawu ten stosunek podlega. Podczas rozstrzygania o uwzględnieniu tych przepisów należy mieć na uwadze ich naturę i cel oraz skutki, które wynikną z ich uwzględnienia oraz te, które wyniknęłyby w razie ich pominięcia.  STOSOWANIE PRAWA PUBLICZNEGO – POLSKIEGO I OBCEGO Jako przykład przepisów wymuszających swoje zastosowanie na gruncie prawa polskiego podaje się przepisy art. 359 § 21, § 22 i § 23 k.c., odnoszące się do maksymalnej wysokości odsetek. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie to przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla stosunku pozaumownego. NIEJEDNOLITE PRAWO Konflikt interlokalny Konflikt interpersonalny Art. 9 PPM. Jeżeli w państwie, którego prawo jest właściwe, obowiązują różne systemy prawne, prawo tego państwa wskazuje, który z tych systemów należy stosować. W razie braku takiego wskazania, stosuje się ten z tych systemów, który związany jest najściślej z danym stosunkiem prawnym. POSIŁKOWE STOSOWANIE PRAWA Art. 10. 1. Jeżeli nie można ustalić okoliczności, od których zależy właściwość prawa, stosuje się prawo najściślej związane z danym stosunkiem prawnym. 2. Jeżeli nie można stwierdzić w rozsądnym terminie treści właściwego prawa obcego, stosuje się prawo polskie.  Dziękuję za uwagę!