Past Paper: Қазақ Халық Педагогикасы PDF

Дәріс тақырыбы: «Қазақ халық педагогикасы қазақ этнопедагогикасының негізгі көзі» Дәріс мазмұны 1. Қазақ халық педагогикасы дегеніміз не? 2. 3\. Қазақ халық педагогикасының негізгі көздері. Қазақ халық педагогикасы мен этнопедагогикасы -- халықтың ғасырлар бойы жинақталған тәжірибесін, білімін...

Дәріс тақырыбы: «Қазақ халық педагогикасы қазақ этнопедагогикасының негізгі көзі» Дәріс мазмұны 1. Қазақ халық педагогикасы дегеніміз не? 2. 3\. Қазақ халық педагогикасының негізгі көздері. Қазақ халық педагогикасы мен этнопедагогикасы -- халықтың ғасырлар бойы жинақталған тәжірибесін, білімін, тәрбиелік жүйесін зерттейтін ғылым салалары. Қазақ этнопедагогикасы өзінің негізін халықтық педагогикадан алады. Қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан тәрбие жүйесі, ұлттық дәстүрлері, құндылықтары мен тәжірибелері қазақ этнопедагогикасының негізгі көзі болып табылады.Қазақ халық педагогикасы мен этнопедагогикасының өзара байланысы мен сабақтастығын түсіну үшін, алдымен олардың мәнін, ерекшеліктерін, тәрбиелік мазмұнын талдау қажет. Бұл дәрістің мақсаты -- қазақ халық педагогикасының қазақ этнопедагогикасындағы рөлін, оның негізгі көздерін және ұлттық тәрбиенің қазіргі педагогикадағы орнын анықтау. Қазақ халық педагогикасы -- бұл қазақ халқының ғасырлар бойы жинақталған білімін, тәрбие әдістерін, ұлттық құндылықтарын, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін қамтитын халықтық тәрбие жүйесі. Қазақ халқының педагогикалық мұрасы ауызша түрде сақталған, бұл мұралар ұрпақтан ұрпаққа халықтық тәжірибе, дәстүрлер мен тәрбиелік әдістер арқылы жеткен.Қазақ халық педагогикасы негізінен: - Қазақ халқының мәдениеті мен дәстүрлерін - Қоғамдық тәрбиені - Табиғатқа деген сүйіспеншілікті - Әдет-ғұрыптарды - Баланың жеке тұлға ретінде қалыптасуына әсер ететін құндылықтарды қамтиды. Қазақ халқының халық педагогикасы баланы тек біліммен қамтамасыз ету ғана емес, оны жан-жақты адам етіп тәрбиелеу мақсатында жүзеге асырылған. Бұл тәрбие жүйесі табиғатпен, қоғаммен үйлесімді өмір сүруге, адамгершілік пен ізгілікке тәрбиелеуге бағытталған. Қазақ этнопедагогикасы -- бұл қазақ халқының ұлттық педагогикалық жүйесін зерттейтін ғылым саласы. Ол халықтың педагогикалық мұрасын, ұлттық құндылықтарын, салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, наным-сенімдерін және рухани байлығын ескере отырып, тәрбие үдерісін ұйымдастыруды мақсат етеді.Қазақ этнопедагогикасының негізгі зерттеу объектісі -- ұлттың ұлттық тәрбие жүйесі, оның халықтық педагогикадағы орны мен маңызы. Бұл ғылымның негізгі мақсаты -- ұлттық тәрбие мен білім беру жүйесінің ерекшеліктерін зерттеу және оларды қазіргі педагогикалық үдерісте қолдану.Қазақ халық педагогикасы мен этнопедагогикасының арасындағы байланыс мынадай: **Білім беру және тәрбие жүйесі**: Қазақ халық педагогикасы халықтық тәжірибелер мен ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отыратын тәрбие негіздерін қамтиды. Ал этнопедагогика сол тәжірибелерді ғылыми негізде зерттейді және заманауи педагогика мен білім беру жүйесіне енгізеді. **Ұлттық құндылықтар мен дәстүрлер**: Қазақ этнопедагогикасы халық педагогикасында сақталған ұлттық дәстүрлер мен құндылықтарды қолдана отырып, баланың бойына адамгершілік, жауапкершілік, адалдық, еңбекқорлық сияқты қасиеттерді сіңіреді. **Тәрбие әдістері мен тәсілдері**: Қазақ халық педагогикасы тәрбие әдістерінің көпшілігін әдет-ғұрыптар, ұлттық ойындар, жыр-дастандар арқылы жүзеге асырған болса, этнопедагогика сол әдістерді бүгінгі педагогикалық теориялар мен тәжірибелермен ұштастырады. Қазақ халық педагогикасының негізгі көздері қазақ халқының ұлттық мәдениетінде, дәстүрлерінде, әдет-ғұрыптарында, ауыз әдебиетінде, музыка мен өнерінде сақталған. Олардың әрқайсысы өз бойында тәрбие мен білім беру жүйесінің бай тәжірибесін сақтайды. Қазақ халқының ауыз әдебиеті -- қазақ халық педагогикасының ең негізгі көзі. Мақал-мәтелдер, аңыздар, ертегілер, батырлар жыры, шешендік сөздер мен толғаулар -- осының бәрі халық педагогикасының маңызды элементтері болып табылады. Қазақ халқының ауыз әдебиетінің негізгі мақсаты -- балаларға өмірлік тәжірибе беру, оларды адамгершілікке, адалдыққа, батылдыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Ауыз әдебиеті арқылы халық өз балаларына өмірдің мәнін түсіндіріп, дұрыс таңдау жасауға үйреткен. **Мақал-мәтелдер**: Қазақтың мақал-мәтелдері халықтың тәрбие жүйесінің негізгі құралдары болып табылады. Оларда баланы өмірге дайындайтын, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыратын тәрбиелік ойлар жатыр. **Ертегілер**: Қазақ ертегілері баланың дүниетанымын кеңейтетін, оның ақыл-ойын дамытатын, ізгілікке баулитын басты құралдардың бірі болды. Ертегілердің тәрбиелік мәні өте зор: олар баланы адалдыққа, мейірімділікке, қайырымдылыққа тәрбиелейді. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары халық педагогикасының негізгі көзі болып табылады. Олар баланы тәрбиелеу үшін ғасырлар бойы қалыптасқан тәрбие әдістерін қолданған. **Тіл тәлім-тәрбие көзі:** Қазақтың тіл байлығы, сөз өнері баланы тәрбиелеу құралы ретінде қолданылады. Ата-әжелердің өнегелі сөздері, баталар мен тілек сөздері жастарды өнеге көрсетіп, ізгілікке шақырады. **Дәстүрлер мен мерекелер**: Қазақ халқының түрлі мерекелері мен дәстүрлері тәрбие процесінде маңызды рөл атқарады. Мысалы, жар-жар, сырға салу, неке қию сияқты дәстүрлер жастарға қоғамдағы өз орнын түсіндіруге, адамдар арасындағы қатынасты құрметтеуге үйретеді. Қазақ халқының ұлттық өнері мен музыкасы да халық педагогикасының маңызды бөлігі болып табылады. Ұлттық музыкалық аспаптар (домбыра, қобыз, жетіген) және қазақтың ұлттық әндері мен күйлері тәрбиелік мәні зор. Олар баланың рухани дамуын, эстетикалық талғамын қалыптастыруда маңызды құрал болып есептеледі. **Домбыра және күй өнері**: Күйші бабаларымыздың музыкасы арқылы қазақтың ұлттық рухы мен тарихи санасы жас ұрпаққа жеткізіледі. **Ән-күйлер мен халық билері**: Қазақтың халық әндері мен билері баланың физикалық және эмоционалды дамуына, оның адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. Қазақ халық педагогикасы қазақ этнопедагогикасының негізгі көзі болғандықтан, оның рөлі өте маңызды. Қазақ этнопедагогикасы халықтық педагогиканы ғылыми тұрғыдан зерттеп, оның негізгі әдістерін, принциптерін бүгінгі педагогикаға енгізуді мақсат етеді. Қазақ этнопедагогикасы халықтың тәрбие жүйесінің түпкі мәнін сақтап, оны қазіргі заманның талаптарына сай бейімдеп отыр. Қазақ этнопедагогикасы қазақ халық педагогикасының дәстүрлерін жалғастырып, оларды заманауи білім беру жүйесіне енгізеді. Бұл ұрпақтар сабақтастығын сақтап, ұлттық тәрбие жүйесін дамытуға мүмкіндік береді.Қазақ этнопедагогикасы қазақ халқының ұлттық мәдени мұрасын зерттеп, оны жас ұрпаққа жеткізу арқылы ұлттық сана-сезімді қалыптастыруға бағытталған.Қазақ халық педагогикасы қазақ этнопедагогикасының негізгі көзі болып табылады. Халықтың ғасырлар бойы жинақталған тәрбиелік тәжірибесі, ұлттық дәстүрлері, әдет-ғұрыптары мен мәдениеті қазақ этнопедагогикасының теориялық негізін құрайды. Қазақ халқының ауыз әдебиеті, салт-дәстүрлері мен өнері -- этнопедагогиканың негізгі көзі ретінде бүгінгі тәрбие мен білім беру жүйесінде өз мәнін жоғалтпауы тиіс. Осылайша, қазақ этнопедагогикасы халық педагогикасын зерттеу арқылы ұлттық тәрбие мен білім берудің қазіргі заманға сай жаңа бағыттарын қалыптастырады. Дәріс бойынша сұрақтар: 1. «Қазақ халық педагогикасы» қалай анықталады және ол қандай элементтерді қамтиды? 2. Ауыз әдебиеті «Қазақ халық педагогикасында» қандай рөл атқарады және неге ол негізгі көз болып саналады? 3. «Қазақ этнопедагогикасы» мен «Қазақ халық педагогикасы» арасындағы айырмашылықтар қандай, және олар бір-бірімен қалай байланысты? Жауаптары: 1. «Қазақ халық педагогикасы» --- қазақ халқының ғасырлар бойы жинақталған білімін, тәрбиелік әдістерін, ұлттық құндылықтарын, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін қамтитын тәрбие жүйесі. 2. Ауыз әдебиеті өте маңызды, себебі ол «Қазақ халық педагогикасының» негізгі көзі болып табылады, балаларға өмірлік тәжірибе, моральдық сабақтар мен бағыт-бағдар беретін мақал-мәтелдер, аңыздар, ертегілер сияқты көркем шығармалар арқылы қызмет етеді. 3. «Қазақ этнопедагогикасы» ұлттық тәрбиелеу жүйесін ғылыми тұрғыдан зерттеуге бағытталған, ал «Қазақ халық педагогикасы» ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отыратын дәстүрлі тәжірибелерді қамтиды. Олар бір-бірімен байланысты, себебі «Қазақ этнопедагогикасы» «Қазақ халық педагогикасының» негізінде құрылып, одан әрі дамытады. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Құдайбергенова, А. Қазақ халық педагогикасы: теориясы мен практикасы. -- Алматы: 2016. 2. Қараев, Ж. Қазақ этнопедагогикасы: тарихи негіздер мен заманауи мәселелер. -- Алматы: 2019. 3. Құлмағамбетова, С. Қазақ халқының педагогикалық дәстүрлері. -- Астана: 2021.