Rizal Reviewer PDF

RIZAL  TALAKAYAN 1: REPUBLIC ACT 1425 Republic Acts A Republic act is a piece of legislation used to create policy in order to carry out the principles of the Constitution. It is crafted and passed by the Congress of the Philippines and approved by the President of the Philippines. It can on...

RIZAL  TALAKAYAN 1: REPUBLIC ACT 1425 Republic Acts A Republic act is a piece of legislation used to create policy in order to carry out the principles of the Constitution. It is crafted and passed by the Congress of the Philippines and approved by the President of the Philippines. It can only be repealed by a similar act of Congress Republic Act No. 1425 An act to include in the curricula of all public and private schools, colleges and university courses on the life, works and writings of Jose Rizal, particularly his novels Noli Me Tangere and El Filibusterismo, authorizing the printing and distribution The front page of the August 1, 1914 Vancouver World thereof, and for other purposes. featuring the declaration of war between Germany and Russia, which sparked the First World War. The headline was in red, Miguel Lopez de Legazpi (1565) this copy is from microfilm. Legazpi was the first governor of the Philippines, serving from 1565 until his death in 1572. He also founded the city of Manila USS Rizal (Wickes Class Destroyer) in 1571, which became the capital of the Spanish colony. In 1565, Miguel López de Legazpi led an expedition to the Philippines that established Spanish control over the islands and began the colonization of the region Gobernador Heneral Diego de los Rios De los Ríos was a Spanish Lieutenant General who also served in the Glorious Revolution, the Third Carlist War, and the Ten Years' War. He was succeeded by Emilio Aguinaldo as President of the Philippines and Wesley Merritt as American Governor-General A battleship in the United States Navy following World War 1, and named after Jose Rizal. In 1898, Diego de los Ríos was the last Spanish Governor-General of the Philippines during the World War 1 (July 28, 1914 - November 11, 1918) Spanish-American War At the 11th hour on the 11th day of the 11th month of 1918, the Great War ended. At 5 a.m. that morning, Germany, bereft of Treaty of Peace manpower and supplies and faced with imminent invasion, A peace agreement between the United States and Spain that signed an armistice agreement with the Allies in a railroad car ended the Spanish-American War, signed in Paris, December outside Compiégne, France. The First World War left nine 10, 1898 million soldiers dead and 21 million wounded, with Germany, Russia, Austria-Hungary, France and Great Britain each losing Sociego Street nearly a million or more lives. In addition, at least five million On February 4, 1899, Private William W. Grayson fired the first civilians died from disease, starvation or exposure. shots of the Philippine-American War on Sociego Street in Santa Mesa, Manila World War 2 (1939 - 1945) Adolf Hitler's invasion of Poland in September 1939 drove Grayson challenged the Filipino soldiers to halt, but they Great Britain and France to declare war on Germany, marking continued to advance the beginning of World War II. Over the next six years, the conflict took more lives and destroyed more land and property The shooting sparked a gun battle between the American and around the globe than any previous war. Filipino forces, which became the first skirmish in the Philippine-American War Adolf Hitler - was the dictator of Nazi Germany who rose to power with his radical ideology. He was responsible for starting Philippine-American War World War II. Also known as, the Philippine War of Independence or the Philippine Insurrection (1899 - 1902); was an armed conflict Oahu Bombing between Filipino revolutionaries and the government of the Japanese planes bombed Oahu's Pearl Harbor on December United States which arose from the struggle of the First 7, 1941, in a surprise attack that led the United States to enter Philippine Republic to gain independence following the World War II. Japan intended the attack as a preventive action Philippines being acquired by the United States from Spain. to keep the United States Pacific Fleet from interfering with its planned military actions in Southeast Asia against overseas territories of the United Kingdom, the Netherlands, and the United States. At about noon in the Philippines nearly 200 Japanese bombers and fighters struck Clark Field, a US air base in the Philippines.  the Philippines against Japanese troops in Manila, the capital Bombing over Hiroshima and Nagasaki city of the Philippines. During World War II, American bombing raids on the Japanese cities of Hiroshima (August 6, 1945) and Nagasaki (August 9, Pangulong Ramon Magsaysay 1945) marked the first use of atomic weapons in war. Tens of thousands were killed in the initial explosions and many more would later succumb to radiation poisoning. Noong panahon ni Pangulong Magsaysay, ang Araw ni Rizal ay araw din ng inagurasyon ng mga bagong Pangulo at Pangalawang Pangulo ng Pilipinas. Hiroshima Bombing (left - August 6, 1945) Nagasaki Bombing (right - August 9, 1945) Matapos manumpa bilang Pangulo noong 1953, binisita ni Magsaysay ang bantayog ni Rizal sa Maynila upang magpugay Japan surrendered on August 15, 1945, ending World War II at mag-alay ng bulaklak. and its nearly a half-century aggression toward Asian neighbors. Sen. Claro Mayo Recto Panukalang Batas Bilang 438: na naglalayon na dapat Pangulong Manuel Luis Quezon sapiltang mapag-aralan ang Buhay, Ginawa at Sinulat ni Dr. was a Filipino lawyer, statesman, soldier, and politician who Jose Rizal. Nang mga mag-aaral sa iba’t - ibang paaralan, was president of the Commonwealth of the Philippines from kolehiya at Pamantasan, maging ito man ay Pampubli ko o Pribado. 1935 until his death in 1944. He established a government in exile in the U.S. with the Sen. Jose P. Laurel outbreak of World War II and the threat of Japanese invasion Para sa kanya na kadakilaan ni Dr. Rizal ay hindi lamang Scholars have described Quezon's leadership as a "de facto sumasalamin sa marubdob na pagmamahal sa bayan, dictatorship” and described him as "the first Filipino politician to kagandahang-asal, katapangan at paninindigan sa integrate all levels of politics into a synergy of power" after pinapaniwalaan kundi ang kanyang mga dakilang kaisipan ay nasa kanyang mga nobela. Upang maimulat ang mga removing his term limits as president and turning the Senate kabataan sa mga kalupitan at karahasan dulot ng into an extension of the executive through constitutional kolonisasyon. Dapat ikonsidera ng mga kabataang Pilipino, na amendments. ito ay sagradong tungkulin na pag-aaralan ang mga pangarap at adhikain ni Dr. Rizal para sa Pilipinas. Mangyayari lamang Battle of Manila daw ito kung ang pagbabasa at pagtuturo ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo ay maisasabatas. Cong. Jacobo Z. Gonzales Mula sa lalawigan ng Laguna, na naghain ng Panukalang Batas Bilang 5561 na may titulong “Isang batas na naglalayon ng sapilitang pagpapabasa ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo sa lahat ng paaralan, kolehiyo at pamantasan, pampubliko at pribado at para sa iba pang layunin”. Thoughts nila about sa Panukalang Batas Sen. Fransisco “SOC” Rodrigo Ayon sa kanya na ang paggamit ng kompulsyon at sapilitang pagtuturo ng Rizal bilang aralin sa mga paaralan ay maaaring umabot sa di pagkakaintindian ng pamahalaan at simbahan. 3 February – 3 March 1945) was a major battle of the Sen. Decoroso Rosales Philippine campaign of 1944-1945, during the Second World — na maaaring maging dahilan ito sa pagsara ng mga War. It was fought by forces from both the United States and paaralang katoliko kung mapagtibay ang Panukalang Batas.  proclamations issued honoring these heroes... Cong. Paredes –lalabag ito sa Seksyon 927 ng Binagong Kodigo Piling bayani na naitampok ng Technical Committee ng Administratibo na nagbabawal sa mga guro ng paaralang National Heroes Committee noong November 15, 1995 pampubliko na tumatalakay sa mga doktrinang panrelihiyon na hindi maaring matalakay sa pagtuturo ng Noli Me Tangere at El 1. Jose Rizal Filibusterismo. June 19, 1861 - Dec. 20, 1896 Pambansang Bayani. Arturo Tolentino Pinangalanan ang Distrito ng Morong na “Nakikiusap ako sa inyong lahat, sa mga sumang-ayon sa naging lalawigan ng Rizal noong 1901 orihinal na bersyon ng panukalang batas na ito aganoon din sa Pasay City ay naging Rizal City mula kay Prof mga tumutol dito na ibigay natin ang nararapat ayon sa ating Castro kaalaman upang tayo ay magkasundo” Rizal Stadium ay ipinangalan rin sa kanya Pangunahing barkong pang-digmaan ng Orihinal na Titulo ng Panukalang Batas Pilipinas tinawag na BRP Jose Rizal “Isang batas na naglalayon ng sapilitang pagpapabasa ng Noli Ang ating salapi ay naipakita rin ang kanyang Me Tangere at El Filibusterismo sa lahat ng paaralan, kolehiyo kahalagahan sa atin. at pamantasan, pampubliko at pribado at para sa iba pang Mas nakilala siya noong panahon ng kolonyal layunin” sa ilalim ng Espanyol dahil sa kanyang mga naisulat. Bagong Berson na Titulo ng Panukalang Batas Ang dalawang libro (El Fili at Noli Me “Isang batas na nagsasama ng kurikula ng lahat ng mga Tangere) na nagsiwalat ng kamalian at paaralan, kolehiyo at pamantasan, pampubliko at pribado, ng pang-aabuso ng katiwalian ng kasamaan ng kursong buhay, at mga ginawa at mga sinuat ni Dr. Jose Rizal. kolonyalismo. Higit sa lahat ng kanyang mga nobelang Noli Me Tangere at El Siya rin ang nagtatag ng La Liga Filipina na Filibusterismo, nagpapahintulot ng pagpapalimbag ng mga sipi nagdulot ng pagtapon sa kanya sa Dapitan. nito at para sa iba pang layunin” Napatay sya sa pamamagitan ng Firing Squad sa Bagumbayan. Pag-approve ng Panukalang Batas Bantayog ni Rizal ay nasa Luneta. Bago June 13, 1956 ay pinirmahan ni Pangulong Ramon Magsaysay pumasok, mapapansin rin ang bantayog o upang tuluyan ng maging isang batas ang Panukalang Batas isang marker ng tatlong paring martir na para sa pagtuturo ng kursong/asignaturang Rizal. pinatay. Noong 1898, sa pamahalaan ni Aguinaldo ay Ika-16 ng Agosto ng taon din ito ay nagsimula ang ina-alala ang opetsa bilang pambansang pagpapatupad nito. ina-alala bilang pambansang pagluluksa sa mga biktima ng Espanyol. TALAKAYAN 2: Nasyon, Bayani at Nasyonalismo Paco Cemetery siya unang nailibing pero noong panahon ng Amerikano, nailipat Nasyon panandalian sa bahay ng kamag-anak sa Ethno-cultural na konsepto intramuros bago siya tuluyan na ilipat sa Komunidad na may iisang mithiin Luneta Park noong 1912. November, 2001, naglabas ng Proclamation Nasyonalismo No. 126 s, s. 2001 ni Pangulong Gloria na ang Ayon kay Benedict Anderson, ito ay isang buwan ng Disyembre ng bawat taon ay pakiramdam lamang ng mga tao na nasa iisang itinuturing na buwan ni Rizal komunidad 2. Andres Bonifacio Ayon kay Ernest Renan, bukod sa pakiramdam, November 30, 1863 - May 10, 1897 kaluluwa ng grupo ng mga tao. Pormal na nagtatag ng KKK o Kataastaasan Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak Bayani ng Bayan noong ika-7 ng Hulyo, 1892. Isang tao na nagmula sa isang bayan o lugar na may Lihim na nagpasimula ng kilusan noong 1896. naging ambag na kabutihan. Nahatulan ng kamatayan kasama si Procorpio Kabayanihan, bayanihan, kababayan salitang ugat Bonifacio during Emilio Aguinaldo Term yan. Ama ng Himagsikang Pilipino at Pangulo ng Republika ng Katagalugan. Ayon sa 2002 Executive Summary Report on National November 30, araw ng kapanganakan at pista Historical Commision of the Philippines opisyal dito sa atin. Act No. 2496, February 16, 1921. An act Selection And Proclamation Of National Heroes And Laws making the 30th of November each year legal. Honoring Filipino Historical Figures Ito ay sa pamunuan ni Francis Burton Harrison. Executive Summary: No law, executive order or proclamation 3. Emilio Aguinaldo has been enacted or issued officially proclaiming any Filipino March 22 1869 - February 5, 1964 historical figure as a national hero. However, because of their Aguinaldo Shrine sa Kawit, Cavite, unang significant roles in the process of nation-building and iwinagayway ang bandila ng Pilipinas sa contributions to history, there were laws enacted and proklamasyon ng kasarinlan noong Hunyo 12,  1898. ang malaking armada sa tulong rin ng ng ibang Puntod sa mismong likuran ng kanyang datu at salakayin ang ibang lugar sa Luzon mansyon sa Cavite na ang Aguinaldo Shrine. gaya ng Tayabas, Albay, Sorsogon, Politiko, lider rebolusyonaryo na lumaban sa Camarines, Cuyo, Calambianes at Mindoro. Amerikano at Espanya. Sa Bisayas naman ay gaya ng Leyte, Samar at Iniluwal ng unang Republika ng Pilipinas bilang Tanay. pinakabata sa edad na 29, subalit siya naman Hunyo 24, 1645, nagkaroon sa pagitan ni ang may pinakamahaba rin ang buhay. Francisco de Atienza na Espanyol sa Siya rin ang nagtatag ng isang samahan na tanggulan ng Zamboanga upang panandaliang Asociacion de los Veteranos de la ihinto ang pag-atake ng mga Moro sa Luzon at Revolución (Association of the Veterans of Visayas. Ang mga Espanyol ang humingi ng the Philippine Revolution) ng dating ganyang kondisyon. naghihimagsik at lumaban sa Espanyol at mga Noong 1655, nagkaroon muli ng labanan sa Amerikano. pagitan nila. Nangyari ito sapagkat kailangan 4. Apolinario Mabini ipagtanggol ni Sultan Kudarat upang July 23, 1864 - May 13, 1903 ipagtanggol at ipaglaban ang Maguindanao. Utak ng Rebolusyong Pilipino at Dakilang Presidential Decree No. 341, s. 1973, ang Lumpo kapitolyo ng Maguindanao ay ipinangalan din Nakapagtapos ng abogasya sa UST noong sa kanya. Mayroon Sultan Kudarat bilang 1894. lalawigan at kapitolyo ng Maguindanao. Noong 1896, dinapuan siya ng polio virus kaya 7. Juan Luna siya naging lumpo. Oct 23, 1857 - Dec 7, 1899 Unang naging tagapayo ng legal ng Dakilang pintor ng spolarium pamahalaang rebolusyonaryo ni Aguinaldo. Nagkamit ng gintong Medalya sa Madrid, Kinalaunan, naging kauna-unahang Prime Espanya noong 1884 at Paris sa mga huling Minister ng Republika ng Pilipinas. dekada ng 19th Century. Bakuran rin ng Sintang Paaralan ang museo ni Pinakita sa obra na tayo ay hindi mababang uri Mabini. ng tao 5. Marcelo H. Del Pilar Dambanang Juan Luna sa Juan Luna Shrine August 30, 1850 – July 4, 1896 na matatagpuan sa Badoc, Ilocos Norte. Isang haligi ng kilusang Propaganda. Isa 8. Melchora Aquino siyang Propagandista. January 6, 1812 - February 19, 1919 Nakapagtapos ng abogasya sa UST Dakilang Ina Kilala siya sa pet name na Plaridel. Nagbigay ng makakain, gamot at mga Itinatag niya Diariong Tagalog 1882 upang pangangailangan pa ng katipunero. Ganun din isulong ang kaisipang Demokratiko. ang makapag tipon-tipon sa kanyang bahay Noong taong 1888, nilisan ang Pilipinas ang mga katipunero. papuntang Europa at makatakas sa Espanyol Nakulong sa bilibid ng ilang araw, bagi dahil sa kanyang pinaggagawa. Doon naging ipinatapon sa Marianas. Tumagal ng 38 patnugot sya ng La Solidaridad. months hanggang siya ay palayain ng Estados Ang bayan ng Plaridel sa lalawigan ng Bulacan Unidos pabalik sa Pilipinas upang ay ipinangalan sa kanya. maka-pamuhay mula sa kanyang tahanan noong 1890. Note: The bill was passed by the Philippine Bilang pag-alala sa kanyang ambag ay Congress and was approved by President ipinangalan sa kanya ang tandang sora sa QC Manuel L. Quezon, and on December 29, 1936 na lugar. Ganun din ang Tandang Sora the town was renamed as 'Plaridel', in honor of National High School at Elementary School. the great hero of Bulacan, Marcelo H. del Pilar. Naitampok rin siya sa ating mga naging salapi gaya ng singkong bulaklak noon at perang Tinawag siya bilang Father of Philippine papel na 100 inilabas noong 1951 hanggang Journalism. 1966 Noong 2003, itinatag ng samahang Plaridel Naisama rin siya sa mga naging selyo kasama bilang pagpupugay sa kaisipang na naglalayon ang ilan pang bayani na natampok sa mga ng pagkakaisa at pagkakaunawaan ng mga stamps. Pilipinong mamamahayag para paglingkuran ang bayan. 6. Sultan Dipatuan Kudarat 1581 - 1671 Kinikilalang dakila at magiting na pinuno ng Maguindanao Angking talino at tapang ay nagawang maging isa ang watak-watak na pangkat ng Maguindanao at maging balakid sa Espanyol sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo. 1633-1636, nagawa niyang iparamdam sa Espanyol ang kanyang bagsik ng pamunuan  Idinagdag ang apelyidong Rizal (Ricial) bilang pagsunod sa dekretong inilabas ni Gov. Gen. Claveria 9. Gabriela Silang sa paggamit ng apelyidong Espanyol. March 19, 1731 - September 20, 1763 Namatay noong Enero 5, 1898 Kauna-unahang babaeng naging lider ng Para kay Jose ang kanyang Ama ay huwaran ng mga himagsikan laban sa espanyol. Nagsimula Ama. matapos mapatay ang asawa na si Diego Kahit na madalas wala sa kanilang tahanan, Silang. nagagampanan pa rin ni Don Francisco ang kanyang Tinuloy lamang ang pag-aalsa ng mga Ilokano responsibilidad bilang haligi ng tahanan. (na hindi lahat upang putulin ang malupit na pang-aabuso ng ng Ama sa kasalukuyan ay nagagampanan) mga Espanyol. Pinakita na mayroon ring katapangan ang mga Teodora Alonso Kababaihan. kUNG KAILANGAN IBUWIS Teodora Alonso Realonda de Rizal y Quintos ANG BUHAY, HINDI ITO MAGDADALAWANG Ipinanganak noong ika-9 ng Nobyembre 1827 sa ISIP NA GAWIN. Meisik, Tondo, Manila. Matapos ang apat na buwan, nahuli sya at Pangalawa sa mga anak nina Lorenzo Alberto Alonso nahatulan ng bitayin sa plaza ng bihag sa at Brigida de Quintos Ilocos Sur. Nag-aral siya sa Colegio de Santa Rosa sa Maynila at Bilang pagkilala, ang panlalawigang gamutan siya ay naging edukado (kagaya ng ama ni rizal) ng Ilocos Sur ay tinawag na Gabriela Silang. Idinagdag ang apelyidong Realonda (mula sa kanyang Naglagay rin ng monumento na tinawag bilang ninang) bilang pagsunod sa dekretong inilabas ni Gabriela Silang Park. Pati sa Makati ay siya ay Gov.Gen. Claveria sa paggamit ng apelyidong mayroong monumento. Isa rin sa Espanyol noong 1849. pinakamalaking barko ng Philippine Coast Winika ni Rizal para sa kanyang ina: "Siya ay isang Guard ang BRP Gabriela Silang (OPV-8301) pambihirang babae; Malawak ang kanyang kaalaman na nag umpisa noong April 13, 2020. sa literatura at mas mahusay magsalita ng wikang Kastila kaysa sa akin; itinatama niya ang aking mga Sa mga bayaning naitampok, ang mga… tula at binibigyan ako ng magagaling na payo noong Kabayanihan ay walang pinipiling kasarian. Lahat ay ako'y nag-aaral ng retorika; isa siyang matimatisyan at may kakayahang ipamalas ito. nakapagbasa ng maraming aklat" - mula sa aklat na Napakahalaga na mayroong isang bayani upang Rizal: Walang Hanggang Landas (p.40) magsilbing inspirasyon sa susunod na henerasyon. Ang pamilya ni rizal ay nagmamay ari ng pribadong Sino ang nakikitang bayani upang harapin ang hamon aklatan. Hindi bababa ng isang libong aklat ang na hinaharap ng kasalukuyang panahon? kanilang aklatan. Pinapahiwatig dito kung gaano A nation that does not recognize heroes loses hope for pinapahalagan, partikular sa magulang ni rizal, ang heroism in the future. edukasyon. Since edukado ang parehong magulang ni Our youth need heroes to inspire them and for them to rizal, alam nila gaano kahalaga ang edukasyon sa emulate. kanilang mga anak. Kabataan ang Pag-asa ng Bayan. Dalawang beses na nakulong: ang una ay bintang na Walang Alipin kung walang magpapa-alipin! paglason sa kanyang hipag at ang ikalawa’y noong 64 Matalino’t ka ma’t mayaman, kung ang bayan mo’y na taong gulang na siya dahil sa di paggamit ng alipin, alipin ka din! apelyidong Realonda. Nakulong si teodora dahil sa pagtatangka na ayusin TALAKAYAN 3: BUHAY AT EDUKASYON NI RIZAL ang sigalot sa relasyon ng kanyang kapatid at asawa Kanyang mga namana sa kinalakihang kapaligiran: nito, na hindi nagustuhan at minasama ang kanyang Siya ay bunga ng pinaghalong halong mga lahi pagtulong ng kanyang sister in law. Ang kanyang pagmamahal sa kalayaan, hilig sa Tinanggihan ang alok na habam-buhay na pension ng paglalakbay, at tibay ng loob ay minana niya sa ninuno Pamahalaang Amerikano. niyang malayan/malayo Namatay si Teodoro Alonso noong ika-16 ng Agosto matipid, matiyaga, at seryoso, at pagmamahal sa mga bata 1911 sa Calle San Fernando, Binondo, Maynila dahil ay sa intsik sa kaniyang kahinaan. Balat sibuyas, maramdamin ay sa espanyol Pagmamahal sa gawa at malayang pag-iisip ay sa ama 1. Saturnina Rizal Mercado de Hidalgo (panganay) Relihiyoso, pagmamalasakit, pagmamahal sa sining, at Ipinanganak noong June 4, 1850 at may palayaw na panitikan ay sa ina pati na rin ang katapangan at katatagan Neneng. Sa kanyang kuya pasyano, pagmamahal sa kapwa Siya ang tumayong pangalawang Ina sa pamilya ng Sa kapatid niyang babae, magalang at mabait sa makulong si Donya Teodora sa unang pagkakataon. kababaihan Katuwang din sya upang makapag patuloy ng pag aaral si Pepe sa Europa. PAMILYANG RIZAL Napangasawa si Manuel Timoteo Hidalgo ng Batangas Francisco Mercado at sila'y biniyayaan ng limang anak na sina Alfredo, (Francisco Rizal Mercado Y Alejandro) Adela, Abelardo, Amelia at Augusto. Ipinanganak noong ika-11 ng Mayo 1818 sa Binan, Namatay noong September 14, 1913. Laguna. Siya ang pinakabata sa labintatlong anak nina Cirila Alejandro at Juan Mercado. 2. Paciano Rizal (nag-iisang kuya) 6. Maria Alonso Mercado Rizal (1859-1945) Paciano Rizal Mercado Alonso y Realonda Napangasawa si Daniel Faustino Cruz na mula sa Malaki ang papel na ginampanan ni paciano sa mga Binyan, Laguna. desisyon ni rizal sa buhay. Ang pinagkakatiwalaan o katapatang loob ni Jose, Ipinanganak siya noong Marso 9, 1851 sa Calamba, gaya ng planong pagpapakasal kay Josephine Laguna. Bracken, ang planong pagtatatag ng kolonya ng mga Nag-aral sa seminaryo, naging kaibigan, boardmate at Pilipino sa Hilagang Borneo. At iba pa. estudyante ni Padre Jose Burgos 7. Jose Rizal (1861-1896) Ang itinuring pangalawang Ama ni Pepe. 8. Concepcion Rizal Siyang kasama ni Rizal ng magpatala sa Ateneo Siya ang binansagang "Concha" Municipal de Manila Ipinanganak noong 1862 at namatay sa edad lamang Ang nagpayong gamitin ni Jose ang apelyidong Rizal na tatlong taon, noong 1865. sa halip na Mercado. "Sa unang pagkakataon umiyak ako dahil sa Ang tumulong upang makapag patuloy ng pag- aaral pagmamahal at kalungkutan, sapagka't dati'y lumuluha sa Europa si Jose. lamang ako dahil sa katigasan ng aking ulo kapag ako Naging Heneral sa panahon ng Himagsikan at ay iwinawasto ng mapagmahal at maingat kong ina". - Rebolusyon. Rizal Nagretiro bilang magsasaka sa los banos, laguna at Napakarami rin ang namatay nang bata pa noong mga doon na rin namatay si Paciano sa gulang na 79 taon panahong iyon. Mahigit na sampung mga pamangkin dahil sa "tuberculosis" (1930). na babae at lalaki ni Jose Rizal ang binawian ng mga buhay sa murang edad. (Cholera). 3. Narcisa Alonso Rizal (Mercado) Ipinanganak noong taong 1852 at may palayaw na 9. Josefa Mercado Rizal "Sisa" Ika-9 na anak sa pamilya at ipinanganak noong taong "Ang Pinakamatulunging Kapatid na Babae ng 1865 Bayani". Kilala rin bilang si "Panggoy" Nuong 1890, sa kanya nanuluyan ang mga magulang Pinuri sya ni Jose dahil mahusay sa wikang Ingles. at kapatid ng sunugin ng mga Espanyol ang mga Siya ay nagkaroon ng sakit na epilepsy ngunit sa tahanan ng 300 pamilya dahil sa di pagbabayad ng kabila ng kanyang sakit, nagawa niya pa ring sumali sa renta sa lupa sa panahon ng panunungkulan ni Gov. Katipunan at maging isang Katipunera. Gen. Valeriano Weyler. Siya ay namatay nang walang asawa o anak sa taong Siya rin ang naghanap kung saan inilibing si Jose Rizal 1945. matapos itong barilin sa Bagumbayan nuong Disyembre 30, 1896. 10. Trinidad Rizal o “Trining” Ikinasal kay Antonino Lopez, isang guro at musikero Nag ingat ng huling paalam o kahuli-huling kaka ni rizal mula sa Morong, Rizal. Biniyayaan ng walong anak. Ang Katiwala ng Pinakasikat na Tula ng Bayani Ang anak na si Angelica ay sumapi sa Katipunan ng Siya ay ipinanganak noong 1868 at namatay noong patayin ang kanyang Tiyo Jose. 1951 Si Narcisa Rizal ay sumakabilang-buhay noong 1939. tagapagtago at tagapamahala na pinakahuli at pinakatanyag na tula ni Jose Rizal. 4. Olympia Rizal (1855-1887) Noong 1883, Abril-Agosto naratay sa sakit dahil sa Siya ang ka-eskwela ni Segunda Katigbak sa Colegio Malaria. de La Concordia, ang unang pag-ibig ni Pepe. Noong Agosto 1893, si Trinidad kasama ng kanyang Napangasawa niya si Silvestre Ubaldo na isang ina ay namuhay kasama si Jose Rizal sa "casa Telegraph Operator sa Maynila. cuadrada" o "square house" (bahay kuwadrado). Madalas makipag sulatan kay Pepe tungkol sa sumapi sa Katipunan si Trinidad matapos ang pamilya, kung saan man madestino si Silvestre kamatayan ni Jose Rizal. Ubaldo. Siya ang pinakahuling namatay sa pamilya Rizal. Namatay sa panganganak nuong Setyembre, 1887. Nagpalungkot kay Rizal habang nasa Pilipinas nuon. 11. Soledad Rizal (1870-1929) Sa ngayon ito’y matatagpuan sa Pedro Gil, Paco, Ipinanganak sa taong 1870. Siya ay kilala rin bilang si Maynila. “Concordia College” Naitatag ito noong 1868. Choleng. Naging kamag-aral ni Leonor Rivera sa La Concordia 5. Lucia Mercado Rizal-Herbosa (1857-1919) College "Kahati sa mga Paghihirap ng Bayani" Isang guro at pinaka- edukado sa kanilang Ipinanganak noong sa pamilya Rizal. 1857 at panglima magkakapatid na babae. Siya ay kasal kay Mariano Herbosa ng Calamba, Pinakakontrobersyal na anak sa kanilang pamilya. Laguna. Si Choleng at Pantaleon ay nagkaroon ng limang anak Ang mga anak nila Lucia at Mariano ay sina Delfina, na sina Trinitario, Amelia, Luisa, Serafin at Felix. Ang Concepcion, Patrocinio, Estanislao, Paz, Victoria, at kanyang anak na si Amelia ay napangasawa si Jose. Bernabe Malvar na anak ni Gen. Miguel Malvar. Isa sa mga inakusahang nag-udyok sa mga taga- Calamba na huwag magbayad ng upa sa lupa na 12. Gaspar Sampayan Rizal (1880-Present) naging sanhi ng problemang agraryo. Pinaka matapang na kapatid ni Jose Rizal Kinalaban ang mga Kastila gamit ang Blade of Despair Kinuntyaba si Gatotcaca para talunan ang Espana  Pinatay ang lord para ipaglaban ang Pilipinas KAHULUGAN NG PANGALAN NI RIZAL Ateneo De Manila – nasa loob noon ng Intramuros Jose mula kay San Jose (St. Joseph) PAG-AARAL SA ATENEO Protacio mula kay Gervacio Protacio na galing sa June 20, 1872, nagpatala sa Ateneo gamit ang Calendario de Iglesia Catolica apelyidong Rizal. Nakakulong rin ang kanyang Nanay Mercado pangalan na ginamit ni Francisco na lolo ni sa panahong ito. Rizal noong 1731 na ang kahulugan ay palengke o Hindi sana tatanggapin si Rizal sa Ateneo pamilihan. Manuel Xerex Burgos, tumulong at nagpanggap na Rizal mula sa salitang Castila na 'Ricial' na ang ibig kapatid. sabihin ay bukirin ng trigo na may umusbong. Alonso lumang apelyido ng kanyang nanay UNANG TAON SA ATENEO (1872-73) Y at Padre Jose Bech S.J. - Karta Henyo Realonda mula sa apelyido ng ninang ni Donya Napanalunan niya ang kaniyang unang gantimpala sa Teodora kaniyang pag- aaral sa unang 3 buwan. "Accesit" Kumuha ng pribadong aralin sa wikang Espanyol sa KABATAAN NI RIZAL Colegio de Santa Isabel Hunyo 19, 1861 - petsa ng kapanganakan Calamba, Bakasyon ng 1873. Nasa piitan ang Ina. Laguna - lugar ng kapanganakan Hunyo 22, 1861 - petsa ng pagkakabinyag IKALAWANG TAON SA ATENEO (1873-74) "Alagaan ninyo ang batang ito balang araw ay Nanguna sa klase at nakakuha ng gintong medalya magiging dakila siya." - Padre Rufino Collantes (Marso 1874) Panaginip ng kanyang Ina at hula ni Padre Pedro Casañas ninong ni Rizal at malapit na Jose na makakalaya ang kanyang ina makalipas ang kaibigan ng kanilang pamilya. tatlong buwan BILANG BATA SA CALAMBA IKATLONG TAON SA ATENEO (1875-76) Ang Kwento ng Gamu-Gamo mula sa Mi Primer Dumating ang kaniyang ina at ipinaalam kaniyang Recuerdo: Fragmento de mis Memorias ni Rizal. paglaya kay Rizal. Araw-araw na pagdadasal sa oras ng Angelus, Naging masigla sa pag-aaral dahil sa pagbabalik ng Pagkukuwento ng kaniyang yaya ukol sa aswang, Ina. nuno, tikbalang at iba pa. Nakatanggap ng limang medalya. Ang una niyang kalungkutan ay ang pagkamatay ng Nalimbag niya ang "Mi Primera Inspiracion" para sa kaniyang nakababatang kapatid na si Concha. Ina. "Sa unang pagkakataon umiyak ako dahil sa Nabasa niya ang "Travels in the Philippines" ni Dr. pagmamahal at kalungkutan, sapagka't dati'y lumuluha Fedor Jagor at ang Konde ng Monte Cristo ni lamang ako dahil sa katigasan ng aking ulo kapag ako Alexander Dumas. ay iwinawasto ng mapagmahal at maingat kong ina". - Rizal IKA-APAT NA TAON SA ATENEO (1876-77) Noong walong taong gulang ay sinulat ang “sa aking Padre Francisco de Paula Sanchez S.J.: Sinabi ni mga kabata”. Ginawa raw ni Rizal noong bata at Rizal na si Padre Francisco de Paula Sanchez ay lumitaw lang after mamatay si Rizal. Ngunit ayon kay isang modelo ng katuwiran at pagsisikap para sa Rizal, nalaman lamang nya ang salitang Kalayaan pag-unlad ng kaniyang mga mag-aaral. noong 21 years old, kaya’t kontrobersiyal ang piyesa Don Agustin Saez guro sa pagpinta at pag guhit. na ito. Romualdo de Jesus guro sa paglilok, kilalang eskultor na Pilipino. MGA IMPLUWENSIYA KAY RIZAL Felicitacion (Maligayang Bati) Donya Teodora Alonso (natutuhan ang katatagan at El Embarque: Himno a la Flota de Magallanes (Ang katapangan) Pagsalakay: Imno Hukbo ng mga Pandigmang-dagat Ang kanyang yaya (natutuhan ang mga kwento) ni Magallanes) Jose Alberto Alonzo (pagpapahalaga sa aklat at Y Es Espanol: Elcano, el Primero en dar la Vuelta al pagbabasa) Mundo (Ang Unang Nakaligid sa Daigdig at Kastilang Manuel Alberto (Pagtatanggol sa Sarili) si Elcano). Por la Educacion Recibe Lustre la Patria Gregorio Alonzo (Sining at pagmamatyag) (Dahil sa Karununga'y Nagkakaroon ng Kinang ang Padre Leoncio Lopez (Pagmamahal sa pag-aaral at Inang Bayan). katapatang intelektwal) HULING TAON SA ATENEO (1876-77) ANG PAG-AARAL SA CALAMBA AT BIÑAN Nakakuha ng pinakamataas na marka at sampung Doña Teodora Alonzo medalya. Nakasulat ng pinakamahabang tula na may 2414 Iba pang guro: berso. Maestro Celestino Tunay na nag-iwan siya ng marka o history sa kanyang Maestro Lucas Padua paaralan bilang isang mabuting estudyante Leon Monroy: Latin (Calamba) Nagtamo ng pinaka-matataas na marka sa lahat ng Justiniano Aquino Cruz (Binyang) kanyang mga asignatura. Lucas Padera (Calamba) Muling nakatanggap ng limang medalya. La Tragedia de San Eustaquio (Ang Kasawian ni San  Eustaquio) pinakamahabang tula na may 2414 berso. isinulat ni Rizal at itinanghal sa Ateneo bilang parangal Un Recuerdo A Mi Pueblo (Isang Alaala sa Aking sa Kapistahan ng Birhen Imakulada. Bayan). Note: major niya ay medisina ngunit hindi maitatanggi Tumanggap ng Diploma ng pagtatapos sa Ateneo ang kanyang galing sa ganitong aspeto ng larangan. noong Marso 23, 1877 at natamo sa paaralan ang Batayan ng intelektuwal noon rin ay Espanyol kung Bachiller en Artes (Bachelor of Arts). kaya’t nagsumikap si Rizal na aralin ang Espanyol. ANG MGA GAWAING BUKOD PA SA PAG-AARAL SA ANG PASYANG MANGIBANG BAYAN ATENEO Sapagka't hindi maganda ang naging panahon ng Mga Samahan na Kinasapian ni Rizal: pamamalagi ni Rizal bilang mag-aaral sa Pamantasan Kalihim ng Marian Congregation ng Santo Tomas at dahil na rin sa kagustuhang Kasapi ng Academy of Spanish Language makatuklas ng higit pang karunungan at ang hangaring Kasapi ng Academy of Natural Sciences matupad ang mga pangarap na pagbabago para sa sariling bayan ay minabuti niyang lisanin ang Pilipinas. Mga Naging Ibang Gawain sa Ateneo At sa tulong ng kanyang Kuya Paciano, Ate Saturnina Nag-aral siya pagguhit kay Agustin Saez na kilalang at Tiyo Antonio Rivera nuong ika-3 ng Mayo, 1882 ay mahusay na pintor na Espanyol. Nag-aral siya ng lumulan ng Bapor Salvadora upang magtungo sa paglililok kay Romualdo de Jesus. Europa na lingid sa kaalaman ng kanilang mga Nag-aral din siya ng eskrima at gymnastics. magulang at iba pang kapamilya. Padre Jose Villaclara - hinahangaang Propesor, Barkong salvadora - barkong sinakyan ni rizal nagpayong magsikap sya sa mga aralin tungkol sa Note: Mahirap itong gagawin ni Rizal sapagkat aalis likas na agham nguni't mas nakahiligan nya ang siya na bitbit lang ang kaniyang mga karanasaan. sumulat ng berso. Kaya malaking hamon ang kaniyang dadanasin. Sapagkat di siya nagpaalam sa kanyang magulang EDUKASYON at KANYANG NALIMBAG kaya mabigat ang loob niya na aalis siya ng Pilipinas. Sa kabila ng pagtutol ni Donya Teodora, naipagpatuloy Nang buksan ang Swiss?Canal, umikli ang anging pa run ni Rizal ang kanyang pag- aaral sa Pamantasan travel time ni Rizal. ng Santo Tomas nuong 1877 dahil na rin sa hangarin ng kanyang Kuya Paciano at ama na si Don Francisco. BUHAY SA MADRID Kumuha ng kursong Pilosopiya at Sulat dahil ito ang Nagpatala si Rizal sa Universidad Central de Madrid nais ng Ama para sa kanya at di pa siya sigurado sa sa mga kursong naumpisahan na nya sa UST. kursong dapat na kunin. (Nobyembre 3, 1882) 1877-1878: Nag aral siya ng Kosmolohiya, Metapisika, At matapos ang dalawang taon ay natamo nya ang Teodisiya at Kasaysayan ng Pilosopiya. "Licenciado en Medicina" at ipinagpatuloy ang 1878-1879: Sinimulan ang pag aaral ng Medisina., pagkuha ng mga kinakailangang kurso para sa upang malunasan ang karamdaman ng kanyang Ina. pagka-Doktor sa Medicina. (Diploma at Doctoral At sundin ang payo ni Padre Pablo Ramon na Rektor Thesis) ng Ateneo. Bago matapos ang 1884, Pinasimulan ang pagsulat ng 1878: Ang kursong bokasyonal na "Perito Agrimensor" Noli Me Tangere. o Dalubhasa sa Pagsusukat ng Lupa na ibinibigay ng Hunyo, 1885 ay natamo naman ang "Licenciado en Ateneo nuon ay kinuha ni Rizal kasabay ng kanyang Filosofia y Letras" Nagsikap na matutunan ang mga mga aralin sa Pamantasan ng Santo Tomas. sumusunod: Ipinagkaloob sa kanya ang titulo nuon Nobyembre 25, ○ Iba't ibang wika sa Europa (Pranses, Aleman 1881 dahil kulang pa siya sa edad at 17 taong gulang at Ingles) sa Madrid Ateneo pa lamang nuon nang matapos at maipasa ang lahat ○ Pagpipinta at Paglilok sa Academy of Fine Arts ng mga aralin kaugnay dito nuong 1878. of San Fernando 1879: A La Juventud Filipina (Sa Kabataang Pilipino), ○ Nagsanay ng eskrima at pagbaril sa Hall of nagwagi ang tulang ito sa isang paligsahang Arms of Sanz y Carbonell pampanitikan na ginawa ng Liceo Artistico-Literario Pinasimulang sulatin ang unang bahagi ng "Noli Me para sa mga katutubo at mestiso. Tangere" bago magtapos ang taong 1884 sa Madrid. 1880: El Consejo de los Dioses (Ang Pagpupulong ng Ipinagpatuloy ito sa Paris hanggang sa tuluyan itong mga Diyoses) Ito ang siyang kauna- unahang matapos sa Berlin at mailimbag nuong ika-29 ng pagkakataon sa kasaysayan na ang isang labing Marso, 1887, sa tulong ni Dr. Maximo Viola. siyam na taong gulang na mag-aaral ng Medisina at Hunyo 19, 1885: Natapos ni Rizal ang kanyang isang Pilipino ay nagwagi sa isang pambansang pag-aaral sa Medisina at Pilosopiya at Sulat sa paligsahang pampanitikan. Ito ay batay sa mga tanyag Pamantasang Sentral ng Madrid. Naipasang lahat ang na Klasika, kung saan ay ipinakita niya ang mga asignatura sa Medisina subalit hindi sya nagharap pagkakatulad nina Homer, Virgil at Cervantes. Pinag ng Thesis at hindi nya nabayaran ang halagang usapan ng mga diyosa ang pagkakatulad- tulad ng kinakailangan sa pagtatapos kaya't hindi sya kanilang mga katangian bilang makata. Hanggang sa pinagkalooban ng Diploma sa pagka Doktor. At sila ay magpasyang ihandog kay Homer ang trumpeta, nagpasyang magtungo na lamang sa Pransya at Lira naman ang kay Vigil at Laurel ang kay Cervantes. Alemanya upang madagdagan ang kaalaman sa 1880: isinulat ang isang sonetong A Filipinas (Sa panggagamot sa mga sakit sa mata. Pilipinas), Inakit niya ang lahat ng mga Pilipinong Dr. Louis de Wecker: Isa siyang Optalmologong makasining na pahalagahan ang Pilipinas. Pranses, na nagturo at nagsanay kay Rizal sa kanyang 1880: Junto al Pasig (Sa Tabi ng Pasig) ang dulang klinika sa Paris, kung papaano manggamot ng mga  sakit sa mata. Maraming natutunan sa kanya si Rizal stability, free-market principles, and preserving at naging mataas ang paghanga ni Rizal sa kanya. established institutions. SUSUNOD NA TALAKAYAN Paglaya ng Mexico sa Espanya (Spanish-Mexican Bibigyan ng pagtalakay ang mga mahahalagang Revolution) ginawa at mga nakasalamuha ni Rizal sa kanyang September 28, 1821 date of Inpendence. unang pangingibang- bayan nuong ika-3 ng Mayo, Nag-aklas ang mga Mehikano laban sa mga 1882 at ganun din sa kanyang unang taga-Espanya. pagbabalik-bayan nuong ika-5 ng Agosto, 1887. Inflication ng changes sa spain (esp. Paglaya ng Mexico TALAKAYAN 4: ANG PILIPINAS SA IKA-19 NA sa Espanya): SIGLO Baka gayahin ng Pilipino ang mga Mehikano at mag-alsa laban sa kanila kapag nalaman nila na Historical event: Independence Day nakalaya na ang Mexico sa Spain dahil sa Spanish Interest ni Napoleon Bonaparte: Maging imperyo Revolution kaya ayaw nila malaman ng mga Pilipino ang Pransya. ang tungkol doon. Mga Kaganapan Noong 1800-1899 Pagbubukas ng Suez Canal sa Egypt 1808 - Pananakop ni Napoleon Bonaparte sa Espanya. Pinaikli ang byahe mula sa 3 naging 1 month na lang. 1814 - Iberian Peninsula. Kalakalang Galyon o Galleon Trade = 250 years umiral 1814-1833 - Haring Ferdinand VII. (1565-1815) 1815 - Nahinto ang kalakalang Galyon. ○ Ruta: Acapulco to Manila 1821 - Lumaya ang Mexico sa Espanya. Galleon trade shows our boat-making skills in making Napasailalim ang Pilipinas sa Espanya. Galeon boats. 1839 - Pagtatapos ng Digmaang Sibil sa Espanya. 1859 - May naitalang 15 mga banyagang bahay-kalakalan sa Singaw (Steam) - Effect of industrial rev. (1819) Maynila. Steam engine technology / trains were brought to the 1868 (1843) - Napatalsik bilang Reyna si Isabella II. Philippines (after nila pagsawaan ang mga 1869-1871 - Pamumuno sa Pilipinas ni Gov. Gen. Carlos Maria innovations) nila dahil extension tayo ng Europe due to de la Torre. Spanish colonization. 1869 - Nabuksan ang Suez Canal sa Ehipto 1871 - Gob. Heneral Rafael de Izquierdo 1842 - Binuksan ang ibang potential port sa International Trade 1874-1885 - Naging Hari ng Espanya si Haring Alfonso XII by the suggestion of Don Sinibaldo de Mas. 1876-1923 - Spanish Constitution (Constitutional Monarchy) 1848 - Unang nasaksikan ang pagdaong ng Steam Ships Major Happenings (Magallanes and El Cano) na gawa na sa bakal at may steam, Civil wars hindi na gawa sa kahoy. Spanish revolution Other information: Napoleon Bonaparte Pinapapatay ang mga advance mag-isip (mga taong Sinakop ang Espanya noong 1808 sapagkat intensyon nag-isip na balang araw ang bakal ay lulutang sa niyang gawing imperyo ang Pransya. dagat o hangin (any sea ship or aircraft), pinapatay). Wala pang ruta from Philippines to Spain nuon dahil Carlos de la Torre - First spanish governor-general na liberal wala na ang Mexico sa Spain, wala nang daungan. na nanungkulan sa Pilipinas. Gitnang Uri / Middle Class Joseph Bonaparte - Kapatid ni Napoleon na ginawang hari ng ❖ Lumitaw ang gitnang uri o middle class sa Espanya matapos masakop ito. pag-usbong o pag-improve ng pandaigdigang kalakalan (International Trade). Haring Ferdinand VII (1814) Syempre marami nang yumayaman sa Ang namuno sa Espanya nang mapalayas ang mga pagpapalitan ng produkto tulad ng pamilya ni Bonaparte sa Iberian Peninsula. Rizal. Binago ang sistema na kapag namatay ang isang hari, ❖ Middle class = nagsasalita ng Espanyol. pwede nang humalili sa kaniya ang kaniyang anak na babae o kaniyang asawa dahil wala siyang anak na lalaki. 3 Classification ng Lupa 1. Tierras Palayeras - Lupang sakahan. Pinaka 2 Existing Ideologies During the 19th Century magandang lupa sa pagtatanim kaya pinaka mahal. Liberals advocate for change, social equality, and 2. Tierras Cañaduzales (Kanyadulzales) - Mabato pero government intervention in social issues. They support hindi tuyong tuyo ang lupa, mapagtataniman ng mais o progressive policies on social rights, environmental tubo. protection, and economic equity. 3. Tierras Catijanes - Lupaing nasa tabi ng ilog o Conservatives value tradition, individual responsibility, pampang. Kapag tag-araw lumalabas ang tubig kaya and limited government intervention. They emphasize magandang pagtaniman. Kaso kapag umuulan, lumulubog sa tubig kaya pinaka mura sa renta ng lupa dahil seasonal ito. Additional: (Iyong mga natatandaan ko lang) Si Gob. Hen. Rafael de Izquierdo ang pumalit kay Gob. Hen. Carlos de la Torre noong 1871.